1, 2. a) ¿Piqpa autoridadnintan kasukunanchis? b) ¿Ima tapuykunamantan kay capitulopi yachasun?

 WAWA kashaqtiykiqa yaqapaschá mayninpi mana facilchu karan tayta-mamaykita kasukuy. Qanqa munakurankin tayta-mamaykita yacharankitaqmi paykunata kasukunayki kasqanta, chaywanpas mayninpiqa manan kasukuyta munarankichu.

² Taytanchis Jehová Diosqa munakuwanchismi. Tukuy necesitasqanchistan qowanchis, vidanchispipas dirigiwanchismi kusisqa kausananchispaq. Mayninpin ichaqa runakunata utilizan dirigiwananchispaq. Jehová Diospa autoridadnintaqa respetananchismi (Proverbios 24:21). ¿Imaraykun mayninpi sasa runakunaq dirigiwasqanchista kasukuy? ¿Imaraykun Jehová Dios munan kasukuq kananchista? ¿Imaynatan rikuchinchis autoridadninta respetasqanchista? (Qhaway 9 willakuyta.)

3, 4. a) ¿Imaynapin runakuna juchayoq kapuranchis? b) ¿Imaraykun mana facilchu jujkunaq dirigiwananchista aceptay?

³ Adanwan Evawan perfecto runakunaña karanku  chaypas Diospa autoridadnin contran jatariranku. Chaymantapachan llapallanchis juchayoq naceranchis. Juchayoq runa kasqanchisraykun Diospa dirigiwasqanchista runakunaq dirigiwasqanchistapas sasata aceptanchis. Jinaspapas Jehová Diosqa pantaq runakunawanmi dirigiwanchis, chaymi jark’awallanchistaq kasukuq kananchispaq (Génesis 2:15-17; 3:1-7; Salmos 51:5; Romanos 5:12).

⁴ Juchayoq runa kasqanchisraykun facil-llata orgullosoman tukusunman. Orgulloso runaqa manan aceptanchu jujkunaq diriginanta. Ejemplopaq, Diosmi Moisesta ajllaran Israel llaqtanta diriginanpaq. Ichaqa Coré sutiyoq runan unayña Diosta servishaspapas orgullosoman tukuspa Moisesta mana respetaranchu. Moisesmi ichaqa mana orgullosochu karan. Aswanmi llapa runamantapas aswan humilde karan. Coré ichaqa mana munaranchu Moisespa diriginanta, jujkunatawanraqmi tanqaran Moisés contra jatarinankupaq. ¿Iman pasaran Corewan payta qatikuq runakunawanpas? Diosmi llapankuta wañuchiran (Números 12:3; 16:1-3, 31-35). Bibliapin askha ejemplokuna kan orgulloso kay mana allin kasqanmanta (2 Crónicas 26:16-21; qhaway 10 willakuyta).

5. ¿Imatan wakin runakuna ruwaranku autoridad kaspanku?

⁵ “Autoridad kaspan runaqa mana allinman tukupun” nispa rimasqankutaqa uyarirankichá. Ñaupaqmantapachan runakunaqa autoridad kaspanku runamasinkuta sufrichiranku (leey Eclesiastés 8:9). Ejemplopaq, Diosmi Israel llaqtapi rey kananpaq Saulta  ajllaran, payqa sumaq sonqo humilde runan karan. Qhepamanmi ichaqa orgullosoman envidiakuqman tukupuran, jinaspa Davidta wañuchiyta munaran (1 Samuel 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11). Qhepamantaq David rey kapuran, allin reyña karan chaypas juj kutinmi mana allinta ruwaran. Uriaspa warmin Batsebawanmi puñuran, chay juchanta pakananpaqtaq Uriasta wañuchinanpaq planearan (2 Samuel 11:1-17).

6, 7. a) ¿Imata ruwananchispaqmi Diosta munakusqanchis tanqawanchis? b) ¿Imaynatan Jesuspa ejemplon yanapawanchis?

⁶ Diosta munakusqanchisraykun dirigiwasqanchista kasukunchis. Diostan pimantapas otaq imamantapas astawanqa munakunchis, kusisqa kanantataqmi munanchispas (leey Proverbios 27:11; Marcos 12:29, 30). Qallariymantapachan Satanasqa runakunata tanqaran Diospa autoridadninta mana respetanankupaq. “Diosqa manan niwananchu imachus ruwanaytaqa” nispa piensananchistan Satanasqa munan. Chay nisqanqa manan cheqaqchu noqanchisqa Apocalipsis 4:11 textopi nisqanman jinan piensanchis, chaypin nin: “Jehová Diosniyku, alabaytapas, jatunchaytapas, atiytapas chaskinaykipaq jinapunin kanki, tukuy imatapas qan kamasqaykirayku”, nispa.

⁷ Wawa kashaspaykiqa yachanaykichá karan tayta-mamayki kasukuyta sasaña kaqtinpas. Dios serviqkunapaqpas sasan mayninpi kasukuyqa. Ichaqa  Diosta munakusqanchisrayku respetasqanchisraykun kallpachakunchis kasukunanchispaq. Jesusmi allin ejemplota qowaranchis, payqa tukuypin Diosta kasukuran mayninpi sasaña kaqtinpas. Chaymi Diosta niran: “Ama munasqaychu kachun, aswanpas qanpa munasqayki”, nispa (Lucas 22:42; qhaway 11 willakuyta).

8. ¿Imaynatan Jehová Dios kay tiempopi dirigiwanchis? (Qhaway “ Consejota uyariy” nisqa recuadrota)

⁸ Kay tiempopiqa Bibliawan iñiq t’aqapi umalliqkunawanmi Jehová Diosqa dirigiwanchis. Jehová Diospa autoridadninta respetasqanchistan rikuchinchis dirigiwananchispaq utilizasqan runakunata kasukuspa. Paykunata mana kasukuspaqa Diostan mana kasukushanchischu. Israel llaqtan Moisesta mana kasukuranchu, chaytan Diosqa qhawariran paytapas mana kasukushankumanchu jinata (Números 14:26, 27; qhaway 12 willakuyta).

9. ¿Imaraykun umalliqkunata kasukunanchis?

⁹ Diospa autoridadninta respetaspaqa rikuchishanchismi hermanonchiskunata munakusqanchista. Juj ejemplopi piensasun, jatun desgracia pasaqtinqa bomberokunan tukuyta ruwanku runakunaq vidanta salvanankupaq. Allinta llank’anankupaqqa allin organizasqa, allin dirigisqan kananku. Ichaqa, ¿iman pasanman jujninku mana dirigisqa kayta munaqtin? Yaqapaschá mana kasukusqanrayku wakin compañeronkunata peligropi churanman. Chhaynallataqmi umalliqkunata mana kasukuspaqa wakin hermanonchiskuna sufrinkuman.  Jehová Diosta kasukuspan ichaqa rikuchishanchis hermanonchiskunata munakusqanchista Diospa decidisqanta respetasqanchistapas (1 Corintios 12:14, 25, 26).

10, 11. ¿Imamantan qatimuqpi yachasun?

¹⁰ Jehová Diosqa allinninchispaqmi imatapas niwanchis. Familiapi umalliqta, iñiq t’aqapi umalliqkunata, llaqtapi autoridadkunatapas respetaspaqa noqallanchistaqmi beneficiakunchis (Deuteronomio 5:16; Romanos 13:4; Efesios 6:2, 3; Hebreos 13:17).

¹¹ Qatimuqpi yachasun imaynatas respetasqanchista rikuchisunman kinsantin situacionpi chayta. ¿Imaraykun Dios munan jujkunata respetananchista? Sichus chayta entiendesun chayqa facil-llatan kasukusun.

12. ¿Imaynatan qosakuna Diospa autoridadninta respetasqankuta rikuchinkuman?

¹² Jehová Diosmi familiataqa paqarichiran, sapankamantaqmi imachus ruwananta niran. Sichus sapankapas imachus ruwananta entienden chayqa, llapallankun beneficiakunqaku (1 Corintios 14:33). Diosqa qosatan churaran familianta umallinanpaq, chaymi esposanta wawankunatapas sumaqta uywanan. Qosaqa Diosmanmi cuentata qonqa familianta imayna uywasqanmanta. Cristiano qosaqa sumaq sonqo munakuqtaqmi kanpas, imaynatachus Jesús iñiq t’aqata cuidan chhaynatan familianta cuidan. Chhayna kaspan Jehová Diosta respetashan (Efesios 5:23; qhaway 13 willakuyta).

13. ¿Imaynatan juj esposa rikuchinman Diospa autoridadninta respetasqanta?

 ¹³ Cristiana esposakunaqa sumaq ruwanayoqmi kanku. Qosankutan apoyanku familianta allinta umallinankupaq. Iskayninkutaqmi wawankuta educananku. Ejemplonwanmi wawanta yachachinman jujkuna respetayta (Proverbios 1:8). Esposaqa respetanmi qosanta, apoyantaqmi ima decidisqanpipas. Qosanpa decidisqanwan mana acuerdopi kaqtinqa sumaqllata respetowan iman explicanan imachus piensasqanta. Qosan mana Testigo kaqtinqa juj problemakunapin tarikun. Chaywanpas qosanta munakushallanqa respetashallanqa chayqa, yaqapaschá Jehová Dios adorayta munanman (leey 1 Pedro 3:1).

14. ¿Imaynatan wawakuna rikuchinku Diospa autoridadninta respetasqankuta?

¹⁴ Diosqa anchatan wawakunata munakun, paykunan astawanqa necesitanku cuidasqa dirigisqa kayta. Wawakunaqa kasukuq kaspankun tayta-mamankuta kusichinku, astawanqa Jehová Diostan kusichinku respetasqankutataq rikuchinku (Proverbios 10:1). Askha familiakunapin mamanpa otaq papanpa uywasqallan wawakuna wiñanku. Chayqa sasan wawapaqpas tayta-mamapaqpas, ichaqa kasukuq kaspan familianta yanapanqa. Imaynaña kaqtinpas llapa familiapin problemakuna kan. Sichus familiapi sapankanku Diospa kamachisqanta kasukunqaku chayqa, kusisqan kausanqaku. Chaywanmi familiata paqarichiq Jehová Diosta jatunchanqaku (Efesios 3:14, 15).

15. ¿Imaynatan rikuchinchis iñiq t’aqapi umalliqkunata respetasqanchista?

¹⁵ Jehová Diosqa iñiq t’aqawanmi dirigiwanchis, Jesustan churaran iñiq t’aqata umallinanpaq (Colosenses 1:13). Jesustaq “allin yuyayniyoq junt’aq kamachiman” encargaran Jehová Diospa llaqtanta cuidananpaq (Mateo 24:45-47). Kunan tiempopin allin yuyayniyoq junt’aq kamachita “umalliq t’aqa” nispa nikun. Paykunan iñiyninchispi allin kananchispaq tukuy necesitasqanchista tiempollanpi qowanchis. Umalliqkuna, watukuq umalliqkuna, yanapakuq kamachikunapas umalliq t’aqaq dirigisqanmi kanku. Kay hermanokunan cuidawanchis Diosmantaqmi cuentata qonqaku imayna cuidawasqanchismanta. Chaymi paykunata respetaspa Jehová Diosta respetashanchis (leey 1 Tesalonicenses 5:12; Hebreos 13:17; qhaway 14 willakuyta).

16. ¿Imaraykun nisunman umalliqkuna, yanapakuq kamachikunapas santo espirituwan nombrasqa kasqankuta?

¹⁶ Umalliqkunapas yanapakuq kamachikunapas yanapakunkun iñiq t’aqapi hermanokuna allin iñiyniyoq juj nisqalla kausanankupaq. Pantaq runakunaña kanku chaypas, Bibliaq willasqan requisitokunatan cumplinku nombrasqa kanankupaq (1 Timoteo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9). Diosmi santo espiritunwan Biblia qelqaqkunata yanaparan chay requisitokunata qelqanankupaq. Umalliqkunapas Diospa santo espiritunta mañakuspan qhawarinku pichus umalliq otaq yanapakuq kamachi kanman chayta. Chaywanmi yachanchis Jehová Dioswan Jesuswan iñiq  t’aqakunata dirigisqankuta (Hechos 20:28). Nombrasqa hermanokunaqa Diospa regalonmi kanku (Efesios 4:8).

17. ¿Imatan juj hermana mayninpi ruwanan Diospa churasqan umalliqkunata respetananpaq?

¹⁷ Yaqapaschá mayninpi mana kanmanchu umalliqpas otaq yanapakuq kamachipas iñiq t’aqapi wakin ruwayta aparinanpaq. Chhayna kaqtinqa juj bautizasqa hermanon ruwanan, mana kaqtintaq juj hermana ruwanman. Ichaqa juj qhariq ruwananta ruwasqanraykun umanta tapakunan yaqapaschá mantawan otaq juj sombrerowan (1 Corintios 11:3-10). Chayta ruwaspan familiapi, iñiq t’aqapipas Diospa churasqan umalliqkunata respetashan (qhaway 15 willakuyta).

18, 19. a) ¿Imatan yachanchis Romanos 13:1-7 textomanta? b) ¿Imaynatan rikuchinchis autoridadkuna respetasqanchista?

¹⁸ Jehová Diosqa permitinmi tiyasqanchis llaqtapi autoridadkuna kananta, chaymi paykunataqa respetananchis. Juj nacionpi otaq llaqtakunapi autoridadkunaqa yanapankun orden kananpaq, necesitasqanchis serviciokunatataq qowanchis. Cristianokunaqa kasukunchismi Romanos 13:1-7 textopi nisqanta (leey). Noqanchisqa respetanchismi autoridadkunata kasukunchistaqmi churasqanku leykunata. Yaqapaschá chay leykunaqa afectanman familianchista, negocionchista otaq kaqninchiskunatapas. Ejemplopaq, impuestotan paganchis, ima documentota mañawaqtinchispas qonchismi. Ichaqa Diospa contranpi imatapas kamachiwaqtinchisqa apóstol Pedro jinan  ninanchis: “Diostan ñaupaqtaqa kasukunayku, runakunata kasukunaykumantaqa”, nispa (Hechos 5:28, 29).

¹⁹ Sichus gobiernopaq llank’aq juezkunawan, policiawan otaq mayqenwanpas rimasunman chayqa, respetowanmi rimananchis. Wayna-sipas cristianokunapas respetanankun profesorninkuta, escuelapi llank’aqkunatapas. Llank’ananchispipas respetananchismi jefenchista manaña jujkuna respetaqtinkupas. Chayta ruwaspan apóstol Pablo jina autoridadkunata respetashanchis mayninpi sasaña kaqtinpas (Hechos 26:2, 25). Manaña allintachu tratawasunman chaypas respetashanallanchismi (leey Romanos 12:17, 18; 1 Pedro 3:15).

20, 21. ¿Ima allinkunan kan jujkunata respetasqanchisrayku?

²⁰ Yaqa llapa runakunan runamasinkuta manaña respetankuchu. Diosta serviqkunan ichaqa mana chhaynachu kanchis, apóstol Pedroq nisqantan kasukunchis, paymi niran: “Llapa runakunata respetaychis”, nispa (1 Pedro 2:17). Jujkunaqa reparankun respetasqanchista. Jesusmi niran: ‘K’anchayniykichis runakunaq ñaupanpi k’anchachun, chhaynapi ancha allin ruwasqaykichiskunata rikuspa Yayaykichista jatunchanankupaq’, nispa (Mateo 5:16).

²¹ Familianchispi, iñiq t’aqapi otaq maypipas respetoyoq kanchis chayqa, jujkunan chayta rikuspa Jehová Diosmanta yachayta munankuman. Jinaspapas jujkunata respetaspan Jehová Diosta respetashanchis. Chaywanmi Jehová Diosta kusichinchis, munakusqanchistapas rikuchinchis.