Amayá ‘yanqakunataqa maskasunchu’
Amayá ‘yanqakunataqa maskasunchu’
‘Yanqakunata maskaq runaqa [. . .] mana yuyayniyoqmi.’ (PRO. 12:11, NM.)
1. ¿Ima valorniyoq kaqkunataq kapuwanchik, hinaspa imaynatam allinta servichikuchwan?
CRISTIANOKUNAPAQQA llapallanchikpam imapas valorniyoqqa kapuwanchik, kanmanmi kallpanchik, allinlla kasqanchik, imapas ruray atisqanchik otaq qollqenchikpas. Jehová Diosta kuyasqanchikraykum kaykunata kusisqa servichikunchik payta servinanchikpaq. Chaymi kasukunchik: “Tayta Diosta alabay tukuy kapuqnikikunawan” niwasqanchikta (Pro. 3:9).
2. ¿Imatam Biblia niwanchik yanqakuna maskaymanta, hinaspa imamantam Proverbios 12:11 rimachkan?
2 Chaymantapas, Bibliaqa willawanchikmi yanqapaq kaqkunamanta, hinaspa consejotam qowanchik chaykunapi kapuqninchikkunata mana usuchinapaq. Proverbios 12:11 niwanchik: “Chakranpi llamkakuq runaqa saksanankama mikunayoqmi kanqa, yanqakunata maskaq runam ichaqa mana yuyayniyoqchu”, nispa (NM). Manam sasachu kaymanta entiendeyqa: huk runa ayllunta mantienenanpaq llamkaypi kallpanchakuspanqa atinqam mantieneyta (1 Tim. 5:8). Ichaqa, kapuqninkunata yanqakuna maskasqanpi usuchispaqa, qawachinmi “mana yuyayniyoq” kasqanta otaq mana allin tanteaq hinaspa mana allin munayniyoq kasqantapas. Kayna runaqa wakchayaypichá tukunqa.
3. ¿Imaynatam yanapawanchik yanqakunata mana maskanapaq Bibliapa niwasqanchik?
3 Kunanñataq qawasunchik imaynatam kay textopa nisqan yanapawanchikman Dios yupaychayninchikpi. Huk cristiano tukuy sonqonmanta hinaspa mana imawanpas harkachikuspan Jehová Diosta servispanqa, Diospa bendicionninwanmi hawka tarikun hinaspa cheqap suyakuyniyoq kasqanraykupas (Mat. 6:33; 1 Tim. 4:10). Ichaqa yanqakunata maskaypi afanakuspanqa, Jehová Dioswan allin amistadnintawan wiñaypaq kawsakuy suyakuynintam chinkarachinman. ¿Imatam ruranan mana chinkachinanpaq? Chay mana valorniyoq kaqkunatam reqsinan hinaspa manataq maskananchu (leey Tito 2:11, 12).
4. Yaqa llapanpiqa, ¿imakunataq kanman yanqakunata maskayqa?
4 ¿Imakunataq kanman yanqakunata maskayqa? Kanmanmi, tukuy vidanchikwan Jehová Diosta servinamanta imapas harkawaqninchik hinaspa saqechiwaqninchikpas. Ejemplopaq, kanmanmi kusirikuykunapas. Arí, llapanchikmi necesitanchik kusirikuytaqa. Ichaqa, sapa kuti kusirikuyllapiña kaspanchikqa Dios serviyninchiktachá tiempopa risqanman hina qepancharusunchik. Chayna kaptinqa, kusirikuyqa yanqakuna maskayñam kanman hinaspa Dioswan amistadninchiktapas yanqacharunmanmi (Ecl. 2:24; 4:6). Chayna mana pasawananchikpaqmi cuidakunanchik hinaspa tiemponchiktapas manam usuchinanchikchu (leey Colosenses 4:5). Kantaqmi hukkunapas yanqa kaqkuna, kaykunaqa kusirikuymantapas aswanraqmi Dios serviyninchikta peligroman churanman. Chaykunamanta hukninmi kachkan taytacha-mamachakuna yupaychay.
Qepanchasun yanqapaq kaqkunata
5. Biblia yaqa llapanpi ‘yanqakuna’ nispanqa, ¿imamantam rimachkan?
5 Bibliapim yaqa llapallanpi ‘yanqakuna’ nispanqa rimachkan taytacha-mamachakunamanta. Ejemplokunata qawasunchik. Jehová Diosmi israelitakunata nirqa: “Amam [yanqa] taytacha-mamachakunataqa rurankichikchu nitaq chayman rikchakuqtapas. Amataqmi sayachinkichikchu rumimanta pilarkunatapas nitaq rumimanta tallasqa taytachakunatapas. Chaykunapa qayllanpiqa amataqmi qonqorakunkichikchu”, nispa (Lev. 26:1). Davidpas qellqarqam: “[Jehová] Diosqa mayna hatunmi. Payqa mayna alabanapaqmi. Lliw dioskunamantapas respetanapaqmi. Yanqakunallam llapallan runakunapa diosninqa. Tayta Diosmi ichaqa cielokunata unancharqa”, nispa (1 Cro. 16:25, 26).
6. ¿Imanasqataq mana imapaqpas valenkuchu taytacha-mamachakunaqa?
6 Davidpa nisqanman hinaqa, Jehová Diospa unanchasqankunam qawachin atiyniyoq kasqanta (Sal. 139:14; 148:1-10). ¡Mayna sumaqmi karqa israelitakunapaq paykunawan Diospa contrato rurasqanqa! ¡Mana yuyayniyoqmá karqaku Diosmanta karunchakuspa, tallasqa taytachakunapa hinaspa rumimanta pilarkunapa ñawpaqninpi qonqorakuspankuqa! Sasachakuy tiempopi kaptinkum sutilla rikukurqa chay taytacha-mamachanku yanqapaq kasqanta. Taytacha-mamachanku kikinku salvakuyta mana atichkaspankuqa, ¿imaynatamá salvanman karqa yupaychaqninkunataqa? (Jue. 10:14, 15; Isa. 46:5-7.)
7, 8. ¿Imaynatam qollqe rikurirunman taytacha-mamacha hina?
7 Kunan tiempopipas, achka nacionkunapim runakunaqa qonqorakunku taytacha-mamachakunapa ñawpaqninpi, chay taytacha-mamachakunaqa ñawpa tiempopi hinam mana imapaqpas valenkuchu (1 Juan 5:21). Bibliaqa willawanchiktaqmi huk dioskunamantapas. Yuyarisun Jesuspa kayna nisqanta: “Manam pipas servinmanchu iskay patrontaqa, huknintach cheqninman, huknintañataqcha kuyanman, hukninman ratakuruspachá huknintañataq desprecianman. Manam serviwaqchikchu Diostawan qollqetaqa”, nispa (Mat. 6:24).
8 ¿Imaynatam qollqeqa dios hina rikurirunman? Rikchanachispa kaymanta rimasun. Piensarisun, ñawpa Israelitakunapa chakranpi pipas hatun rumita tarirunman. Chay rumiqa servikunmanmi perqapaq otaq wasi ruranapaqpas. Sichu chay ‘rumimanta pilarkunata’ ruraruspa yupaychanankupaq servichikuptinkuqa, Diospa llaqtanpaqqa manam allinchu kanman (Lev. 26:1). Chaynam kanman qollqewanpas, kunan tiemponchikpiqa allinninchikpaqmi. Necesitanchikmi kawsanapaq, chaynataq servichikunchikmanmi Jehová Diosta servinanchikpaqpas (Ecl. 7:12; Luc. 16:9). Ichaqa, Jehová Dios servisqanchikmanta qollqeta puntapi churaptinchikqa taytacha-mamacha hinam rikurirunman (leey 1 Timoteo 6:9, 10). Kunan tiempopi runakunaqa, imamantapas puntatam qollqeta maskachkanku. Chaymi qollqella maskaymanta cuidakunanchikpaq kallpanchakunanchik (1 Tim. 6:17-19).
9, 10. a) ¿Imaynatam cristianokuna qawanchik allin educasqa kayta? b) ¿Ima sasachakuykunatam tarinmanku universidadpi estudiaqkuna?
9 Estudiaypas allinmi, ichaqa kaypas rikurirunmanmi mana valeqpi. Llapanchikmi munanchik warmanchikkuna allin educasqa kanankuta chaynapi wiñaspanku mantienekunankupaq. Astawanmi yanapanqa Bibliata allinta leenanpaq hinaspa entiendenanpaq, allinta tanteananpaq, sasachakuykunata allichananpaq chaynataq Bibliamanta allinta yachachinanpaqpas. Allin educacion chaskiyqa tiempopaqmi, ichaqa tiempota allin servichikuymi.
10 ¿Ima ninchikmantaq universidadkunapi estudiaymanta? Achka runakunam ninku imapipas allin kanapaqqa universidadpipunim estudiana nispa. Ichaqa, universidadpi estudiaq achka mozo-sipaskunam Diosmanta mana allinkunata piensastinña tukurunku. Chaymantapas, cristianokunaqa mozo-sipas kachkaspanku Jehová Diosta astawan servinankupaq kallpankutam usuchinku (Ecl. 12:1). Chaymi universidadkunapi estudiaq runakunapa kasqan nacionkunapiqa sapa kutim Diospiqa manaña ancha iñinkuñachu. Hinaptinqa, seguro kanapaq kay pachapi yachaykunata maskanamantaqa Jehová Diospim cristianokunaqa confiananchik (Pro. 3:5).
Amayá dejasunchu aychapa munasqankuna diosninchikpi rikurirunantaqa
11, 12. ¿Imanasqam Pablo nirqa wakinkupa diosninkuqa wiksankuñam nispa?
11 Filipos llaqtapi kaqkunaman apostol Pablo cartasqanpim willarqa, imakunapiwanmi taytacha-mamacha hina rikurirunanmanta. Apostol Pablom Diospa llaqtanta saqeruq cristianokunamanta kaynata nirqa: “Ñam achka kutitaña nirqaykichik, ichaqa kunanmi waqaspay huktawan nimuykichik achkallañam Cristopa qerupi wañusqanta despreciachkanku mana allinta kawsaspanku. Chayna kaqkunaqa puchukachisqam kanqaku, paykunaqa Diosta maskananku kachkaptinmi mikuyllapi ocupakuptinku wiksankuña diosninkupas, [. . .] aswanraqmi alabakunku kay vidapi kaqkunallamanta piensaspanku”, nispa (Fili. 3:18, 19, NM). ¿Imanasqataq Pablo nirqa chay runakunapa wiksankuña diosninku kasqanmanta?
12 Paykunaqa yaqachusmi aychankupa munasqanta puntapi churachkasqaku Jehová Diosta servinankumantaqa. Ichapas wakinkuqa llumpayta mikuqku hinaspa upiaqkupas, mikuysapa kanankukama chaynataq sinkanankukamapas (Pro. 23:20, 21; tupachiy Deuteronomio 21:18-21). Wakinqa yaqapaschá kay pachapa kapuqninkunata servichikuyta munaspanku Dios serviyta saqerurqaku. Ñoqanchikqa amayá chaynaqa kasunchu: manam haykapipas saqekunanchikchu “allin kawsakuy” nisqanku kusirikuykunawan, Jehová Diosta tukuy vidanchikwan servisqanchikta harkarunantaqa (Col. 3:23, 24).
13. a) Apostol Pablopa nisqanman hina, ¿ima ruray hinam kanman imatapas llumpayta munapayayqa? b) ¿Imatam rurana mana llumpayta imatapas munapayanapaq?
13 Chaynataq, apostol Pabloqa willarqam huk pantay yupaychaymantapas. Paymi qellqarqa: “Chaynaqa wañuchichkaq hinayá vidaykichikmanta chinkachiychik kay pachapi mana allin ruraykunata: amayá huchapakuychikchu, millakuypaq kaqkunataqa ruraychikchu, mana allin munaywanqa aysachikuychikchu nitaq intuchikuychikchu, amataqyá imatapas llumpaytaqa munapayaychikchu, kaykunaqa taytacha-mamacha adoray hinam”, nispa (Col. 3:5, NM). Tukuy imayoq kaytam llumpayta munapayaruchwan. Chaymantapas kanmanmi huchallikunapaq warmi-qari puñuyta munaypas (Exo. 20:17). Apostol Pablom qawachirqa kaykunata munapayayqa taytacha-mamacha adoray hina kasqanta. Chaynaqa, ¿manachu kaykunamanta anchata cuidakunanchik? Chaymi señorninchik Jesucristo rikchanachiywan tupachispa rimarqa mana allin munaykunamanta imaynatapas controlakunapaq (leey Marcos 9:47; 1 Juan 2:16).
Cuidakusunchik yanqakuna willakuqkunamanta
14, 15. a) ¿Ima ‘yanqa kaqkunataq’ Jeremiaspa tiemponpi runakunata pantarachirqa? b) ¿Imanasqataq allinpuni karqa Moisespa rimasqankuna?
14 Yanqakuna maskaypiqa kachkantaqmi yanqa willakuykunapas. Jehová Diosmi Jeremiasman kaynata nirqa: “Ñoqamanta willakuqkuna chaynata sutiypi rimaspankuqa llullakuchkankum, paykunataqa manam kacharqanichu, manam kamachirqanichu nitaqmi rimapayarqanipaschu. Paykunaqa willakuchkanku yanqa revelacionkunallamantam, yanqakuna musyasqankumantam chaynataq sonqonkupi yanqa kaqkunallatam”, nispa (Jer. 14:14). Chay yanqa willakuqkunaqa nirqakum Jehová Diosmanta rimasqankuta, ichaqa kikinkupa piensasqallankutam willakurqaku. Chayraykum rimasqankuqa yanqapaq karqa, astawanqa Diospa llaqtanpa mana allinninpaqmi karqa. Cristianokunapa tiemponmanta ñawpaqtaraq 607 watapim, yanqa rimaykuna uyariqkunata Babiloniamanta kaq soldadokuna achkata wañurachirqaku.
15 Chaymantapas Moisesmi israelitakunata kaynata kamachirqa: “Kunan tukuy chay testificaspay nisqaykunatayá yuyaymanaychik [. . .]. Manam kay palabrakunaqa yanqachu aswanqa kawsachiqnikichikmi. Kay yachachikuykunaraykum unay watakunata kawsakunkichik chayanaykichik allpapi, Jordan Mayuta pasaspam allpata dueñochakunkichik”, nispa (Deu. 32:46, 47). Moisesmi kaykunata nirqa Diospa espiritun yanapaptin, chaymi rimasqanqa allinpuni israelitakunapaq karqa. Allinmi karqa uyariyninkuqa, chaymi kasukuqkunaqa unayta hinaspa kusisqa kawsakurqaku. Ñoqanchikpas Diospa cheqap yachachisqanman hapipakusun hinaspa yanqa rimaykunataqa amayá uyarisunchu.
16. ¿Imatam cristianokuna piensanchik yachaysapa runakunapa yachachisqan Bibliapa contranpi kaptin?
16 ¿Imakunataq kanman kunan tiemponchikpi yanqa rimaykunaqa? Wakin yachaysapa runakunam piensanku, monomanta runakuna rikurisqan yachachikuy hinaspa imakunapas yachay tarisqankuman hina Diospi iñiyqa yanqaña kasqanta, aswanmi piensanku imayna kasqanta qawaspa imakunatapas explicay atisqankumanta. ¿Hukmanyananchikchu kayna hatunchakuspa mana allin rimasqankuwan? Manapunim. Runapa yachayninqa manam igualchu Diospa yachayninwanqa (1 Cor. 2:6, 7). Chayraykum yachanchik Diospa yachachisqanwan runakunapa nisqankuna contranpi kaptinqa, runapa nisqanmi sapa kutilla pantasqa kachkan (leey Romanos 3:4). Imakunamantaña runakuna yachayta tariruptinkupas, runapa yachayninmanta Bibliapa kayna nisqanqa cheqapmi: “Kay pachapi yachaykunaqa Diospaqqa mana serviqmi”. Diospa mana entiendey atina yachayninwan tupachiptinchikqa, runapa piensayninqa mana serviqmi otaq yanqam (1 Cor. 3:18-20).
17. ¿Imaynatam qawananchik cristiano tukuqkunapa chaynataq Diospa llaqtanmanta karunchakuspa contranpi churakuqkunapa rimasqankuta?
17 Chaynataqmi cristiano tukuqkunapa yachachiqninkunapas yanqakunamanta rimanku. Paykunaqa ninkum Diospa sutinpi rimasqankuta, ichaqa yaqa llapallan rimasqankuqa manam Bibliapa nisqanman hinachu. Chaymi nisqankuqa mana imapaqpas servinchu. Chaynataqmi yanqakunallata rimanku Diospa llaqtanmanta karunchakuspa contranpi churakuqkunapas. Paykunaqa piensankum Jesucristopa churasqan ‘allin yuyayniyoq confianza sirvientemantapas’ aswan yachayniyoq kasqankuta (Mat. 24:45-47). Ichaqa Diospa llaqtanmanta karunchakuspa contranpi churakuqkunaqa kikinkupa piensasqallankutam rimanku. Chaymi lliw rimasqankuqa yanqallapaq; aswanmi lliw uyariqninkunata pantachin (Luc. 17:1, 2). ¿Imatam rurananchik mana pantachiwananchikpaq?
Imaynatam qepanchachwan yanqa rimaykunata
18. ¿Imaynatam 1 Juan 4:1 nisqanta kasukuchwan?
18 Apostol Juanmi yuyaqña kachkaspan kaymantaqa allin consejota qorqa (leey 1 Juan 4:1). Kay consejoman hinam, predicasqanchik lawpi runakunata kallpanchanchik iñisqanku imayna kasqanmanta cuentata qokunankupaq. Ñoqanchikpas chaynatam rurananchik. Sichu Bibliapa yachachisqanmanta, congregacionpa allin kasqanmanta hinaspa ancianokunamanta otaq mayqan wawqe-paninchikmantapas mana allinta rimaptinqa manam chayllaqa creenchikchu. Aswanmi tapukunchik: “¿Bibliapa nisqanman hinachu imatapas rurachkan chayna rimaq runaqa? ¿Jehová Diospa Gobiernonmantachu rimachkan? ¿Yanapanchu iñiqmasinchikkuna hawkalla kanankupaq?”, nispa. Imayna rimaypas iñiqmasinchikkunata kallpanchanan kachkaptin aswan hukmanyachiqqa mana imapaq serviqmi (2 Cor. 13:10, 11).
19. ¿Imatam ancianokuna rurananku rimasqanku allin kananpaq?
19 Chaynataqmi, ancianokunapas yachanku yanqa rimaykunamanta cuidakunapaq apostol Juanpa consejo qosqantaqa. Consejota qonanku kaptinqa, manamá haykapipas kikinkupa yachasqankumanqa hapipakunankuchu. Aswanqa yachankum Bibliapa nisqanman hina yanapanankuta, apostol Pablom nirqa: ‘Bibliapi qellqasqaman hinallam yachachinaykichik’ nispa (1 Cor. 4:6). Chaymi ancianokunaqa Bibliapa nisqanman hina, chaynataq allin yuyayniyoq confianza sirvientepa horqomusqan qellqakunaman hinalla yanapananku.
20. ¿Ima yanapaymi kapuwanchik yanqa kaqkunata qepanchanapaq?
20 Yachamusqanchikman hinam, yanqakunata maskayqa —pantasqa dioskuna, rimaykuna otaq imakuna kaspapas— llumpaytam ñakarichin. Chaymi Jehová Diosta mañakunchik chaykunata allinta reqsispa qepanchananchikpaq. Chaynatam salmos qellqaq hina kaynata nisunchik: “Yanqa kaqkunata ama qawanaypaqyá waqaychaykuway. Munasqaykiman hina kawsanaypaqyá waqaychaykuway”, nispa (Sal. 119:37). Qatiqnin estudiopim yachasunchik Diospa yanapayninta maskay ancha allin kasqanmanta.
¿Atiwaqchu explicayta?
• Llapanpiqa, ¿imakunataq kanman yanqakuna maskayqa?
• ¿Imatam rurananchik qollqenchik taytacha-mamacha hina mana rikurirunanpaq?
• ¿Imaynatam aychapa munasqankuna taytacha-mamacha yupaychay hina rikurirunman?
• ¿Imaynatam yanqa rimaykunata qepanchachwan?
[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]
[7 kaq paginapi dibujo]
Israelitakunatam Dios kamachirqa ‘chakrankupi llamkanankupaq’ hinaspa yanqakunata mana maskanankupaq
[9 kaq paginapi dibujo]
Amayá kapuqniyoq kay munasqanchikwanqa haykapipas harkachikusunchu Jehová Dios serviyninchiktaqa
[10 kaq paginapi dibujo]
Ancianokunapa nisqankuqa allinpunim kanman