1, 2. a) ¿Imapi tarikuqtinchismi sasa kanman jujkunata perdonay? b) ¿Imaynatan hermananchis Dina rikuchirqan perdonakuq kasqanta?

 ¿FACILTACHU qan pitapas perdonanki? Wakinpaqqa manan facilchu chayqa. Pipas imaynapipas sonqonchista sinchita k’iriwaqtinchisqa manan faciltachu perdonayta atinchis. Chaywanpas yachanan chaykunata qonqaspa pitapas perdonayta. Chaypaq yachasun Dina sutiyoq hermanamanta, payqa juj runatan sonqomanta perdonarqan. a 2017 watapis kay hermananchisqa familianwan kuska Jehová Diospa testigonkunaq central oficinanta risqa. Chaymanta carropi kutipushaqtinkus juj runa paykunata chocarparisqa, chay hermanaq yuyayninqa kaq ratus chinkapusqa, yuyayman kutinanpaqsi ichaqa iskaynin wawankuna sinchi k’irisqa kapushasqaku, qosanpas wañupusqas. Sinchi sonqo nanasqas tarikusqa. Paymi nin: “Manan yuyayniypichu kasharqani, manan imanakuyta atisharqanichu”, nispa. Chay chocaqninku runaqa manas maytachu qhawashasqa ni machasqachu ni drogasqachu kashasqa. Chaykuna qhepatas hermananchisqa chayta yacharusqa. Jinas payqa Jehová Diosta mañakusqa sonqonta tiyaykachinanpaq.

² Chay runataqa runa wañuchiqmantan tumpasharqanku, juchayoqta tarispaqa carcelmanmi apapunanku karqan. Jujnin policias chay hermananchis Dinata nisqa: “Qanpaq simiykimantan kanqa chay runaq carcelman rinanpaqpas mana rinanpaqpas”, nispa. Chay hermananchismi nin: “Imapichus tarikusqaykuta jujmanta yuyariyqa sinchi nanaymi noqapaqqa karqan, k’iriykunata kicharuspapas juj saco kachita jich’aykushawankuman jinaraqmi karqan”, nispa. Chaykuna pasasqanmanta manaraq ñishu unaychu kashaqtinsi hermananchisqa juezpaq ñaupanman risqa. Chaypis chocaqninku runaq nak’ariyman churaqninku runaq ñaupanpi sayachisqaku. Ichaqa, ¿imatan chay hermananchis ninman karqan juezta? Chay runata khuyapayananpaqsi valekusqa. b Hermananchis  rimayta tukuqtinsi juezqa waqayta qallarisqa, jinaspa nisqa: “25 watañan juez kashani, manan jayk’aqpas chaytaqa kaypiqa uyarirqanichu. Manan jayk’aqpas nak’ariypi tarikuq runaqa juzgasqa runa khuyapayasqa kananpaqqa mañakurqanchu. Chayraqmi cheqaq munakuqta, cheqaq perdonaqta rikushani”, nispa.

3. ¿Iman hermananchis Dinata yanaparqan runamasinta perdonananpaq?

³ ¿Iman hermananchis Dinata yanapanman karqan runamasinta perdonananpaq? Payqa imaynatachus Jehová Dios perdonakun chaypis yuyaymanasqa (Miq. 7:18). Noqanchispas Jehová Diospa perdonawasqanchispi yuyaymanasun chayqa, faciltan jujkunata perdonasunchis.

4. ¿Ima ruwananchistan Jehová Dios munan? (Efesios 4:32).

⁴ Jehová Diosqa may jatun perdonakuq Diosmi, payqa noqanchispas pay jina kananchistan munan (leey Efesios 4:32). Llapa k’iriwaqninchiskunata perdonananchistan munan (Sal. 86:5; Luc. 17:4). Kaypin yachasunchis ima kinsa ruwaykunas yanapawasunman perdonakuq kananchispaq chayta.

AMA PISIPAQCHU QHAWAY SONQO NANAYNIYKITAQA

5. ¿Imaynan tarikusunman pipas ofiendewaqtinchisqa? (Proverbios 12:18).

⁵ Yaqapaschá pipas imatapas niwasunman ruwawasunman, chaywantaq sinchi sonqo nanasqa tarikusunman. Familianchischus, amigonchischus kanman chayqa astawanraqchá sonqonchis nananman (Sal. 55:​12-14). Mayninqa cuchillowanpas otaq espadawanpas winaruwashasunman jinapaschá kanman chay nanayqa (leey Proverbios 12:18). Chhaynapi tarikuspaqa yaqapaschá mayninqa ajinallata jap’isunman sonqonchispi chay nanayta, pisipaq imapaschá qhawarisunman. Chayta ruwasunman chayqa cuchillota winarukuspapas chhayna cuchillollantin purishasunman jinachá kanman. Chay nanayqa, chay k’iriqa chayllapin kashanqa.

6. ¿Iman pasanman mayninpi pipas ofiendewaqtinchis?

⁶ Pipas ofiendewanchis imatapas niwanchis chayqa, yaqapaschá phiñarukusunchis otaq sintirukusunchis. Bibliaq nisqanman jinaqa chayqa pasallanmanmi. Ichaqa manan tukuy tiempochu phiñasqalla kananchis (Sal. 4:4; Efes. 4:26). ¿Imarayku? Phiñasqalla kasunman chayqa mana allinkunatan ruwasunman. Renegayqa colerayqa mana allinkunatan apamun (Sant. 1:20). Kayta ama qonqankichu: Mayninqa imawanpas sintirukusunmanmi, ichaqa noqanchismantañan kanqa phiñasqallachus kasun icha cambiasunchus chayqa.

7. ¿Imakunapiwanmi pasanman pipas sonqonchista k’iriwaqtinchis?

⁷ Pipas ofiendewaqtinchisqa manan phiñakullasunmanchu, imaymanakunan pasanman. Chaypaq yachasun Ana sutiyoq hermanamanta. Paymi nin: “Juch’uyllaraq kashaqtiymi papay mamitayta saqepurqan, jinaspa uywawaqniy warmiwan casarakurqan. Noqaqa wijch’usqa jinan tarikurqani. Paykuna wawayoq karuqtinkuqa manapas pipas munakuwanmanchu jinatan qhawarikurqani, chhayna yuyaywanmi wiñarqani”, nispa. Giorgina sutiyoq hermanamanta yachallasuntaq. Paypa qosansi jujwan pantapusqa, chayta yacharuspaqa may sonqo nanasqas tarikusqa. Paymi nin: “Sinchi sonqo nanasqan tarikurqani. Juch’uymantapachan kuska wiñarqayku, iskayniykun precursorpas karqayku”, nispa. Naomi sutiyoq hermanan nillantaq: “Juj kutinmi qosay willawarqan imaynas payqa pornografía nisqata qhawasharqan chayta. Chayta yacharuspaqa engañawashanmanpas, traicionawashanmanpas jinan qhawarikurqani. Manan jayk’aqpas piensarqanichu qosay chhaynata sonqoyta k’iriwananpaqqa”, nispa.

8. a) ¿Imaraykun yachananchis jujkuna perdonayta? b) ¿Ima allinkunan kanqa pitapas perdonaqtinchis? (Qhaway “ ¿Pipas mana allin ruwawasqan jawa traumasqa kashani chayrí?”, nisqa willakuyta).

⁸ Manan noqanchisqa jujkunaq ima rimanankutapas ni ima ruwanankutapas jark’aytaqa  atisunmanchu, ichaqa atisunmanmi sonqonchis kamachiytaqa. Chhaynaqa, ¿imatan ruwananchis? Perdonapunanchismi pitapas. ¿Imaraykun allin kanman chay ruway? Chayta ruwaspan rikuchishanchis Jehová Dios munakusqanchista, payqa perdonakuq kananchistan munan. Chaymantapas renegasqalla kasun manataq yachasunchu perdonakuq kayta chayqa, mana piensaspan imatapas ruwasunman, onqoyta iman tarisunman (Prov. 14:​17, 29, 30). Cristina sutiyoq hermanan nin: “Renegaywan colerawan apachikuni chayqa manan kusisqachu kani, manan allintachu mijunipas ni puñunipas. Mayninpiqa comuntan imatapas rimani, qosaywan iman discutini. Mayninqa jujkunawan imaraqmi mana allinpi tarikuni”, nispa.

9. ¿Imaraykun wijch’upunanchis nanayta, coleraytapas?

⁹ ¿K’iriwaqninchis runa mana jayk’aqpas disculpata ni perdontapas mañakuwasunmanchu chayri? Chaywanpas noqanchismantan kanqa qonqapusunchus manachus chayqa. Qanchis parrafopi rimamusqanchis Giorgina sutiyoq hermanan nin: “Noqaqa sinchi nanasqan kasharqani qosaypaq; t’aqanakapurqaykuña chaypas sonqoyqa t’impusharqanraqmi. Tiempowanmi ichaqa chay colerata wijch’upurqani. Chay qhepamanqa thajmi sonqoy karqan, thajmi tarikurqani”, nispa. Chay hermanaq nisqan jina, ima nanaytapas wijch’upusun qonqapusun chayqa, manan sonqonchispi q’esachakunqañachu ima coleraypas ni renegaypas. Chaymantapas chaykunata qonqapuspaqa thajmi kausasunchis (Prov. 11:17). Ichaqa wakinqa yaqapaschá reparakunchisña sonqonchis k’irisqa kasqanta chaypas manaraq listochu kashanchis perdonananchispaq. ¿Imatan ruwasunman chhaynapi tarikuspanchis? Chayta qhawarisun.

KALLPACHAKUY QONQAPUNAYKIPAQ

10. ¿Imaraykun tiempo pasanan sonqonchispi ima k’iripas thanipunanpaq? (Qhaway kay parrafopaq dibujokunata).

¹⁰ ¿Iman yanapasunkiman llapa nanayta saqepunaykipaq, chaykunata qonqapunaykipaq? Ñaupaqtaqa, tiempon necesitakun chaypaqqa. Imaynan accidentepi tarikuq runaqa tiempowan qhaliyapun chhaynan chaypas. Tiempoq pasasqanman jinan ima nanayninchispas chinkapunqa, sonqonchispi ima k’iripas thanipunqa (Ecl. 3:3; 1 Ped. 1:22).

11. ¿Imaraykun nisunman “Diosmanta mañakuspaqa atisunmi jujkunata perdonayta” nispa?

 ¹¹ Iskaypi, Jehová Diospa yanapaynintan mañakunayki. c Chaymanta rimaspan qanchis parrafopi rimamusqanchis Ana sutiyoq hermana nin: “Jehová Diosmantan perdonta mañakurqani familiapi imakunachus ruwasqaykuta perdonawanankupaq. Chaymantataq papayman esposanmanwan juj cartata apachirqani, chaypin willarqani perdonapusqayta”, nispa. Paypaqqa manas facilchu kasqa chayta ruway, ichaqa chayta ruwayqa allintas yanapasqa. Paymi nillantaq: “Maytan munayman Jehová Diosta qatikusqayta rikuspa papaypas esposanpas Diosmanta yachanankuta”, nispa.

12. ¿Imaraykun Jehová Diospi confiananchis manataq noqanchispichu? (Proverbios 3:​5, 6).

¹² Kinsapi, Jehová Diospi confiay amataq qanpichu (leey Proverbios 3:​5, 6). Jehová Diosqa allintan yachan imas noqanchispaq allin kanman chayta (Isa. 55:​8, 9). Payqa manan jayk’aqpas munanmanchu mana allin ruwananchistaqa. Chhaynaqa perdonananchispaq kamachiwaspanchisqa allin kananchista munaspan payqa chayta niwashanchis (Sal. 40:4; Isa. 48:​17, 18). Noqanchispi sonqonchispi confiasun chayqa, manapaschá pitapas perdonayta atisunchu (Prov. 14:12; Jer. 17:9). Qanchis parrafopi rimamusqanchis Naomi sutiyoq hermanan nin: “Noqaqa qosay pornografía nisqata qhawasqanta yachaspayqa sinchi nanasqan kasharqani, imaraykutaq perdonaymanri nisharqanin. Manchakusharqanin jujmanta chhayna llakiman churawananta, jujmanta sonqoyta k’irinanta. Sonqoypin niq kani: Jehová Diosqa entiendewanmi, nispa. Tiempowanmi ichaqa nirqani: Entiendewanña chaypas allinpaqchu pay chayta qhawarishanman, nispa. Payqa allintan yachan sonqonchista, yachanmi imaynas chaykunaqa mana ratullachu thanin chayta, chaywanpas payqa perdonaq kananchistan munan”, nispa. d

ALLIN KAQKUNAPI PIENSASUN

13. Romanos 12:​18-21 nisqanman jina, ¿imatan ruwananchis?

¹³ Pitapas perdonayqa manan chayta qonqapuyllachu. Chay k’iriwaqninchis juj hermano karqan chayqa kallpachakunanchismi paywan sumaqta rimanakapunanchispaq (Mat. 5:​23, 24). Renegaytan khuyapayakuywan cambiananchis,  sientesqa sonqotan perdonwan cambiananchis (leey Romanos 12:​18-21; 1 Ped. 3:9). ¿Iman chaypaq yanapawasunman?

14. ¿Imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis, imarayku?

¹⁴ Imaynatachus Jehová Dios chay hermanota qhawarin chhaynatan noqanchispas payta qhawarinanchis. Yachasqanchis jinapas Jehová Diosqa imakunatachá allinta ruwanchis chaypin yuyayninta churan (2 Crón. 16:9; Sal. 130:3). Kaypi allinta piensasun: Pipipas allinkunata maskhasun chayqa tarisunmi, mana allinkunata maskhasun chaypas tarisunmi. Noqanchismantan kanqa imapis yuyayninchista churayta munanchis chayqa. Jujkunaq allinkuna ruwasqankupi masta piensasun chayqa faciltan paykunata perdonasunchis. Chaymanta rimashaspan Jarol sutiyoq hermano nin: “Noqaqa pipas ofiendewan chayqa, imawanchá ofiendewarqan chaytan llapa allinkuna ruwasqanwan tupanachini, chhaynapin noqapaqqa fácil payta perdonayqa”, nispa.

15. ¿Imaraykun allinpuni “perdonapuykin” niy?

¹⁵ ¿Imatawanmi ruwawaq pitapas perdonapusqaykita rikuchinaykipaq? Paytan ninayki: “Ñan perdonapuykiña”, nispa. ¿Imaraykun allin kanman chayta ruway? Chaymanta rimashaspan ñaupaqpi  rimamusqanchis Naomi sutiyoq hermana nin: “Qosaymi juj kuti tapuwarqan: ¿Perdonawankiñachu?, nispa. Manan ima niyta atirqanichu, simiypas khipurukunman jinan karqani. Chaypin repararqani imaynas mana sonqomantachu perdonarqani chayta. Tiempowanmi ichaqa sonqomanta nirqani: Arí, perdonapuykin, nispa. Manan piensarqanichu chay rimasqaywan sonqoy thaj kananta, qosaypas kusikunanta. Payqa kusikuymantan waqarqanraq. Noqapas jujniraymanraqmi tukurqani, thajmi kasharqani. Chaymantapachan pisi-pisimanta astawan paypi confiarqani. Kunanqa yapamantan allin amigontin kapuyku”, nispa.

16. ¿Imatan perdonakuq kaymanta yachamurqanchis?

¹⁶ Jehová Diosqa perdonakuq kananchistan munan (Col. 3:13). Chaywanpas mayninqa yaqapaschá sasa kanqa chayta ruway. Ichaqa sichus kaypi yachasqanchisman jina ruwasun chayqa atisunmi. Chaypaqqa manan pisipaqchu qhawananchis sonqonchis nanasqanta, tukuy atisqanchistan kallpachakunanchis chayta qonqapunanchispaq. Chaymantapas allin kaqkunapin piensananchis (qhaway “ Perdonanaykipaq kinsa yanapaykuna” nisqa willakuyta).

IMA ALLINKUNAN KANQA JUJKUNATA PERDONAQTINCHIS

17. ¿Imaraykun nisunman “allinmi runamasinchista perdonayqa” nispa?

¹⁷ Imaymanan razón kashan runamasinchista perdonanapaqqa. Wakinmanta kaypi yachasunchis. Juj, jujkunata perdonaspaqa papanchis Jehová Diostan qatikushanchis, payqa khuyapayakuq Diosmi (Luc. 6:36). Iskay, jujkunata perdonaspan rikuchishanchis Jehová Diosta perdonawasqanchismanta “gracias” nisqanchista (Mat. 6:12). Kinsa, jujkunata perdonaspaqa aswan qhalin kausasun, allintan jujkunawanpas apanakusunchis.

18, 19. ¿Iman karqan hermananchis Dina perdonakuq kasqanmanta?

¹⁸ Jujkunata perdonayta yachasun chayqa, mayninqa mana piensaykunaraqmi imapas kanqa. Qallariypi rimamusqanchis hermana Dinamanta rimallasuntaq. Carronkuta chocaq runaqa juicio qhepamansi wañuchikapuyta munashasqa, chaytas kay hermananchisman willakusqa. Ichaqa kay hermananchis payta perdonasqanta rikuspas mana chayta ruwasqachu, aswansi Jehová Diospa testigonkunawan Bibliata estudiayta qallarisqa.

¹⁹ Yachasqanchis jina pitapas perdonayqa manan facilchu. Ichaqa jujkunata perdonasun chayqa may jatun thaj kaytan tarisun (Mat. 5:7). Chhaynaqa kallpachakusun Jehová Dios jina kananchispaq, sonqomanta perdonakuq kananchispaq.