¿Atiwaqchu imaña kaptinpas mana huchallikuspa kawsakuyta?

‘Kawsanaykamaqa [. . .] mana huchayoqmi kasaq.’ (JOB 27:5.)

1, 2. a) ¿Ima ruranapaqmi llapallanchik kallpanchakunanchik? b) ¿Ima tapukuykunamantam qatiqninpi yachasunchik?

PIENSARIY; dibujasqata qawachkawaq wasiyki imayna kananmanta. Qawaspaykim cuentata qokunki sumaqllaña kasqanta hinaspam piensanki aylluyki chay wasipi kusisqallaña kawsanankuta. Ichaqa, ¿imatam ruranayki piensasqaykiman hina kananpaq? Chaypaqqa wasitam ruranayki, chaypitaq kawsanayki hinaspa cuidanaykipas.

² Chaynam pasan mana huchallikuspa kawsakuywanpas. Llapallanchikmi yachanchik mana huchallikuspa kawsakuyqa ñoqanchikpaqpas  hinaspa familianchikpaqpas ancha allin kasqanta. Ichaqa manam munayllachu-munananchik mana huchallikuq hinaspa Diosman sonqo kaytaqa, aswanmi chayna kanapaq kallpanchakunanchik. Wasita ruranapaqqa anchatam kallpanchakuna hinaspapas qollqetam necesitanchik (Luc. 14:28, 29). Chaynataqmi mana huchallikuq kanapaqqa kallpanchakunanchik, chay rurayqa manam yanqapaqchu kanqa. Qatiqninpim kimsa tapukuykunamanta yachasunchik: ¿Imatam rurananchik mana huchallikuq kananchikpaq? ¿Imaynatam sasachakuykuna kaptinpas mana huchallikuq hinaspa Diosman sonqo kachwan? ¿Kanmanraqchu suyakuy allinta kawsakuchkaspa huchallikuruqkunapaq?

¿Imatam rurananchik mana huchallikuq kananchikpaq?

3, 4. a) ¿Imaynatam Jehová Diosqa yanapawanchik mana huchallikuq kananchikpaq? b) ¿Imatam Jesuspa ejemplon yachachiwanchik mana huchallikuq kanapaq?

³ Qayna estudiopi yachasqanchikman hinam, Jehová Diosqa saqewanchik imayna kawsananchikta akllakunapaq. Mana huchallikuspa kawsakuqkunam paypa yanapakuynintaqa chaskichwan. Arí, Jehová Diosqa yachachiwanchikmi tukuy sonqonchikmanta kasukunapaq, chaypaqmi chuya espiritunta qowanchik (Luc. 11:13). Chaymantapas, mana huchallikuspa kawsananchikpaq lliw kallpanchakuqkunatam espiritualpi waqaychawanchik (Pro. 2:7).

⁴ ¿Imatam Jehová Dios rurarqa mana huchallikuspa kawsayta yachachiwananchikpaq? Puntataqa kay Pachamanmi Churinta kachamurqa. Jesusqa tukuypim Taytanta ‘kasukurqa wañukunankama’ (Fili. 2:8). Llumpay sasachakuypiña kaspanpas Taytantam kaynata nirqa: “Amayá ñoqapa munasqaychu [rurasqa] kachun aswanqa qampa munasqaykiyá”, nispa (Luc. 22:42). Sapakamam kaynata tapukunanchik: “¿Ñoqapas chaynachu kani?”, nispa. Mana huchallikuq kanapaqqa Diostam tukuy sonqonchikmanta kasukunanchik. Imakunapi kasukuy ancha allin kasqanmantayá qawasunchik.

5, 6. a) ¿Imaynatam David qawachirqa sapallanchikpi tarikuspa mana huchallikunapaq? b) Kunan tiempopi, ¿ima tentacionpim cristianokuna tarikunku sapallanku kasqankupi?

⁵ Puntataqa, Jehová Diostam kasukunanchik sapallanchikpi kaspa. Rey Davidmi qawachirqa sapallanchikpi tarikuspa mana huchallikunamanta (leey Salmo 101:2). Payqa rey kasqanraykuchá sapa kuti tarikuq pachaknintin otaq waranqantin runakunapa qayllanpi (tupachiy Salmo 26:12). Chaypiqa allin ejemplotam llaqtaman qonan karqa (Deu. 17:18, 19). Chaymantapas payqa allintam entienderqa ‘palacionpi’ sapallan kaspanpas mana huchallikuspa kawsananmanta. ¿Ima nichwantaq ñoqanchikmanta?

⁶ Salmo 101:3 versiculopim David kaynata nirqa: ‘Mana allin kaqkunatam qepanchasaq’, nispa. Kunan tiempopiqa mana allin kaqkunata qawanapaqqa achkallañam kachkan, astawanmi sapallanchik kachkaptinchik. Ejemplopaq, Internetta servichikuspam cristianokunaqa sasachakuypi kachwan, chaypiqa manam sasachu mana allinkunata otaq millakuypaq kaqkunata qawayqa. Huk cristiano chaykunata qawaspanqa, ¿kasukuchkanmanchu Salmo 101:3 versiculopi Jehová Diospa nisqanta? Millakuypaq kaqkunata qawayqa manam allinchu, tanqawanchikmi kikillanchikpaq llumpayta munanapaq, sonqonchiktam qachachan hinaspa casado vidatapas yanqachanmi (Pro. 4:23; 2 Cor. 7:1; 1 Tes. 4:3-5).

7. ¿Bibliapa mayqan textontaq yanapawanchikman sapallanchik kachkaspa mana huchallikunapaq?

⁷ Arí, Diosta serviqkunaqa manamá haykapipas sapallanchikchu tarikunchik. Kuyakuq Diosninchikqa yachanmi ima rurasqanchiktapas (leey Salmo 11:4). Mayna kusisqachá Diosninchikqa tarikun tentacionkunata  aguantaptinchik hinaspa Mateo 5:28 versiculopi Jesuspa nisqanta kasukuptinchikpas. Chaynaqa, amayá haykapipas mana allin kaqkunataqa qawaychu chaynapi mana huchallikunaykipaq. Amayá millakuypaq kaqta qawaspa otaq leespaqa yanqachaychu kunankama allin kawsakusqaykitaqa.

8, 9. a) ¿Ima sasachakuypim tarikurqaku Danielwan kimsa mozokuna? b) ¿Imaynatam mozo-sipas cristianokuna Jehová Diosta hinaspa iñiqmasinkutapas kusichinmanku?

⁸ Chaymantapas, Diostam kasukunanchik hinaspa mana huchallikuqmi kananchik mana iñiq runakunapa chawpinpi kaspanchikpas. Piensasun Danielpi hinaspa paywan kuska Babiloniaman apasqa kimsa mozokunapi. Chay llaqtaman chayaruspankuqa Jehová Diosta mana reqsiq runakunapa chawpinpim tarikurqaku. Diospa qosqan Leypa contranpi kaq mikuyta mikunankupaq hikutaptinkuqa, manachá sasachu karqa imatapas nispanku mikuruyninkuqa. Manamá taytankupas, ancianokunapas nitaq Israelpi sacerdotekunapas rikurqakuchu. ¿Pitaq ichaqa rikunman karqa? Jehová Diosmi. Paykunaqa sunitam sayarqaku, hinaspa hikutaptinkupas chaynataq sasachakuypi tarikuspankupas Diostam kasukurqaku (Dan. 1:3-9).

⁹ Kunanpas, mozo-sipas cristianokunaqa chaynallatam ruranku: Diospa kamachikuyninkunatam kasukunku, manam wakinkunapa munasqankuman hinachu imatapas ruranku. Chaymi Mozo-sipaskuna: drogakunata mana chaskispaykichik, maqanakuyta mana qawaspaykichik, qacha rimaykunata mana rimaspaykichik hinaspa mana huchapakuspaykichikqa Diostam kasukuchkankichik, kaymi mana huchallikuspa kawsayqa hinaspa sonqomanta kasukuypas. Chayna rurasqaykichik allinnikichikpaq kaptinpas, Jehová Diostawan iñiqmasikichiktam kusichin (Sal. 110:3).

10. a) Huchapakuymanta, ¿imayna mana allin piensasqankum wakin mozo-sipaskunata huchallichin? b) ¿Imaynatam Diosman sonqo kaqkunaqa qawanku huchapakuyta?

¹⁰ Chaynallataqmi, Diostaqa kasukunanchik qariwan otaq warmiwan sapallanchik kaspanchikpas. Bibliaqa kamachinmi mana huchapakunapaq. Ichaqa pisi-pisimantam mana allinkunata rurayta qallaykuchwan. Ejemplopaq, wakin mozo-sipaskunam qari kayninwan otaq warmi kayninwan iskayninku qachakunata ruranku chaynataq simintakama huchallikunku, hinaspam ninku kayqa manam warmi-qari puñuychu otaq huchapakuychu nispa. Chaykuna ruraq mozo-sipaskunaqa qonqachkankum otaq qonqaytam munanku chay mana allin rurasqankupas Bibliapa nisqanman hina huchapakuy kasqanmanta,  chaykunata sapa kuti ruraq cristianoqa congregacionmantam qarqochikunman. * Astawanqa manam tukuy sonqonkumantachu chay mozo-sipaskunaqa kasukuchkanku. Mana huchallikuspa kawsakuy munaqkunaqa manam imamanpas tumpankuchu mana allinta ruranankupaqqa. Manataqmi asuykunkuchu mana allin ruraykunamanqa, chaykunaqa huchallichinmanmi. Manam corregisqa kanankuta manchakuspallankuchu chaynaqa kanku, aswanqa Jehová Diosta agradayta hinaspa kusichiyta munaspankum. Mana allin ruraykunaman asuykunankumantaqa chaykunamantam karunchakunku, hinaspapas manam huchapakunkuchu (1 Cor. 6:18). Kaymi mana huchallikuspa kawsayqa.

Sasachakuykuna kaptinpas mana huchallikuspa kawsanamanta

11. ¿Imanasqataq Diosta sapa kuti kasukuyqa ancha allin? Rikchanachiywan rimarimuy.

¹¹ Qawasqanchikman hinaqa mana huchallikuq kanapaqqa haykapipas kasukuqmi kananchik. Huk kutillapi kasukuyqa mana ancha valorniyoqpaschá kanman, ichaqa sapa kuti kasukuyninchikmi tiempopa risqanman hina ancha allin kanqa. Kayta rikchanachisun adobewan. Hukllaqa manam ancha valorniyoqchu kanman, ichaqa achka adobewan perqaspaqa sumaq wasitam rurarunchikman. Chaynallataqmi, Diosta sapa kuti kasukuspanchikqa tukuy vidanchikpim mana huchallikuq kasunchik, kawsakuyninchikpas sumaq wasi hinam kanqa (Luc. 16:10).

12. ¿Imatam yachachwan David qatikachasqa kachkaspanpas Diosman sonqo kasqanmanta?

¹² Diosman sonqo kasqanchiktam qawachisun: sasachakuyta aguantaspa, mana allin rurawasqanchikta hinaspa harkakuykunata aguantaspapas. Qawasun Davidpa ejemplonmanta. Mozo kachkaptinmi Diospa nombrasqan rey Saul payta qatikacharqa. Chay tiempopaqqa, Diosqa manañam Saultaqa favorecerqachu chaymi Saulqa Davidta cheqnirqa, ichaqa Davidpa rurasqantam Diosqa chaskirqa. Saulqa achka watam Israel llaqtata kamachirqa, hinaspam tropankunawan Davidta qatikacharqa. David achka wata qatikachasqa kasqanmanta, ¿piñakururqachu Jehová Diospaq? ¿Piensarqachu chay sasachakuykuna aguantasqan yanqapaq kasqanta? Manam. Aswanqa Saultam anchata respetarqa Jehová Diospa akllasqan kasqanrayku, chaymi mana wañurachirqachu wañuchinanpaq kachkaptinpas (1 Sam. 24:2-7).

13. ¿Imaynatam Diosman sonqo kasqanchikta qawachisun mayqan iñiqmasinchikpas sientichiwaptinchik?

¹³ ¡Ancha allin ejemplotam Davidqa saqewarqanchik!  Jehová Diospa llaqtanpi kaqkunaqa pantaqmi kanchik, chaymi wakin iñiqmasinchikkunaqa ichapas mana allinta ruraspa kawsanmanku, mana allinta rurawachwan otaq Diosmantapas karunchakunmanku. Ichaqa yachanchikmi Jehová Diospa llaqtan payman sonqo kananmanta (Isa. 54:17). Chayna kaptinpas, ¿imaynam kasunchik mayqan iñiqmasinchikpas rurasqanwan sientichiwaptinchik otaq hukmanyachiwaptinchik? Paykunapaq hinalla piñasqa kaspaqa mana kasukuqmi rikurirunchikman. Huk iñiqmasinchikpa mana allin rurasqanwanqa, manam Diospaqqa piñakunanchikchu nitaq mana kasukuqpas kananchikchu (Sal. 119:165). Chayna sasachakuykunata aguantaspaqa qawachisunmi mana huchallikuq hinaspa Diosman sonqo kasqanchikta.

14. ¿Imatam Diosman sonqo cristianokuna ruranku Diospa llaqtanpi yachachikuykuna hinaspa imakunapas cambiaptin?

¹⁴ Mana huchallikuq kasqanchiktaqa qawachisuntaqmi, Diospa llaqtanpi imakunapas cambiaptin respetaspa. Yuyarisunchik; Diospa llaqtanman hapipakuspaqa Jehová Diosmanpas hapipakuchkanchikmi. Paymi llaqtanta kunan tiempopi astawan bendecichkan, chaymi cheqap yupaychayqa ima tiempomantapas astawan yapakuchkan (Isa. 2:2-4). Bibliapa wakin textonkunamanta imayna yachasqanchik otaq Jehová Diospa llaqtanpi imapas cambiaptinqa respetananchikmi. Arí, mayna sumaqmi cheqap yachachikuymanta sapa kuti astawan entiendeyqa (Pro. 4:18). Hinaptinqa, Diospa llaqtanpi imapas cambiasqanmanta mana entiendespaqa, Jehová Diostam mañakunanchik entiendenapaq, chaykamaqa hinallayá Diosta kasukusunchik.

¿Kanmanraqchu suyakuy allinta kawsakuchkaspa huchallikuruqkunapaq?

15. ¿Pimantataq kanqa cristianopa mana huchallikunanpaq?

¹⁵ ¿Manachu ancha allin kanman kaymanta yachayqa? Punta estudiopi yachasqanchikman hinaqa mana huchallikuq kayqa ancha allinmi, chaynapim Jehová Dioswan amistadninchik hinalla kanqa chaynataq suyakuyninchikpas. Amayá qonqaychu: kikikim yanqacharuwaq mana huchallikuq kasqaykitaqa. Jobqa chaymantaqa allintam yacharqa, chaymi kaynata nirqa: ‘Kawsanaykamaqa [. . .] mana huchayoqmi kasaq’, nispa (Job 27:5). Job hina kaspaykiqa chaynataq Jehová Diosmanta mana karunchkuspaykiqa, hinallam mana huchallikuspa kawsakunki (Sant. 4:8).

16, 17. a) ¿Imatam huk cristiano mana rurananchu hatun huchata ruraruspanqa? b) Hinaptinqa, ¿imatam ruranan?

¹⁶ Ichaqa, kanmi allinta kawsakuchkaspanku Diosta qepancharuq cristianokuna. Apostolkunapa tiemponpi hinam wakinkuqa hatun huchakunata ruranku. Chayna  pasasuptikiqa, ¿manañachu Jehová Dios pampachasunkiman? Payqa pampachasunkimanmi. Hinaptinqa, ¿imatam rurawaq pampachasunaykipaq? Puntataqa qawasunchik imata mana ruranaykimanta. Yaqa llapanchikmi huchallikuruspaqa mana willayta munanchikchu: tayta-mamanchikman, ancianokunaman nitaq huk iñiqmasinchikmanpas. Ichaqa Bibliam kaynata niwanchik: “Huchankuna pakaq runaqa manam allinchu kanqa. Huchanta willakuspa wanakuq runam ichaqa Diospa kuyapayasqan kanqa”, nispa (Pro. 28:13). Huchankuta pakay munaqkunaqa astawanmi engañakunku, Diosmantaqa manam imatapas pakayta atinchikmanchu (leey Hebreos 4:13). Hukkunaqa iskay uya runakuna hinam kanku, Diosta servichkaspam paypa contranpi huchallikunku. Chayqa huchallikuspa kawsaymi. Jehová Diosqa manam chaskinchu hatun huchallikusqankuta pakaspa servisqankutaqa, chayna kasqankutaqa cheqninmi (Pro. 21:27; Isa. 1:11-16).

¹⁷ Huk cristiano hatun huchata ruraruspanqa yachanmi ima rurananmanta: ancianokunamanmi willanan. Jehová Diosqa ancianokunatam churan hatun huchallikuqkunata yanapananpaq (leey Santiago 5:14). Corregisqa kayta manchakuspaqa amayá saqeychu espiritualpi allinyanapaq yanapakuy chaskiytaqa. Sichu llumpayta onqonchikman hinaspa sanoyanapaq necesitanchikman inyeccion churachikuyta otaq operachikuytapas, ¿nanayta manchakuspachu chaykunata mana munasun? (Heb. 12:11.)

18, 19. a) ¿Imaynatam Davidpa ejemplon qawachin imapi pantaruspapas kaqmanta mana huchallikuspaña kawsakuy atisqanchikmanta? b) ¿Ima ruranapaqmi llapallanchik allinta tanteananchik?

¹⁸ Hatun huchata ruraruspa, ¿atinchikmanchu espiritualpi kaqllamanta allinyayta hinaspa kaqmanta mana huchallikuspa kawsakuyta? Davidmanta kaqllamanta rimarisun. Payqa hatun huchatam rurarurqa: casarasqa warmita qawaspanmi paywan huchapakurqa, hinaspam warmipa qosanta wañuchinankupaq kamachirqa. Chaykunata ruraspanqa manam Diostaqa kasukuchkarqachu. Chayna kaspanpas atinmanmi karqa kaqmanta mana huchallikuspa kawsakuytaqa. Ichaqa nisyu correginatam necesitarqa. Hinaptinmi sonqomanta wanakusqanrayku Jehová Dios pampachaykurqa. Chay pasasqanqa manam yanqapaqchu karqa, Davidqa imayna kawsasqantam tikrarqa hinaspam Diosta kasukurqa wañunankama. Vidanmi qawachin Proverbios 24:16 versiculopi kayna nisqan cheqap kasqanta: “Allin ruraq runaqa qanchis kutita urmaspanpas yapatawanmi sayarinqa”. Davidpa wañukusqan qepatam Salomonta Jehová Dios nirqa Davidmanta ima piensasqanta (leey 1 Reyes 9:4). Arí, Diospaqqa mana huchallikuq hinaspa tukuy sonqonmanta kasukuqmi Davidqa karqa, chayna kasqantam Diosqa yuyarqa. Hinaptinqa, Jehová Diosqa pampachanmi hatun huchata ruraruspa wanakuqkunataqa (Isa. 1:18).

¹⁹ Chaynaqa, Diostam imapipas kasukunayki mana huchallikuq kanaykipaqqa. Kallpanchakuyá mana huchallikuq kanaykipaq hinaspa hatun huchata ruraruspapas sonqomantapuni wanakuy. ¡Mayna allinmi mana huchallikuq kayqa! Davidpa ejemplontayá qatipakusun, paymi kaynata nirqa: “Ñoqamá ichaqariki kawsakuchkani mana faltayoq”, nispa (Sal. 26:11).

[Willakuy]

¿Ima niwaqtaq?

• ¿Imatam rurananchik mana huchallikuq kananchikpaq?

• ¿Imaynatam sasachakuykuna kaptinpas mana huchallikuspa kawsawaq?

• ¿Atinchikmanchu hatun huchata ruraruspapas mana huchallikuq kayta?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[16 kaq paginapi recuadro]

“CHAY SIPASPA RURASQANQA ADMIRAKUYPAQMI KARQA”

Chaynatam huk señora nirqa mana reqsisqan runamasinpa kuyakuywan allin rurasqanmanta. Kay warmiqa pichqa killaña wiksayoq kachkaspanmi billeteranta wischururqa 2.000 dolar qollqeyoqta, manam chayna qollqetaqa huk kutikunapiqa apaqchu. “Manam ima ruraytapas atirqanichu” nisqanmi periodicopi lloqsimurqa. Qollqenmi ichaqa allin runapa makinpi kachkarqa. Huk sipasmi chay billeteranta tarikuspan kutichinanpaq payta maskarqa. Mana tarispanmi guardiakunaman aparurqa, hinaptinmi paykunaña chay señorata tarirurqaku. Chaymantam qollqenta wischukuq señora nirqa: “Chay sipaspa rurasqanqa admirakuypaqmi karqa”, nispa. ¿Imanasqataq chay sipasqa chaykunata rurarqa qollqenta kutichipunanpaq? Periodicom nirqa Jehová Diospa testigon kasqanta hinaspa “allin ruraq kananpaq religionninpi yachachisqankumantapas”.

[17 kaq paginapi dibujo]

Mozo-sipaskunaqa atinmankum hukkuna hikutaptinpas mana huchallikuspa kawsakuytaqa

[18 kaq paginapi dibujo]

Davidqa huchallikuruspanpas kaqllamantam Dioswan allin karqa