Familiapaq consejokuna

Wawa naceptin warmi-qari imayna kawsasqankumanta

Carlos: “Warmachayku naceruptinmi Mariawanqa kusisqa sientekurqaniku ichaqa qallariq killakunapim mana puñuchiwaqchu. Allinta cuidanaykupaqmi tantearqaniku, ichaqa manamá piensasqaykuman hinachu karqa”. *

Maria: “Waway naceruptinmi vidayqa manaña ñawpaqta hinañachu karqa. Kunanqa wawaytam atiendenay, biberonta preparanay, pañalninta cambianay hinaspa puñuchinaypas. Llumpaytam chaykunawan sasachakurqani. Carloswanpas unaymantañam hawkayayta tarirqani”.

ACHKAM ninku wawa-churiyoq kayqa ancha kusikunapaq kasqanta. Bibliapas ninmi Diosmanta ‘premionchik’ kasqanta (Salmo 127:3). Carloswan Maria hinam tayta-mamakunaqa yachanku piwi wawa naceptinqa casado vidanku chaylla cambiarunanta. Ichapas mamaqa admirakun tiemponqa wawallanpaqña hinaspam wawan waqaptin payllapaqña kallpanwan piensayninpas kasqanmanta. Taytañataq admirakun churinqa mamanwan huklla hina kaptinku, ichaqa sapallan hinam tarikunman.

Casado vidataqa sasachanmanmi piwi wawapa nacesqan. Ichapas atiendenankupaq sasachakusqanku qawachinman imayna kasqankuta hinaspa astawanraq casado vidankutapas sasachanman.

¿Imatam tayta-mamakuna ruranmanku piwi wawa-churinkupa nacesqan pasaq killakunapi astawan atiendesqankuwan mana hukmanyanankupaq? ¿Imatam ruranmanku kuyanakusqankuta mana saqerunankupaq? ¿Imaynatam allichanmanku imayna uywanankupaq atipanakuspaqa? Kay sasachakuykunamanta qawasun hinaspa chaykunata atipanapaq Biblia imayna yanapananmantapas.

1 KAQ SASACHAQ: Wawa atiendeyllapiña kaptin.

Mamaqa tukuy tiempontam servichikun wawanta cuidananpaq. Wawachanta cuidaspanqa  kusisqachá tarikun, qosanñataqmi mana kuyasqa hina sientekunman. Brasilmanta Manuelmi nin: “Señoraymi wawa atiendeyllapiña ocupakurqa, chaymi llumpayta hukmanyachiwarqa. Puntataqa iskayniykum imatapas kuska ruraq kaniku, kunanmi ichaqa wawa atiendeyllapiña tarikun”. Qawasun imaynatam chayna sasachakuyta atipachwan.

▪ Pacienciakuychik. Bibliapa nisqanman hinam ‘kuyakuqqa pacienciakuq, imapas qokuykuq, mana kikillanpaq munaq hinaspa mana piñakuq’ (1 Corintios 13:4, 5). ¿Imaynatam tayta-mamakuna kasukunmanku kay consejota?

Tanteoyoq qosaqa señoranta kuyasqanraykum cuentata qokun wawata atiendesqanrayku pisipasqa chaynataq wakinpi qonqaymanta hukmanyasqa kasqanta. * Franciamanta Adampam yaqa huk watayoq warmi churin kan, paymi nin: “Wakinpiqa imanasqa señoray hukmanyasqanmantam sasachakuni entiendeyta, ichaqa yuyarinim: ‘Señorayqa manam ñoqawanchu piñasqa kachkan aswanqa wawa atiendesqanraykum’”, nispa.

Qosakuna, ¿mana allinpaqchu señorayki qawan yanapasqaykita? Chayna kaptinqa, ama sientekuychu (Eclesiastes 7:9). Pacienciakuspaykiyá paypi interesakuspa imatapas ruray, chaymi yanapasunki mana hukmanyanaykipaq (Proverbios 14:29).

Yachayniyoq warmiqa qosantam kallpanchanqa warmankupaq imakunapi yanapakuq kananpaq. Qallariypi sasachakuptinpas yachachinanmi warmachanta imayna cuidananpaq, pañalninta imayna cambiananpaq chaynataq biberonta imayna preparananpaqpas.

Helena sutiyoq warmim reqsikun qosanta respetowan imamantapas rimapayananpaq kallpanchakusqanta. Ninmi: “Wawachayta sapallay atiendenaypaq tanteasqaytam cambiarqani hinaspam manaña hikutarqanichu ñoqa hina atiendenanpaq.”

KAYTAPAS RURAWAQCHIKMI. Mamakuna, wawaykita qosayki mana qam hina atiendeptinqa, ama contranpi rimaychu nitaq chaylla makinmantaqa qechuruychu. Allin yanapasusqaykimanta alabaykuy hinalla rurananpaq, hinaptin yanapasunaykipaq niy. Qosakuna, mana ancha importante kaq ruraynikikunamanta tiempochakuy señoraykita astawan yanapanaykipaq, astawanraq warmachaykipa nacesqan killakunapiqa.

2 KAQ SASACHAQ: Casado vidankuta hukmanyachiq.

Chayllaraq tayta-mama kaqkunaqa pisipasqam tarikunku mana allin puñusqankumanta chaynataq wawata atiendeywan sasachakusqankurayku, chaymi wakinpi karunchakunku. Franciamanta 2 wawayoq Viviannem nin: “Wawayta atiendenaypaq tiempoyta servichikuspaymi, qosaypaqqa mana tiempochakuqchu kani”, nispa.

Wakinpitaqmi ichapas mana reparankuchu señoranku onqokusqan qepata pisipasqa hinaspa hukmanyasqa kasqanmanta. Wawanta atiendenanpaq tiempontawan kallpanta servichikusqanmi qosanwan kusirikunanpaq hinaspa casado hina puñunanpaqpas sasachan, chaynaqa ¿imatam ruranmanku wawa atiendesqankuwan mana karunchakunankupaq?

▪ Kuyanakusqaykichikta kaqmanta qawachinakuychik. Casado vidapi huklla  kanankumantam Biblia nin: ‘Qariqa tayta-mamanta saqespa hukllawakunqa warminmanña chaymi iskayninku huk runa hinallaña kanqaku’, nispa (Genesis 2:24). * Diosqa tantearqa, wawa-churinku tiempopa risqanman hina manaña tayta-mamankuwan kaptinpas casado vidankuqa tukuy tiempopaq kananta (Mateo 19:3-9). Chaymanta entiendespankum chayraq warmayoqkunaqa tanteanqaku imakuna paykunapaq aswan allin kasqanta.

Vivianne sutiyoq warmim nin: “Genesis 2:24 nisqanmanta yuyaymanaspaymi entienderqani qosaywan huk aycha hinalla kasqaykuta, manam wawaywanchu. Chaymi interesakurqani casado vidaykuta kallpanchanaypaq”. Iskay watayoq warmachapa maman Theresam nin: “Qosaymanta karunchakusqayta musyakuruspayqa chayllam kallpanchakuni huk ratochallapas paypaq sapa punchaw tiempochakunaypaq”, nispa.

¿Imatam qariqa ruranman casado vidan aswan hukllawasqa kananpaq? Kuyasqantam ninan hinaspa rurasqanwan chayta qawachinan, señoran paymanta mana iskayrayananpaqmi tukuyta ruraspan kallpanchanan. 30 watayoq Sara sutiyoq mamam nin: “Warmiqa kuyasqa hinaspa chaninchasqa kasqantam yachayta munan, wiksayakusqanmanta cuerpon manaña puntata hina kaptinpas”, nispa. Alemaniapi yachaq 2 churiyoq Alanmi, señoran allin kananpaq kallpanchayqa allin kasqanta reqsikun. Ninmi: “Kallpanchakunim tukuy ima llakiyninpipas consuelanaypaq”, nispa.

Wawapa nacesqanmi casado vidapi warmi-qari puñuyninkutapas sasachanman. Chaymantam iskayninku allinta rimananku. Bibliaqa ninmi warmi-qari puñuyninkumanta ‘iskayninku [. . .] tanteanankuta’ (1 Corintios 7:1-5). Ichapas imayna uywasqa kasqaykichik otaq costumbreykichik sasachanman kaykunamanta rimanaykichikta, chayna kaptinpas rimanaykichikmi tayta-mama kasqaykichikpi yanapanakunaykichikpaq. Entiendeq hinaspa pacienciakuq kaychik chaynataq clarota rimaychik (1 Corintios 10:24). Chaynapim allinta entiendenakunkichik hinaspa astawan kuyanakunkichik (1 Pedro 3:7, 8).

Casadokunaqa astawanmi kuyanakunqaku iskayninku agradecikuq kaspankuqa. Yachayniyoq qosaqa cuentatam qokunqa tukuy imapi señoran yanapasqanmanta. Viviannem nin: “Chisinkuytaqa yaqa mana imatapas ruraymanchu hinam tarikurqani, tukuy punchaw wawayta atiendechkaspaypas”, nispa. Yuyayniyoq warmiqa tukuy punchaw imakunata ruraspapas, familianpaq qosan tukuy ima rurasqanmanta  reqsikuspam agradecekun (Proverbios 17:17).

KAYTAPAS RURAWAQCHIKMI. Mamakuna, puñuykuychik huk ratollapas wawa puñunankama. Samarispaqa qosaykichikta atiendenaykichikpaqmi kallpata hapinkichik. Taytakuna, señoraykichik puñunanraykum tutanpi hatarispa yanapawaqchik wawata mikuchiypiwan pañalninta cambiaypi. Kuyasqaykichikta qawachiychik tarjetapi qellqaspa, telefonontakama qayaspa otaq celularninta mensajeta apachispapas. Tiempochakuychik rimanaykichikpaq. Kikikichikmanta rimaychik ama warmallamantachu. Hinalla kuyanakuychik. Chaynata ruraspam tayta-mama kasqaykichikpi sasachakuyta atipankichik.

3 KAQ SASACHAQ: Mana chaynallata piensaptinku.

Wakinpiqa mana entiendenakuymi kanman imayna sapakama uywasqa kasqankurayku. Japón nacionniyoq Asamiwan qosan Katsurom chayna sasachakuypi karqaku. Asamim nin: “Piensarqanim warmaykuwan Katsuro mana kasuchikuq kasqanta, payñataq piensarqa llumpay controlaq kasqayta”, nispa. ¿Imataq yanapanman chayna kasqankupi?

▪ Rimaychik hinaspa yanapanakuychik. Salomonmi qellqarqa: ‘Atipanakuyllatam hatarichin orgulloso runaqa. Yachayniyoq runakunam allin consejo chaskiqkunaqa’, nispa (Proverbios 13:10). ¿Yachankichikchu warma uywaymanta iskaynikichikpa ima piensasqaykichikta? Chaymanta mana rimaspa wawapa nacenanta suyaspaqa, sasachakuyta allichanaykichikmantaqa atipanakuypim tukunkichik.

Qatiqninpi tapukuykunamanta tantearunkichikñachu: “¿Imaynatam wawata yachachisunchik allin kaqta mikunanpaqwan allinta puñunanpaq? ¿Sapa kutichu waqaptin marqarina kanqa? ¿Haykapimanta bacinpi ispakuyta yachachisun?”. Sapa tayta-mamam chaykunamantaqa tanteananku. Iskay churiyoq Ernestom nin: “Kaykunamantaqa rimanam acuerdopi kanapaq, iskaymi allintaqa atiendenku warmakunapa necesitasqankutaqa”, nispa.

KAYTAPAS RURAWAQCHIKMI. Piensaychik tayta-mamaykichikpa imayna uywasusqaykichikpi hinaspa wawata yachachinaykichikpaq akllaychik imakunapi qatipakunaykichikta otaq manapas. Chaymanta iskaynikichik rimaychik.

Iskayninkutam yanapanman wawa-churiyoq kasqankuqa

Casadokunaqa necesitankum tiempota tayta-mama kasqankuwan cumplinankupaq. Pisi-pisimantam experienciayoq kanqaku.

Wawakunata uywayqa casado vidapi huklla kasqankutam pruebaman churanqa hinaspa wiñaypaqmi iskayninkuta yanapanqa. Ichaqa yanapanqam sumaq kayniyoqkuna kanankupaq. Bibliapa nisqanta kasukuptinkuqa Kenneth sutiyoq taytapa hinam experiencianku kanqa, paymi nin: “Warmaykuta uywasqaykum allinta yanapawarqaku. Kunanqa manañam llumpaytaqa kikillaykupi piensanikuchu aswanqa kuyakuq hinaspa entiendeqmi kaniku”, nispa. Chaykunaqa ancha allinmi casadokunapaq.

[Willakuykuna]

YUYAYMANANAPAQ TAPUKUYKUNA

▪ Qosayta otaq señorayta agradecekusqayta qawachinaypaq, ¿imatam kay semanapi rurarqani?

▪ ¿Haykapitaq ñoqaykumanta allinta rimarqaniku warmaykumanta mana rimaspa?