Mariamanta sumaq yachachikuykuna

¿Qonqaymantachu nisyu sasachakuypi tarikunki? ¿Qollqemantachu sasachakuchkanki? ¿Llakikunkichu huklaw llaqtapi kasqaykirayku? ¿Kuyasqa familiaykichu wañukun?

¿YACHARQANKICHU Jesuspa maman Mariapas kayna sasachakuykunapi tarikusqanta? Sasachakuykunapi imaymanata kallpanchakuspa atipasqanmi llapallanchikta yanapawanchik.

Munasqan cumplikunanpaq Diospa servichikusqanraykum Mariaqa yaqa enteron pachapi ancha reqsisqa karqa. Chaymi wara-waranqantin runakuna tukuy sonqonkuwan yupaychanku. Religión Católica nisqapim yupaychaspa qawanku llumpay kuyakuqta, iñiyniyoqta, suyakuyniyoqta hinaspa qokuykuqta hina. Chaymantapas ninkum payqa Dioswan runakunata allinyanachiqmi nispa.

Hinaptinqa, ¿imaynatataq Mariataqa qawananchik? ¿Imaynatataq Diosqa qawan?

Ancha valorniyoq ruraymanta

Mariaqa Israel casta Juda ayllumantam, taytanpa sutinmi karqa Eliy. Mariamanta Bibliapi chayllaraq willaspanqa admirakuypaq pasasqanmantam willan. Nazaret llaqtapi kachkaptinmi huk angel rikuriykuspan nirqa: ‘Rimaykullayki Diospa favorecesqan Maria, Diosmi qanwan kachkan’, nispa. Bibliaqa willanmi mana imanakuytapas atispan Mariaqa ‘chay rimaykusqanmanta sonqollanpi tapukusqanta’. Hinaptinmi angelñataq willarqa ancha valorniyoq ruray cumplikunanpaq akllasqa kasqanmanta: Diospa Churinta wachakuspan uywananmanta (Lucas 1:26-33).

Mariapaqqa chay rurayqa ancha valorniyoq sasa ruraymi karqa, ¿imaynataq sientekurqa? Ichapas tapukurqa piraq creewanqa chuya espiritupa atiyninwan wiksayakusqayta otaq casarakunaypaq rimapayawaqniy Josey saqeruwaptinqa penqaypich tarikusaq nispa (Deuteronomio 22:20-24). Ichaqa mana iskayrayaspanmi angelpa nisqanta kasukurqa.

Jehová Dios amparananta yachaspanmi hapipakurqa paypa munayninta rurananpaq. Chaymi angelta nirqa: ‘Nisqaykipi hinayá ñoqawan rurasqa kachun. [Diospa] sirvientallanmi ñoqaqa kani, nispa’. Yachasqanchikman hinam Mariaqa ima sasachakuypiña tarikunan kaptinpas  Diospa kamachisqantaqa anchata chanincharqa (Lucas 1:38).

Chaymantam Mariaqa Joseyman willakurqa wiksayoq kasqanta, hinaptinmi Joseyqa manaña casarakunankupaq tantearurqa. Bibliaqa manam willanchu hayka puchawmi chay sasachakuywan imayna sientekusqankumantaqa. Piensarisunchik, ¡maynataraqchá kusikurqaku! Chuya espiritupa atiyninwan Maria wiksayakusqanmanta Joseyman Jehová Dios huk angelnintakama willachisqanwanqa. Hinaptinmi Joseyqa wasinman Mariata pusarqa casarakunankupaq (Mateo 1:19-24).

Sasachakuypi kasqanmanta

Lliw warmikuna hinam piwi wawanta onqokunanpaq Mariaqa killakuna ñawpaqtaraq alistakuchkarqa. Ichaqa onqokunanpaq tiempo hichpaykamuptinmi tanteasqanqa qonqayllata cambiarurqa, maymi nacesqankupi padronachikunankupaq Cesar Augusto sutiyoq rey qonqayllamanta kamachisqanrayku. Chaymi Joseyqa Mariata asnochanpi sillaykachispan Belen llaqtaman pusarqa 3 otaq 4 punchaw puriyta. Chayaruspankum samapakuna wasita maskarqaku Maria onqokunanpaq, ichaqa achkallaña runakuna chayasqankuraykum animalkunapa establonpiña samarqaku. Chay sitiopi onqokuspanqa manchakuspanchá sasachakurqa.

Chaynapi tarikuspanqa Jehová Diospa yanapakuynintach tukuy sonqonmanta mañakurqa, kikintawan wawachanta amparananpaq. Oveja michiqkunamanmi angelkuna willarqa: ‘Salvaqnikichikmi nacerapusunckichik [. . .] payqariki Cristo Señormi’, nispa. Hinaptinmi onqokusqan qepallata wawachata qawanankupaq chayarurqaku. Oveja michiqkuna rimanakuchkaptinkum, ‘Mariaqa chaykunata sonqollanpi hatallispa yuyaymanarqa’. Chaykunapi yuyaymanasqanqa iñiynintachá astawan kallpancharqa (Lucas 2:11, 16-19).

¿Imatataq kaykunamanta yachachwan? Lliwmi ima sasachakuypipas tarikunchik. Bibliaqa ninmi ‘sapakamapaqmi hamun [sasachawaqninchik] tiempo’, nispa (Eclesiastes 9:11). Qonqayllamanta ima sasachakuypipas tarikuspanchikqa, ¿imatataq rurachwan? Hukmanyaspa Diosman tumpanamantaqa Maria hinam Diosman asuykunanchik. Bibliata estudiaspa hinaspa yuyaymananapaq tiempochakuspaqa ima sasachakuytapas atipasunmi.

Forastera hinaspa imapas necesitasqanmanta

Mariapa vidanqa manam hawka kawsakuychu karqa. Qollqemantapas sasachakuypim karqa chaynataq llaqtanmantapas huklaw llaqtamanmi ayqekurqa. Kay tiempopipas achka runakunam chayna tarikunku. Estudiosokunam ninku: “Kimsa waranqa millon runakunam sapa punchaw kawsanku yaqa 2 dolarllawan”, nispa. Kapuqniyoq nacionkunapipas runakunaqa tukuytam ruranku gastonkunata paganankupaq. Paykunapas sasatam tarinku  familiankuta sapa punchaw mantienenankupaq.

Mateo, Marcos, Lucas hinaspa Juan librokunaqa Mariamantawan Joseymantaqa manam achkanpichu willawanchik ichaqa willawanchikmi wakcha kasqankumanta. Bibliaqa nintaqmi onqokusqanmanta tawa chunka punchaw pasaruptinmi temploman rirqaku Leypa kamachisqanman hina ‘iskay qoqñukunata otaq iskay mallqo palomakunata’ ofrendapi qonankupaq (Lucas 2:22-24). * Chaytaqa ruraqku malta carnerota mana rantiy atiqkunallam. Kaywanmi yachanchik Mariawan Joseyqa wakcha kasqankuta. Chayna kaptinpas wawa-churinkutaqa kuyakuywanmi uywarqaku. Paykunaqa imamantapas llalliriqtaqa Dios serviyninkutam puntapi churarqaku (Deuteronomio 6:6, 7).

Mariaqa kaqmantam llumpay sasachakuypi tarikurqa: Jesuspa nacesqan pasaq killakunallatam huk angel Joseyta nirqa Egipto nacionman lluptinankupaq (Mateo 2:13-15). Kay kutipiqa huklaw nacionmanmi illarqa, chaymi iskay kutikamañam wasinta Mariaqa saqerun. Egipto nacionpiña tiyaspanqa llaqtamasinkunawanpaschá Mariaqa karqa. Pipas huklaw nacionpi forastero kaspaqa hukmanyasqapaschá tarikunman. Kay tiempopipas millonnintin runakunam huk law nacionman rinku churinkupaq allinta munaspanku otaq ima peligromantapas lluptispanku, paykunaqa astawanmi entiendenku Maria imayna sientekusqanmanta.

Allintam yanaparqa qosantawan wawankunata

Jesuspa nacesqanmantawan warmacha kasqallanmantam Mateo, Marcos, Lucas hinaspa Juan sutiyoq librokunaqa willan, ichaqa manam achkanpichu Mariamantaqa willakun. Chaywanpas yachanchikmi Joseywan Mariaqa 6 warmayoq kasqankuta. ¿Imaynatataq yachanchik? Bibliam willawanchik.

Mateo 1:25 nin: “[Joseyqa] manam kuskachu puñurqa [Mariawanqa] wawanta wachakunankama”, nispa. Chaywanmi Joseyqa qawachirqa Diospa Churinta warmin wachakunankama ancha respetasqanta. Chaymi Joseywan Mariaqa puñunankupi casarasqa warmi qaripa ruranantaqa manam rurarqakuchu Diospa churinta wachakunankama, chaymantañam ichaqa lliw casarasqakuna hina rurarqaku. Chaynapim Mariaqa wachakurqa wawankunata, bibliam sutichan Jacobo, Josey, Simon hinaspa Judas nispa, willakuntaqmi iskay warmi wawankuna kasqanmantapas (Mateo 13:55, 56). Kay wawankunaqa Joseypa churinkunañam karqa. *

Chaymantapas Mariaqa Diosman sonqo warmim karqa. Warmikunata Pascua fiestaman rinankupaq Diospa Leynin mana kamachichkaptinpas, Mariaqa watan-watanmi qosanpiwan kuska rirqaku soqta otaq qanchis punchaw riy kachkaptinpas (Lucas 2:41). Watan-watan pascuaman warmachantinkuna illaspankupas llapallankuch kusikurqaku chaypiqa.

Kay tiempopipas casarasqa wakin warmikunaqa qatikunkum Mariapa ejemplonta puncha-punchaw Diospa kamachisqanta  kallpanchakuspa cumplinankupaq. ¡Ancha pacienciayoq, humilde hinaspa aguanteyoq kasqankutam kay warmikunaqa qawachinku! Chaymi kapuqniyoq kay maskanankumantaqa Mariapa sumaq kayninkunapi yuyaymanasqanku yanapan Diospa munayninta puntapi churanankupaq. Maria hina familiantin Diosta servisqankuqa yanapanmi familiantin allinta kawsakunankupaq.

Mariapa Diosman sonqo kayninqa sutillam karqa Jerusalenmanta huk kutipi Joseywan wawantinkuna kutimuchkaptinku. Ñanta richkaspankum cuentata qokururqaku warmanku Jesusqa paykunawan mana kutisqanta. ¿Imaynaraq Mariaqa sientekurqa 3 punchawpiña wawanta tarinankukamaqa? Templopim tarirurqaku chaymi Jesusqa nirqa: “Manachu yacharqankichik Taytaypa asuntonkunapi otaq wasinpi kanayta?”, nispa. Bibliam nin, Mariaqa ‘tukuy chaykunataqa sonqollanpim yuyaymanarqa’, nispa. Jesuspa mozo kayninpi rurasqankunata qawaspa yuyaymanasqanmi qawachin Mariaqa Diosman sonqo kasqanta. Yaqapaschá watakuna qepataqa Jesuspa rurasqanmanta qellqaqkunaman Maria willakunman karqa (Lucas 2:41-52).

Qosan wañukusqanmanta

¿Imataq Joseytaqa pasarqa? Jesuspa warma kasqanmanta qepamanqa bibliaqa manañam Joseymantaqa willakunñachu. Chayraykum wakin runakunaqa ninku, Jesus manaraq bautizakuchkaptinmi Joseyqa  wañukurqaña nispa. * Imaynaña kaptinpas Jesusta wañuchinankupaqña kaptinqa Mariaqa viudañam karqa. ¿Imaynanpitaq chaynata nichwan? Jesucristom manaraq wañuchkaspa apostolnin Juanta nirqa maman Mariata cuidananpaq (Juan 19:26, 27). Manachá chaynataqa ninmanchu karqa sichum Josey kawsakuptinraqqa.

Mariawan Joseyqa admirakuypaqmi vidata pasarqaku. Angelkunawan rimarqaku, wawan wañuchiy munaq reymantam lluptirqaku, achka kutipim wasinkuta saqerqaku hinaspapas achka wawa-churinkutam uywarqaku. Achka kutitakamach Jesusmanta rimarqaku tiempopa risqanman hina ima pasananmanta, tapukurqakupaschá sichum allintachus Diospaq hina uywasqankumantapas. Ichaqa llumpay llakipich Mariaqa tarikurqa tiempopa risqanman hina qosan wañukuptin.

Kay tiempopipas achkam llakipi tarikunku qosanku otaq warminku wañukuptin, chaymi anchata kallpanchakunku llakinkuta atipanankupaq. ¿Imataq yanapanman? Mariata hinam: kawsarimuypi suyakuynin yanapanqa (Juan 5:28, 29). * Chaywanpas, sapallanña vida pasananpaqmi Mariaqa kallpanchakurqa. Kay tiempopi viudakuna hinam wawankunata uywananpaq kallpanchakurqa.

Chaymi nichwan Joseypa wañukusqan qepamanqa Jesusñam familianta mantienerqa nispa. Wawqenkunapas wiñasqankuman hinaqa yanapakurqakuñachá. ‘Yaqa 30 watanpi’ Jesus kachkaspanmi familianta saqespan ‘runakunaman yachachirqa’ (Lucas 3:23). Warmakuna sapankuña vida pasanankupaq tanteakuptinkuqa tayta-mamaqa nisyu llakisqam tarikunku. Uywanankupaqmi tiempochakurqaku hinaspa kallpanchakurqaku, chaymi ripukuptinkuqa llumpay llakisqa qepanku. Kusikunkum warmankumanta,  ichaqa ladonkupi kanankutam munanku. Paykunaqa allintam entiendenku Jesus wasinmanta pasakuptin Maria imayna sientekusqantaqa.

Familianpi sasachakuymanta

Mana piensasqan sasachakuypim Mariaqa tarikurqa. Bibliam willawanchik Jesuspa willakusqantaqa achka runakunam creerqaku, wawqenkunam ichaqa ‘mana creerqakuchu’ nispa (Juan 7:5). Seguropunim Mariaqa wawankunaman angelpa nisqanta willakurqa, Jesusqa ‘Diospa Churin’ kasqanta (Lucas 1:35). Chayna kaptinpas, Jacobo, Josey, Simon hinaspa Judaspas Jesustaqa qawarqaku mayor wawqenta hinallam. Qawasqanchikman hinaqa Mariapa familianpipas manamá lliwchu Jesuspiqa iñirqaku.

¿Imatataq rurarqa? ¿Hukmanyaspanchu wawankunata manaña yanaparqa? Manamá. Huk kutipim Jesusqa Galilea llaqtapi huk wasiman yaykurqa mikuykunanpaq, hinaptinmi yachachisqanta uyarinankupaq achka runakuna huñunakaramurqaku. ¿Pikunataq chaymanqa rirqaku? Mamanwan wawqenkunam. Llaqtanpa hichpallanpi Jesucristo tarikuptinmi wawankunapiwan Mariaqa rirqa, ichapas iñinmanku nispa (Mateo 12:46, 47).

Kay willakuymi piensarichiwanchik wawqe-paninchikkunapa familianku iñiqmasin mana kaptinpas Jesuspa qatiqnin kanankupaq kallpanchakusqankuta. Maria hinam Diosta serviqkunaqa mana hukmanyaspa kallpanchakunanku. Wakin wawqe-paninchikkunaqa una-unay watam familiankuman predicarqaku chaymi yanapasqankuqa allinpi tukurqa. Ichaqa willasqanchikkunata familianchik uyariptin otaq mana uyariptinkupas Jehová Diosqa chaninchanmi yachachinanchikpaq kallpanchakusqanchiktaqa (1 Pedro 3:1, 2).

Llumpay sasachakuypi tarikusqanmanta

Bibliapa willakusqanman hinam Mariapa llumpay llakikunan tiempoqa chayllaraq chayamunan karqa. Kuyasqan wawan Jesustam qawarqa cheqnisqankuta, ñakarichisqankuta hinaspa wañuchisqankutapas. Chaymi warmikunamanta ninku: “imamantapas llumpa-llumpaytam llakikunku” wawanku wañukuptinqa, nispa. Ñawpa tiempomantaraq bibliapa willakusqanman hinam  Mariaqa espadapa tuksisqanta hina sonqonpi sienterqa (Lucas 2:34, 35).

Mariaqa, ¿chay llumpay sasachakuywan hukmanyaspanchu Jehová Diosmanta karunchakururqa? Manam. Bibliam willawanchik Mariaqa Jesuspa discipulonkunawan huñunakusqanmanta. ¿Imapaqtaq huñunakurqaku? Bibliam nin, ‘huk sonqolla Diosta mañakunankupaqmi’, nispa. Manamá Mariallachu chay huñunakuypiqa karqa. Jesuspa wawqenkunapas ñam mamanpa iñiqmasinña karqaku, chaymi kuskanku orakuchkarqaku. Mariaqa, ¡Mayna kusisqachá karqa! (Hechos 1:14.) *

Mariaqa qosanpaqwan wawankunapaqpas allin warmim karqa, kallpanchakurqataqmi tukuy sonqonwan Diosta servinanpaqpas. Achka pruebakunatawan sasachakuykunatam atiparqa hinaspam Diosta servisqanpi achka bendicionkunata chaskirqa. Chaymi ñoqanchik otaq familianchikpas ima sasachakuypipas tarikuspaqa allinmi kanman Mariapa aguantasqanta hinaspa Diosman sonqo kasqantapas qatipakuyninchikqa (Hebreos 10:36).

Ichaqa, ¿imanichwantaq Mariata yupaychasqankumantaqa? Paymanta Biblia sumaqta willakusqanraykuchu, ¿yupaychananchik?

[Willakuykuna]

[27 kaq paginapi dibujokuna hinaspa recuadro]

 ¿Cheqaptachu Jesusqa wawqe-paniyoq karqa?

Cheqaptamá karqa. Mateo, Marcos, Lucas hinaspa Juan librokuna sutillata yachachiptinpas, religiosokunaqa (teólogos) imaymanatam yachachinku Jesusqa mana wawqe-paniyoq kasqanta (Mateo 12:46, 47; 13:54-56; Marcos 6:3). Paykunaqa ninku Mariapa wawanqa Jesusllam karqa nispa. Chayna nisqanku yanqa kasqanta qawachinankupaqmi bibliamanta estudioso runakunañataq ninku, tiempopa risqanman hinam chay runakunaqa defiendenku Mariaqa doncellallam qeparqa nispanku. Chaymantapas ninkum chay mana allin yachachisqankuqa sutillatam qawakun allinniqta estudiaykusqaqa, nispa.

Ejemplopaq paykunaqa ninkum, Joseypaqa karqapaschá punta kaq warmin hinaptincha chaypa wawankuna Jesuspa wawqenkunaqa karqa, nispa. Sichum chayna kaptinqa Jesustaqa manach sutichanmankuchu karqa piwi churi nispanqa chaynallataq Davidpa rantinpi kamachikuq nispapas (2 Samuel 7:12, 13).

Ninkutaqmi Jesuspa ‘wawqenkunaqa’ karqa primonkunam nispa. Chayna yachachisqankupas yanqam, Griego idiomapiqa huk clasetakamam rimanku wawqe, primo otaq ayllu ninankupaqqa. Chaymi Frank Gaebelein sutiyoq estudioso runa nirqa religiosokunapa nisqanqa ‘mana creenapaq’ kasqanta. Chaynallataqmi Diccionario Teológico del Nuevo Testamento nisqa qellqapas nin: “Mamallanmanta wawqe-paninkuna kasqanqa sutillam. [. . .] Jesuspa nacesqan qepatam Maria wachakurqa Joseypa churinkunata, chay churinkunamantam Tertuliano sutiyoq runapas riman [. . .]. Chaymi nichwan Jesusqa wawqe-paniyoqmi karqa”, nispa.

[28 kaq paginapi recuadro]

 Kallpanchakurqam religionninmanta cambiakunanpaq

Mariaqa judio ayllumantam karqa tayta-mamanpa religioninpi. Diostam yupaycharqa judiokunapa huñunakunanku wasipi hinaspa illarqataqmi Jerusalen templomanpas. Ichaqa Jehová Diospa munayninmanta yachasqanman hinam cuentata qokurqa tayta-mamanpa religionninqa Diospa mana agradonpaqña kasqanta. Judiokunapa religionninpi umalliqkunam wawan Jesucristota wañurachirqaku. Chaymi manaraq wañuchichkaptinku Jesusqa nirqaña: ‘Wasikichikpas chunninqam’, nispa (Mateo 23:38). Chaymi nichwan Mariapa religionninqa manaña Diospa agradonpaq kasqanmanta (Galatas 2:15, 16).

33 kaq watapi Pentecostes fiestapaqqa yaqapaschá Mariaqa 50 watanpiña karqa. ¿Imanirqataq? ¿Ninmanchu karqa costumbreykunatawan taksachaymanta religionniytaqa manam saqeymanchu nispan? ¿Paya warmiñam kani nispanchu religionninta manaña cambiayta munanman karqa? Manam. Diosqa manam favorecerqañachu Judiokunapa religionnintaqa aswanqa cristianokunatañam, chaymi Mariaqa kallpanchakurqa religionninmanta cambiakunanpaq.

[26 kaq paginapi dibujo]

Egipto nacionmanmi lluptikurqaku

[29 kaq paginapi dibujo]

Wawan wañukuptinmi llumpayllataña llakikurqa