Sumaq kayniyoq kanapaq hinalla kallpanchakusun

“Hinalla imatapas allinta ruray, Diosta respetay, iñiyniyoq kay, kuyakuyniyoq, pacienciayoq hinaspa llampu sonqoyoqpas.” (1 TIM. 6:11, NM.)

1. ¿Bibliapi ima ejemplokunapim piensanki wañuchinanpaqmi qatirqa niq rimayta uyarispayki?

¿BIBLIAPI ima ejemplokunapim piensanki wañuchinanpaqmi qatirqa niq rimayta uyarispayki? Ichapas piensawaq Moisespa tiemponpi pasasqanmanta, chaypim Egipto runakuna piñasqallaña qatirqaku israelitakunata, ichaqa Puka lamar qochapim wañururqaku (Exo. 14:23). Otaq piensankipas ñawpaq Israel nacionpi mana piensachkaspa wañuchiq runapi. Payqa utqaymanmi lluptinan karqa mayqan amparakuna llaqtamanpas, chay llaqtakunaqa soqtam karqa. ¿Imanasqa? Bibliam nin: “Yanqañataqmi wañuqpa ayllun chay wañuchiqta vengakunanpaq rabiallawanña qatispan wañurachinman”, nispa (Deu. 19:6).

2. a) ¿Imata wakin cristianokuna haypanankutam Jehová Diosqa munan? b) ¿Ima haypanankutam Jehová Dios munan kunan tiempopi yaqa llapallan cristianokunapaq?

² Ichaqa, pitapas haypanapaq qatichkanchikmanpas hinam, imakunatapas haypayta munanchikman. Ejemplopaq, Pablom kaynata qellqarqa: “Carrerapi hinam kallpachkani [“qatichkani”] chayanayman, chaynapi Jesucristontakama Diospa qayawasqan premiota chaskinaypaq”, nispa (Fili. 3:14). Bibliam yachachin 144.000 ungido cristianokuna —Pablopas—hanaq pachaman rispanku  Jesuswan kuska Waranqa wata kay Pachata kamachimunankumanta. ¡Mayna kusikunapaqmi chay premioqa! Ichaqa, kunan tiempopi yaqa llapallan cristianokunam suyachkanku: kay pacha paraiso kaptin mana onqospa wiñaypaq kawsakuyta. Jehová Diosmi ancha kuyakuyninpi paykunaman qonqa Adanwan Eva chinkarachisqankuta (Apo. 7:4, 9; 21:1-4).

3. ¿Imaynatam Jehová Dios agradecekusqanchikta qawachichwan churinta ñoqanchikrayku qomusqanmanta?

³ Runakuna huchayoq kasqanchikraykum, ima rurasqanchikwanpas wiñay kawsaytaqa mana haypayta atichwanchu (Isa. 64:6). Chaytaqa haypasunchik Señorninchik Jesucristopa wañukusqanpi iñispallam. ¿Imatam rurachwan chay rurasqanmanta Jehová Dios agradecekusqanchikta qawachinapaq? Agradecekusunmi kayna kamachisqanta kasukuspapas: “Hinalla imatapas allinta ruray, Diosta respetay, iñiyniyoq kay, kuyakuyniyoq, pacienciayoq hinaspa llampu sonqoyoqpas” (1 Tim. 6:11, NM). Kay textopi “hinalla” niq rimayqa griego rimaypiqa “qatiy” ninanmi. Qatiqninpi kay sumaq kaykunamanta yachasqanchikmi yanapawasun sumaq kayniyoq kasqanchikta ‘astawanraq’ qawachinapaq (1 Tes. 4:1).

‘Hinallayá imatapas allinta ruray’

4. ¿Imaynatam yachanchik allin rurayta maskayqa ancha allin kasqanta, hinaspa chayna kanapaq imakunatam puntata rurana?

⁴ Apostol Pablom Timoteoman qellqaspan rimarqa sumaq kayniyoq kanamanta, hinaspam iskaynin cartanpi puntata rimarqa allin ruraymanta (1 Tim. 6:11, NM; 2 Tim. 2:22). Bibliapi wakin textokunapas kallpanchawanchikmi allin rurayta munananchikpaq (Pro. 15:9; 21:21; Isa. 51:1). Chaypaqqa puntatam ‘sapallan cheqap Dios kasqanta reqsinanchik hinaspa kachamusqan Jesucristotapas’ (Juan 17:3). Pikunapas kaynata ruraspa allin rurayta maskaqkunaqa, kallpanchasqam kanqaku huchankumanta ‘wanakunankupaq’ chaynataq Diospa munayninta ruranankupaqpas (Hech. 3:19).

5. ¿Imatam rurananchik Diospa qawasqanman hina allin ruraq kananchikpaq, hinaspa imaynatam waqaychasun?

⁵ Allin rurayta munaq wara-waranqantin runakunam Jehová Diosman vidankuta qonku hinaspam bautizakunku. Bautizasqaña kaspaykiqa, ¿entiendenkichu allin rurayta hinalla maskanaykimanta hinaspa imayna kawsasqaykiwan chay maskasqaykita qawachinaykitapas? Chaynatachá rurachkanki. Allin kaqta hinalla ruranapaqqa Bibliatam servichikuna, chaynapim imata tanteaspapas yachasun ‘allin kaqta hinaspa mana allin kaqtapas’ (leey Hebreos 5:14). Ejemplopaq, sichu casarakunaykipaq wataykipiña kachkanki, ¿entiendenkichu mana cristiano kaqwan reqsinakuyniki mana allin kasqanta? ¿Sonqomanta tantearunkichu chayta haykapipas mana ruranaykipaq? Allin rurayta munaspaykiqa chaynatachá ruranki (1 Cor. 7:39).

6. ¿Ima ninantaq allin rurayta maskayqa?

⁶ Pipas allin rurayta munaspaqa manam runakunamanta aswan allinqa sientikunanchu otaq llumpay ‘alli-allin runa kasqantaqa’ piensananchu (Ecl. 7:16). Jesuspa nisqanman hinaqa manam allinchu allin rurasqanchikmanta alabakuyqa (Mat. 6:1). Allinta ruranapaqqa: mana allin piensasqanchikta, imayna kasqanchikta hinaspa  munasqanchiktapas tikrananchikmi. Kaykunata ruranapaq kallpanchakuspaqa, manachá hatun huchataqa rurasunchu (leey Proverbios 4:23; hinaspa tupachiy Santiago 1:14, 15). Chaymantapas, Jehová Diosmi bendeciwasun hinaspa yanapawasun huk sumaq kayniyoqkuna kanapaqpas.

‘Hinallayá [. . .] Diosta respetay’

7. ¿Ima ninantaq griego rimaypi “Diosta respetay” niq rimayqa?

⁷ Respetayqa kuyaspa kasukuymi. Bibliamanta huk diccionariom nin, griego rimaypi “Diosta respetay” niq rimayqa, Diosta manchakuy ninanmi nispa. Achka kutitam israelitakunaqa Diosta mana respetarqakuchu, Egiptomanta libraqnin kachkaptinpas paykunaqa qepancharqakum.

8. a) ¿Ima tapukuytam rikurichirqa Adanpa huchallikusqan? b) ¿Imaynatam kay tapukuy kutichisqa karqa?

⁸ Punta taytanchik Adan huchallikuruspanmi rikurirachirqa huk tapuyta, ¿atinmanchu pipas mana pantaspa Dios respetayta? Achka watakunañam pasarun ichaqa chay ruraytaqa manam Adanpa mirayninmanta pipas atirqachu, llapallanku pantaq kasqankurayku. Hinaptinqa, ¿pitaq atinman karqa? Waranqantin watakunam pakasqa karqa, ichaqa Jehová Diosmi tiempollanpi reqsichinan karqa. Tiempopa risqanman hinam, Diospa sapallan Churinta Maria wiksayakururqa, chaynapi mana huchayoq nacenanpaq. Nacesqanmanta wañukunankamam, Jesusqa qawachirqa tukuy sonqonmanta kuyaspa Dios respetasqanta. Chaymantapas, orakusqanmi qawachirqa hanaq pachapi Taytanta ancha yupaychay munasqanta (Mat. 11:25; Juan 12:27, 28). Chaymi chuya espiritunwan Dios yanapaptin apostol Pablo rimarqa Dios respetaypi Jesus allin ejemplo kasqanmanta (1 Timoteo 3:16, NM).

9. ¿Imaynatam qawachichwan Dios respetasqanchikta?

⁹ Ñoqanchikqa huchayoq kaspanchikmi mana atinchikchu mana pantaspa Dios respetaytaqa. Ichaqa astawan qawachinapaqmi sapa punchaw kallpanchakuchwan. Chaypaqmi Jesuspa ejemplonta qatipakunanchik (1 Ped. 2:21). Chaynata ruraspam mana iskay uya runakuna hinachu kasunchik, paykunaqa ‘yanqallam Diosta serviq tukunku, aswanmi sonqonkuwanqa mana creenkuchu’ (2 Tim. 3:5). Dios respetasqanchiktaqa imayna allichakusqanchikpipas qawachinanchikmi. Ejemplopaq, ima pachawan churakunapaq akllaspaqa —casarakuna punchawpaq, rantipakuq rinapaq otaq ima ruranapaqpas—yuyarinanchikmi imayna pachakusqanchikqa “Diospa agradonpaq” hinam kanan (1 Tim. 2:9, 10). Chaynaqa, Dios respetasqanchikta qawachinapaqqa tukuy tiempopim Diospa kamachisqankunata kasukunanchik.

‘Hinallayá [. . .] iñiyniyoq kay’

10. ¿Imatam rurananchik iñiyninchik allin takyasqa kananpaq?

¹⁰ Leey Romanos 10:17 nisqanta. Iñiyninchik allin takyasqa kananpaqqa, Bibliapi kaq cheqap yachachikuykunapim yuyaymanananchik. Chaypaqqa kapuwanchikmi ‘allin yuyayniyoq confianza sirvientepa’ achka qellqakuna horqomusqan. Chaykunamantam kachkan El hombre más grande de todos los tiempos, Aprendamos del Gran Maestro hinaspa “Ven, sé mi seguidor” nisqa librokuna, kimsanmi rurasqa kachkan Jesusta astawan reqsinapaq hinaspa allinta qatipakunapaqpas (Mat. 24:45-47). Chaymantapas, paykunam huñunakuykunapi hinaspa asambleakunapi yachanapaq kaqkunata ruramunku, chaykunapipas ‘Jesucristomantam willawanchik’. ¿Yaqachu kaykunata aswan allinta  servichikuwaq chaynapi ‘uyarisqaykikunata hatun yuyaywan kasukunaykipaq’? (Heb. 2:1.)

11. ¿Imaynatam yanapawanchik orakusqanchik hinaspa kasukusqanchikpas iñiyninchikta kallpanchanapaq?

¹¹ Chaymantapas, iñiyninchikqa astawanmi yapakun orakuptinchik. Huk kutipim Jesuspa qatiqninkuna payta nirqaku: “Yanapaykuwayku astawan iñiyniyoq kanaykupaq”, nispa. Ñoqanchikpas chaynatayá Diosta mañakusun (Luc. 17:5). Humillakuspayá chuya espiritunta qowananchikpaq mañakusunchik, iñiyqa espiritunpa rurunmi (Gal. 5: 22). Chaymantapas, iñiyninchiktam kallpanchanchik Diospa kamachisqankunata kasukuspa. Chaymi predicacionman astawan lloqsinanchik, kay ruraytaqmi anchata kusichiwanchik. Chaynataq, yuyaymanasunyá ‘Diospa munaychakusqantawan paypa munasqan allin rurayta’ puntapi maskasqanchikmanta ima bendicionkuna chaskisqanchikpi, chaynatapas iñiyninchikqa kallpanchasqam kanqa (Mat. 6:33).

‘Hinallayá [. . .] kuyakuyniyoq’ kay

12, 13. a) ¿Mayqantaq Jesuspa mosoq kamachisqan? b) ¿Imakunata ruraspam kuyakuyninchikta qawachichwan?

¹² Leey 1 Timoteo 5:1, 2 nisqanta. Apostol Pablom achka consejokunata qorqa iñiqmasinchikta kuyanapaq. Diosta respetasqanchikmi yanapawananchik ‘kuyanakuymanta’ Jesuspa mosoq kamachisqanta kasukunapaq (Juan 13:34). Chaynataqmi apostol Juanpas kaynata nirqa: “Pipas kapuqniyoq kachkaspan runamasinta qawakunman imamantapas muchuqta hinaspa mana llakipayarispanqa ¿yaqachum Diosta kuyanman?”, nispa (1 Juan 3:17). ¿Yuyawaqchu imatapas qoykuspa kuyakuyniki qawachisqaykita?

¹³ Chaynataqmi, iñiqmasinchik kuyasqanchikta qawachisun sonqomanta pampachaspa (leey 1 Juan 4:20). Diospa kayna nisqanta kasukusun: ‘Pipapas quejan kaptinqa aguantanakuspayá pampachanakuychik, chaynataqa rurankichik qamkunatapas Señor [Jehová] pampachasusqaykichikman hina’, nispa (Col. 3:13). ¿Yaqachu pitapas congregacionpi kay nisqanta kasukuspa pampachanayki kachkan? Chayna kaptinqa, ¿rurankichu?

‘Hinallayá [. . .] pacienciayoq’ kay

14. ¿Imatam yachanchikman Filadelfiapi kaq congregacionmanta?

¹⁴ Manam chaynallachu imapas chaylla haypanapaq suyasqanchikqa, hamuq tiempopi otaq sasa haypanapaq suyasqanchikwanqa. Hinaptinqa wiñay kawsayta haypanapaqqa pacienciakunam. Filadelfia congregaciontam Jesucristo nirqa: “Pacienciakunaykipaq kamachisqaytam kasuwarqanki, chayraykum ñoqapas waqaychasqayki hamuq sasachakuykunamanta”, nispa (Apo. 3:10). Chaynatam Jesus qawachirqa pacienciakuq kanamanta, kaymi yanapawanchik sasachakuykuna hinaspa tentacionkuna kaptin aguantanapaq. Filadelfia llaqtapi iñiqmasinchikkunaqa allintachá aguantarqaku iñisqankurayku sasachakuykunataqa. Chaymi, Jesucristo nirqa paykunapaq hichpaykamuq llumpay sasachakuy kaptin yanapananpaq (Luc. 16:10).

15. ¿Imatam Jesucristo nirqa aguantaymanta?

 ¹⁵ Jesusqa yacharqam qatiqninkunata mana iñiq ayllunku hinaspa huk runakunapas cheqninankuta, chaymi iskay kutita kaynata kallpancharqa: “Kay pachapa tukupayninkama ñoqapi takyaqtam Diosqa salvanqa”, nispa (Mat. 10:22; 24:13). Chaymantapas nirqam aguantanankupaq kallpata imayna tarinankumanta. Huk kutipim Jesus tupachirqa, ‘Diospa palabranta kusisqallaña uyarispapas’ sasachakuykunata mana aguantaqkunata, rumillaña chakrawan. ‘Diospa palabranta uyarispa mana qonqaq runakunatañataqmi’ tupachirqa allin allpawan (Luc. 8:13, 15).

16. Wara-waranqantin runakuna sasachakuykunata aguantanankupaq, ¿ima yanapakuytaq kan?

¹⁶ Chaynaqa, ¿imatam rurawaq aguantanaykipaq? Aguantanapaqqa Diospa palabranmanta yachasqanchiktam piensayninchikpi hinaspa sonqonchikpipas hinalla takyachinanchik. Chaypaqmi Biblia kapuwanchik, kayqa sapa kutim achka rimaykunapi rurasqa kachkan. Chaymi Bibliapa nisqanpi sapa punchaw yuyaymanaspaqa, kallpanchasqa tarikusunchik sasachakuykunata aguantaspa allinkunata ruranapaq (Sal. 1:1, 2).

‘Hinallayá [. . .] llampu sonqoyoq’ hinaspa hawkalla kawsaqpas kay

17. a) ¿Imanasqataq llampu sonqo kayqa ancha allin kanman? b) ¿Imaynatam Jesus qawachirqa llampu sonqo kasqanta?

¹⁷ Manam pipas munanmanchu mana rimasqanmanta otaq mana rurasqanmanta tumpanankutaqa. Chaymi wakin runakunaqa piñakunku chayna yanqa tumpasqankumanta. Ichaqa, aswan allinqa sumaqllata kutichiymi (leey Proverbios 15:1). Chaypaqqa anchatam kallpanchakuna. Jesusmi allin ejemplota qowanchik, runakuna yanqamanta rimaptinku llampu sonqolla kanapaq. Bibliam kaynata nin: “Insultaptinkupas manam kutipakurqachu, ñakarichiptinkupas manam amenazarqachu, payqa allin arreglo ruraq derechonpi Diospa makinmanmi churakurqa”, nispa (1 Ped. 2:23). Manachá Jesuspa llampu sonqo kasqantaqa mana pantaspa qatipakuytaqa atisunchu, ichaqa sapa punchawmi kallpanchakuchwan astawan qatipakunapaq.

18. a) ¿Imakunapim yanapawanchik llampu sonqo kayqa? b) ¿Imayna kawsanapaqmi Bibliaqa kallpanchawanchik?

¹⁸ Chaynaqa Jesustayá qatipakusun hinaspa ‘tukuy tiempoyá listolla kasun ima creesqanchikmanta tapuwaptinchik clarota contestananchikpaq, chaytaqa rurasun humillakuspa hinaspa respetowanyá’ (1 Ped. 3:15). Llampu sonqo kasqanchikqa yanapawasunmi, predicasqanchik runakuna otaq iñiqmasinchikpas mana ñoqanchik hina piensaptinku mana atipanakunapaq (2 Tim. 2:24, 25). Arí, llampu sonqo kaymi yanapawanchik hawka kanapaq. Ichapas chayrayku apostol Pabloqa imakunatawan rurananchikmanta rimaspan, Timoteoman iskay kaq cartasqanpi hawkalla kawsaymanta nirqa (2 Tim. 2:22; tupachiy 1 Timoteo 6:11). Hawkalla kawsananchikpaqpas Bibliaqa kallpanchawanchikmi (Sal. 34:14; Heb. 12:14).

19. Kay qanchis sumaq kayniyoq kanamanta yacharuptinchik, ¿imatam qam ruranki, hinaspa imanasqa?

¹⁹ Kay estudiom kallpancharuwanchik qanchis sumaq kayniyoqkuna kananchikpaq: allinta ruranapaq, Diosta respetanapaq, iñiyniyoq, kuyakuyniyoq, pacienciayoq, llampu sonqoyoq hinaspa hawkalla kawsaq kanapaqpas. ¡Maynatam iñiqmasinchikkunata yanapasun chayna kanapaq kallpanchakuspaqa! Kayna kasqanchikmi Jehová Diosta hatunchan, hinaspa yanapawasuntaqmi pay hatunchasqa kananpaq.

Yuyaymananapaq tapuykuna

• ¿Imaynatam hinalla allinta rurasun hinaspa Diostapas respetasun?

• ¿Imataq yanapawasun hinalla iñiyniyoq hinaspa pacienciayoq kanapaq?

• ¿Imanasqataq kuyakuywan qawananchik iñiqmasinchikkunata?

• ¿Imanasqataq hinalla llampu sonqo, hinaspa hawkalla kananchik?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[16 kaq paginapi dibujo]

Jesusmi nirqa allin rurasqanchikmanta mana alabakunapaq

[17 kaq paginapi dibujo]

Iñiyninchikta kallpanchasun Diospa Palabranpi yuyaymanaspa

[18 kaq paginapi dibujo]

Hinallayá kuyakuq hinaspa llampu sonqo kasun