1, 2. ¿Imakunapi tarikuspan mayninpi waqasunman?

 ¿PITAQ mana waqaq kanman? Llapanchispas imamantapas waqanchispunin ¿riki? Mayninqa kusikuymantan waqanchis. Wakinqa wawanku naceqtinmi kusikuymanta weqenkuraq phawarimun. Mayninqa ima munay tiempotapas yuyariqtinchismi kusikuymanta weqenchisraq phawarimun. Maynintaq mayqen amigowanpas unaymanta tupaqtinchis kusikuymanta weqenchis lloqsimun.

² Ichaqa mastaqa waqanchis llakipi tarikuspan. Yaqapaschá pipas traicionawarqanchis, ima onqoywanpaschá kashanchis, mayqen familianchispaschá wañukapurqan. Chaykunaqa may sonqo nanaymi. Chhaynapi tarikuspaqa Jeremías jinapaschá kasunman. Paymi Babilonia runakuna Jerusalenta thunishaqtinku nirqan: “Llaqtay thunisqa kasqanmantan weqey ñawiymanta mayu jinaraq phawashan. Weqeyqa phawamushallanqan ñawiymanta, mana samaspan waqashallasaq”, nispa (Lam. 3:​48, 49).

3. ¿Imatan Jehová Dios ruwan llakipi tarikusqanchista rikuspa? (Isaías 63:9).

³ Jehová Diosqa allintan yachan jayk’a kutitas may tukuytas kay p’unchaykama waqarqanchis chayta. Arí, Bibliaq nisqan jina payqa yachanmi ima llakikunapis tarikurqanchis chayta, uyarinmi auxilio mañakusqanchistapas (Sal. 34:15). Ichaqa manan payqa qhawamullanchu ni uyarimullanchu. Payqa Papanchistaq chayqa khuyapayakuq sumaq sonqo Taytataq chayqa yanapawanchis iman (leey Isaías 63:9).

4. ¿Pikunamantan kaypi yachasunchis, imatan chay yachachiwanchis Jehová Diosmanta?

⁴ Bibliapin willashan imatas Jehová Dios ruwarqan kamachin  runakunaq ñak’arisqanta rikuspa chayta. Chaypaq yachasun Anamanta, Davidmanta, Ezequiasmantawan. ¿Iman paykunata waqachinman karqan? ¿Imatan Jehová Dios paykunapaq ruwapunman karqan? ¿Imaynatan paykunaq ejemplon yanapawasunman llakipi tarikuqtinchis, traicionasqa kaqtinchis, mana imanakuyta atiqtinchispas?

LLAKIMANTA WAQASQANCHIS

5. ¿Imaynan tarikurqan Ana?

⁵ Anamanta yachasun. Payqa sinchi llakipin tarikurqan, maytan waqaqpas. Bibliaq willasqanman jinaqa, Anaq qosanqa iskay warmiyoqmi kasqa, jujninmi karqan Peniná. Chay warmiqa cheqnikuqmi Anata, nishutan ñak’arichiqpas. Chaymantapas Anaqa manan atirqanchu wawayoq kayta, Peninan ichaqa askha wawayoq karqan (1 Sam. 1:​1, 2). Chayraykun Peninaqa Anamanta nishuta burlakuq. ¿Imaynan kawaq karqan chhaynapi tarikuspayki? Bibliaq nisqan jina, Anaqa “sinchi llakisqan” kasharqan, khuyaytan “waqakuq manataqmi mijuqpaschu” (1 Sam. 1:​6, 7, 10).

6. ¿Imatan Ana ruwarqan kallpata jap’inanpaq?

⁶ ¿Imatan Ana ruwanman karqan kallpata jap’inanpaq? Payqa yupaychana karpatan rirqan, chaypin Jehová Diosta yupaychaqku. “Chaypin Anaqa sinchi llakisqa Jehová Diosmanta waqaspa mañakuyta qallarirqan”. Paytan nirqan: “¡Qhawariy Diosnilláy! Sinchitan sufrishani, amayá qonqawaychu”, nispa (1 Sam. 1:10b, 11). Anaqa llapa llakikuynintan Jehová Diosman willakurqan. ¿Imaynatan Jehová Dios Anata qhawarinman karqan? Maytachá paypas llakikurqan.

7. ¿Imaynan Ana tarikapurqan Jehová Dioswan parlasqan qhepaman?

⁷ ¿Imaynan Ana tarikunman karqan Jehová Dioswan parlasqan qhepaman, uma sacerdote Elipas rimapayasqan qhepaman? Bibliapin nin: “Chay qhepamantaq Anaqa ripuspa mijurqan, manañataq llakisqachu karqan”, nispa (1 Sam. 1:​17, 18). Imaynapi tarikusqan manaraq cambiarqanchu chaypas sonqonqa thajñan kasharqan. Llapa sonqo nanayninta llapa llakintan Jehová Diosman saqerqan. Diosqa rikusharqanmi Anaq sufrisqanta uyarirqanmi mañakusqantapas. Jinan payta bendecirqan, askha wawakunayoqmi kapurqan (1 Sam. 1:​19, 20; 2:21).

8, 9. Hebreos 10:​24, 25 nisqanman jina, ¿imaraykun kallpachakuna juñunakuykunaman mana faltakunapaq? (Qhaway kay parrafokunapaq fotota).

⁸ ¿Imatan chaymanta yachasunman? Yaqapaschá sinchi llakipi tarikushanki, mayqen familiaykipaschá wañukapun otaq amigoykipaschá wañukapun. Chhaynapi tarikuspaqa mayninqa sapallanchis iman kayta munanchis. Ichaqa, ¿imaynatan Anaq ejemplon yanapawasunman? Imaynan payqa sinchi llakipi kashaspa Dios yupaychana karpata rirqan, chhaynatan noqanchispas juñunakuykunaman mana faltakunanchischu. Chaypin Ana jina kallpachasqa kasunchis. Sayk’usqaña sinchi nanasqaña kashasunman chaypas juñunakuymanqa rinanchismi (leey Hebreos 10:​24, 25).  Yachasqanchis jinapas juñunakuypiqa kallpachakuq munay textokunatan leekamun. Chaykunawanmi Jehová Diosqa yanapawasunchis, chhaynapi ama nishuta llakikuynillanchispi piensananchispaq, aswanpas allin kaqkunapi piensananchispaq. Chhaynapin pisi-pisimanta sonqonchisqa thaj kanqa.

⁹ Juñunakuykunapiqa hermanonchiskunawan hermananchiskunawan iman tupasunchis. Paykunaqa munaytan kallpachawasunchis (1 Tes. 5:​11, 14). Juj hermanomanta yachasunchis. Payqa precursor especialmi, esposansi wañukapusqa. Paymi nin: “Payta sapa yuyarispaymi waqani. Maynin ratukunaqa juj k’uchuman riruspan waqaylla waqani. Ichaqa juñunakuykunan yanapawan ñaupaqllaman rinaypaq. Hermanokunaq comentasqanmi noqawanpas sumaqta rimasqankun sonqoyta tiyaykachin. Mayninqa juñunakuymanqa llakisqan rini. Chaypi kaspaymi ichaqa thaj kani”, nispa. Rikusqanchis jina juñunakuykunaman mana faltakusunchu chayqa, Jehová Diosqa chaypi kaq hermanokunawan hermanakunawan iman yanapachiwasunchis.

10. ¿Imaynatan Anata qatikusunman sinchi llakipi tarikuspa?

¹⁰ Anaq sonqonqa Jehová Diosman llapa llakinta willakusqan qhepamanqa thajmi karqan. Sichus qanpas 1 Pedro 5:7 textoq nisqan jina, llapa llakiykita Jehová Diosman saqenki chayqa thajmi kanki. Juj hermanapas chaytas ruwasqa. Paypaqtaqa suwakunas qosanta wañuchipusqaku. Paymi nin: “May sonqo nanasqan kasharqani, manan sonqoy tiyaykunanpaqqa piensarqanichu”, nispa. ¿Iman payta yanapanman karqan? Paymi nillantaq: “Ancha munakuq janaq pacha Taytallaymanmi rirqani. Sapa paywan rimaqtiymi sonqo nanayniyqa tiyaykuq. Mayninqa manan imaniytapas atiqchu kani, chaywanpas payqa sonqoytaqa tiyaykachiqmi. Sinchi llakipi sinchi nanasqa kaspan thaj kayta mañakuq kani. Chayllamanmi sonqoypas piensayniypas thaj kariq, kallpata iman qowaq ñaupaqllaman rinaypaq”, nispa. Qanpas llapa sonqo nanayniykita Jehová Diosman willakunki chayqa payqa entiendesunkin. Manapaschá kaq ratuchu ima sasachakuypas chinkarunqa, ichaqa Jehová Diosqa sonqoykitan tiyaykachinqa, thaj kaytan qosunki (Sal. 94:19; Filip. 4:​6, 7). Aguantaq kasqaykimantapas imaymana bendiciontan qosunki (Heb. 11:6).

TRAICIONASQA KASPA WAQASQANCHIS

11. ¿Imaynan tarikurqan David, imarayku?

¹¹ Davidmanta yachasun. Davidqa imaymana llakipin tarikurqan, chaywanmi payqa mayninpi waqaq imaraq. Askha runakunan paytaqa cheqnikurqanku. Wakin familianpas amigonkunapas traicionarqankun, wañuchiyta imaraqmi munarqankupas (1 Sam. 19:​10, 11; 2 Sam. 15:​10-14, 30). Juj kutinpas nirqanmi: “Llakikusqaypin manaña kallpaypas kanñachu; tutantin waqasqaypin puñunaypas joq’ollaña kashan, weqeywanmi qatanaypas apillaña kashan”, nispa. ¿Iman payta chhaynaniraqta sufrichinman karqan? Pay kikinmi nirqan: “Noqa contra jatarisqanku jawan”, nispa (Sal. 6:​6, 7). Arí, jujkunan Davidtaqa sinchita ñak’arichirqanku, mana aguantayta atispan payqa waqakullaqña.

12. Salmos 56:8 textoq nisqan jina, ¿imatan David allintapuni yacharqan?

¹² Imaymanapiña ñak’arirqan chaypas, Davidqa yacharqanmi Jehová Dios paywan kashasqanta. Chaymi juj kuti nirqan: “Jehová Diosqa uyariwanqan khayna waqasqaytaqa”, nispa (Sal. 6:8). Juj kutipas chhayna munay simikunataqa rimarqanmi (leey Salmos 56:8). Chaypi imachus nisqanmi rikuchirqan imaynas Jehová Diosqa imayna tarikusqanchista atento qhawamushan chayta. Davidpa nisqanman jinaqa, Jehová Diosqa weqenchispa sut’usqantapas imapipas jap’ishanman jinas kashan, libronpipas  chaykunata anotashanman jinas kashan. Arí, Davidqa tukuy sonqon Jehová Diospiqa confiarqan. Yacharqanmi imaynas payqa llakinkunata rikumushan chayta, imaynas kallpachasharqan chaytapas.

13. ¿Iman yanapawasunman pipas traicionawaqtinchis? (Qhaway kay parrafopaq fotota).

¹³ ¿Imatan chaymanta yachasunman? Yaqapaschá pipas traicionarqasunki. Qosaykipaschá esposaykipaschá traicionarqasunki. Casarakunaykipaq reqsinakusqayki runapaschá saqepurqasunki, mayqen amigoykipaschá otaq familiaykipaschá Jehová Diosta saqepun. Chhaynakunapi tarikuyqa may llakikunapaqmi. Juj hermanomanta yachasun. Paypaqqa esposansi jujwan pantapusqa, jinaspa payta wiqch’upusqa. Paymi nin: “Mana piensaymi karqan, mosqoypipas kashayman jinan karqani. Mana serviqpaq jinan qhawarikurqani. May llakisqan sinchi renegasqan kasharqani”, nispa. ¿Iman yanapasunkiman chhaynakunapi tarikuqtiyki? Kaypin piensanayki: Jehová Diosqa manan jayk’aqpas saqesunkichu. Chay hermanon nillarqantaq: “Chaypin allinta yacharqani: Runakunaqa yaqapaschá traicionasunkiman, Jehová Diosmi ichaqa mana jayk’aqpas traicionasunkimanchu. Payqa noqapaqqa jatun qaqa jinan. Payqa imaña kaqtinpas mana kuyurispan qanllawan kashanqa”, nispa. Chay hermanoq nisqan jina manapunin pipas Jehová Dios jinaqa munakuwasunmanchu (Sal. 37:28). Chayrayku piña imataña ruwawarqanchis chaypas amapuni qonqasunchu: Jehová Diosqa maytan munakuwanchis (Rom. 8:​38, 39). Piña ñak’arichiwasunman sonqonchistaña k’iriwasunman chaypas Jehová Diosqa tukuy sonqon munakuwanchis.

14. Salmos 34:18 textoq nisqan jina, ¿imatan Jehová Dios ruwan llakipi tarikuqta rikuwaspanchis?

¹⁴ Pipas traicionarqasunki chayqa Salmos 34:18 textopi Davidpa imachus nisqanmi yanapasunkiman (leey Salmos 34:18). Chay textopi “sinchi llakisqakunatapas” nisqanmantan juj libropi nin: “Chaypiqa mana suyakuyniyoqkunamanta nillanmantaqmi”, nispa. ¿Imaynatan Jehová Dios yanapanman chhaynapi tarikuqkunata? Chay textollapitaqmi nin: “Jehová Diosqa sonqo nanasqakunawan kuskan kashan”, nispa. Arí, Jehová Diosqa imaynan juj tayta waqashaq wawachanta marq’aykuspa munayta munaykapun, chhaynatan noqanchiswanpas ruwan. Payqa llakipi tarikusqanchista rikuspan jamuwanchis, jinaspa munayta sonqochawanchis. Chaymantapas munay willakuykunatan willawanchis chayta suyakuspa thaj kananchispaq (Isa. 65:17).

MANA IMANAKUYTA ATISPA WAQASQANCHIS

15. ¿Imamantan Ezequías khuyayta waqarqan?

¹⁵ Rey Ezequiasmanta yachasun. Payqa 39 watanpi kashaspan sinchita onqopurqan. Profeta  Isaiaswanmi Jehová Diosqa willachirqan imaynas payqa wañupunan karqan chayta (2 Rey. 20:1). Chayllapipas llapa imapas tukupunman jinan Ezequiaspaqqa kasharqan. Jinan payqa khuyayta waqayta qallarirqan, Jehová Diospa yanapaynintapas rogakurqanmi (2 Rey. 20:​2, 3).

16. ¿Imatan Jehová Dios ruwarqan Ezequiaspa mañakusqanta uyarispa waqasqantapas rikuspa?

¹⁶ Jehová Diosqa uyarirqanmi Ezequiaspa mañakusqanta, rikusharqanmi waqasqantapas. Jinan Isaiaswan willachimurqan: “Mañakusqaykitan uyarimuni, waqasqaykitan rikumuni, chaymi noqa Jehová Dios qhaliyachisayki”, nispa. Arí, Jehová Diosqa khuyapayarqanmi Ezequiasta, chaymi aswan unayta kausachirqan. Payqa Jerusalén runakunatan Asiria runakunaq makinmanta libranan karqan (2 Rey. 20:​4-6).

17. ¿Imatan Jehová Dios ruwanqa onqosqa tarikuqtinchis? (Salmos 41:3; qhaway kay parrafopaq fotota dibujotawan).

¹⁷ ¿Imatan chaymanta yachasunman? Mayninqa yaqapaschá sinchi onqosqa kashanchis manapaschá qhaliyaytapas atishanchischu. Chhaynapi tarikuspaqa llapa nanayninchistan Jehová Diosman willakunanchis. Waqananchis kaqtinpas paywan waqasun. Bibliapin nin: “Paymi may khuyapayakuq Taytaqa, tukuy ima llakipi kallpachaq Diospas”, nispa (2 Cor. 1:​3, 4). Manapaschá Jehová Diosqa kay tiempoqa llapa llakinchistachu chinkachinqa, ichaqa kallpatan qowasun llapa imatapas aguantananchispaq (leey Salmos 41:3). Arí santo espirituntan qowasun, chhaynapi kallpata jap’inanchispaq allin yuyaywan imatapas ruwananchispaq. Chay espirituq yanapayninwanqa thaj kayta iman tarisun (Prov. 18:14; Filip. 4:13). Chaymantapas Jehová Diosqa jamuq tiempomanqa llapa ima onqoytan chinkachipunqa (Isa. 33:24).

18. ¿Ima texton yanaparqasunki sinchi llakipi tarikushaqtiyki? (Qhaway “ Jehová Diospa ñawinchista ch’akichisqan simikuna”, nisqa willakuyta).

¹⁸ Ezequiasqa maytachá kallpachakurqan Jehová Diospa willakuyninta uyarispaqa. Noqanchispas Diospa siminta uyarisun chayqa kallpachakusunmi. Chhayna llaki tiempopi kallpachawananchisraykun Jehová Diosqa chay kutikunapi imakunachus rimasqanta qelqachirqan (Rom. 15:4). África ladopi juj hermanomanta yachasun. Paypis cáncer onqoyta tarisqaku, jinas payqa mayninqa khuyayta waqakuq. Paymi nin: “Noqataqa Isaías 26:3 textoq nisqanmi allinta kallpachawan. Manapaschá jark’asunchu ima llakipi tarikunanchistapas. Ichaqa chay textopi nisqan jina imapiña tarikusun chaypas Jehová Diosqa qowasunmi thaj kayta, chhaynapin allin yuyaywan imatapas ruwasunchis”, nispa. ¿Qanta ima textopas chhaynata yanaparqasunkichu? Yaqapaschá llakipi kashaspayki mana imata ruwayta atisharqankichu, chay ratupaschá juj texto yanaparqasunki.

19. ¿Ima bendicionkunan suyawashanchis?

 ¹⁹ Ñan Diospa p’unchayninqa chayamushanña. Chay p’unchay chayamunankamaqa imaymana ñak’ariykunan llakikuykunan chayamuwasunchis. Ichaqa Anamanta, Davidmanta, Ezequiasmanta yachasqanchis jina, Jehová Diosqa yachashanmi imaraykus waqanchis chayta. Payqa yuyashallanmi jayk’aq waqasqanchista, may tukuy waqasqanchistapas. Chhaynaqa, ima llakipipas ima nanaypipas tarikushanchis chayqa, llapanta chayta payman willakusun, amapuni hermanonchiskunamantapas t’aqakusunchu. Paykunaqa munakuwanchismi. Kallpachakushallasun Bibliata leenanchispaqpas, chaywanmi Jehová Diosqa sonqochawanchis. Chaymantapas tukukuykama aguantasun chayqa, Jehová Diosqa bendeciwasunmi. Pisillañan kashan ñawinchismanta llapa weqeta ch’akichipuwananchispaqpas (Apo. 21:4). Diospa gobiernon chayamuqtinqa waqaspaqa kusikuymantan waqasunchis.