1-3. a) ¿Imakunatan Jesús apostolninkunapiwan ruwarqan manaraq janaq pachaman ripushaspa? b) ¿Ima tapuykunamantan yachasunchis?

 APOSTOLKUNAQA may kusisqapunin kasharqanku, chay semanakunaqa mana jayk’aq kusikusqankutan kusikurqanku. Jesusta kausashaqta rikuspankun sinchi llakisqa kasqankumanta may kusisqa kapurqanku. Jesusqa askha kutitan paykunaman rijurirqan, chaypin paykunata kallpacharqan yachachirqan ima. Payqa kausarisqan qhepamanqa tawa chunka p’unchayraqmi kay pachapi kasharqan. Chaymantan ichaqa ripunan karqan.

² Último p’unchayqa Olivos orqopin apostolkunaqa juñukurqanku, chaypin Jesusqa paykunata kallpachallarqantaq, paykunaqa tukuy yuyaymi Jesuspa rimasqanta uyarirqanku. Rimashanankamaqa ñan tardeña kapurqan. Chaymantan Jesusqa makinta oqarispa paykunata  bendecirqan jinaspataq wichayman oqarikurqan. Apostolkunaqa admirasqan chaykunata qhawarqanku. Jesús chinkaripunankaman paykunaqa mana chinkachispa qhawasharqanku (Luc. 24:50; Hech. 1:9, 10).

³ Chay p’unchayqa juj jatun p’unchaymi paykunapaq karqan. Ichaqa yachachiqninkuqa janaq pachamantaq pasapun chayqa, ¿imatan ruwanqaku? Paypa qallarichisqan llank’aytan ñaupaqman aparinanku karqan. Ichaqa, ¿atinqakuchu? ¿Ima capacitaciontan chaskirqanku? ¿Chayman jinachu ruwankuman karqan? Noqanchisri, ¿chaykunaman jinachu imatapas ruwananchis? Chaykunamantan rimashan Hechos capítulo 1.

4. ¿Imaynatan Lucas Hechos librota qelqayta qallarirqan?

⁴ Lucasqa Teofilota rimapayaspan qelqayta qallarirqan, a paymanqa ñan apachirqanña Lucas sutiwan sutichasqa qelqata. Chaywanmi rikuchin imaynas Hechos qelqaqa ñaupaq apachisqan qelqaman qatishan chayta. Mana ñaupaq libronpi willasqankunatawanmi chaypiqa willashan.

5, 6. a) ¿Imaynapin Jesuspa discipulonkunaq iñiynin aswan fuerte kapurqan? b) ¿Imaraykun nisunman “noqanchispas manan yanqallachu iñinchis” nispa?

⁵ Hechos 1:3 textopin Jesús kausarimpusqanmanta willashan, chaypin nin: “Askha kutitan paykunaman rijurirqan, chhaynapin sut’itapuni rikuchirqan kausashasqanta”, nispa. Médico Lucasqa allintan willan imaynas Jesusqa sut’itapuni rikuchikurqan chayta. Griego rimaypiqa doctorkunaq rimanan simitas chay parteman churasqa, chhaynapin rikuchisqa imaynas Jesusqa cheqaqtapuni discipulonkunaman rijurirqan chayta (Col. 4:14). Chhaynan karqan, Jesusqa askha kutita discipulonkunaman rijurirqan chhaynapin sut’ita rikuchirqan kausashasqanta, mayninpin jujllaman rijurirqan mayninpitaq iskayman, mayninpitaq llapa apostolkunaman, juj kutinpas pisqa pachaj más runakunamanmi rijurirqan (1 Cor. 15:3-6). Chhaynapin askha yacharqanku Jesusqa cheqaqtapuni kausarimpusqanta.

⁶ Kunanpas noqanchisqa manan yanqallachu iñinchis, aswanmi sut’itapuni cheqaqtapuni yachanchis pipunichus Jesús karqan chayta. Allintan yachanchis imaynas payqa kay pachapi kausarqan, imaynas juchanchisrayku wañurqan, imaynas kausarichisqa karqan chaytapas.  Jesusmanta Bibliapi qelqaqkunaqa paykuna kikinkun rikurqanku Jesuspa imakunachus ruwasqanta. Sichus chay willakuykunata Diosmanta mañakuspa leesunchis chayqa astawanmi iñisunchis. Cheqaq iñiyqa manan imapipas yanqa iñiyllachu, aswanmi noqanchisqa allinta yachanchis Bibliaq willasqanqa cheqaqpuni kasqanta, chay yachasqanchispi tukuy sonqowan iñisqanchismi wiñay kausaymanpas chayachiwasun (Juan 3:16).

7. ¿Imaynatan Jesuspa ejemplonta qatikusunman Diosmanta willaspa?

⁷ Hechos libropin willallantaq imaynatas Jesús Diospa gobiernonmanta discipulonkunaman allinta entiendechirqan chayta, allintan entiendechirqan ñak’arispa wañupunanmanta willaq profeciakunatapas (Luc. 24:13-32, 46, 47). Jesusqa rimallaqpunin Diospa gobiernonmantaqa, chay gobiernomantan Jesusqa masta rimaq may llaqtamanña chayaspapas. Pay jinan noqanchispas kananchis, maypiña kaspapas willananchispunin Diospa gobiernonmantaqa (Mat. 24:14; Luc. 4:43).

8, 9. a) ¿Imakunatan mana allintachu entiendesharqanku apostolkuna? b) ¿Imaynatan Jesús chaykunata allinta entiendechirqan? c) ¿Imaynatan noqanchista chay yanapawasunman?

⁸ Chay p’unchayllañan Jesusqa Olivos orqopi apostolninkunawan kasharqan, chaymi apostolkunaqa tapurqanku: “¿Señor, wajmantachu Diospa gobiernonta Israelpi jatarichishanki?”, nispa (Hech. 1:6). Chayta tapuspankun paykunaqa Diospa gobiernon Israelman kutimunanpaq piensasharqanku, chaymantapas chay gobierno chay tiempopi kamachikuyta qallarinanpaqmi piensarqanku. ¿Imaynatan Jesús paykunata yanaparqan?

⁹ Diospa gobiernon Israel llaqtamanchus kutimunqa manachus chaymantaqa manan Jesusqa imanirqanpaschu, Jesusqa allintan yacharqan paykuna kikinku chaymanta cuentata qokunankuta. Chay p’unchaymanta chunka p’unchay qhepallamanmi yachakurqan Israel nacionqa manaña Diospa llaqtanñachu kapusqanta. Ichaqa jayk’aqchus Diospa gobiernon chayamunan karqan chaymantaqa Jesusqa sumaqllatan paykunata nirqan: “Manan qankunamanchu chaykuna yachayqa tupasunkichis; Taytallan ninman jayk’aqchus ima tiempopichus imapas kanantaqa”, nispa (Hech. 1:7). Arí, Jehová Diosllan chaykunataqa yachan. Chaymantapas sut’itan Jesusqa manaraq wañupushaspa nirqan: “Chay p’unchaymanta chay horamantawanmi ichaqa mana pipas yachanchu”, nispa (Mat. 24:36). Chay tiempopaqqa jayk’aqchus tukukuy jamunqa chaytaqa manan pipas yacharqanchu, manan ni Jesús kikinpas yacharqanchu. Kay tiempopi Jesusta qatikuqkunapas manan nishutaqa piensananchischu ima p’unchaychus tukukuy jamunqa chaypiqa, manan noqanchismanchu tupawanchis chaykuna yachayqa.

10. ¿Imapin apostolkuna jina kananchis, imarayku?

 ¹⁰ Manan chaykuna tapukusqankuraykuchu apostolkunamantaqa malta piensananchis. Paykunaqa allin iñiyniyoq runakunan karqanku, allin sonqowanmi Jesuspa yuyaychasqantapas chaskirqanku. Mana allinta piensaykuspaña tapukusharqanku chaypas, sut’itan rikuchisharqanku chaykunamanta yachay munasqankuta. Jesús kikinpunin paykunataqa askha kutita nirqan: “Makilla kashaychis”, nispa (Mat. 24:42; 25:13; 26:41). Paykunaqa makillan kasharqanku, yachaytan munasharqanku jayk’aqchus Diospa p’unchaynin chayamunanmanta. Noqanchispas paykuna jinan makilla kashananchis. Kunan tiempon astawanqa chhayna kashananchis, yachasqanchis jina noqanchisqa “tukukuy p’unchaykunapin” kausashanchis (2 Tim. 3:1-5).

11, 12. a) ¿Ima llank’aytan Jesús discipulonkunaman qorqan? b) ¿Imaraykun manaraq willaq rinankupaq kamachishaspa Jesús rimarqan santo espiritumanta?

¹¹ Jesuspa imachus nisqanmi sut’ita rikuchirqan imakunamanchus astawan tiempota qonanku karqan chayta, paykunatan nirqan: “Atiytan chaskinkichis santo espíritu qankunaman chayamuqtin, jinan noqamanta willankichis Jerusalenpi, lliu Judeapi, Samariapi ima; kay pachaq k’uchunkunakamaraqmi chayankichis”, nispa (Hech. 1:8). Chaypi rikusqanchis jina, paykunaqa llapa runakunamanmi willananku karqan Jesuspa kausarimpusqanmanta. Ñaupaqtaqa Jesusta wañuchisqanku llaqta Jerusalenpin willananku karqan, chaymantapas llapa Judeapi, chaymantataq Samariapi, chaymantataq llapa llaqtakunaman chayananku karqan.

¹² Ichaqa manaraq chayta kamachishaspan Jesusqa juj promesata ruwarqan, nirqanmi: “Santo espiritun qankunaman chayamunqa”, nispa. Hechos libropiqa tawa chunka kuti mastan santo espiritumanta rimashan. Chaymi kay libropiqa askha kutita rimashan Diospa munaynin ruwanapaqqa santo espirituq yanapayninta mañakunamanta. Sapa kutillanmi chaytaqa Diosmanta mañakunanchis. Kunan tiempon astawanraq chay espirituq yanapaynintaqa necesitanchis (Luc. 11:13).

13. a) ¿Maykaman Diospa siminta chayachinanchis? b) ¿Imaraykun chay willakuyta kusisqa willananchis?

¹³ Jesuspa nisqan jina “kay pachaq k’uchunkunakamaraqmi” Diospa siminmantaqa willananchis. Chayqa manan nishu jatunchu apostolkunaq tiemponpiqa karqan, kunanmi ichaqa jatun kapun. Chhaynaña chaypas ñaupaq capitulopi yachamusqanchis jinaqa may kusikunapaqmi chay llank’ayqa ¿riki? Jehová Diosmi munan gobiernonmanta llapa llaqtakunaman willamunanchista (1 Tim. 2:3, 4). ¿Tukuy sonqowanchu chay llank’aypi yanapakushanki? Manan ima llank’aypas chay llank’ay jinaqa kanchu, chay llank’ayllan cheqaqtapuniqa kusichiwanchis. Chaymantapas Jehová Diosmi yanapawasun chay llank’ayta  aparinanchispaq. Hechos libropin willashan imaynatas imayna sonqowansi chaykunata ruwana chaymanta.

14, 15. a) ¿Imanirqankun angelkuna Jesús imayna kutimunanmanta, imatan chaywan nisharqanku? (Willakuytawan qhawariy). b) ¿Imatan nisharqanku chay angelkuna “imaynan ripushan chhaynallatataqmi kutimunqa” nisqankuwan?

¹⁴ Qallariypi nimusqanchis jina chunka jujniyoq apostolkunaqa Jesusta janaq pachaman ripusqantan qhawasharqanku. Chayllamanmi iskay angelkuna paykunaman rijurispa nirqanku: “Galilea runakuna, ¿imaraykun cielota qhawarayashankichis? Qankunamanta ripuspa cieloman oqarisqa Jesusqa, imaynan ripushan chhaynallatataqmi kutimunqa”, nispa (Hech. 1:11). ¿Imatan chaywan nisharqanku? Wakin religionkunaq nisqankuman jinachu, ¿kikin cuerponwan kutimunanmantachu rimashanman karqan? Manan. Ichaqa, ¿imaraykun mana chhaynachu?

¹⁵ Chay angelkunaqa manan imayna cuerpoyoqmi ripushan chhaynatan kutimunqa nirqankuchu, aswanpas imaynan ripushan chhaynallatataqmi kutimunqa nirqankun. b Ichaqa, ¿imaynatataq payri ripurqan? Bibliapi willasqan jinaqa angelkunaq rimasqan ratuqa manañan Jesusqa rikukurqanñachu. Chaytaqa chaypi kashaq apostolkunallan entienderqanku. Jesusqa kay pachata saqespan janaq pachapi Taytanman ripurqan. Kutimusqanpas chhaynallataqmi kanan karqan, chhaynapunin karqanpas. Diospi tukuy sonqo iñiqkunallan repararqanku Cristoqa Rey jinaña gobiernashasqanta (Luc. 17:20). Noqanchisqa allintan entiendenanchis Jesús ña gobiernashasqanta, runamasinchismanpas chaytan yachachinanchis, willananchismi tiempoqa pisillaña kasqanta.

16-18. a) ¿Imatan yachasunman Hechos 1:13, 14 textopi juñunakuykunamanta? b) ¿Imatan yachasunman Jesuspa mamitanmanta? c) ¿Imaraykun juñunakuykunaman rinanchispuni?

¹⁶ Apostolkunaqa “ancha kusisqa Jerusalenman kutipurqanku” (Luc. 24:52). Paykunaqa imaymana kamachikuytan Jesusmanta chaskirqanku. Ichaqa, ¿imatan ruwarqanku chay kamachikuyta chaskisqanku qhepaman? Hechos 1:13, 14 textoq nisqanman jinaqa alojakusqanku cuartomanmi seqarqanku. Chay tiempopiqa Palestina ladopiqa altospin chay cuartokunaqa kaq, chaymanqa jawa punku escalerantan seqaqku. Yaqapaschá paykunaqa Marcospa mamitanpa wasinpi kasharqanku, chaymantan rimashan Hechos 12:12 texto. Imaynaña karqan chaypas, chay wasiqa kusachá karqan imaymana ruwanapaq. ¿Pikunan chay wasiman rinkuman karqan? ¿Imatan chaypi ruwashankuman karqan? Chaymanta yachasun.

 ¹⁷ Chay juñunakuypiqa manan apostolkunallachu nitaq wakin qhari discipulokunallachu kasharqanku, wakin warmikunapas chaypin kasharqanku, chaypin kasharqan Jesuspa mamitanpas. Kay kutillapiñan Jesuspa mamitanmanta Bibliapiqa sutinmanta willashan. Payqa Diospi wakin iñiqkunapiwanmi juñunasqa kasharqan manataqmi alabakuspachu nitaq jatunchakuspachu chaypiqa kasharqan. Payqa may kusisqachá kasharqan tawa wawankunawan kuska. Jesús kay pachapi kashaqtinqa manan chay wawankunaqa Jesuspiqa iñirqankuchu, wañupuspa kausarimpusqan qhepamanñan iñirqanku (Mat. 13:55; Juan 7:5; 1 Cor. 15:7).

¹⁸ ¿Imatan chay juñukuypi discipulokuna ruwarqanku? Hechos 1:14 textopin nin: “Llapanku juj sonqolla Diosmanta mañakusharqanku”, nispa. Arí, Jehová Diosta serviqkunaqa ñaupa tiempomantapachan juñunakuykunataqa aparinchis, chaypin jujkuna-jujkunawan kallpachanakunchis, chaypin imaymana yachachikuykunata consejokunatapas chaskinchis. Astawanqa Jehová Diostan chaypiqa takikunawan mañakuspa ima yupaychanchis. Chaykuna ruwasqanchisqa Jehová Diospa sonqontan kusichin, noqanchistapas yanapawanchismi tukuy sonqo iñinanchispaq. Chhaynaqa amapuni jayk’aqpas saqesunchu juñukuyninchistaqa (Heb. 10:24, 25).

19-21. a) ¿Imatan yachasunman Jehová Dios apóstol Pedrowan llaqtanpi imaymana ruwachisqanmanta? b) ¿Imaraykun Judaspa rantinpi jujta churakunan karqan? c) ¿Imatan yachasunman imaynatachus chayta ruwakurqan chaymanta?

¹⁹ ¿Chay tiempopi imatan Jesuspa discipulonkuna ruwananku karqan Diospa llaqtan ñauparishanallanpaq? Chaypin juj asuntota allichananku karqan, chaytan apóstol Pedro umallirqan (Hech. 1:15-26). Pedroqa semanakuna ñaupaqllatan Señor Jesusta negarqan, chaywanpas paymi chay kutipiqa umallirqan (Mar. 14:72). Chaypin rikunchis imaynas Jehová Diosqa payta perdonapurqan chayta. Llapanchismi juchasapa runakuna kanchis chaymi imay ratupas necesitasunpuni Dios perdonawananchista. Arí, payqa liston kashan perdonawananchispaq sonqomanta pesapakusun chayqa (Sal. 86:5).

²⁰ Apóstol Pedroqa allintan repararqan Jesusta traicionaq Judaspa rantinpi jujta churananku kasqanta. Ichaqa, ¿pitan ajllankuman karqan? Pedroq nisqan jina Jesusta tukuy tiempo qatikuqmi kanan karqan, kausarimpusqantapas rikuqmi kanan karqan (Hech. 1:21, 22). Judaspa rantinpi jujta maskhay munasqankuqa Mateo 19:28 textopi Jesuspa nisqanman jinan kashan. Chaypin nin: “Chaypin qankuna qatikamuwaqniykunapas, chunka iskayniyoq tiyanakunapi tiyaykullankichistaq, jinaspa Israelpa chunka iskayniyoq ayllunkunata juzgankichis”, nispa. Chhaynaqa, Jehová Diosqa munarqanmi Jesusta tukuy tiempo qatikuq chunka iskayniyoq apostolkuna mosoq Jerusalén llaqtapi chunka iskayniyoq cimentación rumikuna kanankuta (Apo. 21:2, 14). Chaymantapas  apóstol Pedroqa allintachá yacharqan Salmos 109:8 textopi nisqanta. Chaypi nin: “Umalli kaynin jujman qopusqa kachun”, nispa. Chayraykuchá Judaspa rantinpi jujta churayta munasharqanku.

²¹ ¿Imaynatan ajllarqanku? Chaytaqa sorteaspan ajllarqanku (Prov. 16:33). Ñaupa tiempopiqa chaytaqa ruwallaqkupunin. Ichaqa chay kutillapiñan Bibliaqa chaymanta willan. Chay ruwayqa tukupurqan iñiqkunaman Jehová Dios santo espiritunta qomuqtinmi. Ichaqa, ¿imaraykun chay kutipi sortearqanku? Chay kutipin apostolkunaqa khaynata Diosmanta mañakurqanku: “Jehová Diosniyku, qanqa yachankin lliu runaq sonqonpi imachus kasqanta, chayrayku qanyá niy kay runakunamanta mayqentachus ajllakunki chayta”, nispa (Hech. 1:23, 24). Chayta ruwaspan rikuchirqanku Jehová Diospa makinman chayta saqesqankuta. ¿Pin ajllasqa karqan apostolkunamanta kananpaq? Matiasmi ajllasqa karqan, payqa yaqapaschá Diosmanta willaq rinankupaq Jesuspa kachasqan qanchis chunka discipulokunamanta jujnin karqan (Hech. 6:2). c

22, 23. ¿Imaraykun Diospa llaqtanpi umalliqkunata respetananchis, kasukunanchispas?

²² Chaykunaq pasasqanmi rikuchiwanchis imaynas Diospa llaqtanpiqa imapas ordenpi aparikunan chayta. Ñaupa tiempopi jinan kunanpas Diospa llaqtanpiqa umalliqkunata necesitakushan, ichaqa manan chayraykuchu pitapas comunta ajllakun. Aswanmi umalliqkunaqa pitapas ajllanankupaqqa Diospa espiritunta mañakunku. Chaymantapas Bibliaq nisqanman jinachus kausashan icha manachus chaytan qhawarinku. Chhaynaqa umalliqkunaqa Diospa santo espiritunpa churasqantaq kanku chayqa kasukunanchismi, respetananchismi paykunataqa. Chayta ruwasun chayqa juj nisqallan Diosta servisunchis (Heb. 13:17).

²³ Kaypi yachasqanchis jina Jesuspa rijurisqanwan apostolkunaq Diospa llaqtanpi imachus ruwasqanwan iman, ñaupa tiempo iñiqkunaqa allin kallpachasqa karqanku. Chaymantapas paykunaqa listoñan kasharqanku juj jatun ruway aparikunanpaq. Chaymantan qatimuqpi yachasun.