Qhawarisqaykiman jinaqa wawaykiqa ratullan wiñashan. Kunanqa erqellaraqmi ichaqa ñan cambiashanña waynaman otaq sipasman, jinaspa kuraq runaman tukupunanpaq.

¿Imaynatan wawaykita yanapawaq wiñay junt’asqa runaman tukunanpaq cuerpon cambiasqan tiempopi? Chay tiempopin wawakunaqa confundisqa otaq mancharisqa tarikunku.

Manan kaq edadllapichu qallarin. Kanmanmi 8 watankumanta 15 watankukama. Juj libro nin: “Manan kaq edadllapichu qallarin”, nispa (“Wawaykita munakuywan paypi confiaspa ima wiñachiy”. Inglés simipi).

Jujkuna qhawarisqankupin astawanqa piensanku. Javier * nin: “Astawanqa imayna uyay kasqanpi otaq imata ruwashasqaypin piensaq kani. Runakunawan kashaspaqa jujniraqta jina qhawariwanankumantan manchakuq kani”, nispa. Chaymantapas uyapi granokuna rijuriqtinqa astawanraqmi mal sientekunku. 17 watayoq Karina nin: “Uyaypipas maqawashankuman jinan sientekuq kani. Waqaqmi kani millay uyayoqpaqtaq qhawarikuq kani”, nispa.

Sasan cambiasqanku tiempoqa. Astawanqa chicakunatan pasan. Yaqapaschá chicokuna paykunamanta burlakunkuman caderanku otaq ñuñunku wiñayta qallariqtin. Juj libro nin: “Paykunatan qhawapayankuman warmiwan puñuyta yachaq chicokuna”, nispa.

Chay tiempopiqa manan kuraq runa jinachu kanku. Chaytan Proverbios 22:15 nin: “Loqhe-kayqa waynaq sonqonpin saphichakun”, nispa. Juj waynaqa yaqapaschá kuraq runaman rijch’akunman ichaqa juj libro nin: “Manan allintachu imatapas decidinman, comportakunman otaq juj ruwaykunatapas yuyayniyoq jina ruwanman”, nispa (“Qanwan adolescente wawaykiwan”. Inglés simipi).

Rimapayay manaraq cambiokuna qallarishaqtin. Wawaykiqa yachananmi cuerponpi ima cambiokuna kananta. Warmi wawakunataqa killan chayamunanmantan rimapayana, qhari wawakunatataq tutakunapi mujunku phawamunanmanta. Yachanankun chay cambiokunaqa qonqaylla jap’inanta, mana jinaqa mancharisqan sientekunkuman. Sumaqllata chay temakunamanta rimapayay, explicay chay cambiokunaqa qhepaman kuraq runaman tukupunanpaq preparashasqanta (Bibliaq yachachikuynin: Salmo 139:14).

Llapanta willay. John wayna yuyarin: “Tayta-mamayqa manan sut’itachu rimapayawaranku. Maytan munayman karan sut’ita rimapayawanankuta”, nispa. 17 watayoq Alana nillantaq: “Mamayqa willawaranmi cuerpoyta imachus pasananta, ichaqa munaranin imayna sientekunaymanta allinta entiendechiwananta”, nispa. Chhaynaqa p’enqakunapaqña kaqtinpas, llapa cambiokunamanta wawaykiman willay (Bibliaq yachachikuynin: Hechos 20:20).

Tapuykunallawan parlayta qallariy. Ususiykitan tapuwaq: “¿Ñachu wakin compañeraykikunata killan jamurunña?” Otaq, “¿compañeroykikunari, asikunkuchu juj chicakunaq cuerponku cambiaqtin?” Qhari wawaykitataq tapuwaq: “¿Asikunkuchu jujkuna mana usqhaychu waynaman tukuqtinku?”, nispa. Sichus jujkunata wayna-sipasman cambiasqanku imaynata afectasqanmanta parlanqaku chayqa, aswan faciltan parlarinqaku. Ichaqa wawaykichis rimaqtinqa “usqhaylla uyariq kaychis, ichaqa allin yuyaywan rimaychis” (Santiago 1:19).

Yanapay ‘allin reparayta allin yuyaykukuytawan’ tarinanpaq (Proverbios 3:21). Chaymantapas imayna sientekusqankupin cambiallankutaq. Wawaykiqa pay kikinmantan piensayta qallarinqa, chayman jinataqmi decidinqa kuraqña kaspapas. Chhaynaqa chay cambiokuna tiempopi yanapaychis allin kaqkunata yachachispa (Bibliaq yachachikuynin: Hebreos 5:14).

Ama sayk’uychu. Askha wayna-sipaskunan chay temamanta mana tayta-mamankuwan rimayta munankuchu. Paykunamanqa manapas imapas interesanmanchu jinatan comportakunku. Ichaqa “Qanwan adolescente wawaykiwan” nisqa libron nin: “Manapas imatapas yachayta munankumanchu jinata comportakuq wayna-sipaskunaqa astawanraqmi yachayta munanku, chaymi ninripas ninriraq uyarishanku”, nispa.