RUNAKUNAQA imaymana pasasqanwanmi mana wasiyoq kapunku. Joeqa desgraciaq pasasqanwanmi mana wasiyoq kapurqan, wakintaq ichaqa Martín hina vidankuwan aburrikuspa wasinkuta saqespa ripunku. Wakinkunataq callepi tiyanku pobre kasqankurayku, trabajota mana tarisqankurayku, wasipas cuestasqanrayku otaq ima desgraciapas pasasqanrayku. Wakinkunataq maltratasqa kaymanta ayqekuspa, alcohol viciowan kaspa, droga vicioyoq kaspa otaq umamanta onqoyniyoq kaspa.

Kay hina problemakunaqa manan pobre nacionkunallapichu otaq guerrakunaq pasasqan llaqtakunallapichu. Psicologiamanta profesor Paul Toro nin: “Qhapaq nacionkunapas chay hinapin tarikushanku”, nispa. * ¿Imarayku? Runakunaq problemantan mana pipas yanapayta atinchu gobiernokuna imaymanataña ruwanku chaypas yanqapaqmi, chaymantapas qhapaqkunan astawan qhapaqyashanku pobrekunataq astawan pobreyashanku.

¿Mejoranqachu runakunaq kawsaynin? Wakin runakunaqa Bibliata estudiaspan yachanku huk sumaq  suyakuy kasqanmanta, chaymantan pisillapi yachasun. Bibliapiqa askha yachachikuykunan kan imaynata llapanchis kusisqa kawsanamanta ama llaki onqoywan hap’ichikunamanta ima. Chaytan rikusun Joepa Martinpa kawsayninmanta yachaspa.

Bibliotecapi trabajaq Cindiqa Jehová Diospa testigonmi, chaymi Joepaqqa Qhawaq, ¡Rikch’ariy! revistakunata waqaychapullaqpuni sapa kuti paywan rimaq riqtin qonanpaq. Cindi nin: “Joetaqa rikuq kani yachayniyoqta hina, educado runata, humilde runata hinan”, nispa. Hinan Joetaqa invitarqan huñunakuyninman. Joe huñunakuyman riqtinmi llapa hermanokuna sumaqta respetowan chaskirqanku chaymi payqa rishallarqan. Huk testigo Bibliamanta yachachinanpaq niqtintaq usqhaylla chaskikurqan.

Bibliamanta yachasqanqa ancha allinninpaqmi karqan. Joeqa Bibliaq nisqantan kasukuyta qallarirqan hinaspan kawsayninpi cambiayta qallarirqan. Yacharqanmi kawsayqa Diospa regalon kasqanta, chaymi cuentata qokurqan fumayqa cuerponta qhellichashasqanta (Salmo 36:9). Bibliapas ninmi: “Tukuy qhelli kaqmanta ch’uyanchakusun”, nispa (2 Corintios 7:1). Chaymi Joeqa manaña fumapurqanchu. Chay ruwasqanqa manan saludnillanpichu yanaparqan, yacharqanmi qolqe ahorraytapas.

Biblian niwanchis llank’ananchispuni kasqanta, chayta entiedespan Joeqa llank’anata maskhayta qallarirqan (1 Tesalonicenses 4:11, 12). * Chaymantapas allintan entienderqan Eclesiastés 2:24 textoq kay nisqanta: “Runapaq aswan allinqa mikhuyllanmi, ukyayllanmi, llank’asqanpipas kusikuynillanmi”, nispa. Llank’anayoq kayqa allintan qhawarichiwanchis, pisichikuqkunatapas yanapayta atisunmanmi (Efesios 4:28).

Cindi nin: “Joepa kallpachakusqanta rikuspan hermanokunaqa sumaqta chaskirqanku, wakinkunataq yanaparqanku gobierno wasita qonanpaq solicitudta presentananpaq”, nispa. Joeqa allintan iñiyninpi wiñasharqan, hinaspan Jehová Diospa testigon kapurqan. Kunantaq hukkunata yanapashan Bibliaq yachachisqanman hina kawsanankupaq (Proverbios 3:13, 14).

Martinqa 20 watanpi kashaspan tapukurqan imapaq kawsasqanta. Paymi nin: “Yachaytan munarqani religionkunamanta, filosofía nisqamanta ima; drogakurqani iman, ichaqa manan imapas kusichiwarqanchu”, nispa. Chaymi California llaqtata ripurqan qhepamantaq Hawái nisqa llaqtaman chaypiqa paraisotapas tarinman hinan sientekurqan. Paraíso hinaña chay llaqta karqan chaypas manan kusichirqanchu. Martinmi yuyarin: “Sinchi llakisqan kasharqani chaymi wañuchikuyta munarqani”, nispa. Chay hinapi tarikuspan payqa Diosmanta rogakurqan: “Sichus Diospuni kanki chayqa reqsichikuy ñoqawan”, nispa.

 Hinan Martinqa yuyarirqan “Jehová Diospa testigonkunaq huñunakunanku wasi” nisqa letrayoq edificiota rikusqanta. Yachaytataq munarqan imata chaypi yachachisqankumanta. Paymi nin: “Ñoqaqa karqani hatuchaq sunkhayoq, hatuchaq chukchayoq, p’achaypas qhellillañan karqan, ichaqa sumaqtan chaskiwarqanku”, nispa. Bibliamanta yachachinankupaq niqtinkun “munani” nirqan, chaymi playapi wasinmantapachan llaqta plazakama puriq Bibliamanta yachachinankupaq.

Martinqa chayraqmi tapukuyninkunaq kutichiyninta tarirqan. Hinaspa manaña llakiwan ñit’ichikurqanñachu, entienderqantaq Jesuspa kay nisqanta: “Kusisamiyoqmi huch’uyyaykukuspa Diosta maskhaqkunaqa”, nispa (Mateo 5:3). Chayraqmi yacharqan imapaq kawsasqanta.

Kawsayninpi cambiasqanqa sut’itan rikukurqan. Payqa Joe hinan Bibliaq nisqanman hina kawsayta qallarirqan. Jehová Diospa testigonkunaq yanapasqanmi llank’anata tarirqan maypi tiyananpaq wasita ima. Martinmi nin: “Manañan vecinokunaqa sutichawarqankuñachu ‘mana wasiyoq plazamanta runa’ nispa. Paykunaqa admirasqan qhawawarqanku kawsayniypi cambiasqaymanta”, nispa.

Martinqa Argentina nacionmanmi kutipurqan chaypin Jehová Diospa testigon kapurqan. Kunantaq hukkunata yanapashan kusisqa kawsayta tarinankupaq.

Jeremiasqa Diospa siervonmi karqan, payqa sasa tiempopin kawsarqan. Huk millay reymi llaqtanta atipaspa llaqtamasinkunata esclavopaq apapurqan (Lamentaciones 1:3). Manaña payta aparqankuchu chaypas lliw kaqninkunatan chinkachipurqan. Chaymi Diosmanta mañakurqan: “Llakikuyniyta mana wasiyoq kasqaytawan yuyarikuway”, nispa (Lamentaciones 3:19, NM).

 Ichaqa Jeremiasqa seguron kasharqan Jehová Dios mana saqerparinanpi (Jeremías 1:8). Payqa allintan yacharqan Bibliapi Diospa promesankunata, chaymi confiarqan Diosqa sufrimientotapas yarqaytapas tukuchipunanta (Salmo 37:10, 11).

Chay promesaqa manan runakunaq atiyninwanchu hunt’akunqa aswanpas Diospa gobiernonwanmi (Daniel 7:13, 14). Chay gobiernopi kamachikuqqa Jesucriston, payqa kay pachaman hamuspan pobrekunata anchata khuyapayarqan (Lucas 7:22; 14:13). Chay gobierno kamachikuqtinqa ‘chanin runa t’ikarinqa, thak kawsaypas hunt’aykunqa’. Cristoqa ‘waqyakuqninkunata, wakchakunatan’, ‘mana pi yanapayniyoqkunata, muchuqkunata’ iman ‘ñak’arichiymanta sarunchaymanta’ salvanqa (Salmo 72:7, 12, 14).

Jesusqa Diospa gobiernonmantan predicaq (Lucas 4:43). Paymi yachachirqan kay hinata Diosmanta orakunankupaq: “Qhapaqsuyuyki [otaq gobiernoyki] hamuchun, munayniyki kay pachapi ruwakuchun, imaynan hanaq pachapipas ruwakun hinata”, nispa (Mateo 6:9, 10). ¿Imaynan kanqa Diospa gobiernonpi kawsay? Diosmi Bibliapi willawanchis:

• “Wasitan wasichanqaku, hinaspan chaykunapi tiyanqaku, uvastan plantanqaku, chaypa rurusqantan mikhunqaku. Manan wakpa tiyananpaqchu wasichanqaku, manan wakpa mikhunanpaqchu mallkinqaku [...] llank’asqankuq rurusqantan kusisqa mikhunqaku” (Isaías 65:21, 22)

• “Sapanka runan tiyaykunqa uvas yuran k’uchupipas higos sach’an k’uchupipas, manataqmi pipas manchachiqninku kanqañachu, Tukuy-atiyniyoq Señor Diosmi chay hinata nin” (Miqueas 4:4)

Chay promesakunapi suyakuymi kallpachawasun ima llakikuykunatapas aguantanapaq. Chay promesakuna hunt’akunankamaqa Bibliapi yachachikuykunan yanapawasun problemanchiskunata allichananchispaq kusisqa kawsananchispaqpas, chay hinatan yanaparqan Joeta Martinta hukkunatapas. Jehová Dios kikinpunin niwanchis: “Uyariwaqniymi ichaqa mana imanasqalla tiyanqa, mana imatapas manchakuspalla”, nispa (Proverbios 1:33). ¡Qanpas chay hinata kawsawaqmi!