1, 2. ¿Ima yuyaywanmi Saulo Damasco llaqtata rirqan?

 JUJ t’aqa runakunan Damasco llaqtaman sinchi colerasqa risharqanku. Paykunaqa Jesusta qatikuqkunatan wasinkumanta aysamuyta munasharqanku. Watasqatan Jatun Juntaq ñaupanman apayta munasharqanku chaypi castigasqa kanankupaq.

² Chay t’aqa runakunataqa Saulon umallisharqan. a Paypa makinqa ñan yawarchasqaña kasharqan. Chay p’unchaykuna ñaupaqllatan compañeronkunaqa Jesusta qatikuq Estebanta rumiwan ch’aqespa wañuchirqanku, chaypin Saulopas kasharqan paykunata kusisqa qhawaspa (Hech. 7:57-8:1). Chay pasasqan qhepallamanmi payqa Jerusalenpi iñiqkunata qatikachayta qallarirqan. Payqa manan chaywanpas contentakurqanchu, chaymi llapa llaqtakunapi Señorpa ñanninpi kaqkunata chinkachiyta munarqan (Hech. 9:1, 2; qhaway 69 paginapi “ Sauloq Damasco llaqtata risqan” nisqa willakuyta).

3, 4. a) ¿Iman Saulota pasarqan? b) ¿Ima tapuykunamantan yachasun?

³ Ñanta rishaqtinkun qonqaylla juj k’anchay Saulota k’anchaykurqan, jinan paywan kuska riqkunaqa manchasqa sayarparirqanku. Sauloqa ñausamanraqmi tukurqan jinan pampaman wijch’ukurqan. Chayllamanmi juj kunka payta nimurqan: “Saulo, Saulo, ¿imanaqtinmi qatikachashawanki?”, nispa. Jinan payqa mancharisqa nirqan: “¿Pin kanki, wiraqocha?”, nispa. Chay kunkan nimullarqantaq: “Noqaqa Jesusmi kani, noqatan qatikachashawanki”, nispa (Hech. 9:3-5; 22:9).

⁴ ¿Imatan yachasunman Saulota Jesuspa rimapayasqanmanta? ¿Imaraykun allinta yachananchis imaynapichus Saulo iñiqman tukupurqan chayta? ¿Imatan yachasunman ñaupa tiempo iñiqkuna thaj kausay tiempopi imachus ruwasqankumanta? Chaykunamantan kaypi yachasunchis.

5, 6. ¿Imatan yachasunman Saulota Jesuspa imachus nisqanmanta?

⁵ Damascoman rina ñanpi Saulota Jesús sayachishaspaqa manan “imaraykun discipuloykunata qatikachashanki” nispachu nirqan. Aswanmi nirqan: “Imanaqtinmi qatikachashawanki”, nispa (Hech. 9:4). ¿Imatan chaymanta yachasunman? Jesuspaqqa qatikuqninkunaq imapi ñak’arisqankupas, pay kikinpas ñak’arishanman jinan (Mat. 25:34-40, 45).

⁶ Chhaynaqa Jehová Diosta servisqanchisraykun ima sasachakuypipas tarikushanchis, Jehová Diospas Jesuspas yachankun chaytaqa (Mat. 10:22, 28-31). Ichaqa manapaschá kasqan ratuchu chay llakikuykunata chinkachinqaku. Yachasqanchis jina Jesusqa rikumusharqanmi Estebanta wañuchisqankuta, Saulowan yanapaqninkunawan iñiqkunata wasinkumanta aysamusqankutapas (Hech. 8:3). Ichaqa manan chay ratuchu imatapas ruwarqan paykunata librananpaq, aswanmi kallpata qorqan chhaynapi Diosta ama saqenankupaq.

7. ¿Imakunatan ruwananchis qatikachayta cheqnisqa kaytapas aguantananchispaq?

⁷ Qatikachasqa kayta cheqnisqa kaytapas aguantananchispaqqa kay tawa ruwaykunatan ruwananchis: 1) Imaña kaqtinpas Jehová Diosllatan kasukunanchis. 2) Jehová Diospa yanapaynintan mañakunanchis (Filip. 4:6, 7). 3) Jehová Diosmanmi ima vengakuytapas saqenanchis (Rom. 12:17-21). 4) Jehová Diospin confiananchis. Payqa kallpantan qowasun ima pruebatapas aguantananchispaq (Filip. 4:12, 13).

8, 9. ¿Imaninmanmi karqan Ananías Señor Jesuspa kamachisqanta uyarispa?

⁸ “¿Pin kanki wiraqocha?” nispa Sauloq tapusqanta Jesuspa contestasqan qhepallamanmi Jesusqa payta kamachirqan: “Sayariy, jinaspa llaqtaman jaykuy, chaypin nisunkiku imachus ruwanaykita”, nispa (Hech. 9:6). Sauloqa ñausayapurqantaq chayqa jujkunaq pusasqanmi Damascopi alojakunan wasiman rirqan. Chaypin payqa kinsa p’unchay ayunarqan Diosmantapas mañakurqan. Chaykuna pasashanankaman Jesusqa Ananiaswan Saulomanta rimasqa. Ananiasmantaqa chay llaqtapi “lliu judiokunan [...] allinta rimaq kasqaku” (Hech. 22:12).

⁹ Ananiasqa manachá entiendeyta atisharqanchu Jesuspa imachus kamachisqanta uyarispaqa. Iñiqkunata umalliq Jesucriston payta rimapayasharqan, juj llank’aytan payman qosharqan. Chaywanqa kusisqachá Ananiasqa kasharqan. Ichaqa “imaraykutaq chay  runawan tupaqri rinay, chay runaqa millay runamá” nispapaschá nisharqan. Chaychá payqa nirqan: “Señor, askha runatan uyarini chay runamanta rimaqta, Jerusalén llaqtapi qanpi iñiqkunata imaymana mana allinkunata ruwasqanmanta. Jinaspapas payqa umalli sacerdotekunaq kamachisqanmi jamushan sutiykipi iñiqkunata llapanta presota apananpaq”, nispa (Hech. 9:13, 14).

10. ¿Imayna kasqantan Jesús rikuchirqan Ananiaswan rimaspa?

¹⁰ Jesusqa manan Ananiastaqa phiñakurqanchu chayta nisqanmantaqa. Aswanpas willarqanmi imaraykuchus Saulowan rimaq rinan karqan chayta. Nirqanmi: “Chay runatan noqaqa ajllakuni waj nación runakunaman, reykunaman, Israel runakunamanwan noqamanta willamunanpaq. Noqan payman rikuchisaq may tukuytachus sutiyrayku ñak’arinqa chayta”, nispa (Hech. 9:15, 16). Jinan Ananiasqa mana iskayaspa rirqanpacha Saulowan rimaq. Iñiqkunataña chay runa qatikachaq chaypas, paymanmi phawarqan jinaspa nirqan: “Wayqéy Saulo, ñanpi rijurimuqniyki Señor Jesusmi kachamushawan ñawiyki qhawaripunanpaq santo espirituwan junt’a kanaykipaqwan”, nispa (Hech. 9:17).

11, 12. ¿Imatan yachasunman Jesuspa, Ananiaspa jinallataq Sauloq imachus ruwasqankumanta?

¹¹ ¿Imatan yachasunman Jesuspa, Ananiaspa jinallataq Sauloq imachus ruwasqankumanta? Jesusmantaqa imaymanatan yachasunman, jujninmi kay: Payqa prometesqanman jinan Diosmanta willayta umallishan (Mat. 28:20). Manaña ñaupa tiempo jinachu runakunawan riman chaypas, allin yuyayniyoq junt’aq kamachiwanmi payqa pusawashanchis. Chay kamachitan payqa churarqan llapa kaqninkunata qhawananpaq (Mat. 24:45-47). Chay kamachitan nikullantaq Umalliq T’aqa nispa. Paykunaq umallisqanmi llapa iñiqkunapas, precursorkunapas Cristota  reqsiy munaq runakunata maskhamushanku. Qanchis kaq yachachikuypi yachamusqanchis jina, chay runakunamanta wakinqa Diospa yanapaynintan mañakusharqanku, chayllamanmi testigokuna chayarqanku jinaspa paykunata yanaparqanku (Hech. 9:11).

¹² Ananiasqa allin ejemplon noqanchispaqqa. Payqa kasukurqanmi Jesusta, chhaynapin payqa imaymana bendicionkunata chaskirqan. ¿Imanisunmanmi noqanchismanta? ¿Llapa runakunamanchu Diospa siminta willashanchis? Imaynamantaña willana kaqtinpas, ¿participanchischu chaypi? Mayninpi manchakusunmanña p’enqakusunmanña chaypas, ¿kallpachakunchischu chayta ruwananchispaq? Wakin iñiqmasikunaqa manchakunkun wasin-wasinta rispa mana reqsisqakunawan  rimayta. Wakintaq manchakunku negociokunapi, callekunapi, telefononta ima rimayta. Chhaynapi tarikushanchis chayqa Ananiasta qatikusun. Payqa kallpata valorta jap’ispan Saulowan rimaq rirqan. Jesuspa ajllakusqan apostoltan yanaparqan espirituta chaskinanpaq. b Payqa Jesuspin confiarqan, chaymantapas hermanonta jinan Saulotaqa rikurqan. Noqanchispas Jesuspin confiananchis, paymi kay llank’aypiqa pusawashanchis. Paypi confiasun chayqa manan imatapas manchakusunchu, aswanmi runakuna yanapayta munasun. Manchakunapaq jinaña kankuman chaypas, iñiqmasinchiskunapas kankuman jinatan paykunataqa rikusun (Mat. 9:36).

13, 14. ¿Imatan Saulomanta yachankuman manaraq bautizasqakuna?

¹³ Sauloqa usqhayllan imachus yachasqanman jina ruwarqan. Ñawin kichasqa kaqtin jinan payqa bautizakurqan, jinaspa Damasco llaqtapi iñiqkunawan allinta reqsinakurqan. Chaymantapas “sinagogakunapin willarqanpacha Jesusqa Diospa Churin kasqanmanta” (Hech. 9:20).

¹⁴ ¿Imatan chaymanta yachankuman manaraq bautizasqakuna? Bibliapi imachus yachasqankuman jinan kausananku. Arí, Sauloqa rikurqanmi Jesucristoq milagro ruwasqanta, chaykuna imachá yanaparqan mana iskayaspa imatapas ruwananpaq. Ichaqa manan llapa runakunachu Jesustaqa allinta chaskirqanku. Rikurqankuña milagrokuna ruwasqanta chaypas wakinqa manan paypi creerqankuchu, wakinqa cheqnikurqanku iman. Chaytan ruwarqanku fariseo runakunapas, Jesús juj runaq makinta qhaliyachisqanta rikuspan paykunaqa sinchita phiñakurqanku. Wakin judío runakunapas rikurqankuña Lazarota kausarichisqanta chaypas manan paypiqa iñirqankuchu (Mar. 3:1-6; Juan 12:9, 10). Saulon ichaqa mana paykuna jinachu karqan, aswanmi payqa yanapachikullarqan. ¿Imaraykutaq payri jujniray kanman karqan? Payqa Diostan runakunamanta masta manchakuq, tukuy sonqonwanmi valorarqan Jesuspa khuyapayasqantapas (Filip. 3:8). Chhaynaqa manaraqchus Diosmanta willashanki chayqa, manaraqchus bautizakunkipas chayqa, Saulota qatikuy. Ama imatapas ni pitapas manchakuychu chaykunata ruwanaykipaqqa.

15, 16. a) ¿Imatan Saulo sinagogapi ruwarqan? b) ¿Imaynatan chayta qhawarirqanku Damasco llaqtapi judío runakuna?

 ¹⁵ Iñiqkunata qatikachaq runa Jesusmanta sinagogapi willayta qallariqtinqa admirasqachá kasharqanku judío runakunaqa. Wakinqa phiñasqa imapaschá nirqanku: “¿Manachu kayqa kashan Jerusalén llaqtapi Jesuspa sutinpi iñiqkunata sinchita qatikachaq runa?”, nispa (Hech. 9:21). Imaraykuchus piensayninta cambiarqan chayta willananpaqqa sut’itan rikuchinan karqan “Jesusqa Cristo kasqanta” (Hech. 9:22). Sut’itaña willarqan chaypas manan chay runakunaqa creerqankuchu. Manan rumi sonqonkutapas ni yuyayninkutapas kicharirqankuchu. Chaywanpas Sauloqa manan pisiparqanchu.

¹⁶ Kinsa wata qhepamanpas Damasco llaqtapi judío runakunaqa discutishallaqkun Saulowanqa, mana ima ruwayta atispankun chay runakunaqa rimanakurqanku payta wañuchinankupaq (Hech. 9:23; 2 Cor. 11:32, 33; Gál. 1:13-18). Chayta yacharuspan Sauloqa chay llaqtamanta lloqsipurqan. Lucaspa willasqan jina, tutas payqa llaqta perqaq t’oqonta canastapi uraykusqa. Discipulonkunas paytaqa chaypi yanapasqaku (Hech. 9:25). ¿Pikunan chay discipulonkuna kankuman karqan? Yaqapaschá Damascopi wakin runakunaqa payta uyarirqanku, chhaynapipaschá iñiqman tukupurqanku.

17. a) ¿Imaynatan kunan tiempo runamasinchis qhawarinku Diosmanta willasqanchista? b) ¿Imatan ruwashanallanchis? ¿Imarayku?

¹⁷ Kunan tiempopas kaqmi kashan. Yaqapaschá pimanpas Diosmanta yachasqanchista willaspaqa nisunman “allinta explicasaq chayqa entiendenqan iñinqan” nispa. Arí, wakinqa sumaqtapaschá chaskikunqaku, wakinmi ichaqa mana uyarikunqakuchu ni yachaytapas munanqakuchu. Munakusqanchis familianchisña kanqa chaypas, manapaschá uyarikuyta munanqachu, aswanpas enemigonta jinapaschá qhawaripuwasunchis (Mat. 10:32-38). Chhaynaña kanqa chaypas yaqapaschá sumaqta rimapayaqtinchisqa sumaqta kausaqtinchisqa uyarikuyta munanqaku (Hech. 17:2; 1 Ped. 2:12; 3:1, 2, 7).

18, 19. a) ¿Iman karqan Bernabé Saulota yanapasqanmanta? b) ¿Imaynatan qatikusunman Bernabeta Saulotapas?

¹⁸ Saulo Jerusalenman kutiqtinqa manan Jesusta qatikuqkunaqa creerqankuchu paypas iñiqman tukupusqanta. Chhaynapi tarikushaqtinmi Bernabeqa jamuspa payta yanaparqan, apostolkunapas Saulotaqa sumaqtan chaskirqanku jinan juj tiempo paykunawan qhepakurqan (Hech. 9:26-28). Sauloqa allin yuyaywanña purirqan chaypas, mana p’enqakuspan Diosmanta willarqan (Rom. 1:16). Mana manchakuspan willarqan may llaqtapichus iñiqkunata qatikachayta qallarirqan chaypi. Arí, Jerusalén llaqtapin payqa Jesucristopi iñisqanmanta willaspa purirqan. Chayta rikuspan judiokunaqa payta  wañuchiyta munarqanku. Chayta yachaspan iñiqkunaqa Cesarea llaqtaman pusaspa “Tarso llaqtaman [payta] kacharqanku” (Hech. 9:30). Sauloqa sumaqtan chaskikurqan chay yanapayta. Chayqa paypa allinninpaq iñiqkunaq allinninpaq iman karqan.

¹⁹ Bernabeqa payllamantan yanaparqan Saulota. Chhaynapin paykunaqa allinta reqsinakurqanku, allin amigontintaq kapurqankupas. ¿Noqanchispas Bernabé jinachu mosoq iñiqkunata yanapashanchis? ¿Kallpachakunchischu Diosmanta willaspa purisqankupi yanapananchispaq? ¿Yanapanchischu Diospa llaqtanpi ñauparinankupaqpas? Chaykunata ruwasun chayqa Jehová Diosqa bendeciwasunpunin. Noqanchischus mosoqllaraq kanchis chayri, ¿Saulo jinachu kallpachakushanchis experienciayoq iñiqkunaq yanapayninta sumaqta chaskikunanchispaq? Chayta ruwasun chayqa allin yachachiqmanmi tukusun, kusisqan Diospaq llank’asun, allin amigokunatan tarisunpas.

20, 21. ¿Imatan ruwarqanku ñaupa tiempopi iñiqkunapas kay tiempopi iñiqkunapas thaj kausay kasqan tiempopi?

²⁰ ¿Iman pasarqan Saulo iñiqman tukupusqanmanta, Jerusalenmanta ripusqanwanpas? Bibliaq nisqan jina, “chay qhepatan jinantin Judeapi, Galileapi, Samariapipas kaq iñiqkunaqa samarirqanku qatikachasqa kaymanta” (Hech. 9:31). ¿Imatan paykuna ruwankuman karqan chhayna “allin tiempopi” tarikuspanku? (2 Tim. 4:2). Hechos libropi nisqan jina “iñiyninkupin allin kallpachasqa kasharqanku” “Jehová Diosta manchakuspan kausasharqanku, santo espiritunpa kallpachasqan kasharqanku ima”. Chhayna kanankupaqqa allintan apostolkuna juj umalliqkunapas iñiqkunata yanapasharqanku kallpachasharqanku ima. Apóstol Pedropas Lida llaqtapi tiyaq iñiqkunata Sarón pampapi tiyaqkunata iman allinta kallpacharqan. Askhan chayneqpi tiyaqkunapas “Señorpi iñipurqanku” (Hech. 9:32-35). Chaymantapas paykunaqa paykunapuran yanapanakuqku. Diosmanta willayman iman tiempota qoqku chhaynapin iñiqkunaqa astawanraq askhayasharqanku.

²¹ 2000 wata ñaupaqkunata jinan Jehová Diospa testigonkunaqa samarirqanku qatikachasqa kaymanta. Arí, askha nacionkunamanmi thaj tiempo chayamurqan. Qonqayllan Diospa llaqtanta qatikachaq gobernantekunaqa chinkapurqan. Chhaynapin wakin nacionpiqa libre kapurqanchis Diosmanta willananchispaq. Chay pasasqanwanmi waranqa-waranqanpi iñiqmasikuna aswan kallpawanraq willayta qallarirqanku, chhaynapitaq Diospa llaqtanqa astawanraq askhayarqan.

22. ¿Imatan ruwananchis libre kashasqanchis tiempopi?

 ²² Tiyasqanchis nacionpi otaq llaqtapipas libre kashanchis chayqa, ¿atisqanchistachu ruwashanchis Diosmanta willananchispaq? Satanasqa maytan munashan kay pachapi qhapaq kaykuna maskhananchista, chhaynapi Diosmanta t’aqawananchispaq (Mat. 13:22). ¡Amapuni chaymanqa urmasunchu! Aswanpas libre kasqanchis tiempopin astawanraq Diosmanta willananchis, iñiqmasikunatapas kallpachananchis. Ama qonqasunchu, qonqayllan imapas chayaramuwasunman.

23, 24. a) ¿Imakunatan yachasunman Tabitamanta? b) ¿Imatan ruwashanallanchis?

²³ Tabitata imachus pasasqanta yuyarisun, paytaqa Dorcas nikullantaqmi. c Payqa Jope llaqtapin tiyarqan, chayqa Lida llaqta qayllallapin kasharqan. Payqa allin ruwaykuna ruwaymanmi tiempontapas ima kaqnintapas qoq. Arí, “imaymana allinkunatan ruwaq, wajchakunatapas yanapaqmi”. Chayllamanmi qonqay onqorqan jinaspa wañupurqan. Jope llaqtapi llapa iñiqkunan paymanta llakisqa kasharqanku. Astawanqa viudakunan llakisqa kasharqanku, paykunatan sumaqta Tabitaqa yanapaq. Apóstol Pedro chayamunanpaqqa ñan p’ampapunankupaqña alistasharqanku. Apóstol Pedron ichaqa wakin apostolkunaq mana jayk’aq ruwasqanku milagrota ruwarqan. Diosmantan mañakurqan jinaspa Tabitata kausarichirqan. ¡May kusisqachá chaywanqa kasharqanku chay llaqtapi llapa iñiqkunapas viudakunapas! Chaykunawanmi iñiqkunaqa astawanraq kallpachakusharqanku imaymana ñak’ariykunata aguantanankupaq. Tabita kausarichisqa kasqantaqa “Jope llaqtantinpin yacharqanku, jinan askha runakuna Señorpi iñipurqanku” (Hech. 9:36-42).

²⁴ Tabitata imachus pasasqanmantaqa iskay allin yachaytan yachasunman: 1) Kausayninchisqa pacha phuyu jinallan, chaymi tukuy atisqanchista kallpachakunanchis Diospa ñaupanpi allin qhawarisqa kananchispaq (Ecl. 7:1). 2) Kausarimpuyqa kanqapunin chaypin tukuy sonqo confiananchis. Jehová Diosqa rikusharqanmi Tabitaq imakunachus ruwasqanta chaymi payta bendecirqan. Jehová Diosqa manan qonqanqachu payrayku llapa ima ruwasqanchistapas. Manaraq  p’unchaynin chayamushaqtin wañupusun chayqa kausarichimpuwasunmi (Heb. 6:10). Chhaynaqa “allin tiempoña, sasa tiempoña kaqtinpas”, kallpachakushallasun Señorninchis Jesucristomanta allin willakuykunata willashanallanchispaq (2 Tim. 4:2).