1-3. a) ¿Pin Pabloq mosoq compañeron karqan, imayna runan pay karqan? b) ¿Imakunamantan kaypi yachasunchis?

 APÓSTOL Pablotaqa Timoteon compañasharqan. Chay tiempopaqqa yaqachus jina Timoteoqa iskay chunka watanpi jina kashanman karqan. Chaymantapas allin kallpanpichá payqa kasharqan. Purisqankuman jinachá apóstol Pabloqa Timoteota qhawarispa imaymanapi piensayta qallarirqan. Pisi-pisimantaqa Listra llaqtapas Iconio llaqtapas manaña rikukusharqanchu. Imakunapiraqchá paykunaqa tarikunanku kanqa. Apóstol Pabloqa ñataq iskay kutitaña viajasharqan chayqa, allintachá yacharqan ima sasachakuykunapi ima llakikuykunapi tarikunankutapas. Ichaqa, ¿imaynatan Timoteo chaykunata qhawarinqa?

² Timoteoqa waynallaraqmi karqan, chaywanpas Pabloqa mana manchakuq humilde sonqo kasqantan qhawarirqan. Chaymantapas Pabloqa imaymanakunapin tarikurqan, chaychá payqa Timoteota jina juj compañerota munasharqan. Chaymantapas allintan payqa yacharqan imaynas iñiq t’aqakunata kallpachanankupaqqa juj sonqolla juj yuyaylla kananku karqan chayta. Chay p’unchaykuna ñaupaqllatataq Bernabewan t’aqanakurqanku chayqa, astawanraqchá Pabloqa chaypi piensasharqan.

³ Kay yachachikuypin yachasunchis imaynatas phiñachinakuykunata allichasunman chayta. Yachallasuntaqmi imaraykus Timoteota Pablo compañananpaq ajllarqanku chaytapas. Allintan yachasun imaraykus watukuq umalliqkunaq llank’aynin allinpuni chaytapas.

4. ¿Imakuna ruwaytan apóstol Pablo munasharqan iskay kaq viajasqanpi?

⁴ Chunka tawayoq yachachikuypi yachamusqanchis jina, Pablowan, Bernabewan, Judaswan, Silaswan iman Antioquía llaqtata  rirqanku, chaypin iñiqkunata kallpacharqanku. Willarqankun Jerusalenpi umalliqkuna qhari kay qaracha kuchuchikuymanta ima acuerdomanchus jaykurqanku chaytapas. ¿Iman chaykuna qhepata pasanman karqan? Apóstol Pablon Bernabeta nirqan: “Jaku kutisun maypichus willarqanchis Jehová Diospa siminta chay llaqtakunaman, chhaynapi iñiqkunata watukamunanchispaq, imaynachá kashanku”, nispa (Hech. 15:36). Pabloqa manan paykunawan tiempo pasariq jinallachu viajayta munasharqan, aswanmi munasharqan Jerusalenpi apostolkunaq umalliqkunaq rimanakusqanku kamachikuykunata iñiqkunaman willayta (Hech. 16:4). Chaymantapas payqa iñiq t’aqakunapi iñiqmasikunatan allinta iñiyninkupi kallpachayta munasharqan (Rom. 1:11, 12). Kay tiempopipas Diospa llaqtanpiqa chhaynatan ruwakullantaq. Ichaqa, ¿imaynatan chayta ruwakun?

5. ¿Imaynatan Umalliq T’aqa Diospa llaqtanta pusarishan?

⁵ Kay tiempopiqa umalliq t’aqawanmi Jesucristoqa Diospa llaqtanta pusarishan. Umalliq T’aqataq cartakunawan, videokunawan, qelqakunawan, juñunakuykunawan ima kay pachapi llapa iñiqkunata munayta pusarishan. Chaymantapas chay ajllasqa umalliqkunaqa, atenton kashanku llapa iñiqkunawan imakunachus pasashan chaymanta. Chaypaqmi ichaqa watukuq umalliqkunata churanku. Paykunan pachantinpi sapakutillan iñiq t’aqakunata visitanku.

6, 7. ¿Imakunatan ruwanku watukuq umalliqkuna?

⁶ Watukuq umalliqkunaqa sapanka iñiqkunamantan llakikunku. Chaymi iñiq t’aqakunata visitaspankuqa paykunata kallpachanku. ¿Imaynatan chayta ruwanku? Ñaupa tiempo iñiqkunatan qatikunku. Paykunamanta jujninmi kashan apóstol Pablo. Paymi umalliqmasinta nirqan: “Cheqaq kaqmanta willashallay, arí, allin tiempoña, sasa tiempoña kaqtinpas tukuy sonqowan willashallaypuni chaytaqa. Tukuy pacienciawan allinta yachachispa jujkunata anyay, phiñarikuy, yuyaychay ima. [...], willashallay allin willakuykunatapas”, nispa (2 Tim. 4:2, 5).

⁷ Apóstol Pabloq chayta nisqanman jinan kay tiempopi watukuq umalliqkunapas ruwanku. Paykuna casarasqaña kashanku chayqa esposankuwan kuskan iñiqkunata yanapanku. Tukuy kallpawan tukuy ganaswan Diosmanta willaspan iñiqkunaman ejemplota qonku (Rom. 12:11; 2 Tim. 2:15). Astawanqa munakuq kasqankutan paykunaqa rikuchinku. Imaynapiña tarikuspapas chaytaqa ruwashallankun. Mayninqa nishu ruphaypi, nishu parapi iman viajanku iñiq t’aqakunata visitanankupaq, mayninqa wañuy patapi imaraqmi tarikunkupas (Filip. 2:3, 4). Chaymantapas chay watukuq  umalliqkunaqa Bibliamanta yachachispan llapa iñiqkunata kallpachanku yuyaychanku ima. Paykunaq ejemplonpin allinta yuyaymanananchis, paykunaqa qatikunapaq jinan kanku (Heb. 13:7).

8. ¿Imaynatan Bernabé qhawarirqan Pabloq “iñiqkunata watukamusun” nisqanta?

⁸ Bernabeqa allinpaqmi qhawarirqan Pabloq “iñiqkunata watukamusun” nisqantaqa (Hech. 15:36). Chaymantapas iskayninkutaq ñaupaq kutipi viajarqanku chayqa yachanasqañachá kasharqanku. Allintañachá reqsirqanku maychus rinanku llaqtakunatapas (Hech. 13:2-14:28). Maytapunichá munasharqanku kuska jujmanta viajaytaqa. Ichaqa chayllamanmi juj problema jatarirqan. Hechos 15:37 textopi willasqan jina, “Bernabeqa pusaytapunin munasharqan Marcos nisqa Juanta”. Chaypi nisqan jina, Bernabeqa manan “yaqapas pusasunman” nirqanchu. Aswanmi “pusaytapuni munasharqan”.

9. ¿Imaraykun Pablo mana munarqanchu Marcosta pusayta?

⁹ Pabloqa manan acuerdopichu kasharqan Bernabewan, ¿imarayku? Bibliaq nisqan jina, Marcosqa “Panfilia provinciapi kashaqtinkun paykunamanta t’aqakuspa” pasapusqa (Hech. 15:38). Ñaupaqkunapi yachamusqanchis jina, ñaupaq kuti viajashaqtinkun Marcosqa paykunata compañasqa. Ichaqa manan junt’asqachu chay viajeta (Hech. 12:25; 13:13). Chayraq viajayta qallarishaqtinkun, Panfilia llaqtallapiraq kashaqtinku paykunata saqerparispa Jerusalenman kutipusqa. Bibliaqa manan willanchu imaraykus kutipusqantaqa, ichaqa manan allinpaqchu apóstol Pabloqa chayta qhawarirqan. Chayraykupaschá payqa manaña pusayta munasharqanku.

10. ¿Iman pasarqan Pablowan Bernabewan mana acuerdoman jaykusqanku jawa?

¹⁰ Nimusqanchis jina Bernabeqa pusaytapunin munasharqan Marcosta, Pablon ichaqa mana munarqanchu. “Chay jawan paykunapura nishuta discutirqanku, jinaspa t’aqanakapurqanku” (Hech. 15:39). Bernabeqa primon Marcoswan kuskan Chipre ladoman ripurqan, nacesqan llaqta ladoman. Apóstol Pablotaq maychus rinan karqan chayman rirqan. Chaypaqmi “Silasta ajllarqan; paykunatan iñiqkunaqa Jehová Diosman jap’iykachirqanku ancha sumaq sonqowan qhawarinanpaq” (Hech. 15:40). Chaymantataq Pabloqa Silasta pusarikuspa ripurqan “iñiq t’aqakunata kallpachaspa Siria provincianta Cilicia provincianta ima” (Hech. 15:41).

11. ¿Imayna runan kana phiñachinakuykunata sumaqta allichapunapaq?

¹¹ Chay willakuymi sut’ita rikuchin imaynas noqanchisqa juchayoq runakuna kasqanchista. Yachasqanchis jina Bernabeqa chay tiempopi Umalliq T’aqaq rantinpin imaymanata ruwaq. Apóstol  Pablopas chhaynan karqan, yaqapaschá payqa Umalliq T’aqamanta ima karqan. Chaywanpas juchasapa kayninkupin paykunaqa renegaywan apachikurqanku. Ichaqa, ¿chayraykuchu paykuna phiñachinasqalla karqanku? Manan. Juchayoq runakunaña karqanku chaypas paykunaqa humilde sonqo runakunan karqanku, Jesús jinataqmi piensaqkupas. Chhaynataq karqanku chayqa sumaqtachá paykunaqa khuyapayanakurqanku perdonanakurqanku ima (Efes. 4:1-3). Yachasqanchis jina, tiempowanqa imaymana ruwaykunapin Pabloqa Marcoswan kuska llank’arqan (Col. 4:10). a

12. ¿Pablowan Bernabewan imayna kasqankutan umalliqkuna qatikunanku?

¹² Pablopas Bernabepas manan usqhaylla phiñakuqchu karqanku. Bernabé nisqa Joseqa llamp’u sonqo qoykukuq runan karqan. Chaychá apostolkunaqa sutinmanta wajanankutaqa Bernabé nispa niqku, “chay sutiqa jujkunata kallpachaq ninantan nin” (Hech. 4:36). Apóstol Pablopas chhayna llamp’u sonqo munakuqllañan karqan (1 Tes. 2:7, 8). Kay tiempopi umalliqkunapas watukuq umalliqkunapas kallpachakunankun paykuna jina kanankupaq. Munakuywanmi umalliqmasinkutapas wakin iñiqkunatapas qhawarinanku (1 Ped. 5:2, 3).

13, 14. a) ¿Pin karqan Timoteo, imaynapin Pablo payta reqsinman karqan? b) ¿Imaraykun apóstol Pablo Timoteota allinpaq qhawarinman karqan? c) ¿Ima llank’aytan Timoteo chaskirqan?

¹³ Iskay kaq kutipi viajasqanpiqa Galacia provincia ladoman iman Pabloqa chayarqan. Chay ladokunapiqa karqanñan iñiq t’aqakunaqa. Bibliaq willasqan jina “Pabloqa Derbe llaqtaman chayarqan, chay qhepamantaq Listra llaqtaman chayarqan. Chay llaqtapin karqan juj iñiq, Timoteo sutiyoq, payqa karqan Jesuspi iñiq judía warmiq wawanmi, taytanmi ichaqa karqan griego runa” (Hech. 16:1). b

¹⁴ Pabloqa yaqachus jina Timoteotaqa ñaupaq kuti viajasqanpi reqsinman karqan; chayqa karqan 47 watapi jinan. Chaymantan ichaqa yaqa kinsa watamanta jinan Timoteoq llaqtanman kutirqan. Chay kuti viajasqanpin Pabloqa astawanraq Timoteota reqsirqan. Bibliapi nisqan jinaqa, Listra llaqtamanta iñiqkuna Iconio llaqtamanta iñiqkunapas allintan paymanta rimaqku. Iconio llaqtaqa 30 kilómetro jina karupin kasharqan Listra llaqtamantaqa (Hech. 16:2).  Chaymi umalliqkunaqa santo espirituq yanapayninwan Timoteoman nirqanku Pablota Silastawan viajasqankupi compañananpaq (Hech. 16:3).

15, 16. ¿Imayna runamantan Timoteo reqsisqa karqan?

¹⁵ ¿Imaraykun Timoteo allin reqsisqa kanman karqan? ¿Yuyaysapa, munay rijch’ayniyoqchu kanman karqan? Yaqapaschá, mayninpiqa chaytan runakunaqa masta qhawanchis. Profeta Samuelpas juj kutinpin runaq rijch’aynillanta qhawarqan. Chaymi Jehová Diosqa nirqan: “Noqaqa manan runakuna jinachu imatapas qhawarini [...], noqa Jehová Diosqa runaq sonqonta qhawani”, nispa (1 Sam. 16:7). Timoteon ichaqa allin reqsisqa karqan imayna sonqochus kasqanmanta. Chaytan iñiqmasikunaqa repararqanku, chayraykun paytaqa munakurqanku.

¹⁶ Watakunaq pasasqanman jinan apóstol Pabloqa Timoteomanta willarqan imaynas munakuq, sumaq sonqo karqan chayta. Chaymantapas payqa jujkunaraykun tukuy sonqo llank’aq, apuraymi ima kamachisqatapas ruwaq (Filip. 2:20-22). Chaymantapas tukuy sonqon Diospi iñiq, manan iskay uyachu karqan (2 Tim. 1:5).

17. ¿Imaynatan kay tiempopi wayna-sipaskuna Timoteota qatikunkuman?

¹⁷ Kay tiempopipas askha wayna-sipaskunan Diospa llaqtanpi allin reqsisqa kanku. Paykunapas Timoteo jinan llamp’u sonqo sumaq sonqo kanku (Prov. 22:1; 1 Tim. 4:15). Chaymantapas Timoteo jinan ch’uyata kausanku, tukuy sonqotaqmi Diospi iñinku (Sal. 26:4). Chaymantapas imaymana ruwaykunapin Diospa llaqtanpi yanapakunku. Jehová Diosta serviqkunapaqqa may munaymi paykunaq iñiyninkupi ñauparisqankuta rikuyqa, may munaymi bautizakusqankuta rikuypas.

18. a) ¿Imakunatan apóstol Pablowan Timoteopiwan ruwarqanku viajasqankupi? b) ¿Ima bendicionkunatan chaskirqanku iñiq t’aqakuna?

¹⁸ Pablowan Timoteowanqa unaymi kuska llank’arqanku. Umalliq T’aqaq nisqanman jinan imaymanakunata ruwarqanku. “Llaqtan-llaqtanta purisqankuman jinan paykunaqa iñiqkunaman willarqanku Jerusalenpi kaq apostolkunaq umalliqkunaq rimanakusqanku kamachikuykunata” (Hech. 16:4). Chay llaqtakunapi iñiqkunaqa chaskisqanku kamachikuykunaman jinan imatapas ruwarqanku. Chaymi paykunaqa “iñiyninkupi aswan-aswanta kallpachakusharqanku, sapa p’unchaytaqmi askhayasharqankupas” (Hech. 16:5).

19, 20. ¿Imaraykun kasukunanchis Diospa llaqtanta pusariq iñiqmasikunata?

 ¹⁹ Kay tiempopipas ñaupa tiempopi jinan tukuy imapas ruwakushan. Ñaupa tiempopi jina Diospa llaqtanta pusariq umalliqkunata kasukusun chayqa imaymana bendicionkunatan chaskisun (Heb. 13:17). Chaymantapas kay pacha kausayqa cambiashantaq chayqa astawanraqmi kallpachakunanchis “allin yuyayniyoq junt’aq kamachiq” apachimusqan qelqakunata leenanchispaq (Mat. 24:45; 1 Cor. 7:29-31). Chayta ruwasun chayqa manan kay pacha runakuna jinachu kasun, manataqmi iñiyninchispipas chiriyasunchu (Sant. 1:27).

²⁰ Umalliq T’aqamanta hermanokunapas juj umalliqkunapas juchasapa runakunan kanku, ñaupa tiempopi apóstol Pablo, Bernabé, Marcos jinan kanku. Arí, chay tiempopi iñiqkuna jinan mayninpiqa imallapipas pantankuman (Rom. 5:12; Sant. 3:2). Chhaynaña chaypas tukuy sonqon paykunapiqa confiananchis. Paykunaqa Bibliaq nisqanman jinan imatapas ruwanku, apostolkunatataqmi qatikushankupas (2 Tim. 1:13, 14). Chayraykun kay tiempopi iñiqkunapas astawanraq yapakushan, qaqataqmi iñiyninkupipas sayashanku.