Kichay leenaykipaq

Índice nisqaman riy

6 CAPÍTULO

¿Imaynatan kusirikuykunata ajllakusunman?

¿Imaynatan kusirikuykunata ajllakusunman?

“Lliuta ruwaychis Diosta jatunchanapaq jina” (1 CORINTIOS 10:31)

1, 2. ¿Imaraykun allinta kusirikuykunata ajllakunayki?

 SICHUS juj frutata mijunaykiña kashaqtiyki reparawaq jujnin parte malograsqa kasqanta chayri, ¿imatan ruwawaq? ¿Llapantachu mijuwaq? ¿Wijch’upuwaqchu? Icha, ¿malograsqa partenta orqospachu allin kaqninta mijuwaq?

2 Chay fruta jinan kusirikuykunapas. Wakin kusirikuykunaqa allinmi, wakintaqmi qhelli ruwaykunawan, maqanakuykunawan otaq supaykunaq ruwayninkunawan mezclasqa kashan. Chhaynaqa, ¿imayna kusirikuykunatan ajllakunki? ¿“Noqan ajllakunay mayqen kusirikuytapas” nispachu ninki? ¿Llapa kusirikuytachu mana allinpaq qhawarinki? Icha, ¿cuidadowanchu ima kusirikuytapas ajllakunki?

3. ¿Imapin piensananchis ima kusirikuytapas ajllaspanchis?

3 Llapanchispas necesitanchismi samarikuyta kusirikuytapas, ichaqa allin kusirikuykunatan ajllakunanchis. Wakin kusirikuykunaqa Jehová Diosmantan karunchawasunman.

‘LLIUTA RUWASUN DIOSTA JATUNCHANAPAQ JINA’

4. ¿Bibliapi ima yachachikuymi yanapawasunman allin kusirikuykunata ajllakunanchispaq?

4 Jehová Diosman prometekuspaqa niranchismi tukuy tiemponchiswan payta servinanchispaq (leey Eclesiastés 5:4). Prometeranchistaqmi ‘payta jatunchanapaq jina imatapas ruwananchispaq’ (1 Corintios 10:31). Chaytaqa tukuypin cumplinanchis: predicashaspa, juñunakuyman rispa, kusirikushaspa, samashaspapas.

5. ¿Imaynatan Diosta adorananchis?

5 Tukuy ima ruwasqanchispas afectanmi Dios serviyninchista. Pablon niran: “Cuerpoykichista Diosman jaywaychis kausashaq sacrificiota jina, sonqonman chayaq ch’uya sacrificiota jina”, nispa (Romanos 12:1). Jesuspas niranmi: “Jehová Diosniykitan munakunki tukuy sonqoykiwan, tukuy almaykiwan, tukuy yuyayniykiwan, tukuy kallpaykipiwan”, nispa (Marcos 12:30). Diospa sonqonpaq jinan imatapas ruwananchis. Israel runakuna Diosman sacrificiota jaywaspaqa mana onqoyniyoq animalkunatan jaywananku karan, onqoyniyoq kaqtinqa manan Diosqa chaskiranchu (Levítico 22:18-20). Kunanpas Diosqa manan aceptanmanchu adorasqanchista. ¿Imaraykun chay pasanman?

6, 7. ¿Imaynatan kusirikuykuna ajllakusqanchis afectanman Dios adorasqanchista?

6 Diosmi kamachiwanchis: “Ch’uya kaychis, noqapas ch’uya kasqayrayku”, nispa (1 Pedro 1:14-16; 2 Pedro 3:11). Diosqa munanmi adorayninchis ch’uya otaq limpio kananta (Deuteronomio 15:21). Sichus qhelli ruwaykunapi purisunman, maqakuq kasunman, supaypa atiyninwan ruwaykunapi participasunman chayqa, manan limpiochu kanman Diosta adorasqanchisqa (Romanos 6:12-14; 8:13). Jinaspapas chay jina kusirikuykunata ajllakusunman chayqa, manan Diosqa kusikunmanchu manataqmi chaskinmanchu adorasqanchista nitaq amigonchisñachu kanman.

7 Chhaynaqa, ¿imaynatan allin kusirikuykunata ajllakusunman? Bibliapi yachachikuykunan yanapawasun ima kusirikuykunachus allin kasqanta ima kusirikuynataqchus mana allin kasqanta reparananchispaq.

CHEQNIKUSUN MANA ALLIN KAQTA

8, 9. ¿Ima kusirikuykunatan rechazananchis, imaraykun chayta ruwananchis?

8 Kay tiempopiqa imaymana kusirikuykunan kan. Wakin kusirikuykunaqa allinmi cristianokunapaq wakinmi ichaqa mana. Kunan yachasun ima kusirikuykunas mana allinchu kasqanta.

9 Peliculakunapi, takikunapi, internetpi, televisionpi, videojuego nisqapipas kanmi qhelli ruwaykuna, maqanakuykuna, supaykunaq ruwayninkunapas. Chay kusirikuykunaqa allinpaq jinan qhawarikun. Chaymi cristianokunaqa cuidadowan kusirikuykunata ajllakunanchis, mana allin kusirikuykunatataq rechazananchis (Hechos 15:28, 29; 1 Corintios 6:9, 10). Chayta ruwaspan Jehová Diosman rikuchisun mana allin ruwaykunata cheqnikusqanchista (Salmos 34:14; Romanos 12:9).

10. ¿Iman pasanqa mana allin kusirikuykunata ajllakuqtinchis?

10 Askha runakunan allinpaq qhawarinku qhelli ruwaykunawan, maqanakuykunawan, supaykunaq ruwayninkunawan mezclasqa kusirikuykunata. Paykunan ninku: “Noqapaqqa normal-llan, manan chay rikusqaytaqa ruwasaqchu”, nispa. Chhaynata piensasunman chayqa engañakushasunmanmi. Biblian nin: “Runaq sonqonqa tukuy imamantapas aswan q’otukuqmi, millay ruwaqtaq kanpas”, nispa (Jeremías 17:9). Sichus Diospa cheqnikusqan kusirikuykunawan kusirikusun chayqa, manan cheqnikushasunmanchu mana allin ruwaykunata. Jinaspapas chay kusirikuykunawan sapa kutilla kusirikusun chayqa allinpaq jinan qhawaripusunman. Chay pasaqtinqa manañan conciencianchis reparachiwasunchu mana allinta ruwayta munaqtinchis (Salmos 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2).

11. ¿Imaynatan Gálatas 6:7 texto yanapawanchis allin kusirikuykunata ajllakunanchispaq?

11 Biblian nin: “Imatachus runaqa tarpunqa chayllatataqmi cosechanqapas”, nispa (Gálatas 6:7). Sichus qhelli ruwaykunata qhawasun, leesun, uyarisun chayqa, chaykunatan ruwapusunman. Ejemplopaq, wakin cristianokunan qhelli ruwaykunawan kusirikusqankurayku qhelli juchaman urmaranku. Jehová Diosqa yanapawanchismi allin kusirikuykunata ajllakunanchispaq. ¿Imaynatan yanapawanchis? Chayta kunan qhawarisun.

BIBLIAPI YACHACHIKUYKUNAMAN JINA DECIDISUN

12. ¿Imaynatan kusirikuykunata allinta ajllakusunman?

12 Mayninpiqa sut’itan reparanchis Diospa cheqnikusqan kusirikuykunata, mayninpin ichaqa mana reparanchischu. ¿Imatan ruwasunman chhaynapi tarikuspa? Jehová Diosqa manan juj listapichu niwaranchis imata uyarinapaq, qhawanapaq, leenapaqpas. Aswanpas Bibliawan educasqa conciencianchisman jina decidinanchistan munan (leey Gálatas 6:5). Bibliapi yachachikuykunan yanapawanchis Jehová Dios imayna piensasqanta yachanapaq. Chhaynapin Diospa munayninman jina imatapas decidisun (Efesios 5:17).

Bibliapi yachachikuykunan yanapawasun allin kusirikuykunata ajllakunanchispaq

13. a) ¿Imaraykun llapa cristianokuna mana kaq kusirikuyllatachu ajllakunchis? b) ¿Imatan llapa cristianokuna ruwananchis?

13 Llapa cristianokunapas jujniray gustoyoqmi kanchis, chaymi mana kaq kusirikuykunallawanchu kusirikunchis. Jinaspapas wakin kusirikuykunan jujkunapaq allin kanman jujkunapaqtaq mana. Chhaynaña kaqtinpas ajllakusqanchis kusirikuykunaqa Bibliaq yachachikuyninkunaman jinan kanan (Filipenses 1:9). Chayta ruwaspan Diospa sonqonpaq jina kusirikuykunata ajllakusun (Salmos 119:11, 129; 1 Pedro 2:16).

14. a) ¿Imatan qhawarinallanchistaq kusirikuspanchis? b) ¿Ima consejotan Pablo cristianokunaman qoran?

14 Cristianokunapaqqa Diosta serviymi aswan importanteqa. Chaymi allinta qhawarinanchis jayk’a tiempo kusirikusqanchista (leey Mateo 6:33). Yaqapaschá mana reparakuspalla askha tiempo kusirikuykunapi kashasunman. Chaymi apóstol Pablo cristianokunata consejaran: “Allintapuni qhawarikuychis imaynatachus kausashankichis chayta, amapuni mana yuyayniyoqkuna jinaqa kausaychischu, aswanpas yachayniyoq jinapuni kausaychis tiempoykichista ama usuchispa”, nispa (Efesios 5:15, 16). Chhaynaqa yachananchismi kusirikunapaq tiemponchista controlayta, Dios serviytataq vidanchispi ñaupaqman churananchis (Filipenses 1:10).

15. Dioswan amigontin kashanallapaq, ¿ima kusirikuykunamantan cuidakunanchis?

15 Sichus allinta reparanchis wakin kusirikuykunata Dios cheqnikusqanta chayqa manapunin ruwananchischu. Ichaqa juj kusirikuymanta iskayasunman chayri, ¿imatan ruwasunman? Chaypaq kaypi piensay. Jatun orqoman rishaspa, ¿barrancoq patachantachu puriwaq? Vidaykita valoraspaykiqa manan chaytaqa ruwawaqchu ¿riki? Chay jinan kusirikuykunata ajllakuypas. Biblian niwanchis: “Ama mana allinpi puriychu”, nispa (Proverbios 4:25-27). Chaymi cristianokunaqa iskayasqanchis kusirikuykunamantapas karunchakunanchis chhaynapi Dioswan amigontin kashanallanchispaq.

JEHOVÁ DIOS JINA IMATAPAS QHAWARISUN

16. a) ¿Imakunatan Jehová Dios cheqnikun? b) ¿Imaynatan rikuchinchis Diospa cheqnikusqan ruwaykunata cheqnikusqanchista?

16 Biblian nin: ‘Diosta munakuqkuna, mana allin kaqta cheqnikuychis’, nispa (Salmos 97:10). Bibliapin yachanchis Jehová Dios imayna piensasqanta ima sientesqantapas. Ejemplopaq, Bibliapin yachanchis imakunatachus Dios cheqnikusqanta, paymi cheqnikun ‘llullakuyta, runakuna wañuchiyta, mana allin yuyaykuna paqarichiyta, mana allin kaqman usqhaylla phawariyta’, qhelli jucha ruwayta, ídolo adorayta, layqa ruwaykunata, k’araq phiñakuyta, envidiakuyta, machayta, millay fiestakunapi puriyta ima (Proverbios 6:16-19; Gálatas 5:19-21). Chaykunata yachasqaykin yanapasunki allin kusirikuykunata ajllanaykipaq. Diostaqa tukuypin kasukunanchis jujkunawan otaq sapallanchispi kashaspapas (2 Corintios 3:18). Sapallanchispi kashaspa imata decidisqanchispin rikuchinchis imayna runa kasqanchista (Salmos 11:4; 16:8).

17. ¿Imakunatan tapukunanchis manaraq ima kusirikuytapas ajllakushaspa?

17 Kusirikuykunata ajllakushaspaqa tapukunanchismi: “¿Kay kusirikuy ajllakusqay afectanqachu Dioswan amigontin kasqayta? ¿Afectanqachu concienciayta?”, nispa. Allin kusirikuykunata ajllayta yachanapaq Bibliapi juj yachachikuykunatawan qhawarisun.

18, 19. a) ¿Ima consejotan Pablo cristianokunaman qoran? b) ¿Bibliapi ima yachachikuykunan yanapawasun allin kusirikuykunata ajllakunanchispaq?

18 Imawanchus kusirikusqanchiswanmi umanchisqa junt’a kanqa. Pablon kay consejota qowaranchis: “Piensashallaychis tukuy cheqaq kaqpi, tukuy respetanapaq kaqpi, tukuy chanin kaqpi, tukuy ch’uya kaqpi, tukuy munakuyman apaq kaqpi, tukuy allin qhawarisqa kayman apaq kaqpi, tukuy allin kaqkunapi, lliu imapas jatunchanapaq jina kaqkunapi ima”, nispa (Filipenses 4:8). Sichus allin kaqkunata umanchispi jap’isun chayqa Salmos qelqaq jinan nisun: “Simi rimarisqaykunapas yuyaykusqaykunapas sonqoykipaq jinapuni kachun”, nispa (Salmos 19:14).

19 Kaykunata tapukuy: “¿Imakunatan umayman junt’achishani? ¿Allinkunapichu piensani peliculata qhawasqay qhepaman? ¿Thajchu concienciay kashan? (Efesios 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19.) ¿Allinchu sientekuni Diosman mañakuspay? ¿Qhelli ruwaykunapichu piensachiwan? ¿Kay pacha runakunaq piensasqanman jinachu piensachiwan?”, nispa (Romanos 12:2; Mateo 12:33; Marcos 7:20-23). Kay tapuykunaman sut’illanta kutichispan reparakusun Dioswan amigontin kashanallapaq imakunata ruwananchis kasqanta. Salmos qelqaq jinan niyta munanchis: “Jark’aykuway ama yanqa kaqkunata qhawanaypaq”, nispa (Salmos 119:37). a

DECIDISQANCHISQA JUJKUNATAN AFECTAN

20, 21. ¿Imaraykun jujkunaq conciencianta respetananchis ima kusirikuytapas ajllakushaspa?

20 Kay yachachikuytan yuyarinanchis: “Tukuy imapas ruwakullanmanmi, ichaqa manan lliuchu runata kallpachan. Sapanka jujpa allinninta maskhashachun, amataq paypa allinnintaraqchu”, nispa (1 Corintios 10:23, 24). Libreña kanchis wakin ruwaykunata ruwanapaq chaypas, manan chayraykuchu chayta ruwananchis. Aswanpas hermanonchiskunaq conciencianta mana afectananpaq jinan imatapas decidinanchis.

21 Conciencianchisqa manan igualchu. Yaqapaschá concienciayki permitesunkiman juj programata qhawanaykipaq juj cristianomantaq mana. ¿Imatan ruwawaq chhayna kaqtin? Qhawaytaña munashanki chaypas yaqapaschá mana qhawawaqchu. ¿Imarayku? ‘Iñiqmasiyki contra mana juchallikuyta munasqaykirayku’. Sichus iñiqmasiyki contra juchallikunki chayqa, ‘Cristoq contranpipas juchallikushawaq jinan kanman’ (1 Corintios 8:12). Manan hermanonchista urmachinapaq jinaqa imatapas ruwananchischu (Romanos 14:1; 15:1; 1 Corintios 10:32).

22. ¿Imaynatan hermanonchiskunaq conciencianta respetasqanchista rikuchisunman?

22 Yaqapaschá juj hermano allinpaq qhawarinman wakin kusirikuykunata concienciaykitaq mana permitisunkimanchu, ¿imatan ruwawaq? Payta munakusqaykiraykun mana niwaqchu qan jina imatapas decidinanpaq. Kay ejemplopi piensay: Juj choferqa rikunmi wakin choferkuna aswan phawaylla manejasqankuta wakintaq despaciowan manejasqankuta, ichaqa manan chayraykuchu mana allin choferkuna kanku. Chay jinallataqmi cristianokunawanpas, sapankapas chikan jujniraytan piensanchis kusirikuykunamanta, chaywanpas Bibliaq yachachikuyninman jinan imatapas decidinanchis (Eclesiastés 7:16; Filipenses 4:5).

23. ¿Iman yanapawasun allin kusirikuykunata ajllakunanchispaq?

23 Chhaynaqa allin kusirikuykunata ajllakunanchispaqqa Bibliaq yachachikuyninkunaman jinan conciencianchista educananchis, hermanonchiskunaq allinninpitaqmi piensananchis. Chayta ruwaspan ‘Jehová Diosta jatunchasun’.

a Proverbios 3:31; 13:20, Efesios 5:3, 4; Colosenses 3:5, 8, 20 textokunan yanapawallasunmantaq allin kusirikuykunata ajllakunapaq.