1, 2. ¿Imatan Bibliapi willashan Israelpi wakin reykunamanta?

 BIBLIAPIN willashan imaynas Israel llaqtapiqa 40 más reykuna kamachikurqanku chayta. a Wakinmantaqa llapantan willan imatas ruwarqanku chaykunamanta. Chaypi willasqanman jinaqa allin reykunapas mana allinkunataqa ruwarqankun. Paykunamanta jujninmi karqan rey David, yachasqanchis jinapas payqa allin reymi karqan. Paymanta rimaspan Jehová Dios nirqan: “Payqa kamachikuyniykunatan kasukurqan, munasqayman jinan lliutapas tukuy sonqomanta ruwarqan”, nispa (1 Rey. 14:8). Chaywanpas jujpa warminwanmi puñurqan, chaymantapas chay warmiq qosanta wañuchinankupaqmi kamachikurqan (2 Sam. 11:​4, 14, 15).

² Kallarqantaqmi allinkunata ruwaq mana allin reykunapas. Paykunamanta jujninmi karqan Rehoboam. Chay reyqa manan tukuy sonqochu Jehová Diosta servirqan (2 Crón. 12:14). Chaywanpas chay reyqa kasukurqanmi Jehová Diospa kamachisqanta. Paymi nirqan chunkantin ayllu Israel runakunawan ama maqanakunanpaq, aswanpas jinalla reyninkuta ajllakunankupaq. Chaymantapas Rehoboamqa kamachikusqan llaqta perqakunatan allinta allicharqan, chhaynapi cheqnikuqnin nacionkunamanta cuidakunankupaq (1 Rey. 12:​21-24; 2 Crón. 11:​5-12).

3. ¿Imanispan yaqapas tapukusunman, imakunamantan kaypi yachasunchis?

³ Llapa reykunapas ruwarqankutaq allin kaqkunata mana allin kaqkunatapas chayqa, ¿imaraykutaq Jehová Diosri wakin reykunata nirqan “allin sonqon karqanku” nispa, wakintataq “mana” nispa? ¿Imapin paykuna jujniray karqanku? Chaykunata entiendespan allinta yachasun imakunatas ruwananchis Jehová Diosta kusichinapaq chayta. Kay yachachikuypin yachasunchis ima kinsa  ruwaykunatas Jehová Dios qhawarqan chay reykunata allinpaq mana allinpaq qhawarinanpaq chayta. Payqa allintan qhawarqan tukuy sonqochus payta munakurqanku icha manachus chayta, sonqomantachus pesapakurqanku icha manachus chayta, tukuy sonqochus payta adorarqanku icha manachus chaytapas. Sapankamantan kaypi yachasunchis.

TUKUY SONQON JEHOVÁ DIOSTA MUNAKUQKU

4. ¿Imapin jujniray karqanku allin reykunapas mana allin reykunapas?

⁴ Jehová Diospaq allinpaq qhawarisqan reykunaqa tukuy sonqon payta servirqanku. b Paykunamanta jujninmi kashan rey Jehosafat, payqa “tukuy sonqowanmi Jehová Diosta serviq” (2 Crón. 22:9). Rey Josiaspas chhaynan karqan. Paymanta rimaspan Bibliapi nin: “Josías jinaqa manan pi reypas karqanchu, ni paypa ñaupanta kaqkunapas ni qhepanta kaqkunapas”, nispa (2 Rey. 23:25). Salomonmi ichaqa mana chhaynachu karqan, gobiernayta tukushaqtinmi payqa mana allin ruwaykunata ruwayta qallaripurqan. Payqa manan tukuy sonqowanchu Jehová Diosta servirqan (1 Rey. 11:4). Abiyam sutiyoq reymanta rimaspan Bibliaqa nillantaq: “Manan [ . . . ] tukuy sonqowanchu Jehová Diosta servirqan”, nispa (1 Rey. 15:3).

5. ¿Iman Jehová Diosta tukuy sonqowan serviy?

⁵ ¿Iman Jehová Diosta tukuy sonqowan serviy? Diosta tukuy sonqonwan serviq runaqa payta munakusqanraykun servin, sonqomanta ganaswanmi chayta ruwan. Manan tanqasqa jinachu, ni “chaytachá ruwanay riki” nispachu. Chhaynata serviq runaqa tukuy tiempon Diosta munakun.

6. ¿Imatan ruwana Jehová Diosta tukuy sonqo munakunapaq? (Proverbios 4:23; Mateo 5:​29, 30).

⁶ ¿Imatan ruwananchis allin sonqo Israel reykuna jina Jehová Diosta tukuy sonqowan munakunanchispaq? Imachus Jehová Diosmanta t’aqawasunman chaykunamantan karunchakunanchis. Chaykunan kanman mana allin ruwaykunata qhaway, qolqe sonqo kay, mana allin runakunawan juñukuy ima. Chaykunamanta mayqentapas ruwashasunman chayqa apuraymi cambiananchis (leey Proverbios 4:23; Mateo 5:​29, 30).

7. ¿Imaraykun mana allin ruwaykunamanta allinta cuidakunanchis?

⁷ Allintan sonqonchistaqa cuidananchis, chhaynapi Jehová Diosmanta ama t’aqakunanpaq. Manachus chhaynata cuidasunman chayqa yaqapaschá nisunman: “Diostaqa imaymanapitaq servishani chayqa manachá imapas pasawanqachu”, nispa. Chaypaq kaypi piensasun: Wasinchista limpiaruspaqa manan jinatachu ventanatapas punkutapas kicharparisqata saqenchis ¿riki? Mana chayqa kaqtachá qhelli jaykurapunman. Chhaynallataqmi Diosta serviypas, manan predicaspallachu juj ruwaykunapipas participaspallachu Dioswanqa allinpi kasunchis. Imaynan wasiman qhelli ama jaykunanpaqqa punkuta ventanata ima allinta wisq’anchis, chhaynatan mana allin ruwaykunamantapas cuidakunanchis, chhaynapi Jehová Diosmanta ama t’aqakunanchispaq (Efes. 2:2).

JUCHANKUMANTAN ARREPIENTEKURQANKU

8, 9. ¿Imatan rey Davidpas rey Ezequiaspas ruwarqanku anyasqa kaspa? (Qhaway dibujota).

⁸ Ñaupaqpi yachamusqanchis jina Davidqa jatun juchamanmi urmarqan. Chay mana allin ruwasqanta Natán reparachiqtinmi ichaqa juch’uyaykukurqan jinaspa arrepientekurqan (2 Sam. 12:13). Payqa sonqomantapunin pesapakurqan, chaytan sut’ita reparakun Salmos 51 capitulopi. Arí payqa manan jawa sonqollachu arrepientekurqan, manan Natanwan allinpi kayta munaspallachu ni castigota manchakuspallachu arrepientekurqan (Sal. 51:​3, 4, 17, capituloq jawanpi kaqtawan).

 ⁹ Rey Ezequiaspas juchallikurqanmi, paymanta rimaspan Bibliapi nishan: “Payqa manan agradecekurqanchu, aswanmi sonqonpi jatunchakuyta qallarirqan. Chaymi Diosqa Ezequiaspaqpas, Judá ayllu runakunapaqpas, Jerusalenpi tiyaq runakunapaqpas sinchita phiñakurqan”, nispa (2 Crón. 32:25). ¿Imaraykun Ezequías sonqonpi jatunchakunman karqan? Yaqapaschá payqa jatunchakurqan Jehová Dios qhapaqman tukuchisqanmanta, Asiria runakunata atipachisqanmanta, wañuyman apaq onqoymanta librasqanmanta ima. Chhayna jatunchakuqman tukusqanraykupaschá Babilonia runakunaq ñaupanpipas kaqninkunamanta alabakurqan. Chhayna kasqanmantan profeta Isaías anyarqan (2 Rey. 20:​12-18). Ichaqa paypas rey David jinan Diospa ñaupanpi k’umuykuspa arrepientekurqan (2 Crón. 32:26). Jehová Diosqa llapantan rikurqan allinkuna mana allinkuna ruwasqanta. Ichaqa allinkuna ruwasqanchá aswan askha karqan, chaychá paytaqa junt’aq sonqo reyta jina qhawarirqan. Paymanta rimaspan Bibliapi nin: “Jehová Diospa munasqanman jinan ruwarqan”, nispa (2 Rey. 18:3).

10. ¿Imatan rey Amasías ruwarqan juj profeta anyaqtin?

¹⁰ Rey Amasiasmantañataq yachasun. Payqa “Jehová Diospa munasqanman jinan ruwarqan, ichaqa manan tukuy sonqowanchu” (2 Crón. 25:2). ¿Imatan pay mana allinta ruwanman karqan? Jehová Dios Edom runakunata atipananpaq yanapasqan qhepamanmi payqa chay runakunaq diosninkuta adorayta qallarirqan. c Chay ruwasqanmanta juj profeta anyaqtinpas manan uyarikuyta munarqanchu (2 Crón. 25:​14-16).

11. 2 Corintios 7:​9, 11 textoq nisqanman jina, ¿imatan ruwananchis Jehová Dios perdonawananchispaq? (Qhaway kay parrafopaq fotokunata).

¹¹ ¿Imatan chay reykunaq ejemplonmanta yachasunman? Juchallikuspaqa tukuy sonqomantan arrepientekunanchis. Chaymantapas tukuy atisqanchistan ruwananchis amaña jujmanta chayman urmananchispaq. Ichaqa, ¿imatan ruwasunman imamantapas umalliqkuna anyawaqtinchis? Anyawaqtinchisqa manan piensananchischu Jehová Dios manaña munakuwananchispaqqa, nitaqmi piensanachu umalliqkuna cheqnikuwananchispaqqa. Yachamusqanchis jina ñaupa tiempopi reykunapas necesitarqankun anyasqa kayta, chhaynapi allin kaqta ruwanankupaq (Heb. 12:6). Chhaynaqa, ¿imatan ruwananchis anyawaqtinchis? 1) K’umuykuywanmi chayta chaskikunanchis, 2) usqhayllan cambiananchis, 3) Jehová Diostaqa servishanallanchismi. Sichus sonqomanta arrepientekusun chayqa Jehová Diosqa perdonawasunpunin (leey 2 Corintios 7:​9, 11).

JEHOVÁ DIOSTAN ADORAQKU

12. ¿Imaynan karqanku Diospa allinpaq qhawarisqan reykuna?

¹² Jehová Diospa allinpaq qhawarisqan kaq reykunaqa payllatan tukuy sonqo adoraqku, chayta ruwanankupaqmi jujkunatapas kallpachaqku. Ñaupaqpi yachamusqanchis jina, arí mayninpiqa pantarqankun chay reykunapas. Ichaqa Jehová Diosllatan paykunaqa adorarqanku, tukuy atisqankutataqmi ruwarqankupas chay llaqtamanta idolokunata chinkachinankupaqpas. d

13. ¿Imaraykun Jehová Dios rey Ajabta mana allinpaqchu qhawarirqan?

¹³ ¿Imatan nisunman Diospa mana allinpaq qhawarisqan reykunamanta? Chay reykunapas mayninqa ruwaqkun allin kaqkunata, juchankumantapas mayninqa pesapakuqkun. Rey Ajabpas llakikurqanmi paypa causanpi Nabot-ta wañuchisqankumanta  (1 Rey. 21:​27-29). Chaymantapas Ajabqa askha llaqtakunatan jatarichirqan, juj llaqtakunata iman atiparqan (1 Rey. 20:​21, 29; 22:39). Chaykunataña ruwarqan chaypas payqa juj jatun juchamanmi urmarqan, chaymantaqa manan jayk’aqpas arrepientekurqanchu. Arí Ajabqa esposanpa tanqasqanmi pantasqa dioskunata adorayta qallarirqan (1 Rey. 21:​25, 26).

14. a) ¿Imaraykun Rehoboam Jehová Diospaq mana allin rey karqan? b) ¿Imatan ñaupa tiempopi yaqa llapa reykuna ruwarqanku?

¹⁴ Kunanqa Jehová Diosta qhepanchaq rey Rehoboammantañataq yachasun. Ñaupaqpi yachamusqanchis jina paypas imaymana allinkunatan ruwarqan. Ichaqa aswan atiyniyoq kaspan Jehová Diospa kamachikuyninkunata saqepurqan, jinaspa pantasqa dioskunata adorayta qallarirqan (2 Crón. 12:1). Chay reyqa mayninpiqa Jehová Diostan adoraq, mayninpitaq idolokunata yupaychaq (1 Rey. 14:​21-24). Ichaqa manan chay reykunallachu Jehová Diosmantaqa t’aqakurqanku. Chay tiempopiqa yaqa llapa reykunan Jehová Diosta saqepurqanku, jinaspa pantasqa dioskunata adorarqanku. Chhaynaqa Jehová Dios mayqen reytapas allin reyta jina otaq mana allin reyta jina rikunanpaqqa ñaupaqtaqa qhawariq paytachus adorasharqanku icha manachus chaytan.

15. ¿Imaraykun Jehová Dios munan payllata adorananchista?

¹⁵ ¿Imaraykun Jehová Dios munarqan chay reykuna payllata adoranankuta? Payllata adoranankutaqa munarqan paykunata rikuspa Israel runakunapas payllata adoranankupaqmi. Chaymantapas chay reykunaqa pantasqa dioskunata adoraspaqa, runakunatan sufrichiqku jatun juchakunata iman ruwaqku (Os. 4:​1, 2). Chaymantapas Israel runakunaqa chaypi kamachikuq runakunapas Jehová Diospaqmi t’aqasqa karqanku. Yanqa dioskunata adoraspaqa wasanchay juchatapas qhelli juchatapas ruwashankuman jinan  karqan (Jer. 3:​8, 9). Pi casarasqa runapas jujwan pantan chayqa esposanpa otaq qosanpa contranpin juchallikun. Kaqllataqmi pasan Diosta serviqkunawanpas. Ñachus Diosman prometekurqanchisña bautizakurqanchisña, ichaqa pantasqa dioskunatachus adorashasunmanraq chayqa Jehová Dios contran juchallikushasunman (Deut. 4:​23, 24). e

16. ¿Imapin jujniray kanku allin runawan mana allin runawan?

¹⁶ ¿Imatan chaykunamanta yachasunman? Manapunin jayk’aqpas yanqa dioskunataqa adorananchischu, nitaqmi chaywan chhaqrusqa ruwaykunatapas ruwananchischu; chaymantapas Jehová Diostaqa paypa munayninman jinan adorananchis. Allin runakunamanta mana allin runakunamanta rimashaspan profeta Malaquías nirqan: “Qankunan wajmanta reparankichis imaynas chanin runa, imaynas millay runa chayta, imaynas Diosta serviq runa, imaynas Diosta mana serviq runa chaytapas”, nispa (Mal. 3:18). Chhaynataq chayqa manapunin Jehová Diostaqa imaraykupas saqenanchischu, manan imapiña pantarusunman chaypas paymantaqa t’aqakunanchischu. Jehová Diosmanta t’aqakuyqa jatun juchata ruway jinan kanman.

17. ¿Imaraykun allin yuyaywan ajllakunanchis piwanchus casarakusun chay runata?

¹⁷ Solteropas solterapas kashanki chayqa casarakuytapaschá munashanki. Chhayna kaqtinqa Malaquiaspa imachus nisqanmi yanapasunki allinta ajllakunaykipaq. Paypa nisqanman jinaqa juj runa allin runaña kanman chaypas ichaqa manachus Jehová Diosta servishanman chayqa, ¿allinpaqchu Jehová Dios payta qhawarishanman? (2 Cor. 6:14). Paywanchus casarakuwaq chayqa, ¿yanapasunkimanchu Jehová Diosta servisqaykipi? Salomonpa esposankunapas allin sonqopaschá karqanku, ichaqa manan Jehová Diosta servirqankuchu, chhaynapin pisi-pisimanta  falso dioskunata yupaychayman payta aysarqanku (1 Rey. 11:​1, 4).

18. ¿Imatan tayta-mamakuna yachachinanku wawankuman?

¹⁸ Taytakuna mamakuna reykunamanta willakuywan wawaykichista yanapaychis Jehová Diosta servinankupaq. Jehová Diosqa mayqen reytapas allinpaqpas mana allinpaqpas qhawarin payllatachus adoranku icha manachus chaymantan. Imachus rimasqaykiwan ruwasqaykiwan yachachiy imaynas qanpaqqa Jehová Diosta serviy aswan importante chayta. Chaypaqqa ñaupaqmanmi churanayki Biblia leeyta, juñunakuykunata predicaytapas (Mat. 6:33). Manachus chaykunata ruwankichis chayqa yaqapaschá wawaykichisqa qankunaraykulla Jehová Diosta servinqaku, tiempowanqa yaqapaschá Jehová Diosta qhepaman churapunkuman, saqepunkuman imapaschá.

19. Pipas Jehová Diosmanta t’aqakurqan chayqa, ¿atinmanraqchu payman kutimpuyta? (Qhaway “ Jehová Diosqa chaskisunkin” nisqa willakuyta).

¹⁹ Pipas Jehová Diosmanta t’aqakurqan chayqa, ¿atinmanraqchu payman kutimpuyta? Arí atinmanmi, chaypaqqa llapa juchankunamantan arrepientekunan, jinaspa kallpachakunan Diospa amigon kananpaq. Chaymantapas humilde sonqon kanan, chhaynapi umalliqkunaq yanapayninta sumaqta chaskikunanpaq (Sant. 5:14). Imataña ruwana kaqtinpas ruwanan, chhaynapi jujmanta Jehová Dioswan amigontin kananchispaq.

20. ¿Imaynatan Jehová Dios qhawariwasun allin reykunaq ejemplonta qatikuqtinchis?

²⁰ ¿Imatan yachasunman Israelpi reykunamanta? Allin reykunaq ejemplonta qatikunapaqqa Jehová Diostan tukuy sonqo munakuna. Chaymantapas imapiña pantarqanchis chaypas arrepientekunanchismi, cambiananchistaq chaykunataqa. Chaymantapas Jehová Diosllatapunin adorananchis, payllan cheqaq Diosqa. Sichus Diosta tukuy sonqo servinki chayqa paypas chanin runata jinan qhawarisunki.