1. ¿Imatan llapa qhari hermanokuna ruwananku allinta imatapas ruwanankupaq?

 REY Davidmi Salomonta nirqan: “Kallpachakuy wawáy, qhari jina imatapas ruway”, nispa (1 Rey. 2:​1-3). Davidpa yuyaychasqanqa kay tiempopi llapa qhari hermanonchiskunapaqwanmi. Sichus qhari hermanokuna Jehová Diospa kamachikuyninkunata uyarikunqaku jinaspa kasukunqaku chayqa, allintan imatapas ruwanqaku (Luc. 2:52). ¿Imaraykun wayna hermanokuna iñiyninkupi poqosqa kananku?

2, 3. ¿Imaraykun wayna hermanokuna kallpachakunanku iñiyninkupi poqosqa kanankupaq?

² Qhari hermanokunaqa imaymana ruwanayoqmi familianku ukhupi kanku, iñiq t’aqapipas askhan ruwanankuqa kan. Sichus waynallaraq kashanki chayqa, munashankipaschá Diospa llaqtanpi ima llank’aymanpas aypayta. Munashankipaschá precursor kayta, yanapakuq qhari kayta, umalliqpas kayta. Chaymantapas yaqapaschá tiempowanqa casarakunki, wawayoq imapaschá kapunki (Efes. 6:4; 1 Tim. 3:1). Chaykunapi allin rinasuykipaqqa allin yuyayniyoq poqosqa cristianon kanayki. b

³ ¿Iman yanapasunkiman allin poqosqa cristiano kanaykipaq? ¿Ima ruwaykunatan allinta yachanayki? ¿Imatan kunanmantapacha ruwawaq jamuq tiempopi ima ruwaytapas allinta junt’anaykipaq? Chaykunamantan kunan yachasun.

4. Waynakuna, ¿maypin tariwaqchis allin iñiyniyoq Dios sonqo qharikunaq ejemplonta? (Qhaway kay parrafopaq fotota dibujokunatapas).

⁴ Allin ejemplokunata maskhay. Bibliapin willashan allin iñiyniyoq Dios sonqo qharikunamanta, paykunaqa imaymanamantan Diospa llaqtanta cuidarqanku. Chhayna qharikunataqa rikunkichá familiayki ukhupipas iñiq t’aqapipas, paykunaq ejemplonta qanpas qatikuy (Heb. 13:7). Jesucristopas allin ejemplon (1 Ped. 2:21). Paykunaq ejemplonpi yuyaymanay, jinaspa reparay imayna kasqankus sapankankumanta gustasunki chayta, jinaspa paykunaq ejemplonta qatikuy (Heb. 12:​1, 2).

5. ¿Imatan ruwanayki allin yuyaykuq kanaykipaq? ¿Imaraykun chayta ruway ancha allinpuni? (Salmos 119:9).

⁵ “Allin yuyaykuq kayta” yachay, amataq chaytaqa kachariychu (Prov. 3:21). Allin yuyaykuq qharikunaqa manaraq imatapas ruwashaspan allintaraq yuyaykunku. Chhaynaqa kallpachakuy allin yuyaykuq kanaykipaq, amataq chaytaqa chinkachiychu. ¿Imaraykun chayta ruwanayki? Kay tiempopi waynakunaqa imachus munasqankuman jinallan imatapas ruwanku (Prov. 7:7; 29:11). Chaymantapas facil-llatan samaykachikuwaq televisionpi internetpi imachus qhawasqaykiwan. Chhaynaqa, ¿imatan ruwanayki allin yuyaykuq kanaykipaq? Chaypaqqa ñaupaqta reparay imaraykus Jehová Dios kamachikuykunata qowanchis chayta, imaraykus chay allinniykipaq chaytapas. Chaymantataq Diospa munasqanman jina imatapas ruway (leey Salmos 119:9). Allin yuyaykuq kayqa allintan yanapasunki allin poqosqa cristiano kanaykipaq (Prov. 2:​11, 12; Heb. 5:14). Kunanqa yachasun imaynatas allin yuyaykuq kay yanapasunkiman hermanakunata respetowan qhawarinaykipaq chayta, imaynatas yanapasunkiman allin yuyaywan p’achakunaykipaq chaytapas.

6. ¿Imatan allin yuyaykuq wayna rikuchinman hermanakunata respetasqanta?

⁶ Allin yuyaykuq kaspaqa respetankin hermanakunata. ¿Imaraykun chayta nisunman? Yaqapaschá juj wayna hermanoman juj sipas hermana gustanman, jinaspa payta astawan reqsiyta munanman. Chayqa manan juchachu. Ichaqa manachus munanraq casarakuyta chayqa, manan imatapas rimanqachu  ni ruwanqachu chay hermana paypi piensananpaq jinaqa, chhaynapin rikuchinqa allin yuyaykuq kasqanta (1 Tim. 5:​1, 2). Ichaqa sichus juj hermanawan reqsinakushan chayqa, manan sapallankuqa purinqakuchu, aswanmi allin iñiyniyoq hermanokunawan compañachikunqaku, chhaynapi chay hermanata mana imaynapipas p’enqayman churananpaq (1 Cor. 6:18).

7. ¿Imakunata qhawarispan allin yuyaykuq wayna p’achata rantikunqa?

⁷ Waynakunaqa allin yuyaywan p’achakuspa allichakuspa iman rikuchillanqakutaq Jehová Dios jina yuyaykusqankuta. Kay tiempopi p’acha ruwaqkunaqa manan Jehová Diosta respetankuchu, qhellita iman kausanku. Chayraykun t’eqe p’achakunata ruwanku, chaymi wakin qharikunaqa warmi jinaraq chay p’achawan rikukunku. Ichaqa sichus iñiq t’aqapi juj wayna kallpachakushan allin iñiyniyoq poqosqa cristiano kananpaq chayqa, Diospa kamachikuyninkunatan ñaupaqta qhawarinqa. Chaymantapas iñiq t’aqapi iñiyniyoq hermanokunaq imayna p’achakusqanta qhawarispan allin p’achata rantikunqa. Chayraykun waynakunaqa manaraq p’achata rantikushaspa tapukunanku: “¿Allin yuyaywanchu ima p’achatapas rantikuni? ¿Respetanichu jujkunaq piensasqantapas? ¿Reparankuchu jujkuna imayna p’achakusqaypi Jehová Diosta servisqayta?”, nispa (1 Cor. 10:​31-33; Tito 2:6). Allin yuyaykuq waynakunataqa respetankun hermanokunaqa, Jehová Diospas anchatan paykunataqa munakun.

8. ¿Imaynatan juj wayna rikuchinman confianapaq jina kasqanta?

⁸ Confianapaq jina kay. Confianapaq jina kanaykipaqqa allintan ima ruwanaykitapas junt’anayki (Luc. 16:10). Chaypaqqa Jesuspa ejemplonmi yanapasunkiman. Payqa allintan ima ruwanantapas junt’aq. Jehová Diospa kamachisqantapas llapantan kasukuq, sasaña mayninpi karqan chaypas. Payqa runakunatan munakuq, astawanqa discipulonkunata; chayraykun paykunarayku wañurqan (Juan 13:1). Qanpas Jesús jina kallpachakuy ima chaskisqayki ruwaytapas allinta junt’anaykipaq. Ichaqa sichus chay ruwayta mana atishankichu chayqa, juch’uyaykukuspa juj allin poqosqa hermanoq yanapayninta mañakuy, jinaspa ganaswan llank’ashallay (Rom. 12:11). Ima chaskisqayki llank’aytapas tukuy sonqowan “Jehová Diospaq jina [ruway], ama runakunapaq jinachu” (Col. 3:23). Ichaqa sichus pantarunki chayqa, k’umuykukuspa chayta reqsikuy (Prov. 11:2).

9. ¿Imaraykun juj wayna imaymana ruwayta yachanan?

⁹ Iñiyniykipi allin poqosqa kanaykipaqqa imaymana ruwaytan yachanayki. Chaymi yanapasunki iñiq t’aqapi ima llank’aytapas allinta junt’anaykipaq. Yanapasunkin juj llank’anata tarispa familiaykita uywanaykipaq, yanapasunkin jujkunawan allinta apanakunaykipaqpas.

10, 11. ¿Imaraykun allinpuni juj waynapaq iñiq t’aqapaqpas chay waynaq allinta leeyta yachasqan, allinta qelqayta yachasqanpas? (Salmos 1:​1-3; qhaway kay parrafokunapaq fotota).

 ¹⁰ Leeyta qelqayta ima allinta yachay. Bibliaq nisqan jina, kusisqa kanapaqpas tukuy ima ruwasqanchispas allinkama lloqsinanpaqpas Diospa palabrantan sapa p’unchay leenanchis, chaypitaq yuyaymanananchis (leey Salmos 1:​1-3). Chaymi yanapawasun allinta yuyaykunanchispaq, ch’uyata piensananchispaq ima (Prov. 1:​3, 4). Iñiq t’aqapiqa chhayna qharikunatan necesitakun, ¿imarayku?

¹¹ Iñiqmasikunaqa allinta yachachiq Bibliawan allinta yuyaychaq qharikunatan necesitanku (Tito 1:9). Sichus allinta leeytapas qelqaytapas yachanki chayqa allintan iñiqmasikunatapas yachachinki, juñunakuykunapi participaspapas allintan hermanokunata iñiyninkupi yanapanki. Chaymantapas Bibliapi imachus estudiasqaykita, juñunakuykunapi asambleakunapi imachus yachasqaykitapas faciltan qelqanki; chayta ruwayqa yanapasunkin allin iñiyniyoq kanaykipaq juj hermanokunata yanapanaykipaqpas.

12. ¿Iman yanapasunki jujkunawan allinta rimanakunaykipaq?

¹² Jujkunawan allinta rimanakuyta yachay. Chay ruwayqa ancha allinpunin cristiano qharikunapaqqa. Chayta ruwanapaqqa yachanaykin jujkuna uyariyta, entiendenaykin imatas piensashanku, imaynas kashanku chayta (Prov. 20:5). Allintan reparanayki imayna kunkawansi pipas rimashan chayta, llakisqachus kusisqachus kashan chaytapas. Chaykunata reparanaykipaqqa tiempotan t’aqanayki jujkunawan kanaykipaq. Sichus celularllapi parlanki mensajekunallata apachinki chayqa, aswan sasan kanqa jujkunawan uya-uyapura rimayqa. Chhaynaqa, kallpachakuy jujkunawan uya-uyapura rimanaykipaq (2 Juan 12).

13. ¿Imatawanmi juj wayna yachanan? (1 Timoteo 5:8; qhaway kay parrafopaq fotota).

¹³ Imayna vida pasayta yachay. Iñiyninpi allin poqosqa cristianoqa yachananmi pay kikinta familiantapas allinta uywayta (leey 1 Timoteo 5:8). Wakin ladopi waynakunaqa taytankumanta juj familiankumanta iman yachanku ima ruwaypipas llank’apakuyta. Juj ladokunapiñataqmi waynakunaqa pisi killakunalla estudianku ima ruwaytapas yachanankupaq. Chhaynaqa allinpunin imallatapas ruwayta yachayqa, chhaynapi vida pasayta yachanaykipaq (Hech. 18:​2, 3; 20:34; Efes. 4:28). Wayna, allin llank’aq kay, amataq ima ruwasqaykitapas kuskanta ruwaruspaqa saqeychu, chhaynapin sumaq qhawarisqa kanki, llank’anatapas usqhayllan tarinki. Sumaq sonqo runachus kanki, imaymana  ruwaytataq yachankipas chayqa, allintan jamuq tiempopi ima ruwaykunatapas junt’anki. Wakinmanta yachasun.

14. ¿Iman yanapanqa juj waynata tukuy tiemponwan Jehová Diosta servinanpaq?

¹⁴ Yaqapaschá tukuy tiempoykiwan Jehová Diosta serviwaq. Kay tiempopi allin yuyayniyoq poqosqa iñiqmasikunaqa yaqa llapankupas wayna kasqankumantapacha precursor kasqankuraykun chhayna kanku. Sichus precursor kanki chayqa, yachankin jujkunata imayna yanapayta, qolqeykitapas manan comuntachu gastanki (Filip. 4:​11-13). ¿Manachu precursor auxiliar kayta munawaq? Chaymi yanapasunkiman precursor regular kapunaykipaq. Chaytan askha hermanonchiskunapas ruwarqanku. Sichus precursor regular kapunki chayqa, facilmi kanqa Diospa llaqtanpi ima ruwaypipas yanapakunaykipaq; yanapakuwaqmi juñunakuna wasikunata jatarichiypipas Betelpipas.

15, 16. ¿Imatan juj wayna hermano ruwanan yanapakuq qhari kananpaq umalliq kananpaqpas?

¹⁵ Yaqapaschá yanapakuq qhari otaq umalliq kawaq. Llapa qhari hermanokunan kallpachakunanku iñiq t’aqapi umalliq kanankupaq. Chaypaqqa Jehová Diospa llapa kamachikuyninkunatan kasukunanku. Bibliaq nisqan jina, “pipas iñiqkuna qhawariq kayta munashan chayqa, ancha allin ruwaytan munashan” (1 Tim. 3:1). Ichaqa, umalliq kanapaqqa ñaupaqtaqa yanapakuq qharin kana. Yanapakuq qharikunaqa imaymanapin umalliqkunata yanapanku. Paykunapas umalliqkunapas juch’uyaykukuspan hermanokunata yanapanku, tukuy sonqomantataqmi Jehová Diosmantapas willanku. Juj waynaqa 17 watanpi kashaspapas atinmanñan yanapakuq qhari kaytaqa. Paychus allin capacitacionta chaskinqa chayqa, atinmanmi 20 watanmantapacha umalliq kayta.

¹⁶ Bibliapin willashan imaynas kananku yanapakuq qharikunapas umalliqkunapas chayta. Chaymantapas willashanmi imakunatas paykuna ruwananku chayta. Ichaqa chaykunataqa ruwananku Jehová Diosta munakusqankuraykun, familiantapas iñiq t’aqatapas munakusqankuraykun (1 Tim. 3:​1-13; Tito 1:​6-9; 1 Ped. 5:​2, 3). Chhaynaqa, tukuy atisqaykita kallpachakuy Jehová Diospa kamachikuyninkunata junt’anaykipaq. Chaypaqqa allinta reparay imaraykus Jehová Dios imatapas kamachishasunki chayta, jinaspa Jehová Diospa yanapayninta mañakuy. c

17. ¿Imaynatan juj wayna preparakunman allin qosa kananpaq, familiantapas allinta umallinanpaq? (Qhaway kay parrafopaq fotota).

¹⁷ Yaqapaschá casarakapunki. Jesuspa nisqan  jina, wakin hermanokunaqa solterollan kayta munanku (Mat. 19:12). Ichaqa sichus casarakuyta munashanki chayqa, allintan familiaykita umallinayki kanqa (1 Cor. 11:3). Jehová Diosqa munanmi qosakuna esposankuta anchata munakunankuta, imachus necesitasqankuta qonankuta, iñiyninkupipas yanaparinankuta (Efes. 5:​28, 29). Chaypaqqa kaypi yachamusqanchismi yanapasunki. Rikusqanchis jina, allin yuyaykuqmi kanayki, respetanaykin warmikunata, confianapaq jinataqmi kanaykipas. Chaymi yanapasunki allin qosa kanaykipaq, familiaykitapas allinta umallinaykipaq.

18. ¿Imatan juj wayna kunanmantapacha ruwanman qhepaman allin tayta kananpaq?

¹⁸ Yaqapaschá wawayoq kapunki. Casarakusqayki qhepamanqa wawayoqpaschá kapunki. Ichaqa allin tayta kanaykipaqqa Jehová Diosmanta yachaymi yanapasunki (Efes. 6:4). Jehová Diosqa mana iskayaspan wawan Jesusta nirqan payta anchata munakusqanta, sonqonpaq jina kasqantapas (Mat. 3:17). Sichus qanpas wawayoq kanki chayqa, yachanaykin wawaykikunata “munakuykin” nispa niyta. Chaymantapas imakunachus allinkuna ruwasqanmantan “kusa wawáy” nispa ninayki. Jehová Dios jina munakuq allin taytaqa wawantan yanapan allin iñiyniyoq poqosqa kananpaq. Chhaynaqa, ¿imaynatan preparakuwaq allin tayta kanaykipaq? Chaypaqqa kunanmantapachan familiaykita iñiq t’aqapi hermanokunata ima sumaqta qhawarinayki (Juan 15:9). Chhayna kayqa yanapasunkin wawayoq kaqtiykipas. Chaymantapas Jehová Diosmi ancha allinpaq qhawarisunki, familiaykipas iñiq t’aqapas munakusunkikun.

19, 20. ¿Imata juj wayna hermano ruwanan allin iñiyniyoq poqosqa cristiano kananpaq? (Tapanpi kaq fotokunata qhaway).

¹⁹ Waynallaraq kashanki chayqa, manan usqhayllachu allin iñiyniyoq poqosqa cristianoqa kapunki. Chayqa manan ñawinchista ch’illmiruy jinallachu, aswanpas allin iñiyniyoq poqosqa cristiano kanaykipaqqa Dios sonqo runakunaq ejemplontan qatikunayki. Chaymantapas allin yuyaykuqmi kanayki, confianapaq jinataqmi kanaykipas. Chaymantapas imaymana ruwaytan yachanayki, jamuq tiempopi ima llank’ayta chaskinaykipaqpas kunanmantapachan preparakunayki.

²⁰ Waynakuna, qankunapaqqa imaymanan ruwanaykichis kashan. Ichaqa yaqapaschá chaykunata sasapaq jina qhawariwaqchis. Chaywanqa amapuni pisipaychischu. Munasqa waynakuna, Jehová Diospa yanapayninwanqa atillankichismi, payqa maytan yanapayta munashasunkichis (Isa. 41:​10, 13). Iñiq t’aqapi hermanokunapas necesitasqaykichispin yanapasunkichis. Sichus Jehová Diospa munasqanman jina imatapas ruwankichis chayqa, kusisqan kankichis. Noqaykuqa anchatan munakuykiku. Tukuy atisqaykichista kallpachakuychis allin iñiyniyoq poqosqa cristiano kanaykichispaq. Chay ruwasqaykichismantaqa Jehová Diosmi anchata bendecisunkichis (Prov. 22:4).