¿Imatan ruwanayki COVID-19 onqoywan ama sayk’unaykipaq?
Jayk’aqkamataq kanqa COVID-19 millay onqoy nispachu tapukushanki, pachantinpin runakuna chhaynata tapukushanku. Europa ladomanta Organización Mundial de la Salud nisqata umalliq Doctor Hans Kluge nin: “Askha runakunan imaymanata ruwaranku kay millay onqoy amaña nishuta mast’arikunanpaq”, nispa. Chaymantapas nillantaq: “Khaynapi tarikuspaqa sinchi llakisqa, phiñasqa, sayk’usqa iman tarikusunman”, nispa.
Chhaynapi tarikushanki chayqa Biblian yanapasunkiman, askha runakunatañan yanapashan kay millay onqoy rijurimusqanmantapacha.
¿Imaynatan COVID-19 onqoy sayk’uchishasunkiman?
Kay millay onqoy rijurimusqanmantapachan imaymana cambiokuna karan runakunaq kausayninpi, chaymantapas unayñan kashan kay onqoyqa, chaymi sapanka runa jujnirayña kanchis chaypas wakinqa khaynapin tarikushankuman:
Pisikallpa kashankuman imata ruwanankupaqpas
Manaña allintachu mijushankuman puñushankumanpas
Ratulla imamantapas phiñakushankuman
Sayk’usqalla kashankuman
Ratulla imatapas qonqapushankuman
Manaña jayk’aqpas imapas allinpi kananpi piensashankuman
¿Imaraykun mana allinchu kanman COVID-19 onqoywan sayk’uy?
COVID-19 onqoywan sayk’uyqa manapunin allinchu kanman noqanchispaqpas jujkunapaqpas. Pisi-pisimantan manaña cuidakusunmanchu kay millay onqoymanta. Kay millay onqoyqa mast’arikushallanmi, runakunatapas wañuchishallanmi, chayta yachashaspapas tiempoq pasasqanwanqa qonqarapusunmanmi jinaspa comunta maytapas puriripusunman, chhaynapitaq noqanchispas contagiakusunman jujkunatapas contagiasunman kay millay onqoywan.
Kay sinchi sasa tiempokunapi tarikuspan askha runakuna repararanku BIbliapi nisqanqa cheqaqpuni kasqanta. Biblian nin: “Llaki phutiy p’unchaypichus pisi kallpayanki chayqa, pisi kallpapunin kashanki”, nispa (Proverbios 24:10). Ichaqa, Bibliapi yachachikuykunan yanapawasunman kay sinchi sasa tiempokunapi.
¿Imaynatan Bibliapi yachachikuykuna yanapasunkiman COVID-19 onqoywan ama sayk’unaykipaq?
Manaña runamasikunawan tupayta atinkichu chaypas, rimashallay familiaykikunawanpas, amigoykikunawanpas
Biblian kayta nin: “Tukuy tiempon amigoqa munakun, llaki-phutiy tiempopipas wayqe jinan khuyapayakun”, nispa (Proverbios 17:17).
Imarayku allinpuni: Munakuq amigonchiskunaqa kallpachawasunmi (1 Tesalonicenses 5:11). Ichaqa sapallanchis mana piwanpas rimaspa kasunchis chayqa onqopusunmanmi (Proverbios 18:1).
Kayta ruway: Amigoykikunawan rimashallay telefononta, internetninta otaq cartatapas paykunaman qelqay. Llakisqa tarikuspaykiqa amigoykikunata telefononta wajay, chaymantapas paykunata tapuriy imayna kashasqankuta, parlariychis iman yanapashasunkichis kay millay onqoymanta cuidakushanallaykichispaq, chaymantapas amigoykikunata kallpachay, imallatapas paykunaman apachiy, chaykunata ruwaspan qanpas amigoykikunapas kusisqa kankichis.
Kunanqa astawantaq tiempoyki kashan chayqa piensay imakunata ruwawaq chaypi
Biblian kayta nin: “Tiempoykichista ama usuchiychischu”, nispa (Efesios 5:16).
Imarayku allinpuni: Sichus tiempoykita mana usuchinkichu chayqa, allinkunapin piensanki, chaymantapas manan nishutachu llakipakunki (Lucas 12:25).
Kayta ruway: Kunanqa más tiempotaq wasiykipi kashanki chayqa piensay imakunatan ruwayta atinki chaypi. Ima ruwaycha gustasunki chaytan ruwawaq, chaymantapas familiaykiwan kuskan imatapas ruwawaqchis.
Sapa p’unchay imachus ruwanaykita ruwashallay
Biblian kayta nin: “Ichaqa tukuy imapas imaynachus kananman jina ordenpi ruwakuchun”, nispa (1 Corintios 14:40).
Imarayku allinpuni: Askha runakunan kusisqa kashanku imatachus sapa p’unchay ruwanankupaq horariota ruwakusqankuwan, chaykunata junt’asqankuwan ima.
Kayta ruway: Sapa p’unchay imata ruwanaykipaqpas horariota ruwakuy. Chay horariopi churay ima horapi escuelapi kaq wawaykikunata tareanpi yanapanki, ima horapi llank’aq rinki, ima horapi wasipi ruwanaykikunata ruwanki chaykunata. Chaymantapas tiempoykita t’aqay sapa p’unchay Bibliata leenaykipaq. Chay horarioykipi churallaytaq ima horapi imachá gustasunki ruwayta chayta ruwanaykipaq, familiaykiwan kuska kanaykipaq, campota paseaq rinaykipaq, ejerciciota ruwanaykipaqpas. Semanamantapas, killamantapas horarioykita qhawaykuy, ima cambiopas kaqtinqa chayta ruway.
Preparakuy q’oñi tiempopaqpas chiri tiempopaqpas
Biblian kayta nin: “Yuyayniyoqqa mana allin kaqtan reparan jinaspan pakakun”, nispa (Proverbios 22:3).
Imarayku allinpuni: Intiq k’anchayninpas, ch’uya wayrapas allinpunin saludniykipaq. Ichaqa pisillapaschá chaykuna kan maypichus tiyasqaykipi.
Kayta ruway: Chiri tiempo qayllaykamushaqtinqa wasiykipipas, llank’anaykipipas allichakuy astawan intiq k’anchayninta chaskikunaykipaq. Chiri tiempoña kaqtinpas allinta p’achakuspan familiaykiwan kuska riwaqchis campota, pujllanaykichispaq imata ruwanaykichispaqpas.
Q’oñi tiempopiqa askha runakunan wasinkumanta lloqsinku chaymi cuidakunaykipuni. Allinta piensay mayta rinki, ima horapi lloqsinki, ima horakunapi pisilla runakuna wasinkumanta lloqsinku chaykunapi.
Kasukushallay COVID-19 onqoywan ama contagiakunapaq kamachikuykunata
Biblian kayta nin: “Mana yuyayniyoqmi ichaqa usqhaylla phiñakun, pay kikinpi confiakuspataq imatapas ruwallan”, nispa (Proverbios 14:16).
Imarayku allinpuni: Mana cuidakusunchu chayqa COVID-19 onqoyqa wañuchiwasunmanmi.
Kayta ruway: Makilla kashay ima kamachikuykunatachus autoridadkuna tiyasqayki llaqtapi churashanku ama kay millay onqoy mast’arikushanallanpaq, jinaspa allinta yuyaykuy kasukushankichus icha manachus chay kamachikuykunata chaypi. Chaymantapas manan qanllapichu piensanayki, aswanpas piensanaykin familiaykipi juj runamasiykikunapipas.
Diosman astawan achhuykuy
Biblian kayta nin: “Diosman achhuykuychis jinan paypas qankunaman achhuykamusunkichis”, nispa (Santiago 4:8).
Imarayku allinpuni: Diosqa yanapasunkipunin ima sasachakuypiña tarikuqtiykipas aguantanaykipaq (Isaías 41:13).
Kayta ruway: Sapa p’unchay Bibliata leey. Chaypaqqa yanapachikuwaqmi Bibliata leenapaq programa nisqawan
Jehová Diospa testigonkunaqa juñunakuyninkutan aparishallanku kay onqoyña kaqtinpas, pachantinpin sapa semana internetninta juñukushallanku, asambleankutapas, Jesuspa wañupusqanta yuyarinapaq juñunakuytapas aparishallankun; qanpas chay juñunakuykunata uyarikuyta munanki chayqa, paykunatan tapukuwaq.
Bibliamanta kay textokunan yanapasunkiman COVID-19 onqoywan ama sayk’unaykipaq
Isaías 30:15 nin: “Thaj kayniyoq kaspaykichismi mak’allikuwaspaykichismi kallpachasqa kankichis”, nispa.
Ima ninantaq chayri: Jehová Diospa kamachikuyninkunapi confiaymi thaj kayta qowasun kay sasa tiempokunapi.
Proverbios 15:15 nin: “Llakisqa sonqoyoqpaqqa sapa p’unchaypas sasakaman, kusisqa sonqoyoqpaqmi ichaqa sapa p’unchaypas kusikuyllapuni”, nispa.
Ima ninantaq chayri: Allin kaqkunapin piensananchis chaymi yanapawasun kay sasa tiempokunapi kusisqalla kashananchispaq.
Proverbios 14:15 nin: “Pisi yuyayniyoqqa tukuy uyarisqantan creen, yuyayniyoqmi ichaqa thaskisqankunata allinta qhawan”, nispa.
Ima ninantaq chayri: Kasukushanallanchismi kay COVID-19 onqoymanta cuidakunanchispaq kamachikuykunata, manan yanqapaq jinaqa qhawarinanchischu.
Isaías 33:24 nin: “Manan mayqellanpas onqosqa kani ninqachu”, nispa.
Ima ninantaq chayri: Jehová Diosmi prometewanchis onqoykunata tukuchipunanpaq.
