Kichay leenaykipaq

Índice nisqaman riy

5 CAPÍTULO

¿Imaynatan kay pachamanta t’aqakusunman?

¿Imaynatan kay pachamanta t’aqakusunman?

‘Manan kay pacha runakuna jinachu kankichis’ (JUAN 15:19)

1. ¿Imamantan Jesús llakikusharan wañunanpaq juj p’unchay faltashaqtin?

 JUJ p’unchay wañupunanpaq faltashaqtinmi Jesusqa llakisqa kasharan discipulonkuna imayna kanankumanta, chaymi paykunata niran: ‘Manan kay pacha runakuna jinachu kankichis’, nispa (Juan 15:19). Qhepamantaq Diosta niran: “Imaynan noqapas mana kay pacha runakuna jinachu kani, chhaynallataqmi paykunapas mana kay pacha runakuna jinachu kanku”, nispa (Juan 17:15, 16). ¿Imatan chaywan nisharan?

2. Kay pachamanta rimaspa, ¿imamantan Jesús rimasharan?

2 Kay pachamanta rimaspaqa Diosta mana reqsiq runakunamantan rimasharan, paykunaqa Satanaspa makinpin kashanku (Juan 14:30; Efesios 2:2; Santiago 4:4; 1 Juan 5:19). ¿Imakunapin jujniray kanchis kay pachamanta? Diospa gobiernontan apoyanchis, manataqmi gobiernokunaq ruwayninkunapi participanchischu. Kay pachaq espiritunta atipanchis, allin yuyaywan p’achakunchis allichakunchis, qolqeta allin yuyaywan qhawarinchis, Diospa qowasqanchis llapa armadurawantaq churakunchis (qhaway 16 willakuyta).

DIOSPA GOBIERNONTA APOYASUN

3. ¿Imaraykun Jesús politicapi mana participaranchu?

3 Kay pachapi kashaspan Jesusqa rikuran runakuna imaymana problemakunayoq kasqankuta. Interesakuranmi chay runakunapi yanapaytataqmi munaranpas. Ichaqa manan chayraykuchu gobernante kayta munaran. Jesusqa yacharanmi Diospa gobiernollan sumaq kausayta apamunanta. Chay gobiernopin pay rey kanan karan. Chaymi chay gobiernomanta astawan predicaran (Daniel 7:13, 14; Lucas 4:43; 17:20, 21). Manan politicapi participaranchu, nitaq gobiernokunaq ruwayninpipas. Chayraykun Poncio Pilatota niran: “Gobiernoyqa manan kay pachamantachu”, nispa (Juan 18:36). Jesuspa discipulonkunapas manan politicapi participarankuchu, chaytan willan juj libro. Kay tiempopi cheqaq cristianokunapas manan politicapi participanchischu aswanmi Diospa gobiernonta apoyanchis (Mateo 24:14).

¿Explicawaqchu imarayku Diospa gobiernonta apoyasqaykita?

4. ¿Imaynatan cheqaq cristianokuna rikuchinku Diospa gobiernonta apoyasqankuta?

4 Apóstol Pablon ajllasqa cristianokunata niran: ‘Cristoq rantinpi Diospa representantenkunan kanchis’, nispa (2 Corintios 5:20). Sapanka nacionpin kan waj gobiernokunaq representantenkuna. Paykunaqa manan kasqanku nacionpiqa politicapi participankuchu. Ajllasqa cristianokunapas Diospa gobiernonpa representantenkunan kanku, chaymi mana politicapi nitaq gobiernokunaq ruwayninpipas participankuchu (Filipenses 3:20). Aswanpas runakunatan yanapanku Diospa gobiernonmanta yachanankupaq. Kay allpapi wiñaypaq kausanankupaq suyakuyniyoq ‘waj ovejakunapas’ ajllasqa cristianokunatan apoyanku, chaymi mana gobiernokunaq ruwayninpi participankuchu (Juan 10:16; Mateo 25:31-40). Rikusqanchis jina, cheqaq cristianokunaqa manan politicapi participankuchu (leey Isaías 2:2-4).

5. ¿Imaraykun cristianokuna mana guerraman rinchischu?

5 Cheqaq cristianokunaqa may nacionmantaña llaqtamantaña kanchis chaypas, juj familia jinallan kanchis (1 Corintios 1:10). Guerraman risunman chayqa familianchiswanmi maqanakusunman. Jesusqa hermanonchiskunata munakunanchispaqmi kamachiwaranchis (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:10-12). Jinaspapas discipulonkunatan niran enemigonkunata munakunankupaq (Mateo 5:44; 26:52).

6. ¿Imaynatan Diosta serviqkuna rikuchinchis autoridadkuna respetasqanchista?

6 Manaña politicapi participanchischu chaypas, kallpachakunchismi allin runa kananchispaq. Ejemplopaq, autoridadkunata respetasqanchistan rikuchinchis churasqanku leykunata kasukuspa, impuestota pagaspa ima. Ichaqa ‘Diospa kaqtan Diosman qopunchis’ (Marcos 12:17; Romanos 13:1-7; 1 Corintios 6:19, 20). Chaytan ruwanchis payta munakuspa, kasukuspa, adoraspa ima. Kasukunanchisraykuqa vidanchistapas qosunmanmi (Lucas 4:8; 10:27; leey Hechos 5:29; Romanos 14:8).

‘KAY PACHAQ ESPIRITUNTA’ ATIPASUN

7, 8. ¿Iman kay pachaq espiritun? ¿Imaynatan runakunata afectan?

7 Cristianokunaqa manan kay pachaq espiritunwan controlachikunanchischu. ¿Imataq kay pachaq espiritunri? Chayqa Saqraq piensasqanman jina runakunaq piensasqanku ruwasqanku iman. Cristianokunaqa chay espíritu contran kananchis. Apóstol Pablon niran: “Manan kay pachaq espirituntachu chaskiranchis, aswanpas Diospa espirituntan”, nispa (1 Corintios 2:12; Efesios 2:2, 3; qhaway 17 willakuyta).

8 Kay pachaq espiritunqa runakunatan orgullosoman, mana kasukuqman, egoistaman tukuchin. Piensasqanchistan cambian Diosta mana kasukunapaq. Satanasqa munanmi runakuna munasqankuman jina imatapas ruwanankuta imapi tarikunankupi mana piensaspa. Jinaspapas creechiytan munan aychankuq munasqanman jina ñawinkuq rikusqanman jina kausay aswan allin kasqanta (1 Juan 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10). Satanasqa munanmi Diosta serviqkunapas pay jina piensananchista (Juan 8:44; Hechos 13:10; 1 Juan 3:8).

9. ¿Imaynatan kay pachaq espiritun controlawasunman?

9 Kay pachaq espiritunqa wayra jinan tukuy ladopi kashan. Sichus mana kallpachakusunchu chay espirituta atipanapaq chayqa controlawasunmanmi (leey Proverbios 4:23). Mana reparakuspallan Diosta mana serviq runakuna jina piensayta ruwaytapas qallarisunman (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:33). Yaqapaschá pornografiawan, apóstata runakunawan otaq atipanakunapaq pujllaykunawan controlawasunman (qhaway 18 willakuyta).

10. ¿Imatan ruwananchis kay pachaq espiritunta atipananchispaq?

10 Chhaynaqa, ¿imatan ruwananchis kay pachaq espiritun mana controlawananchispaq? Dioswanmi amigontin kananchis, paypa consejonkunatan kasukunanchis, santo espirituntan mañakushanallanchis, Dios serviypitaq ocupasqa kashananchis. Jehová Diosqa tukuy atiyniyoqmi, paypa yanapayninwanqa atipasunmi kay pachaq espiritunta (1 Juan 4:4).

DIOSTA JATUNCHANAPAQ JINA P’ACHAKUSUN

11. ¿Imaynatan kay pachaq espiritun runakunata afectan?

11 Imayna p’achakusqanchiswan allichakusqanchiswanpas rikuchinchismi mana kay pachamantachu kasqanchista. Askha runakunan p’achakunku jujkunaq qhawarinanpaq, cuerponkuta qhawachikunankupaq, llaqtamasinkuq contran kasqankuta rikuchinankupaq otaq qolqeyoq kasqankuta rikuchinankupaq. Wakintaq comunta p’achakunku qhelli p’achawan ima churakunku. Noqanchisqa manapunin chhaynataqa p’achakunanchischu.

¿Imayna p’achakusqay jatunchanchu Diosta?

12, 13. ¿Bibliapi ima yachachikuykunan yanapawasun imayna p’achakunanchispaq?

12 Diosta serviqkunaqa allin arreglasqa, limpio, allin tupaq p’achawanmi churakunanchis, maypichus kasqanchisman jina. Noqanchisqa allin yuyaywanmi p’achakunanchis, chhaynapin rikuchisun Dios sonqo runa kasqanchista (1 Timoteo 2:9, 10; Judas 21).

13 Imayna p’achakusqanchiswanmi Jehová Diosta llaqtantapas allinpaq otaq mana allinpaq qhawarichisunman. Chaymi tukuyta Diosta jatunchanapaq jina ruwananchis (1 Corintios 10:31). Jinaspapas respetananchismi jujkunaq piensasqanta imayna sientekusqankutapas. Chaymi manaraq ima p’achawanpas churakushaspa piensananchis imaynatas jujkuna qhawarinqaku chayta (1 Corintios 4:9; 2 Corintios 6:3, 4; 7:1).

14. ¿Imakunatan tapukunanchis juñunakuyman rinapaq predicaq rinapaqpas?

14 ¿Imaynatan p’achakuni juñunakuyman rinaypaq predicaq rinaypaqpas? ¿Qhawawanankupaq jinachu p’achakuni? ¿Jujkunatachu p’enqachini? ¿Ninichu: “Manan pipas niwananchu imayna p’achakunaytaqa”, nispa? (Filipenses 4:5; 1 Pedro 5:6.) Allin rikukuyqa manan juchachu, ichaqa aswan sumaqtaqa qhawarichiwanchis cualidadninchiskunan. Chaykunan rikuchin imayna runa kasqanchista. Jehová Diosqa chaytan astawanqa qhawamun anchatataq valoranpas (1 Pedro 3:3, 4).

15. ¿Imaraykun Jehová Dios mana juj listapiraqchu niwaranchis imayna p’achakunanchista allichakunanchistapas?

15 Jehová Diosqa manan juj listapiraqchu niwaranchis imayna p’achakunanchista. Ichaqa Bibliapin yachachikuyninkunata qowaranchis, chaykunan yanapawanchis allinta decidinanchispaq (Hebreos 5:14). Diosqa munanmi payta runamasinchistapas munakuspa imatapas decidinanchista (leey Marcos 12:30, 31). Diospa testigonkunaqa sapankapas jujniraytan p’achakunku llaqtankupi p’achakusqankuman jina otaq gustonkuman jina, may sumaqmi chayta rikuyqa.

ALLIN YUYAYWAN QOLQETA QHAWARISUN

16. a) ¿Imaynatan runakuna qhawarinku qolqeyoq kayta? ¿Imatan Jesús yachachiran? b) ¿Imakunatan tapukunanchis?

16 Runakunan piensanku imaymanayoq kaspa kusisqa kanankuta, chayta piensanankutan Satanasqa munan. Diosta serviqkunan ichaqa yachanchis chayqa mana cheqaqchu kasqanta. Confianchistaqmi Jesuspa nisqanpi: “Runaqa askha imaymanayoqña kanman chaypas, manan chay imaymanankunachu kausaytaqa qonqa”, nispa (Lucas 12:15). Qolqeqa manan qowasunmanchu cheqaq kusikuyta, thaj kayta, cheqaq amigokunata nitaq wiñay kausaytapas. Necesitanchisña wakin cosaskunata chaypas, Jesusqa sut’itan yachachiran Dioswan amigontin kaspa payta ñaupaqta servispalla kusisqa kausananchista (Mateo 5:3; 6:22). Chaymi tapukunanchis: “¿Askha qolqeyoq kaytachu munani? ¿Qolqellapiñachu piensani, chayllamantañachu rimanipas?”, nispa (Lucas 6:45; 21:34-36; 2 Juan 6).

17. ¿Ima beneficiokunatan chaskinchis mana qolqe sonqo kaqtinchis?

17 Sichus vidanchispi Dios serviyta ñaupaqman churasun, manataq qolqe sonqochu kasun chayqa sumaqtan kausasun (Mateo 11:29, 30). Thajmi sonqonchispi yuyayninchispipas sientekusun (Mateo 6:31, 32; Romanos 15:13). Manan imaymanayoq kaypichu afanakusun (leey 1 Timoteo 6:9, 10). Misk’itan puñukusun (Eclesiastés 5:12). Qoykukuq kaspataq kusisqa kasun (Hechos 20:35). Qoykukuq kasqanchistan rikuchinchis munakusqanchis runakunawan tiempota pasaspa.

LLAPA ARMADURAWAN CHURAKUSUN

18. ¿Imatan Satanás ruwayta munan?

18 Satanasqa Jehová Diosmantan t’aqayta munawanchis, chaymi allinta cuidakunanchis. Noqanchisqa ‘millay espiritukunawanmi’ maqanakushanchis (Efesios 6:12). Satanaspas supaykunapas manan munankuchu kusisqa wiñaypaq kausananchista (1 Pedro 5:8). Atiyniyoq espiritukunaña kanku chaypas Jehová Diospa yanapayninwanqa atipasunmi.

19. ¿Ima ninmi Efesios 6:14-18 texto cristianoq armaduranmanta?

19 Ñaupaq tiempopi soldadokunaqa armadurawanmi churakuranku protegekunankupaq. Noqanchispas Diospa qowasqanchis armadurawanmi churakunanchis protegewananchispaq (Efesios 6:13). Chay armaduramantan Efesios 6:14-18 texto nin: “Qaqata sayaychis cheqaq kay chumpiwan allin chumpiykusqa, chanin kay qhasqo jark’anawan churaykusqa, allin usut’asqa ima; allin usut’asqa kaspaqa listollan kashankichis thaj kay allin willakuykunata willanaykichispaq. Chaymantapas iñiyniykichista jatun escudota jina jap’iychis, chaywanmi Satanaspa llapa raurashaq flechankunata thasnunkichis. Salvasqa kanaykichiswanpas cascowan jina churakuychis, jinallataq espirituq espadantapas allinta jap’iychis, chay espadaqa Diospa siminmi. Chaymantapas tukuy imaymana mañakuykunawan, rogakuywan ima Diosmanta imay ratopas espirituwan mañakushallaychis”, nispa.

20. ¿Imatan ruwananchis armaduranchis protegewananchispaq?

20 Juj soldado llapan armaduranwan mana churakuqtinqa, juj partenmi mana protegesqachu karan, jinan enemigon chayninta atacaran. Noqanchispas protegesqa kananchispaqqa llapa armaduranchiswanmi churakunanchis allintataq cuidananchispas. Satanaspas, supaykunapas, kay pachapas chinkapunankukaman maqanakushanallanchis (Apocalipsis 12:17; 20:1-3). Chaymi kallpachakunanchis mana allin munapayayta otaq ima debilidadtapas atipananchispaq (1 Corintios 9:27).

21. ¿Imaynatan Satanasta atipasunman?

21 Manaña Satanasmanta aswan atiyniyoqchu kanchis chaypas, Diospa yanapayninwanqa atipasunmi. Chaypaqmi Diosmanta mañakunanchis, palabranta estudiananchis, hermanonchiskunawantaq juñukunanchis (Hebreos 10:24, 25). Chayta ruwaspan Diosta sonqomanta kasukusun, preparasqataq kasun iñiyninchista defiendenanchispaq.

PREPARASQA KASUN IÑIYNINCHISTA DEFIENDENAPAQ

22, 23. a)  ¿Imaynapin yachasunman iñiyninchista defiendenanchispaq preparasqa kasqanchista? b) ¿Imamantan qatimuq capitulopi yachasunchis?

22 Preparasqan kashananchis iñiyninchista defiendenanchispaq (Juan 15:19). Jehová Diospa testigonkunaqa jujniraymi kanchis. Chaymi tapukunanchis: “¿Segurochu kashani imatapas decidisqaymanta? ¿Convencesqachu kashani Bibliapas allin yuyayniyoq junt’aq kamachipas cheqaqta yachachisqankuta? ¿Kusisqachu kashani Jehová Diospa testigon kasqaymanta? (Salmos 34:2; Mateo 10:32, 33.) ¿Atinichu jujkunaman explicayta imapi creesqayta?”, nispa (Mateo 24:45; Juan 17:17; leey 1 Pedro 3:15).

23 Askha kutipin reparasun kay pachaq ruwayninkunamanta karunchakunanchis kasqanta. Mayninpin ichaqa mana sut’itachu reparasunman. Saqraqa imaymana trampakunatan churawanchis, jujninmi kusirikuykuna. ¿Imaynatan ajllakusunman allin kusirikuykunata? Chaymantan qatimuqpi yachasun.