Familiapaq consejokuna

Casado vidapi mayqanninkupas llumpayta onqoptin

“Sasa hampina onqoywan kasqayta doctor niwasqanmantapacham qosallayña llamkan. Ichaqa imanasqaya mana niwanchu wasipi gastokuna imayna kasqanta, chaymi llakichiwan. Ichapas mana qollqeyoq kachkaniku otaq llakikunayta mana munanchu.” (Nancy) *

CASADO vidapipas kanmi sasachakuykunaqa. Ichaqa mayqanninkupas llumpay onqoq kaptinqa ancha sasachakuypim tarikunmanku. * Yaqapaschá sano kaq tapukunman: “¿Atiendeyta atisaqchu astawan peorchakuptin? ¿Atisaqchu yanukuspa, wasipi tukuy imata ruraspa hinaspa llamkaspapas hinalla cuidayta? ¿Sano kasqayrayku imayna sientekusqay allinchu?”, nispa.

Qam onqoq kaspaykiqa, ichapas mana allintachu sientekunki imapas ruraynikikunata mana ruray atisqaykimanta. Tapukunkipaschá: “¿Piñasqachu kachkanman qosay otaq señoray onqosqaymanta? ¿Haykapipas kaqmanta kusisqa kasaqkuchu?”, nispa.

Sasa hampina onqoykunaqa llumpaytam sasachan casado vidata, chaymi wakinqa mana aguantankuchu. Ichaqa amayá hukmanyaychikchu: qamkunaqa atipawaqchikmi chay sasachakuytaqa.

Wakin casadokunaqa astawanraqmi kuyanakurunku. Chaynam pasarqa Yoshiaki hinaspa Kazuko señoranta. Yoshiakim wasanta dañakuruspan mana yanapaptinkuqa mana imatapas rurayta atinchu. Señoranmi nin: “Qosayta tukuypi yanapasqayraykum kunkay, hombroykuna, brazoykuna nanawan, hinaptinmi sapa kuti hospitalta rinay hampichikunaypaq. Wakinpiqa piensanim manaña atinaymanta”, nispa. Chayna tarikuspanpas ninmi: “Astawanraqmi kuyanakuniku”, nispa.

Hinaptinqa, ¿imatam rurachwan chayna tarikuspapas kusisqa kanapaq? Puntataqa, hukllata piensaspam onqoyta enemigoykichikta hina qawanaykichik, manam onqoqpata hinallachu. Mayqanpas onqoruptinqa, iskayninkum sasachakunku imallapipas. Genesis 2:24 nin: “Chayraykum qariqa Tayta-mamanta saqespa hukllawakunqa warminmanña chaymi iskayninku huk runa hinallaña  kanqaku”, nispa. Chaynaqa, mayqanninpas llumpayta onqoptinqa ancha allinmi iskayninku yanapanakuyninkuqa.

Chaymantapas, estudiaqkunam ninku sasachakuyta reqsikuspa atipanapaq kuska kallpanchakuyqa ancha allin kasqanta. Chayna allin consejokunaqa tupanmi Bibliapa sumaq yachachisqankunawan. ¿Munawaqchu qamtapas yanapasunaykita? Hinaptinqa, qawasun kimsa yanapakuykunamanta.

Huknikipa necesitasqanpi piensay

Bibliam nin: “Chulla runalla kanamantaqa iskay runam aswan allinqa [. . .] huknin wichiykuptinqa hukninmi wichiqta hatarichinqa”, nispa (Eclesiastes 4:9, 10). Kay consejotam kasukuchwan kuyakuywan yanapanakuspa chaynataq sumaq rimaykunawan kallpanchanakuspa.

¿Imaynatam iskaynikichik sapa punchaw yanapanakuwaqchik? Yong sutiyoq runapa señoranmi mana lliw cuerpontachu kuyuchin, Yongmi nin: “Tukuy tiempom imapas necesitasqanpi piensani. Ejemplopaq, yakuta tomaspayqa piensanitaqmi ichapas señorayta yakunayasqanpi, hinaspam tapuykuspay paymanpas haywaykuni. Qawaykachakuq lloqsispaypas rinaykupaqmi nini. Iskayniyku tukuyta kuska ruraspaykum aguantaniku”, nispa.

Qam onqoq kaspaykiqa kaypi piensay: ¿atiwaqchu cuidakuspayki imallatapas sapallayki rurayta? Hinaptinqa kallpanchakuy ruranaykipaq. Chaynapim allinta sientekunki, hinaspam huknikitapas rurayninkunapi yanapanki.

Chaymantapas, manam mayqanninpas chayllaqa piensananchu hukninpa tukuy ima necesitasqanta yachasqantaqa. Allinmi kanman kaynata tapuy: “¿Imatam rurayman yanapanaypaq?”, nispa. Qallariypi rimasqanchik Nancym qosanta nirqa wasipi gastokuna imayna kasqanmanta mana yachaspan hukmanyasqa tarikusqanta. Chaymantapacham qosanqa segurakun willananpaq.

KAYTAPAS RURAWAQMI. Sapakama qellqaychik imakunapi astawan yanapasqa kay munasqaykichikta. Hinaspa chay qellqasqaykichikta cambiaspa sapakama hukta otaq iskayta akllaychik ruranaykichikpaq.

Ama llumpaytaqa llakikuychikchu

Salomonmi qellqarqa: “Tukuy imam tiempoyoqlla”, nispa (Eclesiastes 3:1). Arí, casado vidapi mayqanninpas sasa hampina onqoywan karuptinqa, hukninpa imapas ruraynintam sasacharunman hinaspapas chayllawanñam llumpay llakisqa tarikunmanku. ¿Imaynatam llumpayta mana llakikuwaqchikchu?

Puntataqa ama chay sasachakuypiqa llumpayta piensaychikchu. ¿Ima ruraytaq otaq kusirikuytaq ñawpaqpi iskaynikichikta gustasurqankichik? ¿Atiwaqchikchu kaqlla rurayta? Kallpanchakuwaqchiktaqmi huk ruraykunatapas ruranaykichikpaq. Ichapas iskaynikichik leewaqchik, otaq huk rimaytapas yachawaqchik. Huk ruraykunapi kaspaykichikqa aswan kusisqam huk sonqolla kankichik.

Chaymantapas aswan amistadniyoq kaychik. Proverbios 18:1 nin: “Runamasinmanta rakikuq runaqa kikillanpaqmi imatapas maskachkan. Allin tanteaqkunapa consejasqantam payqa harkakuchkan”, nispa. Sapallaykichik tarikusqaykichikqa mana allinninpaqmi kanman. Amistadkunawan kaspam ichaqa kallpanchasqa tarikunkichik hinaspapas huk ruraykunapim piensankichik. Kunankama manaraq ruraspaykichikqa, kallpanchakuychikyá wasikichikman wakinpi invitanaykichikpaq.

Wakinpiqa sano kaqmi tukuy ima ruraypi afanakun llumpayta pisipanankama. Chayraykum onqoyta qallaykuspam manaña onqoqtaqa atiendeyta atinmanchu. Chaynaqa qam atiendespaykiqa, kikikipipas piensay.  Yuyariy kikikipaqpas tiempotam qokunayki. * Wakinpiqa allintaqmi kanman confiasqayki amistadnikiwan llakikimanta rimayniki.

KAYTAPAS RURAWAQMI. Qellqay cuidaspayki imakunapi sasachakusqaykimanta. Hinaspa qellqaytaq imakunata ruraspa chay sasachakuyta atipanaykimanta. Chay sasachakuypi llumpayta piensanaykimantaqa, tapukuy: “¿Imata ruraspaymi kay sasachakuyta allichayman?”, nispa.

Allin kaqkunapi piensay

Bibliam niwanchik: “Ama haykapipas niychu: ¿Imanasqataq ñawpaq tiempokunaqa kunan tiempomantapas aswan allin karqa? nispaykiqa” (Eclesiastes 7:10). ¿Ima ninantaq kayqa? Manam llumpaytaqa piensanachu mana onqoptin imayna kawsakuchkanamantaqa. Ama qonqaychu, kay pachapiqa manam pipas kusisqallañaqa kawsanchu. Chaynaqa tukuy ruray atisqaykichikpiyá iskaynikichik kallpanchakuychik.

¿Imaynatam chayna allin kaqkunapi piensawaqchik? Vidaykichikpi imapas kusikuy qosusqaykichikmanta rimaspa. Anchata chaninchaychik onqoq allin sientekusqan tiempota. Tanteakuychiktaq kusichisunaykichikpaq hina ima ruraytapas haypanaykichikpaq.

Chaytam rurarqaku Shoji hinaspa Akiko señoranpas. Doctorkunam señoranta nirqaku fibromialgia onqoywan kasqanmanta, hinaspam pisi tiempomanta saqenanku karqa Dios serviypi sumaq llamkayninkuta. Arí, hukmanyasqamá sientekurqaku. Ichaqa Shoji qosanmi nin: “Manam piensanachu manaña ruray atisqanchikpiqa, chaynata piensaspaqa astawanmi hukmanyanki. Hamuq punchawkunapi hinaspa allin kaqkunapim piensana. Tiempopa risqanman hina allinyananchik kaptinpas, allinmi kanman imayna tarikusqanchikpi piensayqa. Chaymi ñoqaqa kallpanchakuni señoraypa necesitasqanpi piensanaypaq hinaspa yanapanaypaqpas”, nispa. Kayna experienciakunam qawachiwanchik casado vidapi mayqanpas llumpay onqoq kaptin, Bibliapa consejonkuna ancha yanapakusqanta.

[Willakuykuna]

KAYTA TAPUKUY

Kunanpuni, ¿imatataq iskayniyku necesitaniku?

▪ Onqoymantam astawan rimanayku

▪ Onqoymantam pisillata rimanayku

▪ Manam llumpaytaqa llakikunaykuchu

▪ Imapas necesitasqanpim piensanay

▪ Iskayniykum huk ruraykunata ruranayku

▪ Aswan amistadniyoqmi kanayku

▪ Iskayniykum tanteanayku imakunatapas haypanaykupaq

[12 kaq paginapi dibujo]

¿Ima ruraytataq otaq kusirikuytataq iskaynikichik rurawaqchik?