1-4. a) ¿Ima sasachakuypin Pedro tarikurqan? b) ¿Imatan ruwawaq karqan Pedro jina tarikuspa?

 APÓSTOL Pedrotan carcelpi wisq’arqanku sapanka ladonpin Roma soldadokuna kasharqanku, paykunaman cadenawan watasqan Pedroqa kasharqan, chay soldadokunan Pedrotaqa carcelpi juj cuartoman aparqanku. Payqa manachá yachakurqanchu jayk’a horachus, jayk’a p’unchaychus chaypi kanantaqa, manachá yachakurqanchu imachus paywan pasanqa chaytapas. Chay cuartopi kashaqtinqa perqakunata, rejakunata, cadenakunata, guardiakunata imallachá rikurqan.

² Chayllamanmi Pedroqa yachakurqan imachus paywan pasanqa chayta. Ñaupa kaq Herodes Agripa reymi paytaqa wañuchiyta munasharqan. a Pascua fiesta pasaytan payqa Pedrota runakunaq ñaupanman orqomuspa wañunanpaq sentencia churasqanta willayta munasharqan. Pedroqa allintan yacharqan imaynas chay runa karqan chayta, ñan apóstol Santiagotapas wañuchisqaña.

³ Apóstol Pedroq wañuchisqa kanan p’unchayqa chayamusharqanñan, juj tutallañan faltasharqan. ¿Iman umanpi kashanman karqan chay tuta? Mana munashaqtataq watasqata apamuwanku chayqa Jesuspa willasqanchá junt’akunqa, wañupusaqchá kunanqa ¿nishanmanchu karqan? (Juan 21:18, 19).

⁴ Pedro jina tarikuspa ¿imaynan kashasunman? Wakinqa yaqapaschá sinchi llakisqa kasunman, mana imata ruwayta atispapaschá khuyayta purisunman. Jehová Diosta tukuy sonqowan serviqkunan ichaqa mana chhaynachu kananchis. ¿Imarayku? Chaypaq yachasun imatas apóstol Pedropas juj iñiqkunapas ruwarqanku qatiykachasqa kaqtinku chayta.

5, 6. a) ¿Imaraykun rey Herodes Agripa iñiq t’aqata qatikacharqan? b) ¿Imaynan iñiqkuna kasharqanku apóstol Santiagota wañuchisqankumanta?

⁵ Ñaupa capitulopi yachamusqanchis jina Corneliopas familianpas iñiqman tukupusqankuqa kusikunapaqmi karqan. Paykunaqa mana judío runakunan karqanku, chaykunaña pasarqan chaypas wakin judío iñiqkunaqa manachá munarqankuchu mana judío iñiqkunawan Diosta adoraytaqa.

⁶ Herodesqa astuto runan karqan, chaymi judiokunawan allin qhawarisqa kayta munaspa iñiqkunata qatiykachayta qallarirqan. Chaymantapas Herodesqa “Juanpa wayqen Santiagotan espadawan wañuchirqan” (Hech. 12:2). Payqa yacharqanchá Santiagoqa Jesuspa jujnin apostolnin kasqanta. Santiagota wañuchisqankuwanqa llakisqachá iñiqkunaqa kasharqanku. Santiagoqa munasqa apostolmi karqan payqa orqo patapi Jesuspa rijch’aynin jujnirayman tukusqanta rikuq kinsa apostolkunamanta jujninmi karqan. Chaymantapas rikurqanmi Jesuspa wakin milagrokuna ruwasqantapas (Mat. 17:1, 2; Mar. 5:37-42). Santiagopas wayqen Juanpas Jehová Diosta tukuy sonqowan serviqkunan karqanku, chaychá Jesuspas paykunata suticharqan “rayo t’ojaypa wawankuna” nispa (Mar. 3:17). Chhaynapin junt’aq sonqowan mana manchakuspa Diosta serviq apostolqa wañukapurqan.

7, 8. ¿Imatan iñiqkuna ruwarqanku Pedro carcelpi kashaqtin?

⁷ Herodes Santiagota wañuchisqanwanmi judiokunaqa kusisqa kasharqanku.  Chay ruwasqanwan kusisqaña kasharqan chaypas astawanmi iñiqkunata qatikacharqan chaymi Herodesqa Pedrotañataq jap’iyta munarqan. Qallariypi yachamusqanchisman jina Pedrotaqa carcelmanmi wisq’achirqan. 5 yachachikuypi yachamusqanchis jina Herodesqa yuyarirqanchá juj kutikunapi apostolkunata wisq’arqankuña chaypas facil-llata chay carcelmanta lloqsimusqankuta, chayraykun Pedrotaqa iskay guardiakunaman cadenawan watasqata jap’irqan, chaymantapas tuta p’unchay qhawanankupaqmi 16 guardiakunata churarqan chhaynapi Pedro ama escapakunanpaq. Pedro escapakuqtinqa chay qhawaqkunan Pedro jina castigasqa kananku karqan. Chhaynapi Pedro tarikusqanta yachaspa ¿imatan iñiqkuna ruwarqanku?

⁸ Pedroqa carcelpin wisq’asqa kasharqan, ichaqa ¿imatan iñiqkuna ruwasharqanku? Paykunaqa “tukuy sonqomantan Diosmanta mañapusharqanku” (Hech. 12:5). Arí, iñiqkunaqa mana sayk’uspan apóstol Pedropaq Diosmanta mañapuqku. Apóstol Santiagotaña wañuchirqanku chaypas paykunaqa manan pisiparqankuchu, paykunaqa astawanmi Diosmanta mañakusharqanku, confiarqankutaqmi Dios uyarimunanpi. Noqanchispas paykuna jinan Diosmantaqa sapa kutilla mañakushananchis, payqa chay ruwananchistan munan. Sichus Diospa munasqanman jina mañakuyninchis kanqa chayqa payqa uyariwasunmi mañakusqanchista (Heb. 13:18, 19; Sant. 5:16).

9. ¿Imatan yachasunman apóstol Pedropaq iñiqkuna mañapusqankumanta?

⁹ Yaqapaschá yachashanchis mayqen iñiqmasipas sasachakuypi tarikusqanta. Diosta servisqanraykupaschá qatiykachasqa, jark’asqa ima kashan otaq  ima jatun llakipipas tarikushan. Chhayna kaqtin ¿imatan ruwananchis? Paykunapaqmi tukuy sonqomanta Diosmanta mañapunanchis. Chaymantapas wakinpaqqa yaqapaschá familia ukhupi sasachakuy kashan otaq iñiyninpi pisipashan, paykunapaq iman mañakunanchis. Sichus chhaynapi tarikuq iñiqmasikunata reqsishanchis chayqa kallpachakusun Diosmanta mañapunanchispaq. Jehová Diosqa uyarimunqapunin mañakusqanchistaqa (Sal. 65:2). Sasachakuypi tarikuspanchisqa noqanchispas munasunmanmi Diosmanta mañapuwananchista ¿riki? Chay ruwasqankuqa maytan yanapawasun.

10, 11. ¿Imaynatan Diospa angelnin Pedrota carcelmanta orqorqan?

¹⁰ ¿Imaynan apóstol Pedro carcelpi kashanman karqan? ¿Khuyay llakisqachu kashanman karqan? Manan chaytaqa yachanchischu. Wañuchisqa kananpaqqa juj tutallañan faltasharqan. Chay tutaqa apóstol Pedroqa thajmi puñusharqan guardiakunaq cuidasqan. Payqa allin iñiyniyoqmi karqan, chaymi imaña kaqtinpas Jehová Diospi confiarqan (Rom. 14:7, 8). Ichaqa ¿iman chayllaman pasarqan? Chayllamanmi Jehová Diospa angelninqa rijurirqan, juj k’anchaytaq Pedrota wisq’asqanku ukhupi k’ancharirqan. Chay k’anchaytaqa manan guardiakunapas repararqankuchu jinan chay angelqa Pedrota rijch’arichirqan, makinpi cadenakunapas urmapurqanmi.

¹¹ Jehová Diospa angelninmi Pedrota nirqan: “Usqhaylla jatariy, [...] p’achakuy, usut’aykitapas churakuy, [...] jawa p’achaykiwan churaykuspa qhepayta jamuy”, nispa. Apóstol Pedroqa usqhayllan kasukurqan jinaspa angelpa qhepanta rirqan. Wisq’asqa cuarto kasqanmanta lloqsispataq guardiakunaq ñaupanta pasarqanku jinaspa llaqtaman lloqsina fierro punkuman chayarqanku. Pedroqa piensaykusharqanpaschá: “¿Imaynatataq chay punkutari lloqsirusaqku?”, nispa. Ichaqa chay punkuqa kikillanmi kicharikurqan, jinan calleman lloqsirqanku. Chayllamanmi angelqa Pedroq qayllanmanta chinkapurqan. Pedroqa sapallanmi qhepakapurqan, chaypin cuentata qokurqan Jehová Dios angelninwan yanapachishasqanta, jinan payqa libre kapurqan (Hech. 12:7-11).

12. ¿Imaraykun Pedrota Jehová Dios librasqanmanta yachay yanapawasunman?

¹² Apóstol Pedromanta yachayqa maytapunin kallpachawanchis, chaypin reparanchis Jehová Diosqa tukuy atiyniyoq kasqanta. Payqa yanapanpunin serviqninkunataqa chaytan apóstol Pedrowanpas ruwarqan. Herodes atiyniyoqña kamachikunanpaq karqan chaypas, manapunin Pedrotaqa jark’ayta atirqanchu carcelmanta lloqsimunantaqa. Ichaqa Jehová Diosqa manan llapan serviqninkunatachu chhaynata carcelmanta orqomurqan, Santiagowanpas manan chaytachu ruwarqan, Pedrowanpas manan chaytachu ruwanman karqan, aswanpas  Jesuspa willasqanmi junt’akusharqan. Kay tiempopi Diosta serviqkunaqa manan chaykuna pasanantaraqchu suyakunchis, chaywanpas sut’itan yachanchis librawaqninchis Jehová Diosqa mana jayk’aqpas cambiasqanta (Mal. 3:6; Juan 5:28, 29). Payqa wawan Jesucristowanmi millonninpi runakunata wañuymanta librawasunchis, chayqa cárcel jinan noqanchispaq. Chay sumaq suyakuymanta yachayqa maytan yanapawanchis ima sasachakuytapas atipananchispaq.

13-15. a) ¿Imaynan iñiqkuna kasharqanku Pedrota rikuspanku? b) ¿Hechos libro imamantan astawan rimashan? c) ¿Imatan apóstol Pedro ruwashallarqan?

¹³ Carcelmanta lloqsisqan qhepamanmi Pedroqa Mariaq wasinta rirqan. Mariaqa chay llaqtapin tiyarqan, wasinpas jatunmi karqan chaypin juñunakuykunatapas iñiqkunaqa apariqku. Mariaqa Juan Marcospa mamanmi karqan, paymantan ichaqa Hechos libropi manaraq rimakunraqchu. Juan Marcosqa wawan jinan Pedropaqqa karqan (1 Ped. 5:13). Nishu tutaña kasharqan chaypas Mariaq wasinpin iñiqkunaqa mañakuspa kasharqanku, paykunaqa Pedro kacharichisqa kananpaqchá mañakusharqanku. Jehová Diosmi ichaqa mañakusqankuta uyarispa Pedrota carcelmanta libramurqan.

¹⁴ Apóstol Pedroqa Mariaq punkunta takaykurqan, chayta uyarispan Rode sutiyoq warmi kamachiqa lloqsimurqan pichus takamusqanta qhawaq. Rode sutiqa griego rimaymantan jamun, castellano simipitaq Rosa ninanta nin. Jinan payqa Pedroq kunkanta uyarirqan, Pedroq kasqanta yachaspataq payqa anchata kusikurqan. Chaymi mana punkutapas kicharqanchu, aswanmi Pedrota jawapi saqeykuspa phawaylla iñiqkunaman willamurqan. Iñiqkunataqmi ichaqa chay willasqanta mana creerqankuchu, jinan nirqanku: “Locayashankichá”, nispa. Chay kamachi warmin ichaqa mana iskayaspa nirqan: “Pedropunin kashan”, nispa (Hech. 12:12-15). Chaymi paykunamanta wakinqa ninakurqanku: “Diospa angelninchá jamushan”, nispa. Jinan apóstol Pedroqa jujmanta punkuta tocamurqan, iñiqkunataq lloqsirqanku.

¹⁵ Apóstol Pedrota punkupi kashasqanta rikuspan iñiqkunaqa anchata admirakuspa kusikurqanku (Hech. 12:16). Jinan Pedroqa paykunata nirqan ch’inlla kanankupaq, chaypin payqa willarqan imaynatas Jehová Dios carcelmanta libramurqan chayta. Chaymantapas willachimurqanmi Santiagoman juj iñiqmasikunamanpas. Chaymantataq juj ladoman ripurqan, chhaynapi Herodespa soldadonkuna ama jujmanta jap’irunankupaq, chhaynapin apóstol Pedroqa Jehová Diosta servishallarqan. Chaymantapachan Hechos libroqa astawan rimashan apóstol Pabloq viajenkunamanta, Diosmanta willasqanmanta ima. Apóstol Pedromantaqa Hechos 15 capitulollapiñan rimashan juj  jatun juñunakuypi kasqanmanta, chaypin allicharqanku qhari kaynin qarachata kuchuchikunqakuchus icha manachus chayta. Maypiña apóstol Pedro tarikusharqan chaypas iñiqkunataqa kallpachaqpunin. Mariaq wasinpi kaqkunaqa Pedrota rikuspaqa may kusisqachá kasharqanku, manachá jayk’aqpas chaytaqa qonqarqankuchu.

16. ¿Imaraykun mana iskayananchischu jamuq tiempopi bendicionkuna chaskinanchismanta?

¹⁶ Mayninpin Jehová Diosqa mana piensay atiytaraq serviqninkunaman imatapas qon, chaykunata rikuspaqa maytan kusikunchis. Chhaynan tarikurqanku apóstol Pedro carcelmanta lloqsimusqanta rikuq iñiqkunapas. Arí, chhaynatan Jehová Diosqa mana creey atiytaraq mayninqa imatapas qowanchis (Prov. 10:22). Jamuq tiempopiqa astawanraqmi Jehová Diosqa imaymana bendicionkunata qowasunchis, llapa promesa ruwasqantan junt’anqa. Chhaynaqa tukuy atisqanchista kallpachakusunchis Dios sonqolla kananchispaq, chhaynapin imaymana bendicionkunata chaskisunchis.

17, 18. ¿Imaraykun runakuna Herodesta jatuncharqanku?

¹⁷ Pedro carcelmanta lloqsisqanmantaqa Herodes Agripapas admirasqan kasharqan. Sinchi phiñasqataqmi kasharqanpas, jinan kamachikurqan imaynapichus lloqsirqan chayta yachanankupaq. Chaymantapas guardiakunatan tapurqanku chhaynapi pichus juchayoq karqan chayta castiganankupaq, chay castigota chaskiqqa yaqapaschá wañunan karqan (Hech. 12:19). Chay reyqa manan pitapas khuyapayaqchu. ¿Jinallachu chay rey munasqanman jina imatapas ruwanman karqan?

¹⁸ Herodesqa pisichasqa jinapaschá qhawarikurqan Pedrota mana wañuchispaqa. Chay p’unchaykuna qhepallamanmi ichaqa jatunchasqa karqan. Juj kutinmi thaj kausay kananmanta rimanankupaq juj autoridadkunapiwan juñukunan karqan, payqa chay runakunaq ñaupanpi allinta rimarisaq nispapaschá nirqan. Chaychá payqa Lucaspa willasqanman jina kamachikunan allin p’achawan p’acharukuspa chay juñunakuyman rirqan. Wiraqocha Josefo nisqanman jinaqa chay p’achaqa qolqekunawan t’ipasqas kanman karqan, chhaynapis inti chayaqtinqa k’ancharinman karqan. Herodesqa rimarqanmi imachus rimananta, jinan runakunaqa kusisqa qaparirqanku: “¡Kayqa manamá runaq kunkanchu, juj diospa kunkanmá!”, nispa (Hech. 12:20-22).

19, 20. a) ¿Imaraykun Jehová Dios Herodesta castigarqan? b) ¿Imaynatan kallpachawasunman Herodesta imachus pasasqan?

¹⁹ Chay runakunaqa Diosta jatunchanankumantaqa juj runatan jatunchasharqanku, Diosqa rikumusharqanmi chay mana allin  ruwasqankuta. Herodespa makinpin kasharqan chay runakunata ch’innichiyqa, yaqapaschá ninman karqan: “Manan chhaynachu chayqa”, nispa. Chay ninanmantaqa jinallan uyarirqan, chhaynapin Bibliaq kay nisqan junt’akurqan: “Jatunchakuyqa ch’usaqyachiymanmi apan, uma oqariyqa urmachinmi”, nispa (Prov. 16:18). Runakuna Herodesta jatunchayta tukuqtinku jinan Jehová Diospa angelninqa Herodesta onqoywan jap’ichirqan, jinan chay uma oqariq orgulloso runaqa kuruq tukusqan wañupurqan (Hech. 12:23). ¡Millay wañuymá chayqa! Josefoq nisqanman jinaqa, Herodestaqa qonqayllas juj onqoy jap’isqa, chay rey kikinsi willakusqa imaynas paymanqa juj castigo chayamusqa chayta. Runakunaq jatunchasqanta jinallata qhawasqanraykus castigasqa kasqa. Chaymantapas Herodesqa pisqa p’unchaysi chay onqoywan nak’arisqa, chaymantañas wañupusqa. b

²⁰ Kunan tiempopipas Diosta serviqkunata ñak’arichiq runakunaqa llakin tiyanku. Paykunataqa manapas imapas pasanmanchu jinan. Yaqapaschá chaykunata rikuspaqa llakikusunman, ichaqa manan llakikunanchischu. Bibliaq nisqan jina “lliu kay pachan ichaqa Satanaspa makinpi kashan” (1 Juan 5:19). Chhaynaqa ima mana allintaña ruwankuman chaypas ñaupaqpi yachamusqanchis willakuymi yanapawasun. ¿Imaraykun chayta ninchis? Jehová Diosqa rikumushanmi chay runakunaq imachus ruwasqankutaqa, payqa justiciataqa ruwanqapunin. Bibliaq nisqan jina payqa chanin kaqtan munakun (Sal. 33:5).

21. a) ¿Imatan yachanchis Hechos 12 capituloq willasqanmanta? b) ¿Imaraykun chaymanta yachasqanchis kallpachawanchis?

²¹ Hechos capítulo 12 tukuyninpin nin: “Jehová Diospa siminqa jinantinmanmi ch’eqerishan”, nispa (Hech. 12:24). ¿Imatan chay capitulopi willasqanmanta yachasunman? Jehová Diospa bendicionninta chaskisqanchisraykun paypa munayninta ruwasqanchisqa allinta aparikushan. Ñaupa tiempopipas chhaynan karqan, kunanpas chhaynan kashan. Chaymantapas Hechos 12 capitulopiqa manan juj apostolpa wañusqallanmantachu nitaq jujninpa libre kasqallanmantachu willashan. Aswanmi Jehová Dios llaqtanrayku imaymana ruwasqanmantawan willashan, paymi Satanasmantaqa jark’awashanchis; imataña chay enemigo noqanchis contra ruwashan chaypas manan atinchu (Isa. 54:17). Chhaynaqa Dios sonqollapuni kashasun, Jesustapas qatikushallasun. Diospaq llank’asqanchistaqa manan pipas sayachinqachu, may munaymi chaykuna yachayqa ¿riki? May kusikunapaqmi Diospa siminta llapa runakunaman chayachiypas.