GEORGEQA manan imatapas ruwayta atisharqanñachu. Manan atirqanchu familianman imata mikhuchiytapas. Yarqaywan onqoywanmi llaqtanpi mast’arikusharqan. Ichaqa, tiyasqanmanta karupin huk allin nación kasharqan. Georgeqa yuyaykurqanmi: “Chay nacionman ripusaq, llank’anata tarispaytaq familiayta chayman apapusaq”, nispa.

Nigeria nacionmanta Patriciapas maytan munarqan huk nacionman ripuspa allin kawsayta. Manan llank’anan karqanchu, nitaqmi qolqeyoq kananpaq hinachu kasharqan, chaymi payqa decidikurqan Argelia nacionman ripunanpaq, chaymantataq Españaman. Paymi nin: “Onqoqmi kasharqani, munarqanin qhepaman waway allin kawsananta”, nispa.

Rachelqa España nacionmanmi ripuyta munarqan allin kawsayta tarinanpaq. Payqa Filipinaspin llank’ananmanta qarqochikurqan hinan familiankuna nisqaku huk nacionkunapiqa wasipi empleakuqkunapaq llank’ana kasqanta. Chaymi payqa qolqeta manukuspa pasajeta rantirqan, ripunanpaqmi qosantapas wawantapas nirqan: “Manan unay tiempochu t’aqanakusun”, nispa.

Kay watakunapin 200 millones más runakuna ripurqanku huk nacionkunaman imaynan George, Patricia Rachelpas ruwarqanku hinata. Wakinqa ripurqanku guerrakuna, qatiykachaykuna, pacha chhaphchiykuna otaq hukkunapas kasqanrayku, ichaqa astawanqa qolqeraykun. ¿Ima sasachakuykunapin tarikunku huk nacionman ripuspa? ¿Tarinkuchu imachus munasqankuta? ¿Imaynapin wawakuna tarikunku tayta-mamanku qolqeyoq kanankupaq huk ladoman ripuqtinku? Qatimuqpin chay tapuykunata kutichikunqa.

Huk lado nacionman ripuqkunapaq ñawpaq sasachakuyqa imaynata chayman chayaymi. Georgeqa sinchi karutan purirqan pisi mikhunallantin. Paymi yuyarin: “Waqanapaqmi karqan chay risqaypiqa”, nispa. Askhan ñanllapi qhepapunku.

Patriciaqa Españamanmi chayayta munarqan. Sahara nisqa aqo pampata pasaspan 25 runakunawan huk camionpi rirqanku. Ninmi: “Huk semanapin chayarqayku Nigeriamanta Argeliaman. Chay risqaykupin rikurqayku askha wañusqa runakunata, wañu-wañullaña aqo pampanta purishaq runakunatapas. Yaqachus hina wakin millay choferkunaqa pisi-pisimanta chay ñankunapi runakunata winch’urpariqku”, nispa.

Rachelmi ichaqa mana George, Patricia hinachu pasarqan, payqa avionpin Españaman rirqan llank’ananpas kasharqanñan. Ichaqa chaypiñan iskay watachayoq wawanmanta llakikurqan. Ninmi: “Huk mama wawanta imayna uywasqanta sapa rikuspaymi sonqoy nanawaq”, nispa.

Georgeqa sasatan yachakurqan huk nacionpi kasqanman. Askha killakuna qhepamanñan qolqetapas familianpaq apachimurqan. Ninmi: “Maynin tutakunan llakikuymanta sapay tarikusqaymantapas waqarqani”, nispa.

Argeliapi askha killakuna kasqan qhepamanmi Patriciaqa rirqan Marruecos nación tuparinaman. Ninmi: “Chaypin onqokapurqani. Cuidakunaymi karqan mana llaqtayoq warmikuna vendeqkunamanta, chay warmikunatan obligaqku rabona hina llank’anankupaq. España nacionman rinaypaqmi qolqeta tarirqani, ichaqa ancha peligroson karqan lamar qochanta viajayqa. Risqayku boteqa manan allinchu karqan, manan sinchi runata apananpaq hinachu karqan. ¡Zapatoykuwanmi unu haykumuqta horqonayku karqan! Chayaqtiykuqa manan kallpaypas karqanchu lamar qochaq patanman purispa lloqsinaypaq”, nispa.

Huk nacionman ripuyta yuyaykuqkunaqa manan viajepi sasachakuykuna kasqallantachu qhawarinanku. Kallantaqmi chay nacionpi huk simi rimasqanku, imayna kawsasqanku, chay nacionniyoq kanapaq papelta horqoy sasa kasqan chaypaq qolqeta necesitakusqanpas. Mana chayta horqoqtinkuqa sasan llank’ana tariy, maypi tiyay, imata estudiaypas otaq hospitalpi hampichikuypas. Chaymantapas sasan carrota manejanapaq documentota horqoy, bancoman qolqe churaypas. Mana documentoyoqkunataqa nishutan llank’achinku pisillata pagaspa.

Chaymantapas qolqeq chanin kaynintan qhawarinallataq. ¿Thak kaytachu qolqe qowasunman? Biblian nin: “Qhapaqyanaykipaq ama afanakuychu, chaymanta waqaychakunaykipaq yuyayniyoq kay. Huk ratollan chaytaqa qhawarinki, manataq kapunchu, chaykunaqa ankakuna hinan raphrachakun, hinaspa phalaripun”, nispa (Proverbios 23:4, 5). Chaymantapas munakuy, thak kawsay, familiapi hukllachasqa kawsaypas manan qolqewanqa rantikunmanchu, chaykunan aswan importanteqa. Askha casarasqakunan wawankuwan munanakuspa  kawsayninkuta saqenku qolqeyoq kayta munaspa. ¡Chayqa ancha llakikunapaqmi! (2 Timoteo 3:1-3.)

Runakunaqa necesitanchismi ‘Dios maskhayta’ (Mateo 5:3). Paykunatan Dios kamachirqan wawankuman Paymanta, imachus munasqanmanta, kamachikuyninkunamantapas yachachinankupaq, chaymi allin taytakunaqa chayta hunt’anankupaq kallpachakunku (Efesios 6:4).

Huk nacionman ripuqkunaq imaynapi tarikusqankuqa manan kaqllachu, ichaqa llapankupas ñak’arinkun George, Rachel, Patricia hina. Llapankun ñak’arinku familia mana kuska kasqanrayku, askha watakunamantaraqmi yapamanta kuska kankuman. Georgeqa tawa watamantaraqmi familianwan huñukurqan.

Rachelqa yaqa phisqa watamantan Filipinas nacionninman kutirqan ususinrayku. Patriciataq Españaman chayarqan qholla wawachantin, paymi nin: “Payllan tukuy imaypas, chaymi allinta cuidani”, nispa.

Huk nacionpi kaqkuna mana qolqeyoqña tarikunku, familiankumantaña karupi kashanku otaq sapallankuña sientekunku chaypas askhan nacionninkuman mana kutipunkuchu. ¿Imarayku? Imapas ruwasqanku mana allin lloqsiqtinmi p’enqakunku wasinkuman kutimpuqtinku pisichasqa kanankuta.

Filipinasmanta Allanqa kutimpurqanmi. Allin llank’anataña Españapi tarirqan chaypas huk wata partinmantaqa wasinpiñan kasharqan. Paymi nin: “Sinchitapunin esposaymanta ususichaymantawan llakikurqani. Hinan decidikurqani huk nacionpi llank’anaypaqqa familiaytawan pusanaypaq, chaytapunin qhepaman ruwarqani. Familiaymi qolqemantaqa aswan chaniyoq”, nispa.

Patriciapas tarillarqantaqmi qolqemantapas aswan chaniyoq kaqta. Españamanmi apakusqa huk Bibliata. Paymi nin: “Chaytaqa suerte qowananpaq mana allinkunamantapas cuidawananpaqmi hap’irqani. Qhepamantaq reqsirqani Jehová Diospa Testigonta. Manan hayk’aqpas munarqanichu paykunawan parlaytaqa, hinan imaymanata tapuyta qallarirqani yachachisqanqa mana cheqaqchu kasqanta rikuchinaypaq, ichaqa allintan imapi iñisqanta defenderqan Bibliawantaq tapuyniykunata kutichiwarqan”, nispa.

Cheqaq kusikuytaqa manan qolqepichu tarinchis nitaq maypi tiyaspachu, aswanpas Diosta, munaynintapas reqsispan chaytaqa tarinchis, chaytan Patriciaqa entienderqan (Juan 17:3). Yacharqanmi Diosqa Jehová sutiyoq kasqanta (Salmo 83:18). Hinaspapas Bibliapin yacharqan Diospa Gobiernollan wakcha kayta tukuchinanta, chay Gobiernopi Jesucristo kamachikuq kasqantapas (Daniel 7:13, 14). Jesusmi ‘wakchata qespichinqa, mana pi yanapaykuqniyoq muchuqtan amachanqa. Ñak’arichiymantan, sarunchaymantan paykunataqa qespichinqa’ (Salmo 72:12, 14).

Qanpas Bibliata leenaykipaqmi tiempota hap’iwaq. Chay libropiqa Diospa yachayninmi kashan, chaymi yanapasunki imachus aswan chaninkaqta ñawpaqman churanaykipaq, allinta decidinaykipaq, sasachakuykunawan ama pisipanaykipaq, suyakuyniyoq kanaykipaqpas (Proverbios 2:6-9, 20, 21).