Iñiyninkuta qatipakunapaq

Yachaywan, valorwan chaynataq llakipayakuywanmi tantearqa

ESTERPA cuerponmi manchakuymanta katkatatarqa reypa kasqanman asuykuptin. Qonqayllamantam Susa llaqtapi persa palaciopi kaqkuna upallarurqaku. Chaypi kaqkuna upallalla kasqankuraykum, Esterpa allillamanta purisqanpas uyarikurqa. Pensamientonqa karqa manamá palaciopa sumaq kasqanpichu, columnankunapa hatun kasqanpichu nitaq Libano lawmanta apamusqa cedro maderamanta llaqllasqa techonkunapichu. Paypa pensamientonqa karqa kamachikuq reypim, payqariki vidantam salvayta atirqa.

Reymi allinta qawaykuspan Esterpa kasqan lawman qorimanta varanta haywarirqa. Chay rurasqanwanmi Esterpa vidanta salvarqa, chaywanqa qawachirqam mana qayachimuchkaptin Esterpa yaykumusqanmanta mana piñakusqanta. Esterñataqmi ancha agradecesqa kaspan varanpa puntanta llapchaykurqa (Ester 5:1, 2). *

Asueroqa hatunchana, apu hinaspa atiyniyoq reymi karqa. Wakin yachayniyoqkunapa nisqanman hinaqa ñawpa Persia nacionta kamachikuqkunapa pachankuqa karqa pachak wara-waranqa masnin qollqepa chaninmi. Kuyasqanta sutillata mana qawachiptinpas Esterqa cuentatam qokurqa qosan payta kuyasqanmanta. Paymi nirqa: “Reina Ester ¿imataq pasasunki? ¿Imataq qampa mañakuynikiqa? Ñoqaqa gobiernasqay naciontapas parteykusqaykim”, nispa (Ester 5:3).

Esterqa qawachirqañam ancha iñiyniyoq kasqantawan mana manchakuq kasqanta. Llaqtan chinkarachisqa kananmanta harkaykunanpaqmi reypa qayllanman presentakurqa. Chay punchawkamaqa imapas allinmi karqa, ichaqa sasachakuy tiempokunam hichpaykamuchkarqa. Esterqa hatun tukuq reytam convencechinan karqa consejaqnin mana allin runa kasqanmanta, chaynataq reyta llullakuspa Esterpa llaqtanta chinkachinanpaq kamachikuy horqochisqanmantapas. ¿Imaynatam reyta convencechinman karqa hinaspa imatam kay warmipa iñiyninmanta yachachwan?

Yacharqam haykapi rimayta

¿Esterqa reypa palacionpichu lliw imapas niy munasqanmantaqa willanan karqa? Chaynata ruraspanqa reytach humillachichkanman karqa, chaynataq Amanman tiempota qochkanman karqa mana allinta rurananpaq. ¿Imatam Esterqa rurarqa? Pachaknintin wata ñawpaqtaraqmi rey Salomon Diospa yanapakuyninwan qellqarqa: “Kay pachapiqa tukuy imam tiempoyoqlla. [. . .] Kanmi upallanapaq tiempo. Kanmi rimanapaq tiempo”, nispa (Eclesiastes 3:1, 7). Yaqapasmi Mardoqueoqa churichakusqan Estermanqa wiñasqanman hina yachachirqa chayna yachachikuykunata. Payqa allintamá yacharqa “rimanapaq tiempo” haykapi ancha allinpuni kasqanta.

Estermi nirqa: “Reynilláy, agradoykipaq kaptinqa kunanyá Amanwan kuska hamuychik convido rurasqayman”, nispa (Ester 5:4). Hinaptinmi reyqa uyaruspa Amanta qayachimurqa. ¿Cuentata qokurqankichu Esterpa yachayniyoq kasqanta? Qosan kamachikuq kasqanta respetaspanpas  llakinkunamanta haykapi willakunanpaqmi tantearqa.

Esterqa kallpanchakurqamá qosanpa gustonpaq hina convidota rurachinanpaq. Chaypiqa sonqonkuta kusichinankupaq vinopas karqataqmi (Salmo 104:15). Chaypi kusisqa tarikuspanmi rey Asueroqa kaqllamanta tapuyta munarqa reinapa ima mañakusqanmanta. ¿Chaypichu rimananpaq tiempo kanman?

Manam. Chaymi paqarinnintinta convido rurachisqanman kaqllamanta invitarqa reytawan Amanta (Ester 5:7, 8). ¿Imanasqamá chayllaqa mana willakurqachu? Yuyarisun Esterpa lliw castamasinkuna wañuchisqa kanankupaq kamachikuy kasqanmanta. Achka runakunapa vidan sasachakuypi kasqanraykum Esterqa haykapi willakunanpaq sumaqta tanteanan karqa. Chayta suyaspanmi qosanta mayna kuyasqanta qawachinanpaq huk convidotawan rurachirqa.

Pacienciakuq runaqa ancha valorniyoqmi, ichaqa manam ancha kanchu. Imam sientesqanmanta rimariyta munaspanpas, Esterqa rimarinanpaqmi suyarqa. Ñoqanchikpas paytam qatipakunanchik, yaqapaschá imatapas qawarqanchik allichanapaq hina kasqanta. Sichu autoridadniyoq runakunata convencechiyta munasun ima sasachakuytapas allichananpaq, hinaspaqa Esterpa imayna kasqantapaschá qatipakunanchik kanqa. Proverbios 25:15 nin: ‘Pacienciawanmi munaychakuq runataqa convencechina. Llampu simiwanmi contrakuqtaqa upallachina’, nispa. Sichu llampu simillawan chaynataq imam tiempollanpi Ester hina rimasunchik, hinaspaqa contranchikpi kaqkunatapas atisunmi ‘upallachiyta’. Esterpa yupaychasqan Jehová Diosqa, ¿bendecinmanchu karqa pacienciayoq hinaspa yachayniyoq kasqanmanta?

Kawsakuyninpi allin ruraqtam pacienciaqa yanapan

Esterpa pacienciakusqanmi yanaparqa ima rurasqanpas allinpi tukunanpaq. Rey chaynataq reina invitasqankuwan favorecesqankuraykum punta kaq convidoman risqanmanta Amanqa lloqsimurqa kallpanchasqa hinaspa “ancha kusisqallaña”. Ichaqa, palacio punkumanña lloqsichkaspanmi rikururqa Mardoqueota, payqa hinallaraqmá mana munarqachu Amanman qonqorakuytaqa. Mardoqueoqa manamá mana respetoyoq kasqanraykuchu chaytaqa rurarqa, aswanqa conciencianraykum chaynataq Dioswan amistadninraykum. Chayna kaptinpas Amanqa ‘anchallatañam rabiarurqa’ (Ester 5:9).

Ima pasamusqanmanta warminman hinaspa amistadninkunaman Aman willaykuptinmi paykuna nirqaku: “Iskay chunka iskayniyoq metro  sayayniyoq warkunatayá rurarachiy hinaspayá paqarinpuni reyta niy chaypi Mardoqueo warkusqa kananpaq”, nispanku. Chayna nisqanku Amanpa agradonpaq karuptinmi chayta rurachirqa (Ester 5:12-14).

Ichaqa mana piensasqankum pasarurqa, Bibliam nin chay tuta rey “mana puñuyta” atisqanmanta. Mana puñusqa kaspanmi Asueroqa kamachirqa pasaq tiempokunapi sucedekusqanmanta willakuq qellqakunata leepunankupaq. Chay leesqankupim reyta wañuchinankupaq wakin runakunapa tanteasqankumanta huk denuncia karqa. Hinaptinmi reyñataq yuyarirqa chayta tanteaqkuna presochasqa hinaspa wañuchisqa kasqankumanta. Ichaqa, ¿imataq pasarqa chayta denunciaq Mardoqueowanqa? Allinta rikchariruspanmi reyqa tapurqa imawan Mardoqueota favorecesqankumanta, serviqninkunañataqmi nirqaku mana imawanpas favorecesqankumanta (Ester 6:1-3).

Hukmanyasqa tarikuspanmi Asueroqa yachayta munarqa cortepi kaq pi autoridadpas yanapaykunanpaq. ¿Pitataq tapurqa? Reypa pationpi kaq Amantam. Yaqachusmi Amanqa achikyaramuptillan rirqa Mardoqueota wañuchinankupaq permisota mañakuq. Ichaqa manaraq munasqanta willachkaptinmi Asueroqa tapurqa: “¿Imaynataq hatunchasqa kanman reypa hatunchay munasqan runaqa?”, nispa. Kikinmanta rimasqanta piensaspanmi Amanñataq nirqa chay runata reypa pachanwan pachachinankupaq, chaynataq autoridadniyoq runa Susa llaqtapa muyuriqninta caballopi silladata paseachispan alabananpaq. Amanqa maynatachá hukmanyarurqa reypa hatunchay munasqanqa Mardoqueo kasqanmanta yacharuspan. Hinaptinqa ¿pitataq reyqa kamachirqa Mardoqueota alabananpaq? ¡Hina kikin Amantamá! (Ester 6:4-10.)

Piñasqallaña kaspanmi mana munastin kasukurqa. Chay pasakusqanmanta hukmanyasqa kaspanmi wasinta chaylla kutikurqa. Señoranwan amistadninkunam nirqaku chay pasasqanwanqa mana allin karunanta chaynataq Mardoqueotaña servinanmantapas (Ester 6:12, 13).

Pacienciakuq kasqanraykum Esterqa huk punchawtawanraq suyarqa munasqanta reyman willakunanpaq, Amanñataqmi mana cuentata qokuspan kikin yanqachakururqa. Yaqachusmi Jehová Diosqa Asuerota mana puñuytapas tarichirqachu (Proverbios 21:1). Chayraykum Bibliaqa kallpanchawanchik ‘confianzawan suyananchikpaq’ (Miqueas 7:7). Sasachakuyninchikta Jehová Dios allichananpaq saqespanchikqa cuentatachá qokusunchik piensasqanchikmantapas aswan allinta allichasqanmanta.

Mana manchakuspam rimarqa

Iskay kaq convido rurachisqanpiqa Estermi qosanman willaytaña munarqa imam niy munasqanmanta. Ichaqa ¿imaynatataq chayta rurarqa? Kikin reymi yanaparqa imata mañakusqanmanta willakunanpaq kaqmanta tapuspan (Ester 7:2). ¡‘Rimananpaq tiempomá’ chayaramurqa!

Yaqapaschá Esterqa sonqollanpi Diosta mañakurqa manaraq kaynata nichkaspan: “Reynilláy, qampa favorecesqan kaptiyqa mañakusqaytayá uyariykullaway. Qamqa vidaytayá qoykullaway, chaynataqyá salvaykuytaq castaykunapa vidantapas”, nispa (Ester 7:3). Estermi qawachirqa reypa tanteasqan respetananmanta. ¡Payqa manamá reypa punta kaq señoran Vasti sutiyoq reina hinachu karqa! Vastiqa qosantam penqaypi churarqa (Ester 1:10-12). Amanpi confiaspan mana allin yuyayniyoq kasqanta qawachiptinpas, Esterqa manam penqachirqachu. Aswanqa, sasachakuypi kasqanraykum vidanta waqaychaykunanpaq mañakurqa.

 Mañakusqanmanta llakipayariykuspanmi reyqa admirakururqa. ¿Pitaq reinata wañuchinanpaq amenazanman karqa? Estermi hinalla nirqa: “Ñoqapa castaykunapiwan kuskam rantikusqaña kachkaniku, ñoqaykuqa ñakarichisqa, wañuchisqa, chinkachisqa kanaykupaqñam citasqa kachkaniku. Sirvientekuna kanaykupaq rantikusqa kaspachiki ñoqaqa upallakuykuyman, chayna kaptinqa manach qampa umayki nanachiq hamuymanchu karqa”, nispa (Ester 7:4). Esterqa imam kaqta willakuchkaspanpas nirqam castamasinkunawan kuska sirviente hina rantikusqa kaspankuqa mana imatapas willakuykunanmanta. Ichaqa judiokunata wañuchiyta munasqankum reypa mana allinninpaq kanman karqa, chayraykum upallalla kaytaqa mana atinmanchu karqa.

Esterpa ejemplonmi yachachiwanchik tanteowan rimayqa ancha allin kasqanmanta. Ancha importante kaq sasachakuymanta haykapipas reqsisqanchik runawan otaq autoridadniyoq runawan parlaptinchikqa yanapawasun pacienciakuq, respetakuq chaynataq imam kaqta rimaq kasqanchikmi (Proverbios 16:21, 23).

Esterpa nisqanta uyarispanmi Asueroqa tapurqa: “¿Pitaq chayqa? ¿Maypitaq kachkan chayna ruray munaq runaqa?”, nispa. Esterqa dedonwan tuqpispanmi nirqa: “Chay enemigoyku runaqa hinaspa contraykupi sayariq mana allin ruraq runaqa kay Amanmi”, nispa. Lliwmi admirasqallaña karqaku. Amanmi llumpayta mancharikurqa. Reypa confianza consejaqninmi sacrellawanña kuyay señoranta wañuchinanpaq kamachikuyta firmarachirqa, chaymanta cuentata qokuruspanmi Asueroqa llumpayta piñarikururqa. Hinaspanmi chaylla pasakurqa huertaman hawkayaruyta munaspan (Ester 7:5-7).

Amanqa mana allin runa chaynataq umachaq kasqanta musyarachikuspanmi reinapa ñawpaqninman qonqorakuykuspa mañakurqa pampachaykunanpaq. Huertamanta salaman rey kutiramuspanmi rikururqa tiyananpi Esterta Aman ruegakuchkaqta, hinaspanmi llumpayta piñakuspan Amanta nirqa: “¿Hina palaciopichu reinatapas abusaytaraq munarqanki?”, nispan. Chay rurasqanraykum Amanqa wañuchisqa kanan karqa. Chayllapunim uyanta taparuspanku aparqaku. Chayta rurachkaptinkum reypa serviqnin willaykurqa Mardoqueota warkunankupaq huk warkunata Aman rurachisqanmanta. Hinaptinmi Asueroñataq kamachirqa kikin Aman chaypi warkusqa kananpaq (Ester 7:8-10).

Kunan tiempopi runakunam piensanku allin rurayqa haykapipas mana allinpi tukunanmanta. ¿Haykapipas chaynata piensarqankichu? Esterqa manam piñapakurqachu nitaq hukmanyarurqachu, aswanqa iñiyniyoqmi karqa. Tiempollanpim mana manchakuspan allin kaqta rurarqa hinaspanmi Jehová Diospa yanapakuyninpi confiarqa. Ñoqanchikpas chaynayá kasun. Kunankamapas Diosqa hina chaynallam. Paymi kunanpas mana allin runakunapa tanteasqankutawan  Aman hina sacre runakunapa rurasqankutaqa yanqacharachin (Salmo 7:11-16).

Jehová Diospi chaynataq llaqtanpi piensaspanmi defienderqa

Asueroqa chayraqmi yacharurqa Esterqa Mardoqueopa uywasqan kasqanmanta, chaymi Amanpa rantinpi ancha autoridadniyoq kananpaq churarqa. Amanpa wasintawan tukuy kapuqninkunatam Esterman qoykurqa, Esterñataqmi Mardoqueota churarqa chaykunamanta cuentallikunanpaq (Ester 8:1, 2).

Paypawan Mardoqueopa sasachakuyninku manaña kaptinqa, ¿Esterqa samanmanñachu karqa? Kikillanpi piensaspanqa samanmanmi karqa, ichaqa llapallan judiokuna wañuchisqa kanankupaq Amanpa decretasqanqa enteron nacionpiñam uyarikuchkarqa. Layqa ruraqkunapa yanapakuyninwanmi Amanqa yacharurqa imay punchawpi judiokunata atacanankupaq aswan allin kasqanmanta. Bibliapa nisqanman hinaqa Pur sutiyoq suertetam qawarqa (Ester 9:24-26). Decretasqan cumplikunanpaq achka killakuna faltaptinpas utqayllamanñam asuykamuchkarqa. ¿Judiokunaqa atinmankuchu karqa salvakuyta?

Mana qayachimuchkaptinpas Esterqa kikin imayna kananta mana piensarispanmi huktawan reypa cortenman rirqa. Chay kutipiqa llaqtanraykum waqarqa hinaspanmi qosanta ruegakurqa chay decretasqanta yanqachananpaq. Persia nacionta kamachikuqkunapa decretasqankutam ichaqa mana yanqachayta atinmankuchu  karqa (Daniel 6:12, 15). Chayraykum reyqa Estertawan Mardoqueota permisarqa mosoq decretokunata ruramunankupaq. Chay decretamusqankuwanmi judiokunaqa defiendekuyta atinmanku karqa. Chay decretota enteron nacionpi yachanankupaqmi caballopi kallpaqkunawan willachimurqaku, chaywanmi judiokunaqa kallpanchasqa tarikurqaku (Ester 8:3-16). Piensasunyá enteron nacionpi judiokuna peleanankupaq imayna preparakusqankupi chaynataq alistakusqankupipas, mana chay decreto kaptinqa manapaschá preparasqachu kanmanku karqa. Ichaqa, ¿llaqtanta yanapanmanchu karqa ‘Llapallan Kamachiq Tayta Diosqa’? (1 Samuel 17:45.)

Peleanankupaq punchaw chayaramuptinmi Diospa llaqtanqa listo karqa. Mardoqueo ancha autoridadniyoq kasqanmantam enteron nacionpi uyarikururqa, chaymi Persia nacionpi achka autoridadkunapas judiokunaman sayapakurqaku. Jehová Diosmi yanaparqa llaqtan vencenanpaq. Chaymantapas Mardoqueota mana vengakunankupaqmi cheqniqninkunata chinkarachirqa (Ester 9:1-6). *

Chaymantapas Amanpa 10 churinkunam wañuchisqa karqaku, chaynapi kapuqninkunamanta hawkalla Mardoqueo cuentallikunanpaq (Ester 9:7-10). Chay rurasqanwanmi Jehová Diosqa nisqanta cumplirqa, paymi prometerqa llaqtanpa enemigon Amalec casta runakunata chinkachinanpaq (Deuteronomio 25:17-19). Yaqachusmi Amanpa churinkunaqa karqaku Amalec casta runakunamanta puchuqkuna.

Esterqa ancha allin llamkaykunatam chaskirqa, paymi runakuna peleaptinkupas otaq wañurachinakuptinkupas decretokunata ruranan karqa. Sasamá chaykunaqa karqa. Diospa munayninmi ichaqa karqa llaqtan mana chinkachisqa kananpaq, chay Israel nacionmantam prometesqa Mesias rikurinan karqa, paynintakamam llapallan runakuna favorecesqa kanmanku (Genesis 22:18). Kunan tiempopi Diospa serviqninkunam kusikunchik Jesus kay pachapi kachkaspan qatiqninkuna mana peleanankupaq kamachisqanwan (Mateo 26:52).

Chayna kaptinpas, Jehová Diospi iñisqanchikta Satanas chinkarachiyta munasqanraykum cristianokunaqa peleachkanchik mana allin espiritukunapa contranpi (2 Corintios 10:3, 4). ¡Mayna allinmá Estermanta yachayninchikqa! Pay hinayá iñiyninchikta qawachisun yachaywan hinaspa pacienciawan rimaspanchik chaynataq mana manchakuspa Diospa llaqtanta defiendespanchik.

[Willakuykuna]

[18 kaq paginapi recuadro]

Ester libromanta tapukuykuna

¿Imanasqataq Mardoqueoqa Diosta mana yupaychaqwan Ester casarakunanpaq saqerqa?

Wakin runakunam ninku Mardoqueoqa kikillanpaq munaq kasqanrayku chaynataq reqsisqa kananrayku Esterta reywan casarachisqanmanta, ichaqa manam chay nisqankuqa cheqapchu. Payqa Diosta kasukuq judio kaspanmi mana allinpaq hapinman karqa Esterpa casarakusqantaqa (Deuteronomio 7:3). Ñawpaq tiempopi judiokunapa costumbrenkuman hina mana casarakuptinmi Mardoqueoqa harkakurqa Esterpa casarakusqanta. Ichaqa, diospaq hapikuq reypa nacionninpi yachapakusqankuraykum mana munaspankupas kasukunanku karqa. Tiempopa risqanman hinam Jehová Diosqa sutillata qawachirqa llaqtanta waqaychananpaq Esterpa casarakusqanta servichikusqanmanta (Ester 4:14).

¿Imanasqataq Jehová Diospa sutinqa Ester libropi mana rikurinchu?

Yaqachusmi Diospa yuyaychasqan kay libropa qellqaqninqa Mardoqueo karqa. Kay libro manaraq Jerusalenman apasqa kachkaspaqa, yaqapaschá Persia nacionpi imakuna sucedekusqanmanta willakuq librokunawan kuska waqaychasqa karqa. Chay libropi Diospa sutin rikuriptinqa, Persia nacionpi huk dios yupaychaqkunaqa chay librotaqa chinkarachinmankupaschá karqa. Imayna kaptinpas, chay libropa willakusqankunapiqa Jehová Diospa yanapakuyninqa sutillam qawakun. Chaymantapas, Ester libropa wakin partenkunapim qatinasninpi palabrakunapa qallariq letrankunata allicharqaku Diospa sutin rikurinanpaq.

¿Tupanchu Ester libroqa ñawpaq tiempomanta willakuq librokunawan?

Bibliapa contranpi kaq wakin runakunam ninku Ester libroqa ñawpaq tiempomanta willakuq librokunawan mana tupasqanta. Wakin estudiaqkunam ichaqa ninku Ester libropa qellqaqninqa kaykunamanta allin yachasqanta: reypa salan chaynataq palacion imayna kasqanmantawan persakunapa costumbrenkunamantapas. Ñawpaq tiempomanta willakuq wakin librokunam reina Estermantaqa mana willakunchu, ichaqa manamá paypa sutillantachu chay librokunamantaqa chinkarachirqaku, aswanqa palaciopi kaq wakin runakunapatawanmi. Chayna kaptinpas, chay librokunaqa willakunmi persa idiomapi Mardukâ (otaq Mardoqueo) sutiyoq runa Ester libropa willakusqanman hina Susa llaqtapi kaq palaciopi autoridadniyoq kasqanmanta.

[19 kaq paginapi recuadro]

Huk profeciapa cumplikuynin

Esterwan Mardoqueoqa Diospa llaqtanta waqaychasqankun cumplirqa huk profeciata. Waranqa iskay pachak wata masnin ñawpaqtaraqmi Jehová Diosqa siervon Jacobman yuyaycharqa huknin churinmanta kaynata willakunanpaq: ‘Benjaminqa tisaparuq atoq hinam. Achikyaruptin hapimusqanta mikuq hinam. Tardeykuqtañataq qechumusqankunata rakinakuq runa hinam’, nispa (Genesis 49:27). “Achikyaruptin” nispaqa rimachkarqa Israelpi qarinchakuspa peleaq reykunapa qallarisqan tiempomantam. Chay tiempopi reykunamanta hukninmi karqa Saul, paykunaqa karqaku Benjaminpa mirayninkunam, hinaspankum Diospa llaqtanta defienderqaku. ‘Tardeykuqta’ nispañataqmi rimachkarqa Israel nacionpi reykunapa manaña kasqan tiempomanta. Chay tiempopim Benjaminpa castanmanta kaq Esterwan Mardoqueo vencerqaku Diospa enemigonkunata. Hinaptinqa, Amanpa lliw kapuqninkunata chaskisqankuraykum nichwan qechumusqanku rakinakusqankuta.

[15 kaq paginapi dibujo]

Esterqa sonqomantam agradecekurqa rey llakipayasqanmanta

[16 hinaspa 17 kaq paginakunapi dibujo]

Esterqa mana manchakuspanmi Amanpa mana allin rurasqanta qawachirqa

[18 hinaspa 19 kaq paginapi dibujo]

Esterwan Mardoqueom decretokunata apachirqaku enteron Persia nacionman