ALMA, espíritu nisqa simikunata uyarispa, ¿imapin yuyaykunki? Askha runakunan chay simikunata uyarispa yuyaykunku cuerponchis ukhupi mana wañuq alma kananpaq. Ninkun, wañuqtinchisqa chay alman cuerponchismanta lloqsin huk cheqaspitaqmi kawsashan, nispa. Chay yachachiy allin reqsisqa kasqan raykun runakuna musphankuraq Biblia mana chhaynatachu yachachisqanwan. Chhaynaqa, ¿imatan Biblia yachachin almamanta, espiritumantapas?

Almamanta ñawpaqta yachasun. Ñawpaqpi yachasqanchis hina, yaqa llapa Biblia qelqakuran hebreo, griego simikunapi. Alma simimanta rimaspan Biblia qelqaqkuna qelqaranku hebreo simipi néfesch nispa, griego simipitaq psykjé nispa. Bibliapi iskaynin simikunan rikhurin pusaq pachak kutita, Traducción del Nuevo Mundo nisqapitaq “alma” nispa chay simikunata t’ikranku. ¿Ima ninmi Biblia “alma” otaq “almakuna” nisqa simikunamanta? Alma nispan sutichakun: 1) runakunata, 2) animalkunata, 3) runakunaq otaq animalkunaq  kawsayninta. Chay kinsantinmanta willaq textokunata qhawarisun.

Runakuna. “Arcata Noé wakichishaqtinmi [...] pusaq runakunalla [“almakuna”, NM] unumanta qespichisqa karqanku” (1 Pedro 3:20). Chay textopiqa Noeta, warminta, kinsa churinkunata, qhachuninkunatawanmi alma nispa nishan. Hinaspapas Éxodo 16:16 textopi israelitakunaman kayta kamachikuran: “Pallaychis [maná nisqata] may chhikatachus mikhunaykichisman hina, hayk’a runachus [“almakuna”, NM] karpaykichispi kasqanman hina, sapankapaq iskay litrota hina pallankichis”, nispa. Maná nisqatan pallananku karan familiapi hayk’a kasqankuman hina. “Alma” otaq “almakuna” nisqa simikunaqa kay textokunapipas runakunamantan rimashan Génesis 46:18, NM; Josué 11:11, NM; Hechos 27:37, NM; Romanos 13:1, NM.

Animalkuna. Diospa kamasqanmantan Biblia kayta nin: “Diosmi nirqan: —Unu wakwachimuchun kawsashaq animalkunata [“almakunata”, NM], hallp’a altopitaq phalaq animalkuna phalachun, nispa. Diosmi nirqan: —Hallp’a rikhurichichun tukuy rikch’aq kawsashaq animalkunata [“almakunata”, NM]: uywakunatapas, suchuq animalkunatapas, salqa uywakunatapas, nispa. Ahinataq karqan” (Génesis 1:20, 24). Chay textopin “almakuna” nispa nillantaq challwakunata, uywakunata salqa animalkunatawan. Phalaq animalkunata huk animalkunatapas “alma” nispa nillantaq kay textokunapi Génesis 9:10, NM; Levítico 11:46, NM; Números 31:28, NM.

Runaq kawsaynin. Mayninqa kawsaytan “alma” nispa nikullantaq. Jehová Diosmi Moisesta niran: “Almaykita maskhaqkunan wañupunkuña”, nispa (Éxodo 4:19, NM). ¿Imatan munaranku Moisespa awqankuna? Wañuchiytan munaranku. Biblian willallantaq askha watakuna ñawpaqta Raquelwan sucedesqanta, Benjaminta wachakushaqtinmi “paypa alman lloqsipusharan (otaq wañupusharan)” (Génesis 35:16-19, NM). Chhaynapin Raquelqa wañupuran. Jesuspa rimasqanpi yuyaykullasuntaq, niranmi: “Ñoqan allin michiqqa kani; allin michiqqa ovejankuna raykun almanta qon”, nispa (Juan 10:11, NM). Jesusqa runakuna raykun almanta otaq kawsayninta  qoran. Rikusqanchis textokunaqa “alma” nisqa simitan runaq kawsayninwan tupachin. Kay textokunapas “alma” simiwanmi runaq kawsayninta tupachishan 1 Reyes 17:17-23, NM; Mateo 10:39, NM; Juan 15:13, NM; Hechos 20:10, NM.

Diospa Siminta estudiashallanki chayqa manan ima textopipas tarinkichu, “almaqa manan wañunchu” nispa otaq “almaqa wiñaypaq kawsan” nispapas. Aswanmi Bibliaqa yachachin almaq wañusqanta (Ezequiel 18:4, 20, NM). Chay rayku Biblia ayata sutichan “wañusqa alma”, nispa (Levítico 21:11, NM).

kunanqa yachasun ima ninmi Biblia “espíritu” nisqa simimanta. Wakin runakunan ninku “almawan”, “espirituwanqa” kaqllan kanku, nispa. Ichaqa manan chhaynachu. Biblian sut’inchan “espiritupas”, “almapas” hukniray kasqanta. ¿Imapin hukniray kanku?

Biblia qelqaqkunan “espíritu” simita qelqaranku hebreo simipi rúaj nispa, griego simipitaq pnéuma nispa. Biblian sut’inchan chay simikuna ima ninanta. Salmo 104:29 textopin Jehová Diosta nikun: “Samayninkuta [rúaj] qechuqtiykiqa wañukapunkun, ñut’u hallp’amantaq tukupunku”, nispa. Santiago 2:26 textopas nillantaq, “mana espirituyoq [pnéuma] cuerpoqa wañusqa kashan”, nispa. Chay textokunan “espíritu” simita tupachin cuerpo kawsachiq kallpawan, chay kallpa mana kaqtinqa manan kawsanmanchu. Chay rayku Bibliapi rúaj simita manan “espíritu” nispallachu t’ikrakun, t’ikrakullantaqmi “kallpa” otaq kawsachiq kallpa nispa. Chaymi Millp’uq Para Unupi wañuq runakunamanta Biblia nin: “Llapa samayniyoq [“kawsachiq kallpa”, NM] [rúaj] hayk’an hallp’a pachapi kawsaqmi wañurqan”, nispa (Génesis 7:22). Arí, “espirituqa” mana rikuna kallpan, chay kallpan kawsachin lliw kawsaqkunata.

Almawan espirituwanqa manan kaqllachu kanku. Radioqa electricidadtan necesitan waqananpaq, chay hinatan cuerpopas espirituta necesitan kawsananpaq. Apakachana radiopi yuyaykusun. Pilapi electricidad kasqanmi radiota waqachin. Mana pilayoqqa manan waqanmanchu. Enchufanapaq radiokunata  enchufakuqtinpas waqallantaqmi. Chay hinallataqmi espiritupas: kawsachiq kallpa kasqan rayku cuerpota kawsachin. Electricidad hinan espirituqa mana imatapas sientenchu nitaq yuyaykunpaschu. Arí, espirituqa kallpallan. Cuerponchispi manaña espíritu otaq kawsachiq kallpa kaqtinqa, salmistaq nisqan hinan suceden: “Wañukapunkun, ñut’u hallp’amantaq tukupunku”.

Eclesiastés 12:7 nin, runa wañupuqtinqa ‘ñut’u hallp’an [otaq cuerpo] hallp’aman tukupun imaynachus ñawpaq karqan hina, samaytaq [otaq espíritu] qomuqnin Diosman kutipun’, nispa. Cuerpopi manaña espíritu otaq kawsachiq kallpa kaqtinqa, cuerpo wañupun hallp’amantaq kutipun. Chhaynatan kawsachiq kallpapas Diosman kutipun (Job 34:14, 15; Salmo 36:9). Chay espíritu otaq kawsachiq kallpaqa manan hanaq pachamanchu kutipun. Aswanmi Jehová Diospa munayninmantaña kanqa wañupuq runa hamuq tiempopi kawsarinpunan mana kawsarinpunanpas. Kawsayninqa Diospa makinpiñan kashan. Diosllan wakmanta qonman espirituta otaq kawsachiq kallpata kawsarinpunanpaq.

Chaytapunin Dios ruwanqa ‘aya p’ampanakunapi lliw [yuyarisqa] kaqkunapaq’, ¡chayta yachayqa anchatan kusichiwanchis! (Juan 5:28, 29.) Kawsarichinan p’unchay chayamuqtinmi Jehová Dios mosoq cuerpota paykunapaq ruwanqa, espirituta otaq kawsachiq kallpata qospataq kawsarichinqa. ¡Anchatachá kusikusun!

“Alma”, “espíritu” nisqa simikunamanta astawan yachayta munanki chayqa, t’aqwiy ¿Qué nos sucede cuando morimos? nisqa folletota, 32-36 paginakunapi, Razonamiento a partir de las Escrituras nisqa librotawan, 136-140 paginakunapi. Chay folletota chay librotapas Jehová Diospa testigonkunan ruwan.