1-3. a) ¿Imaynapin Jesús qatikuqninkunamanta janaq pachaman ripurqan? ¿Imaraykun mana llakikunapaqchu chay karqan? b) ¿Imaraykun yachananchis janaq pachaman ripusqanmantapacha imatachus Jesús ruwasqanmanta?

 CHUNKA jujniyoq apostolkunan Olivos orqo patapi kasharqanku, chaypin mana chinkachispa qhawasharqanku ancha munakusqanku Yachachiqninkuta. Payqa wañusqanmanta kausarimpuq Jesusmi karqan. Runa cuerpoyoqña kasharqan chaypas, manañan runachu karqan. Payqa wajmantan kapurqan Jehová Diospa espíritu wawankuna ukhupi aswan atiyniyoq. Jesuspa kamachisqanman jinan apostolkunaqa chay orqo patapi juñukurqanku; chay kutillatawanñan paytaqa rikurqanku.

² Chay orqoqa Jerusalén llaqtaq chimpanpin kasharqan. Jesusqa imaymanatachá yuyarirqan chaypi kashaspa. Chay orqoq chakinpin tarikurqan Betania llaqta, chaypin Jesusqa Lazarota kausarichirqan. Iskay killa jina ñaupaqllatan Betfagé llaqtamanta lloqsimuspa Jerusalén llaqtata rirqan, chaypiqa allin chaskisqan karqan. Chay orqopin tarikurqan Getsemaní huerta, chaypin payqa sinchi llakikuypi tarikurqan manaraq jap’iqninkuna jamushaqtin. Kunanqa kaq orqollapitaqmi kasharqan munasqa amigonkunamanta ripunanpaq. Jesusqa paykunaman sumaqta rimaykuspa janaq pachaman wichayta qallarirqan. Apostolkunataq mana chinkachispa munasqa Yachachiqninkuta qhawasharqanku,  jinan juj phuyu pakaykurqan, manañataq rikupurqankuchu (Hechos 1:6-12).

³ Jesuspa janaq pachaman chhayna ripusqanqa manan llakikunapaqchu karqan. Iskay angelkunaq nisqan jina, Jesusqa imaymanataraqmi chaypi ruwanan karqan (Hechos 1:10, 11). Bibliaq nisqan jina, chayraqmi wakin ruwanankunataqa qallarinan karqan. Cristianokunaqa yachananchismi imatachus Jesús janaq pachapi ruwashasqanta. Paymi Pedrota nirqan: “Qatikamuway”, nispa (Juan 21:19, 22). Noqanchispas chay nisqantan kasukunanchis. Chaypaqqa allintan yuyaykunanchis chayman jina kausananchispaq. Chayraykun yachananchis imatachus Jesús janaq pachapi ruwashasqanta, imayna atiyniyoqchus kasqantapas.

4. ¿Imaynatan Biblia rikuchirqanña Jesús janaq pachaman kutipuspa imatachus ruwananta?

⁴ Bibliaqa manan willanchu Jesuspa imaynatachus janaq pachaman chayasqanmanta, chaypi chaskisqankumanta, Taytanwan imayna tupasqanmantapas. Ichaqa willawanchismi chayman chayaspa imatachus ruwasqanmanta. Chaypaq yuyarisunchis ñaupa Israel llaqtapi uma sacerdote imatachus sapa wata ruwasqanmanta. Payqa Jucha Pampachay P’unchaypin yupaychana wasiq Ch’uyay-ch’uya cheqasninpi kaq rimanakuy arcaq ñaupaqenmanmi ch’aqchuq Israel runakunarayku sacrificio jaywakusqan animalkunaq yawarninta. Chaytaqa ruwakurqan waranqa phisqa pachaj más watakunatan. Chay p’unchaypin uma sacerdoteqa Mesiasta representarqan. Uma sacerdoteq ruwasqanqa jucha pampachaypaqmi  karqan, jinallataqmi Jesuspas juj kutilla sacrificakusqanwan llapa runakunaq juchanta pampachachirqan. Janaq pachaman kutipuspan Taytanpa ñaupaqenpi sacrificionpa valorninta presentarqan, Taytanpa maypichus kashasqanqa aswan ch’uyay-ch’uya cheqasmi karqan (Hebreos 9:11, 12, 24). ¿Jehová Diosri chaskirqanchu?

5, 6. a) ¿Imaynapin yachanchis Jehová Diosqa Cristoq sacrificionta chaskisqanta? b) ¿Pikunaq allinninpaqmi Jesuspa sacrificio ruwasqan? ¿Imaynapin allinninkupaq?

⁵ Chaypaq yachasunchis Jesús janaq pachaman wichapusqan qhepaman ima sucedesqanmanta. Jerusalén llaqtapin 120 jina qatikuqninkuna juj wasipi juñusqa kasharqanku, jinan qonqaylla juj suenay uyarikurqan, sinchi wayraq suenasqan jina, chay suenaymi juñukusqanku wasiman junt’aykurqan. Jinaspan qallu jina nina rauraykuna umanku pataman tiyaykurqan. Jinan llapallankuman santo espíritu junt’aykurqan, waj rimaykunapitaq rimayta qallarirqanku (Hechos 2:1-4). Chhaynapin qallarirqan juj mosoq nación “Diospa ajllakusqan llaqta”, “rey t’aqa sacerdotekuna”, paykunan kay pachapi Diospa munayninta ruwananku karqan (1 Pedro 2:9). Chaywanmi sut’ita yachakullarqantaq Cristoq sacrificionta Jehová Dios chaskisqanta. Chayraykun santo espirituqa Jesuspa qatikuqninkunaman junt’aykurqan.

⁶ Chaymantapachan Cristoq sacrificionqa llapa qatikuqninkunaq allinninpaq karqan, janaq pachapi paywan kuska kamachimunankupaq ajllasqa “pisi t’aqa ovejakuna”, otaq paypa kamachisqan kay pachapi tiyanankupaq suyakuyniyoq “waj ovejakunamantaña” kanku chaypas (Lucas 12:32; Juan 10:16). Jesuspa sacrificakusqanraykun suyakuyniyoq kanchis juchanchismantapas  pampachasqa kanchis. Chay sacrificionpi “iñispa” sapa p’unchay Jesusta qatikusun chayqa, ch’uya concienciayoqmi kasun, sumaq suyakuyniyoqtaq kasunpas (Juan 3:16).

7. ¿Ima atiytan Jesucristo chaskirqan janaq pachaman kutipuspa? ¿Imaynatan rikuchisunman umallinchista jina qhawarisqanchista?

⁷ ¿Imatan Jesús ruwarqan janaq pachaman kutipusqanmantapacha? Payqa jatun atiytan chaskirqan (Mateo 28:18). Jehová Diosmi churarqan kay pachapi iñiq t’aqata kamachimunanpaq, chaytaqa ancha munakuywanmi chanin kaywanmi Jesusqa junt’arqan (Colosenses 1:13). Bibliapi willakusqan jina, payqa allin iñiyniyoq qharikunatan churarqan iñiq t’aqata qhawarinankupaq (Efesios 4:8). Apóstol Pablotan churarqan “waj nacionkunapaq apostolnin” kananpaq, jinaspa kamachirqan jinantinpi allin willakuykunata predicamunanpaq (Romanos 11:13; 1 Timoteo 2:7). 96 watapi jinan Asia provinciapi kaq qanchis iñiq t’aqakunaman qelqachirqan kallpachaykunanpaq, yuyaychananpaq, anyananpaq ima (Apocalipsis 2, 3 capitulokuna). ¿Diospa llaqtan umalliqta jinachu Jesusta qhawarishanchis? (Efesios 5:23). Paypa qatikuqnin kasqanchistaqa rikuchisunchis iñiq t’aqanchispi ima niwasqanchistapas tukuy sonqowan kasukuspanchismi.

8, 9. ¿Ima atiytan Jesús chaskirqan 1914 watapi? Noqanchis chayta yachaspa ¿imatan ruwananchis?

⁸ Jesusqa 1914 watapin aswan jatun atiyta chaskirqan, chay watapin Jehová Diosqa gobiernonpi reyta churarqan. Kamachikuyta qallariqtinmi “janaq pachapitaq juj guerra qallarirqan”. Jinan Jesusqa Satanasta supayninkunantinta kay pachaman wijch’uykamurqan,  chhaynapin imaymana nanaykuna ñak’ariykuna qallarirqan: guerrakuna, wañuchinakuykuna, onqoykuna, terremotokuna, yarqaykuna ima; chaykuna kasqanwanmi yachanchis Jesusqa janaq pachapi kamachimushasqantaña. Satanasqa pisi tiempollatañan kay pachapi kamachikunqa (Apocalipsis 12:7-12; Juan 12:31; Mateo 24:3-7; Lucas 21:11). Chaywanpas kashanraqmi tiempo Jesuspa kamachikusqanta kasukunapaq, payqa munan llapa runakuna chay ruwanankutan.

⁹ Chhaynaqa tukuy atisqanchistan ruwananchis reyninchis Jesucristota kasukunanchispaq. Imatapas paypa sonqonman chayaqtan ruwananchis, manan kay pacha runakunaq munasqanman jinachu. “Reykunaq Reynin, señorkunaq Señornin” Jesusqa runakunata qhawamuspaqa phiñakuntaq kusikuntaq iman (Apocalipsis 19:16). ¿Imanaqtinmi phiñakun? ¿Imanaqtintaq kusikunri?

10. ¿Imayna sonqoyoqmi Jesús? Ichaqa ¿pikunapaqmi phiñasqa kashan?

¹⁰ Señorninchis Jesucristoqa Taytan jina kusikuq sonqoyoqmi (1 Timoteo 1:11). Jesusqa llamp’u sonqo runan karqan, manataqmi runakunata juchachaspachu puriq. Chaywanpas payqa phiñakunmi kay pachapi imaymana mana allin kaqkunata rikuspa. Payqa sinchi phiñasqan kashan pantasqa religionkunaq “noqaykuqa Cristoq qatikuqninmi kayku” nisqankuwan. Chay religionkunamantan Jesusqa nirqanña: “Manan llapa, ¡Señor! ¡Señor!, niwaqniychu janaq pacha gobiernomanqa jaykunqa, aswanpas janaq pachapi kaq Taytaypa  munayninta ruwaqllan. Chay p’unchaypiqa askhan niwanqaku: Señor, Señor, ¿manachu sutiykipi rimarqayku, sutiykipi supaykunata qarqorqayku, sutiykipi askha milagrokunatapas ruwarqayku?, nispa. Jinan paykunata nisaq: ¡Manapunin reqsiykichischu! ¡Ripuychis qayllaymanta, mana allin kaqta ruwaqkuna!”, nispa (Mateo 7:21-23).

11-13. ¿Ima ninkumanmi wakin runakuna “askha milagrokuna ruwaqkunata” Jesuspa imayna qhawarisqanmanta? Ichaqa ¿imaraykun Jesús paykunapaq phiñasqa kashan? Rijch’anachiywan willay.

¹¹ “Cristianon kayku” niq runakunaqa ninkumanpaschá: “¿Imaynataq Jesusri chay jinata ninman sutinpi askha milagrokuna ruwaqkunata?”, nispa. “Cristianon kayku” niq religionkunaqa imaymanatan runakunarayku ruwarqanku: wajchakunatan yanaparqanku, escuelakunata hospitalkunata iman jatarichirqanku, juj allinkunatapas ruwarqankun. Chhaynaqa, ¿imanaqtintaq Jesusri paykunapaq phiñasqa kashan? Chaypaq juj rijch’anachiyta qhawarisunchis.

¹² Juj tayta-mamakunan viajeman ripunanku karqan. Manataq wawankuta apayta atirqanchu chayqa, juj warmitan contratarqanku wawankuta qhawananpaq. Paytan kamachirqanku: “Wawaykunatan qhawanki, mijuchinki, ama qhellitaqa purichinkichu, cuidankitaq mana imawanpas k’irikunankupaq”, nispa. Viajenkumanta kutimpuspankun ichaqa wawankunata tarirqanku yarqasqata, qhellita, onqosqata ima. Wawakunaqa khuyaytan waqasharqanku, wawa qhawaqtaq mana reparaqpas tukurqanchu. Payqa escaleraman wichaspan ventanakunata limpiasharqan. Chay tayta-mamaqa maytan paypaq phiñakurqanku, chaymi nirqanku: “¡Imanaqtinmi wawakunata mana qhawarqankichu!”,  nispa. Warmitaq nirqan: “¡Ventanakunatayá limpiashani. Qhawariychis, k’anchashanraqmi! Chaymantapas imaymanatan allicharqani qankunarayku”, nispa. Chhayna nisqanwan ¿“allinmi” ninkumanchu chay tayta-mamakuna? Manapunin. Paykunaqa manan chaykunata ruwananpaqchu warmitaqa kamachirqanku, aswanpas wawankuta qhawanallanpaqmi kamachirqanku. Chaymi paypaq sinchita phiñakurqanku.

¹³ “Cristianon kayku” niq religionkunapas chay warmi jinan ruwarqanku. Jesusqa qatikuqninkunatan kamachirqan runakunaman Diospa Palabranmanta yachachinankupaq, chhaynapi Diosta ch’uyata yupaychakunanpaq (Juan 21:15-17). Chay religionkunan ichaqa mana imallapipas kasukurqankuchu Jesuspa kamachisqanta. Aswanpas yarqasqata jinan runakunata kachinku, pantasqa yachachikuykunawantaq q’otunku, chaymi runakunaqa mana yachankuchu Bibliaq yachachikuyninkunata (Isaías 65:13; Amós 8:11). Jesusqa manapunin paykunata sumaqtachu qhawarinqa, imaymanataña runakunarayku ruwarqanku chaypas. Jinaspapas kay pachapi kausayqa thunichinapaq wasi jinan kashan. Bibliaq nisqan jina, Satanaspa kaqninkunaqa ñan tukukapunqaña (1 Juan 2:15-17).

14. ¿Iman Jesusta anchata kusichin? ¿Imaraykun kusichin?

¹⁴ Waranqaq waranqanpi cheqaq cristianokunan ichaqa Jesuspa kamachisqanman jina runakunata yachachishanku, chayta rikumuspaqa maytachá Jesusqa kusikun (Mateo 28:19, 20). ¡Ima munaymi Kamachikuqninchis Jesusta kusichiyqa! Chhaynaqa “allin yuyayniyoq junt’aq kamachiwan” kuskallapuni llank’ashasun (Mateo 24:45). Paykunaqa manan yanqa cristianokunaq  umallin jinachu kanku, aswanpas Jesuspa kamachisqanman jinan predicacionta umallishanku, Cristoq ovejankunatapas allinta michishanku.

15, 16. a) ¿Iman Jesusta phiñachillantaq? ¿Imaynapin chayta yachanchis? b) ¿Imanaqtinmi Jesús phiñakun pantasqa cristianokunapaq?

¹⁵ Kamachiqninchis Jesusqa runakuna mana munakuyniyoq kasqankuwanmi phiñakullantaq. Payqa sinchitan sonqonta nanachikurqan fariseokunaq rumi sonqo kasqankuta rikuspa, paykunaqa millaytan rimapakurqanku Jesús sábado p’unchaypi runakunata qhaliyachisqanmanta. Chay umallikunaqa munasqankuman jinallan entiendeqku Moisespa chaskisqan kamachikuyta, chaykunaman yapaykusqanku kamachikuykunaman jinataqmi imatapas ruwakunanta munaqku. Paykunaqa manan reparaqpas tukuqkuchu Jesuspa milagronkuna runakunaq sonqonta llanllarichisqanta, llakikuyninkuta pisiyachisqanta, iñiyninkuta kallpachasqantapas. Juj kutinmi Jesusqa chhayna kasqankuta reparaspa “muyuriqninpi kaqkunata phiñasqa qhawarispa, sonqonku rumiyasqa kasqanmanta maytapuni llakikurqan” (Marcos 3:5).

¹⁶ ¿Imakunan Jesusta “llakichillantaq”? Yanqa cristianokunaq umallinqa sinchitan jap’ipakunku pantasqa yachachikuyninkuman, costumbrenkuman ima, chaymi laqhayaqpi kashanku. Chaymantapas sonqonkun t’impurinraq Diospa gobiernonmanta allin willakuykuna predicakusqanwan, chaymi askha llaqtakunapi Jesuspa yachachikuyninkunata willaq cristianokunata qatikachachirqanku (Juan 16:2; Apocalipsis 18:4, 24). Umallisqanku runakunatapas kallpachankun guerraman rispa runamasinkuta wañuchinankupaq.  Chaytaqa manapunin Jesusqa allinpaqchu qhawarinman.

17. ¿Imaynatan cheqaq cristianokuna Jesusta kusichinku?

¹⁷ Jesuspa cheqaq qatikuqninkunaqa kallpachakunkun runamasinkuta munakunankupaq. Cristo jinan “llapan runakunaman” allin willakuykunata chayachinku, enemigonkunaña jark’akuqtinpas (1 Timoteo 2:4). Paykunaqa jujkuna jujkunawan munanakusqankupin reqsichikunku Jesuspa qatikuqnin kasqankuta (Juan 13:34, 35). Munakuywan respetowan iñiqmasinkuta qhawarispankun rikuchinku Jesuspa yupinta qatikushasqankuta, chhaynapin Kamachiqninkuq sonqonta kusichinku.

18. ¿Iman Kamachiqninchista llakichin? ¿Imaynatan kusichisunman?

¹⁸ Señorninchis Jesusqa llakikunmi qatikuqninkuna imawanpas iñiyninkupi pisipaqtinku, Jehová Dios munakuyninkupi chiriyapuspa payta manaña servipuqtinkupas (Apocalipsis 2:4, 5). Tukukuykama aguantaqtinkun ichaqa anchata kusikun (Mateo 24:13). Chaymi manapuni jayk’aqpas qonqananchischu “qatikamuway” nispa kamachiwasqanchistaqa (Juan 21:19). Tukukuykama aguantaqkunapaqqa imaymana allinkunatan Kamachiqninchis Jesusqa ruwapunqa, chaytan qatiqninpi qhawarisunchis.

19, 20. a) ¿Imaynatan kausashanku Jesusta qatikuqkuna? b) ¿Imaynapin “Wiñaypaq Taytata” tarinchis Jesusta qatikuspanchis?

¹⁹ Jesusta qatikuspanchisqa ancha jatun kusikuytan tarinchis. Sichus Cristota Kamachiqninchista jina qhawarisun chayqa, paypa ruwasqanman kamachisqanman jinan kausasun. Chhaynapin runakunaq mana aypay atisqanku kusi kausayman aypasunchis: kusisqan kasun  saqewasqanchis llank’ayta junt’aspa, iñiqmasinchiskunawanmi familia jina munanakuspa kausasun, ch’uya concienciayoqtaq kasunpas, sonqonchispipas thajmi kasunchis. Chhaynaqa Jesuspa qatikuqnin kasqanchisqa ancha allinninchispaqpunin.

²⁰ Jehová Diosqa kay pachapi wiñay kausayta suyakuqkunamanmi Jesusta qorqan “Wiñaypaq Taytanku” kananpaq. Chaymi Jesusqa taytanchis kapun Adanpa rantinpi, Adanqa llapa wawankunatan wañuyman qaraykuwarqanchis (Isaías 9:6, 7). Sichus Jesuspi iñisunchis “Wiñaypaq Taytata” jinataq qhawarisunchis chayqa, wiñay kausaymanmi aypasunchis, Jehová Diosmanpas astawanmi asuykusunchis. Sapa p’unchaychus kallpachakusun Jesuspa yupinta qatikunanchispaq chayqa, Diospa munasqa wawankunan kasunchis, paymantaq rijch’akusunpas (Efesios 5:1).

21. ¿Imaynapin Jesuspa qatikuqninkuna kay pachapi k’anchanku?

²¹ Jesús jina, Taytan Jehová Dios jina kasunchis chayqa, k’anchay jinan k’anchasunchis. Kay pachapi runakunaqa tutayaq ukhupin kashanku Satanaspa yachachikuyninkunawan engañasqa, chaymi paypa munayninman jina kausanku. Jesuspa qatikuqninkunan ichaqa jinantinpi k’anchanchis Bibliamanta yachachispa, Diospa munasqanman jina kausaspa, kusisqa kaspa, thajpi munanakuspa kausaspapas. Chhaynapin astawan Jehová Diosman asuykusunchis. Chay ruwaymantaqa manan imapas aswan allinqa kanmanchu.

22, 23. a) ¿Ima allinkunan kanqa tukuy sonqowan Jesusta qatikuqkunapaq? b) ¿Imatan ruwashanallanchis?

²² Jehová Diosqa imaymanatan ruwapuwasun churasqan Kamachiqninchis Jesuswan. Chay Kamachiqqa pisi tiempollamantan kay pachapi Satanaspa kaqninkunata  chinkachinqa, manataqmi pipas chay ruwanantaqa qolluchiyta atinqachu (Apocalipsis 19:11-15). Chaymantataq Cristoqa kay pachata waranqa wata kamachimunqa. Kamachisqanqa lliu Dios sonqo runakunaq allinninpaqmi kanqa, paykunaqa mana juchayoqmi kapunqaku. Manañan onqonqakuchu, kurajkunapas pisi-pisimantan kallpankuman kutipunqaku wayna-sipastaq kapunqakupas. Lliupas juj nisqallan kusisqa llank’asunchis kay pachata paraisoman tukuchipunanchispaq. Waranqa wata tukukapuqtinqa Taytanmanmi Jesusqa kamachikuy atiyta qopunqa (1 Corintios 15:24). Cristota tukuy sonqo qatikushallasun  chayqa, “Diospa wawankuna jinan libre kapusun”, chhaynapin Diospa wawankunapuni kapusunchis. ¡Ima munayraqchá chayqa kanqa! (Romanos 8:21). Chay sucedeqtinqa imaynan Adanpas Evapas manaraq juchallikushaspanku sumaqta kausarqanku chhaynatan kausasunchis. Kay pachapi Diospa wawankunaqa wiñaypaqmi kacharichisqa kasun Adanpa q’epiykachiwasqanchis juchamanta. Jinan manaña “wañuypas kanqañachu” (Apocalipsis 21:4).

²³ Qallariy capitulopi yachasqanchis jina, qhapaq waynaqa manan Jesusta kasurqanchu “qatikamuway” niqtin (Marcos 10:17-22). Noqanchisqa amapuni chay wayna jinaqa kasunchu. Aswanpas kusikuywan kasukusun Jesuspa niwasqanchista. Chhaynaqa Allin Michiqta qatikushallasun sapa p’unchaypas, watan-watanpas. Jinan rikusunchis imaynatachus Jesusqa Jehová Diospa munayninta junt’anqa chayta.