Kichay leenaykipaq

Índice nisqaman riy

14 CAPÍTULO

Tukuypin honrado kananchis

Tukuypin honrado kananchis

“Tukuy imapitaqmi honrado kaytapas munayku” (HEBREOS 13:18)

1, 2. ¿Imaynan Jehová Dios sientekun honrado kananchispaq kallpachakuqtinchis?

 JUJ erqechan escuelanmanta wasinman kutipushaspa askha qolqeyoq billeterata tarikuran. Payqa atinmanmi karan chay qolqeta jap’ikapuyta, ichaqa manan chaytachu ruwaran, aswanpas dueñonmanmi kutichipuran. Chayta yacharuspan mamitanqa anchata wawanmanta kusikuran.

2 Yaqa llapa tayta-mamakunan kusisqa sientekunku wawanku honrado kaqtin. “Mana jayk’aq llullakuq” Jehová Diospas kusisqan sientekun honrado kaqtinchis (Tito 1:2). Noqanchisqa ‘tukuy imapin honrado kayta’ munanchis (Hebreos 13:18). Kunan yachasun tawa situacionkunapi honrado kananchispaq, honrado kay imakunapi beneficiawasqanchismantapas.

HONRADO KASUN NOQANCHISWAN

3-5. a) ¿Imaynapin noqanchis kikinchista engañakusunman? b) ¿Iman yanapawasunman imayna kasqanchista reparakunanchispaq?

3 Jujkunawan honrado kanapaqqa ñaupaqtan kikinchiswan honrado kananchis. Chayqa manan facilchu, ñaupa tiempopin Laodicea iñiq t’aqamanta hermanokuna piensaranku Diosta kusichishanankupaq, ichaqa engañakusharankun (Apocalipsis 3:17). Noqanchispas engañakusunmanmi imayna kasqanchista mana aceptaspa.

4 Santiagon qelqaran: “Pipas ‘Dios adoraqmi kani’ nishaspa qallunta mana watanmanchu chayqa, pay kikintan engañakushanman, yanqapaqtaqmi Diostapas adorashanman”, nispa (Santiago 1:26). Khaynata piensaspan engañakusunman: “Diosqa chaskiwallanqan millay simikunata rimaqtiypas llullakuqtiypas mayninpi allin kaqta ruwaqtiyqa”, nispa. Chhaynaqa, ¿iman yanapawasunman mana engañakunanchispaq?

5 Espejopi qhawakuspaqa uyanchis imayna kasqantan rikukunchis. Bibliata leespan ichaqa sonqonchis imayna kasqanta rikunchis. Reparachiwanchismi imapi allin kasqanchista pantasqanchistapas. Yanapawanchistaq piensasqanchista, rimasqanchista, ruwasqanchistapas cambiananchispaq (leey Santiago 1:23-25). Ichaqa imapi pantasqanchista mana aceptasunchu chayqa manan cambiasunchu. Chaymi Bibliawan yanapachikunanchis imayna kasqanchista reparakunanchispaq (Lamentaciones 3:40; Hageo 1:5). Mañakuypas yanapawanchismi, chaymi Diosmanta mañakunanchis imapi pantasqanchista reparachiwananchispaq, chhaynapi cambiananchispaq (Salmos 139:23, 24). “Diosqa waqllisqa runakunatan millakun, chanin runakunawantaq sonqota tupachin” (Proverbios 3:32).

HONRADO KASUN FAMILIAPI

6. ¿Imaraykun qosapas esposapas honrado kananku?

6 Familiapi honrado kayqa ancha importanten. Sichus casarasqakuna mana imata pakanakuspa rimanqaku chayqa, seguron sientekunqaku. Imaymana formamantan casarasqakunaqa mana honradochu kankuman. Ejemplopaq, yaqapaschá jujninku pakallapi juj runawan lloqsiyta qallarinman otaq pornografiata qhawanman. Salmos qelqaq niran: “Manan ch’achu [otaq engañakuq] runawan tiyanichu, manan iskay uyakunawanpas juñunakunichu”, nispa (Salmos 26:4). Sichus parejaykita piensasqallaykipipas engañanki chayqa, matrimonioykitan peligroman churawaq.

Matrimonioykita afectaq ruwaykunamanta ayqekuy

7, 8. ¿Imaynatan Bibliata utilizawaq wawakunaman honrado kayta yachachinaykipaq?

7 Wawakunapas yachanankun honrado kayqa allin kasqanta. Chaymi tayta-mamakuna Bibliawan yachachinanku honrado kayta. Chaypin willan Ajan suwaman tukupusqanmanta, Gehazí (Giezi) qolqeta chaskinanpaq llullakusqanmanta. Judastaq qolqeta suwakusqanmanta, Jesusta 30 qolqerayku traicionasqanmantapas (Josué 6:17-19; 7:11-25; 2 Reyes 5:14-16, 20-27; Mateo 26:14, 15; Juan 12:6).

8 Bibliaqa willanmi honrado runakunamantapas. Jujninmi karan Jacob, paymi wawankunata niran tarisqanku qolqeta kutichipunankupaq. Juj kaqtaqmi karan Jefté ususinpiwan, Jefteqa Diosman prometesqantan cumpliran. Jesuspas honradon karan sinchi sasaña paypaq karan chaypas (Génesis 43:12; Jueces 11:30-40; Juan 18:3-11). Kay ejemplokunawanmi wawakunaqa entiendenkuman honrado kayqa allinpuni kasqanta.

9. ¿Imaraykun tayta-mamakuna honrado kananku?

9 Biblian nin: “Yau runa, jujkunata yachachispaqa, ¿imanaqtintaq qanri mana yachachisqaykiman jinachu kausanki? ¿Imanaqtintaq ‘aman suwakunkichu’ nishaspari suwakushanki?”, nispa (Romanos 2:21). ¿Imatan tayta-mamakuna chay textomanta yachankuman? Sichus wawankuta “honradon kanayki” nispa ninqaku, paykunataq mana honradochu kanqaku chayqa, manan yanapanqakuchu. Sichus pisillapipas llullakunqaku chayqa, wawankupas chhaynan kallankumantaq (leey Lucas 16:10). Ichaqa sichus rikunqaku honrado kasqankuta chayqa, paykunapas tayta-mama kaspankun honrado kankuman (Proverbios 22:6; Efesios 6:4).

HONRADO KASUN IÑIQ T’AQAPI

10. ¿Imaynatan hermanonchiskunawan rimasqanchispi honrado kasunman?

10 Iñiq t’aqapipas honradon kananchis. Facil-llatan piwanpas parlashaspa cuento q’epiman tukusunman otaq yanqamanta pitapas tumpasunman. Sichus imamantapas mana allinta yachashaspa jujkunaman willasunman chayqa llullakushasunmanmi, chaymi rimaspaqa controlakunanchis (Proverbios 10:19). Ichaqa manan honrado kasqanchisraykuchu rimananchis tukuy piensasqanchista, yachasqanchista otaq uyarisqanchista. Yachasqanchis cheqaqña kanman chaypas, manan chayraykuchu jujkunaq vidanman metekunanchis, manapaschá allinchu kanman jujkunaman willaypas (1 Tesalonicenses 4:11). Wakinqa comunta rimaspan ninku: “¡Cheqaqmá riki!”, nispa. Diosta serviqkunan ichaqa sumaqta rimananchis (leey Colosenses 4:6).

11, 12. a) ¿Imaynapin juj runa juchanta pakaspa aswan llakipi tarikunman? b) Amigonchis jatun juchaman urmaqtin, ¿imatan ruwananchis? c) ¿Imaynatan rikuchisunman Diospa llaqtanpi honrado kasqanchista?

11 Jehová Diosmi umalliqkunata iñiq t’aqata yanapananpaq churaran. Sichus llapanta umalliqkunaman willasunchis chayqa, facil-llatan yanapawasun. Chayta entiendenapaq kaypi piensasun: Sichus mal kashaspa doctorman mana llapantachu willawaq chayqa, manan yanapayta atisunkimanchu. Kaqllataqmi pasanman jatun juchaman urmaspa pakasunman chayqa. Aswanpas umalliqkunamanmi sut’illanta willananchis (Salmos 12:2; Hechos 5:1-11). Kaypiñataq piensay: ¿Imatan ruwawaq amigoyki jatun juchaman urmasqanta yacharuspa? (Levítico 5:1.) Manan amigoyki kasqanraykuchu juchanta pakanayki, aswanpas umalliqkunaman willakunanpaqmi ninayki. Paykunaq yanapaynillanwanmi jujmanta Jehová Dioswan amigontin kanqa (Hebreos 13:17; Santiago 5:14, 15).

12 Predicasqanchismanta informaspapas jayk’a horatas ruwaranchis chayllatan churananchis. Chaymantapas Diospa llaqtanpi ima privilegiotapas chaskinapaq solicitudta junt’aspaqa cheqaqllatan willananchis (leey Proverbios 6:16-19).

13. ¿Imaynatan rikuchisunman honrado kasqanchista hermanonchiskunawan negociota ruwaspa?

13 Cristianokunaqa manan ima negociotapas ruwanachu juñunakuna wasipi otaq predicacionpi kashaspaqa. Manataqmi hermanonchiskunamanta aprovechakunanchischu negociota ruwaspa. Sichus llank’aqniykikuna kan chayqa jayk’atachus paganaykipaq prometekuranki chayta cumpliy. Ima beneficio kaqtinpas leypa nisqanman jina cumpliy. Chayqa yaqapaschá kanman vacacionninpi kaqtin pagapuy otaq segurontapas pagapuy (1 Timoteo 5:18; Santiago 5:1-4). Sichus juj hermanonchispaq llank’anki chayqa, manan suyanaykichu jujkunamanta aswan allinta tratanasuykita (Efesios 6:5-8). Jayk’a horachus llank’anayki karan chayta cumpliy, allintataq llank’aypas (2 Tesalonicenses 3:10).

14. Hermanonchiswan negociota ruwaspa, ¿imatan ñaupaqta ruwananchis?

14 Juj hermanowan negociota ruwaspaqa yaqapaschá qolqenchista churananchis otaq bancomanta mañakunanchis kanqa. Chhayna kaqtinqa ima rimasqaykichistapas qelqaychis. Biblian willan profeta Jeremías chay ruwasqanmanta, payqa juj chajrata rantispan iskay copiata qelqachiran testigokunawan firmachispataq waqaycharan (Jeremías 32:9-12; qhawallaytaq Génesis 23:16-20). Yaqapaschá wakinqa ninkuman: “Juj documentota ruwaspaqa manapas hermanoypi confiaymanchu jinachá kanman”, nispa. Chay documenton ichaqa yanapawasun qhepaman ima problemapipas tarikuqtinchis. Chaywanpas noqanchispaqqa aswan importanteqa iñiq t’aqapi hermanonchiskunawan thajpi kausaymi (1 Corintios 6:1-8; qhaway 30 willakuyta).

LLANK’ANANCHISPI HONRADO KASUN

15. ¿Imaynatan Jehová Dios qhawarin negocio ruwaypi engañayta?

15 Llapa runakunawanmi honrado kananchis manaña Jehová Diospa testigonchu kanku chaypas. Diospaqqa ancha importanten honrado kayqa. “Diosqa waqllisqa balanzatan cheqnikun, chanin balanzan ichaqa Diosta kusichin” (Proverbios 11:1; 20:10, 23). Bibliaq qelqakusqan tiempopin balanzata utilizaqku negociota ruwaspanku. Wakin comerciantekunan ichaqa rantiqkunata engañaqku pisillata pesaspa otaq askha qolqeta cobraspa. Kay tiempopi negocio ruwaqkunapas yaqa llapankun mana honradochu kanku. Diosmi ichaqa ñaupa tiempopi jina engañayta cheqnikushallan.

16, 17. ¿Imakunata junt’aspan honrado kananchis?

16 Llapanchispaqpas mayninpiqa sasan kanman cheqaqllata willay: llank’anapaq documentota junt’aspa, gobiernokunapaq documentota junt’aspa, escuelapi examenta qospa ima. Askha runakunan piensanku engañaspa otaq yapaykuspa imatapas churayqa allin kananpaq. Bibliaqa willaranña tukukuy p’unchaykunapi runakuna “paykuna kikinkuta munakuqkuna, qolqe sonqokuna, [...] allin kaqta mana munakuqkuna” kanankuta (2 Timoteo 3:1-5).

17 Yaqapaschá rikunchis engañaq runakuna kay tiempopi qhapaqyasqankuta (Salmos 73:1-8). Yaqapaschá juj cristianota honrado kasqanrayku llank’ananmanta qarqopunkuman, pisita gananman, otaq llank’ananpi millay tratasqa kanman. Chhaynaña kaqtinpas honrado kayqa ancha allinpunin, chaymanta kunan yachasun.

HONRADO KAYQA ALLINPUNIN

18. ¿Imaraykun honrado kay allinpuni?

18 ¡Honrado kaypas, confianapaq kaypas ancha allinpunin! Chhayna runakunaqa pisin kay tiempopiqa. Sapankanchismi kallpachakunanchis honrado kananchispaq (Miqueas 7:2). Wakin runakunaqa honrado kasqaykimantan “sonso” nispa nisunkiku, jujkunan ichaqa honrado kasqaykirayku qanpi confianqaku. Mundontinpin Jehová Diospa testigonkunaqa allin reqsisqa kanku honrado kasqankumanta. Wakin runakunan maskhanku Testigokunata empresankupi llank’anankupaq honrado kasqankurayku. Jinaspapas wakin llank’aqkunatan mana honrado kasqankumanta qarqopuranku Testigokunataq llank’ashallaranku.

Allin llank’aq kaspan Jehová Diosta jatunchasunman

19. ¿Imaynatan Jehová Dios qhawarisunki honrado kaqtiyki?

19 Honrado kaqtiykiqa allin concienciayoqmi kanki thajtaq sientekunki. Noqanchispas apóstol Pablo jinan nisunman: “Noqaykuqa allintan yachayku ch’uya concienciayoq kasqaykuta”, nispa (Hebreos 13:18). Aswan allinqa Jehová Dios honrado kasqanchista rikumusqanmi, payqa valoranmi honrado kananchispaq kallpachakusqanchista (leey Salmos 15:1, 2; Proverbios 22:1).