1, 2. Salmos 25:14 nisqanman jina, ¿imatan ruwananchis Jehová Dioswan allin amigontin kananchispaq?

 ¿IMANIWAQTAQ? ¿Imayna runan kana allin amigo kanapaq? Yaqapaschá niwaq: “Allintan qhawarinakuna, sumaqtan yanapanakuna”, nispa. Ichaqa manachá niwaqchu: “Manchanakunan”, nispaqa. Ichaqa kay yachachikuyta orqokusqan textoq nisqanman jinaqa Jehová Dioswan amigo kanapaqqa manchakunan payta (leey Salmos 25:14).

² Jayk’a wataña Diosta servishanchis chaypas, llapanchismi Jehová Diostaqa manchakushanallanchis. Ichaqa, ¿imataq Diosta manchakuyri? ¿Iman yanapawasunman sonqomanta payta manchakunanchispaq? ¿Imatan yachasunman ñaupa tiempopi Diosta manchakuq mayordomo Abdiasmanta, uma sacerdote Jehoiadamanta, rey Jehoasmantapas?

3. ¿Imaraykun mayninpi allinpuni kanman manchakuq kay?

³ Mayninqa imatapas manchakuyqa allinmi. Manchakuq kasun chayqa allin yuyaywanmi imatapas ruwasun, manan comuntachu. Kaypi piensasun: Manchakuq kasun chayqa manan nishutachu qaqa patakunaman asuykusun, manan comuntachu alto patakunamanpas seqasun. Manchakuq kasun chayqa manan comuntachu imatapas ruwasunchis, chhaynapi ama k’irikunanchispaq. Manchakuq kayqa yanapawallasuntaqmi piensarispa imatapas rimananchispaq, chhaynapi amigonchiskunawan ama phiñachinakunanchispaq.

4. ¿Jehová Diosta imayna qhawarinanchistan Satanás munan?

⁴ Satanasqa munan Jehová Diosta millay Diosta jina qhawarinanchistan; Elifaz jina piensananchistan munan. Chay runaq nisqanman jinaqa Jehová Diosqa vengakuq Diossi, millay Diossi, payqa  manas kamachinkunaq ima ruwasqankuwanpas contentakunchu (Job 4:18, 19). ¿Imaraykun Satanás munanman Jehová Diosta chhaynata qhawarinanchista? Payqa munashan Diosninchismanta t’aqakunanchistan. Satanaswan mana engañachikunanchispaqqa yachananchismi Jehová Dios manchakuyta, ichaqa chay manchakuyqa manan khatatataspa manchakuychu, manataqmi Diosta millayta jina rikuychu.

5. ¿Iman Diosta manchakuy?

⁵ Jehová Diosta manchakuq runaqa tukuy sonqonwanmi payta munakun; manan munanchu paymanta t’aqakuyta, ni sonqonta k’iriytapas. Jesuspas manchakurqanmi Jehová Diostaqa (Heb. 5:7). Ichaqa payqa manan Jehová Diostaqa millay Diosta jinachu rikurqan (Isa. 11:2, 3). Aswanmi paytaqa tukuy sonqonwan munakurqan, payllatataqmi kasukuqpas (Juan 14:21, 31). Noqanchispas tukuy sonqon respetananchis Jehová Diostaqa, payllatataqmi jatunchananchispas munakuq, yachayniyoq, atiyniyoq, chanin Dios kasqanrayku; payqa anchatan munakuwanchis. Payta kasukusunchis chayqa sonqontan kusichisunchis, mana kasukusun chaytaq llakichisunchis (Sal. 78:41; Prov. 27:11).

6. ¿Imatan ruwananchis Dios manchakuyta yachananchispaq? (Salmos 34:11).

⁶ Manan pipas Diosta manchakuspallañachu nacen, aswanmi chaytaqa pisi-pisimanta yachana (leey Salmos 34:11). ¿Imakunan yanapawasunman Diosta manchakuyta yachananchispaq? Chaypaqqa paypa kamasqankunatan tukuy yuyaywan qhawarinanchis. Chaykunata qhawaspan reparasun Jehová Dios yachayniyoq, tukuy atiyniyoq kasqanta, anchata munakuwasqanchistapas. Chaykunapi allinta piensasun chayqa respetasunmi payta, munakusun iman (Rom. 1:20). Chaymanta rimashaspan Adrianne sutiyoq hermana nirqan: “Campokunapi imaymanakunata qhawaspan reparani Jehová Dios may yachayniyoq kasqanta. Paypa kamasqankunaqa admiraypunin, chaykunapi piensaspan reparani: Payqa yachanmi imas noqapaq allin chayta”, nispa. Payqa allintas chaykunapi yuyaymanasqa, paymi nillarqantaq: “Kausayta qowaqniy Jehová Diosmantaqa manapunin imaña kaqtinpas t’aqakuymanchu”, nispa. ¿Imatan chaymanta yachasunman? ¿Noqanchispas manachu tiempochata orqosunman Diospa kamasqankunapi piensarinanchispaq? Chayta ruwasun chayqa astawanmi Jehová Diosta respetasun munakusun ima (Sal. 111:2, 3). 

7. ¿Imaraykun nisunman “mañakuyqa yanapawanchismi Jehová Diosta manchakunanchispaq” nispa?

⁷ Chaymantapas Jehová Diosta manchakuyta yachananchispaqqa sapa kutillanmi paymanta mañakunanchis. Sapa kutillan paywan rimasun chayqa astawanmi payman jujllachakusunchis. Ima llakitapas aguantananchispaq kallpata mañakusun chayqa atiyninpin, poderninpin piensasunchis. Wawan Jesusta qowasqanchismanta “gracias” nisun chayqa, munakuwasqanchispin piensasunchis. Ima sasachakuypipas tarikuspa yanapayninta mañakusun chayqa, yachayniyoq kasqantan allinta reparasun. Llapa chaykunapi paypa yanapayninta mañakusun chayqa, astawanmi payta respetasun, manataqmi imatapas sonqonta k’iriqta jinaqa ruwasunchu.

8. ¿Imatan ruwanallanchistaq Jehová Diosta manchakunanchispaq?

⁸ Chaymantapas Jehová Diosta manchakunapaqqa sapa kutillanmi Bibliata estudiananchis. Ichaqa manan yanqa leeyllachu chaytaqa leenanchis, allintan reparananchis mayqenkunas allin ejemplo chayta, mayqenkunataqsi mana allin ejemplo chayta. Chaymi kunan rimasunchis Jehová Diosta wakin serviqkunamanta. Ñaupaqta rimasunchis rey Ajabpa wasinpi encargakuq Abdiasmanta. Chaymantataq rimasunchis uma sacerdote Jehoiadamanta. Rimallasuntaqmi Judapi rey Jehoasmantapas, payqa Jehová Diosta manchakuspan kausarqan, chaymantan ichaqa paymanta t’aqakapurqan.

9. ¿Imaynatan Abdiasta yanaparqan Jehová Diosta manchakusqan? (1 Reyes 18:3, 12).

⁹ Bibliapin Abdiasmanta b nin: “Jehová Diosta manchakuq runan karqan”, nispa (leey 1 Reyes 18:3, 12). Abdiasqa Jehová Diosta manchakusqanraykun honrado runa karqan, confianapaq jinataqmi karqanpas, chhayna kasqanta rikuspan reypas wasinta qhawaqta churarqan (tupanachiy Nehemías 7:2 textowan). Chaymantapas Abdiasqa Diosta manchakusqanraykun mana manchakuq valiente karqan, chhayna kayqa allinpunin karqan tiemponpiqa. ¿Imarayku? Payqa Ajabpa kamachikusqan tiemponpin kausarqan, chay reyqa millaymi karqan. Bibliaq nisqan jina, “Ajabqa ñaupanta kaq reykunamantapas astawanraqmi Jehová Diospa cheqnikusqan ruwaykunata ruwarqan” (1 Rey. 16:30). Chaymantapas Ajabqa Baal idolota adoraq Jezabelwanmi casarasqa kasharqan. Chay warmiqa nishutapunin Jehová Diosta cheqnikurqan, chayraykun Jehová Dios yupaychaq runakunatapas chinkachiyta munarqan, profetankunatapas askhatan wañuchipurqan (1 Rey. 18:4). ¡Chay tiempopi Jehová Diosta yupaychayqa may sasapunichá karqan!

10. ¿Imaynatan Abdías rikuchirqan mana manchakuq valiente kasqanta?

¹⁰ ¿Imaynatan Abdías rikuchirqan mana manchakuq valiente kasqanta? Jezabel Jehová Diospa profetankunata qatikachashaqtinmi Abdiasqa chay warmimanta pachaj profetakunata pakarqan. Pisqa chunka profetakunatan juj ladopi pakarqan, wakin pisqa chunkatataq juj ladopi; chaymantapas paykunamanqa unutapas t’antatapas mana faltaytan aparqan (1 Rey. 18:13, 14). Sichus Jezabel chay ruwasqanta yacharunman karqan chayqa, wañuchipunmanmi karqan. Abdiasqa noqanchis jina runataq karqan chayqa manchakurqanchá wañuytaqa; ichaqa, Jehová Diosta kamachinkunatawanmi pay kikinmanta mastaraq munakurqan.

11. ¿Imakunatan wakin iñiqkuna ruwashanku Abdías jina? (Qhaway kay parrafopaq fotota).

¹¹ Kay tiempopipas askha iñiqmasikunan Diosta servinanchista jark’asqanku llaqtakunapi tiyashanku. Paykunaqa respetankun autoridadkunataqa, ichaqa Abdías jinan Jehová Diosllata yupaychanku, payllatan adoranku (Mat. 22:21). Paykunaqa Diosta kasukuspan rikuchinku runakunata  manchakunankumantaqa Jehová Diosta manchakusqankuta (Hech. 5:29). Chaymi paykunaqa allin willakuykunatapas mana manchakuspa willashallanku, juñunakuykunatapas aparishallankun (Mat. 10:16, 28). Chaymantapas paykunaqa juj iñiqmasikunamanmi chayachinku llapa necesitasqanku qelqakunata. Chaytan hermanonchis Henripas ruwarqan, payqa África ladopin tiyan. Chay ladopiqa jark’asqan iñiqmasikunaqa kasharqanku. Chay tiempopin Henriqa Bibliamanta imaymana qelqakunata hermanokunaman chayachirqan. Paymi nirqan: “Noqaqa nishu manchalin kani, Jehová Diosta manchakusqaychá yanapawarqan chaykunata ruwanaypaqqa”, nispa. Sichus noqanchispas tukuy sonqo Jehová Diosta manchakusun chayqa, manan manchakusunchu sutinrayku ima ruwaytapas.

12. ¿Imaynatan Jehoiadapas esposanpas rikuchirqanku Dios sonqo kasqankuta?

¹² Uma sacerdote Jehoiadaqa Jehová Diostan manchakuq, chaymi pay sonqollapuni karqan; jujkunatapas yanaparqanmi Diosta yupaychanankupaq. Juj kutinmi Jezabelpa ususin Ataliaqa pay kikin churakurqan Judapi reina kananpaq, chaypaqmi ichaqa yaqa llapa nietonkunata wañuchipurqan. Chay warmiqa sinchi millaypunin karqan, rey Davidpa mirayninmanta jamuq yaqa llapa runakunatan wañuchipurqan (2 Crón. 22:10, 11). Jujllatan Jehoiadapa esposan Jehosabeaj librarqan, paymi karqan Jehoás. Juch’uychallataraqmi paytaqa pakarqanku, chhaynapin Davidpa mirayninqa mana chinkarqanchu. Jehoiadaqa Dios sonqo runan karqan, chaymi mana jinatachu qhawarqan Ataliaq imachus ruwasqanta, aswanmi Diosta manchakusqanrayku jujnin reyta pakarqan (Prov. 29:25).

13. ¿Imata ruwaspan Jehoiadá rikuchillarqantaq Dios sonqo kasqanta?

¹³ Jehoás qanchis watachanpi kashaqtinmi, Jehoiadaqa Jehová Diosta munakusqanta rikuchillarqantaq. ¿Imatan ruwanman karqan? Davidpa mirayninmanta jamuq Jehoastan rey kananpaq churayta munasharqan. Chay piensasqan allin lloqsiqtinqa Jehoasmi rey kapunan karqan, mana allin lloqsiqtinqa yaqapaschá paypas wañuchisqa kanman karqan. Ichaqa Jehová Diospa bendicionninwanmi allin lloqsirqan. Paytaqa apoyarqankun umalli runakunapas Leví runakunapas. Chhaynapin Jehoiadaqa Jehoasta rey kananpaq churarqan, kamachikurqantaq Ataliata wañuchipunankupaq (2 Crón. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1). “Chaymantataq Jehoiadaqa reytawan llaqta runakunatawan nirqan Jehová Dioswan juj acuerdota ruwanankupaq, chaypin paykunaqa prometekurqanku Jehová Diospa llaqtallanpuni kashanankupaq” (2 Rey. 11:17). “Chaymantapas Jehoiadaqa Jehová Diospa wasinpa punkunpin churarqan punku qhawaqkunata, chhaynapi pi runapas qhelli kashaqtinqa ama jaykunanpaq” (2 Crón. 23:19).

14. ¿Imayna qhawarisqan karqan Jehoiadá Jehová Diosta jatunchasqanrayku?

¹⁴ Unayñan Jehová Diosqa nisqa: “Jatunchawaqniytaqa jatunchasaqmi” nispa, chaytan Jehoiadawanpas ruwarqan (1 Sam. 2:30). Jehová Diosqa simin qelqapin qelqachirqan chay uma sacerdoteq llapa allinkuna ruwasqanta, chhaynapi noqanchispas paypa ejemplonta qatikunanchispaq (Rom. 15:4). Chaymantapas Jehoiadaqa allin qhawarisqan karqan, chaymi wañupuqtinpas “Davidpa Llaqtan nisqapi p’ampapurqanku, reykunaq sepulturanpi”. Kausashaspan “payqa allinkunata ruwarqan Israelpi Diospaq, Diospa wasinpaqpas” (2 Crón. 24:15, 16).

15. ¿Imakunatan yachasunman Jehoiadawan imakunachus pasasqanmanta? (Qhaway kay parrafopaq fotokunata).

¹⁵ Llapanchismi Jehoiadá jina Diosta manchakunanchis. Ichaqa, ¿imakunatan chay willakuymanta yachasunman? Umalliqkunaqa Jehoiadá jinan Diospa ovejankunata sumaqta qhawarinanku (Hech. 20:28). Kuraq hermanokunapas Jehoiadá jinan Jehová Diosta manchakunanku,  pay sonqon kananku. Chayta ruwanqaku chayqa, imaymanatan Diosqa paykunawan ruwachinqa. Jehová Diosqa sumaqtan Jehoiadata qhawarirqan, wayna-sipaskunapas chhaynatan kuraq hermanokunata qhawarinanku, respetananku, munakunanku ima. Astawanqa unayña Jehová Diosta serviqkunatan chhaynata qhawarinanku (Prov. 16:31). Jehoiadapa tiemponpi umallikunamantapas Leví runakunamantapas imaymanatan yachasunman, paykuna jinan llapanchispas Diospa llaqtanpi pusariqkunata apoyananchis (Heb. 13:17).

16. ¿Imayna runamanmi Jehoás tukupurqan?

¹⁶ Wayna kashaspaqa Dios sonqon karqan Jehoasqa, Jehoiadapa yanapayninwanmi Jehová Dios manchakuyta yacharqan (2 Rey. 12:2). Jehoiadá wañupuqtinmi ichaqa Judapi mana allin umallikunata kasuspa Diosta saqepurqan. Chhaynapin paypas llaqta runakunapas “sayashaq k’ullukunata idolokunata” ima yupaychayta qallarirqanku (2 Crón. 24:4, 17, 18). Chaykunataña ruwarqanku chaypas Jehová Diosqa kachashallarqanmi profetankunata, chhaynapi payman kutirikunankupaq. Paykunan ichaqa mana kasukuqkuchu. Jehoiadapa churin Zacariastapas c manan kasukurqankuchu. Payqa sacerdote profeta iman karqan, chaymantapas Jehoaspa primonmi karqanpas. Manan chayllapaschu karqan, Jehoasqa Zacariasta wañuchinankupaq iman kamachikurqan; manan Zacariaspa papanrayku  kausashasqallantapas yuyarirqanchu. ¡Chhayna millay runamanmi Jehoasqa tukupurqan! (2 Crón. 22:11; 24:19-22).

17. ¿Imapin Jehoás tarikurqan?

¹⁷ Jehoasqa manañan Jehová Diostaqa manchakapurqanñachu, chaymi imaymana mana allinkunapi tarikurqan. Jehová Diosmi nirqan: “Pichus pisichawaqniytan pisichasaq”, nispa (1 Sam. 2:30). Tiempowanmi Jehoasqa Siria runakunawan guerraman jaykurqan. Siria soldadokunaqa pisillan karqanku, Jehoaspa soldadonkunan ichaqa askha karqanku. Askhaña karqanku chaypas atipachikurqankun; Jehoasqa sinchi k’irisqan qheparqan. Siria runakuna kutipusqanku qhepamanmi Jehoastaqa kikin runankuna wañuchipurqanku Zacariasta wañuchisqankurayku. Chaymantapas sinchi millay runa kasqanraykun “mana reykunaq sepulturanpichu p’amparqanku” (2 Crón. 24:23-25).

18. Jeremías 17:7, 8 nisqanman jina, ¿imatan ruwananchis ama Jehoás jina kananchispaq?

¹⁸ ¿Imatan Jehoasmanta yachasunman? Payqa mana allin saphichasqa sach’a jinan karqan. Imaynan mana allin saphichasqa sach’aqa estacaq yanapaynillanwan allinta sayan, chhaynan paypas Jehoiadapa yanapaynillanwan allin karqan. Jehoiadá wañupuqtinmi ichaqa Diosta mana kasukuqkunaq siminta uyarispa Diosmanta karunchakurqan. ¿Imatan chaymanta yachasunman? Jehová Diostaqa manan jujkunaraykullachu ni familianchisraykullachu munakunanchis. Sapankanchismi yachananchis Jehová Dios manchakuyta, pay munakuyta, respetaytapas. Chaypaqmi ichaqa sapa p’unchay Bibliata estudiananchis, chaypin yuyaymanananchis, sapa kutillanmi mañakunanchispas (leey Jeremías 17:7, 8; Col. 2:6, 7).

19. ¿Imatan Jehová Dios munashan noqanchismanta?

¹⁹ Jehová Diosqa manan imatapas mana atinanchistachu mañawanchis. Imatachus pay munan chaytan Eclesiastés 12:13 textopi sut’ita willashan. Chaypin nin: “Diosta manchakuy, kamachikuyninkunata kasukuy; chaypunin runaq imamantapas aswan jatun ruwananqa”, nispa. Jehová Diosta manchakusun chayqa, imaña chayamuwasun chaypas Abdías jina Jehoiadá jinan qaqata sayasun. Manan Jehová Diostaqa saqerparisunchu, payllawanpunin kashasun.