1, 2. a) ¿Jayk’aqmi, maypin, imaraykun apóstol Pablo qelqanman karqan Éfeso llaqtapi iñiqkunapaq cartata? b) ¿Ima tapuykunamantan kaypi yachasun?

 APOSTÓL Pablotan Roma llaqtapi juj wasipi presocharqanku. Payqa maytapunin munasharqan hermanokunata kallpachayta. Ichaqa manan atirqanchu viajayta, chaymi payqa askha cartakunata qelqarqan. Chay cartakunamanta jujninmi kashan Éfeso llaqtapi hermanokunaman apachisqan carta. Chaytaqa yaqachus jina qelqanman karqan 60 watapi otaq 61 watapi (Efes. 1:1; 4:1).

² Pabloq Éfeso llaqtapi Diosmanta willasqanmantaqa yaqa chunka watañan pasarurqan (Hech. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21). Payqa anchatan munakurqan iñiqmasin hermanokunata, chaymi munasharqan Jehová Diosta tukuy sonqowan servinankuta. Ichaqa, ¿imaraykun paykunaman qelqanman karqan k’anchaymanta tutamantawan? ¿Imatan llapan iñiqkunapas yachasunman chay cartapi consejokuna qosqanmanta? Kaypin yachasunchis chay iskaynin tapuymanta.

TUTAYAQMANTA K’ANCHAYMAN

3. ¿Ima rijch’anachiymantan Pablo rimarqan Efesios llaqtapi iñiqkunaman cartata apachishaspa?

³ Éfeso llaqtapi iñiqkunatan Pabloqa nirqan: “Ñaupa tiempopiqa tutayaqpin qankunaqa kasharqankichis, kunanmi ichaqa […] k’anchaypi kashankichis”, nispa (Efes. 5:8). Payqa tutayaqmanta k’anchaymantawanqa rimasharqan Éfeso llaqtapi iñiqkuna jatun cambiokunata ruwasqankuraykun. Ichaqa, ¿imaraykun ninman karqan “tutayaqpin qankunaqa kasharqankichis” nispa? Chayta qhawarisunchis ñaupaqta.

4. ¿Imaraykun nisunman “Éfeso llaqtapi kaq runakunaqa tutayaqpi kaq religionpin kasharqanku” nispa?

 ⁴ Tutapi kaq religionpin kasharqanku. Éfeso llaqtapi iñiqkunaqa manaraq Diosta reqsishaspankuqa falso religionpin kasharqanku, imaymana mana allin costumbrekunapin creeqkupas. Chay llaqtapin kasharqan Ártemis nisqa idoloq templonpas. Chay tiempopiqa may munayta jina admiranapaq jinan runakunaqa chay templota qhawariqku. Chaymanqa askhan runakuna riqku chaypi kaq idolokunata adoranankupaq. Chay tiempopi negocio ruwaqkunapas juch’uy templokunata ruwaspan askhata qolqeta ganaqku (Hech. 19:​23-27). Chaymantapas chay llaqtapi tiyaqkunaqa layqakunamantan reqsisqa karqanku (Hech. 19:19).

5. ¿Imaraykun nisunman “Éfeso llaqtapi runakunaqa qhelli ruwaykunapin kasharqanku” nispa?

⁵ Qhelli ruwaykunapin kasharqanku. Éfeso llaqtapi runakunaqa millay qhelli kausaytan apaqku. Mana p’enqarikuspan mana allinkunata ruwaqku. Teatro nisqapi imata ruwaspapas, fiestakunata ruwaspapas qhelli ruwaykunallatan ruwaqku (Efes. 5:3). Bibliaq nisqan jina, chay llaqtapi runakunaqa “manañan ima juchatapas mana allinpaqchu qhawariqku”, chaypiqa griego rimaypiqa “manañan nanayta sienteqkuchu” ninantan nishan (Efes. 4:​17-19). Chay runakunaqqa manañan ni concienciankupas kaqchu, manan Diostapas ni cuentamanpas churaqkuchu. Paykunaqa manan reparaqkuchu imas allin imas mana allin chayta. Chaychá apóstol Pabloqa nirqan: “Paykunaqa tutayasqa yuyayniyoqmi kashanku, karupitaqmi kashanku Diosmanta jamuq kausaymantapas”, nispa.

6. ¿Imaraykun Apóstol Pablo Éfeso llaqtapi wakin runakunata nirqan “k’anchaypin kashankichis” nispa?

⁶ Ichaqa wakin Éfeso llaqtayoq runakunaqa chay tutayaqmantan lloqsipurqanku. Paykunatan apóstol Pabloqa nirqan: “Kunanmi ichaqa Señorwan jujllachasqa kasqaykichisrayku k’anchaypi kashankichis”, nispa (Efes. 5:8). Paykunaqa Diospa siminman jinan kausayta qallarirqanku, chay simiqa k’anchay jinan paykunapaq karqan (Sal. 119:105). Religionpi imaymana costumbre ruwasqankuta qhelli ruwayta iman paykunaqa saqepurqanku, Diospa  munayninman jinataqmi kausayta qallarirqanku, payllata adoranankupaqmi kallpachakurqankupas (Efes. 5:1).

7. ¿Imaraykun nisunman “ñaupa tiempo Éfeso llaqtapi iñiqkuna jinan tarikushanchis” nispa?

⁷ Noqanchispas manaraq Diosta reqsishaspaqa tutapi kaq religionpin kasharqanchis, mana allin kausayta imapaschá apasharqanchis. Ñaupaq religionpi kashaspaqa imaymana costumbrekunapipaschá participaq kanchis, vidanchispas manapaschá allinchu kasharqan. Jehová Diosta reqsispan ichaqa cambiarqanchis. Paypa munayninman jinataqmi kausayta qallarirqanchis, pay jinataqmi imas allin imas mana allinchu chaytapas qhawarirqanchis. Chayqa imaymanapichá yanapawarqanchis (Isa. 48:17). Chaywanpas manan facilchu tutayaqpi ruwaykunamanta karunchakuyqa, ni “k’anchaypi” puriqkuna jina kausaypas. ¿Iman chaypi yanapawasunman? Chayta qatiqpi qhawarisunchis.

TUTAYAQPI RUWAYKUNAMANTA T’AQAKUSUN

8. Efesios 5:​3-5 nisqan jina, ¿imamantan Éfeso iñiqkuna t’aqakunanku karqan?

⁸ (Leey Efesios 5:​3-5). Éfeso llaqtapi iñiqkuna qhelli ruwaykunaman ama urmanankupaqqa Jehová Diospa cheqnisqan ruwaykunamantan t’aqakunanku karqan. Ichaqa manan chayllamantachu t’aqakunanku karqan, aswanpas qhelli chansakuna rimaytan saqepunanku karqan. Chaymantapas apóstol Pabloq nisqan jina, llapa chaykunamanta t’aqakuspaqa “Cristoq gobiernonmanmi jaykunanku” karqan.

9. ¿Imaraykun qhelli jucha ruwayman apaq ruwaykunamanta karunchakunanchis?

⁹ Noqanchispas “tutayaqpi kaq yanqa ruwaykunaman” ama urmananchispaqqa imaymana ruwaykunamantan cuidakunanchis (Efes. 5:11). Sichus juj runa qhelli ruwaykunallata qhawanman, mana allin takikunata uyarinman, chaykunallamanta rimanman chayqa juchamanmi tiempowanqa urmanman (Gén. 3:6; Sant. 1:​14, 15). Chaymi pasasqa juj nacionpi tiyaq iñiqmasinchiskunawanpas. Chay hermanonchiskunaqa juj grupotas ruwasqaku chayninta mensajeta apachinakunankupaq. Qallariypiqa allin ruwaykunamanta Diosta serviymanta imas rimaqku. Pisi-pisimantas ichaqa qhelli ruwaykunallamantaña rimasqaku. Chaykunamanta rimaysi wakin hermanonchiskunataqa qhelli jucha ruwayman apasqa, chaytan paykunaqa qhepaman willakurqanku.

10. ¿Imatan Satanás munashan? (Efesios 5:6).

¹⁰ Satanasqa imaymanatan ruwan runakunata pantachinanpaq, chhaynapi ama allin kaqta ni mana allin kaqtapas reparanankupaq (Isa. 5:20; 2 Cor. 4:4). Chaychá runakunaqa imatachus Jehová Dios mana allinpaq qhellipaq qhawarin chaykunataqa “allinmi” nillanku. Noqanchispas yaqapaschá mana reparaylla paykuna jina piensasunman (2 Ped. 2:19). Runakunaq chhayna piensasqanman jinan kashan askha peliculakuna, televisionpi internetpi askha programakunapas; Diospa kamachikuynin contrataqmi chaykunaqa kashanpas. Satanasqa maytapunin munashan noqanchispas chay qhelli ruwaykunata mana allin ruwaykunata allinpaq jina qhawarinanchista, kusirikunapaq jina qhawarinanchista (leey Efesios 5:6).

11. Hermana Angelaq willakusqan jina, ¿imaraykun allinpuni kanman Efesios 5:7 textopi imachus nisqanta kasukuy? (Qhaway kay parrafopaq fotokunata).

¹¹ Chaymantapas Satanasqa munashan mana allin runakunawan juñukunanchistan. ¿Imarayku? Diospa kamachikuyninkunata ama kasukunanchispaq. Chaychá apóstol Pabloqa Éfeso llaqtapi iñiqkunataqa yuyaycharqan chhayna runakunamanta t’aqakunankupaq. Paymi nirqan: “Amapuni paykunaq ima ruwaqmasinpas kankichischu”, nispa (Efes.  5:7). Noqanchisqa chay llaqtapi iñiqkunamantapas astawanraqmi cuidakunanchis. ¿Imarayku? Kay tiempopiqa astawanraqmi yapakushan mana allin runakuna. Chaymantapas redes sociales nisqan astawanraq mast’arikushan. Chaynintaqa faciltan reqsinakusunman ima clase runakunawanpas. Asia ladopi Angela sutiyoq hermanamanta yachasun. a Paytaqa mana allinmansi apashasqa chay redes sociales nisqa, paymi nin: “Chaykunaqa pisi-pisimantan mana reparaylla yuyayniykita tutayachisunki. Noqaqa Diospa siminta mana respetaq runakunawanraqmi amigota ruwarqani, chhaynapin pisi-pisimanta Diospa kamachikuyninkunata pisipaq qhawarirqani”, nispa. Chay hermanataqa tiempollanpis umalliqkuna yanapasqaku imachus piensasqanta cambiananpaq. Paymi nillantaq: “Kunanqa manañan redes sociales nisqatachu yuyayniymanqa junt’achini, aswanmi Diosmanta jamuq yachachikuykunata”, nispa.

12. Diospa siminta kasukuyta munanchis chayqa, ¿imatan ruwananchis?

¹² Yachasqanchis jina, Diosta mana reqsiq runakunaqa allillanpaqmi qhawarinku qhelli kausaytaqa, noqanchisqa manapunin paykuna jinachu chaytaqa qhawarinanchis (Efes. 4:​19, 20). Sapankanchismi tapukunanchis: “Manataq paykunawan imapas ruwanay kanchu chayqa, ¿t’aqakunichu escuelapipas llank’anapipas compañeroykunamanta? ¿T’aqakunichu Diospa kamachikuyninta mana respetaq runakunamanta? Jujkunaña mana allinta qhawariwanman chaypas, ¿rimallanipunichu Diospa kamachikuyninkunamanta?”, nispa. 2 Timoteo 2:​20-22 textopi nisqan jina, Diospa llaqtanpipas allin yuyaywanmi amigonchiskunataqa ajllakunanchis. ¿Imarayku? Manan llapa runakunachu Dios sonqo kananchispaqqa yanapawasunchis.

“K’ANCHAYPI PURIQKUNA JINAPUNI KAUSASUN”

13. ¿Imaninantan Pablo nisharqan “k’anchaypi puriqkuna jinapuni kausaychis” nisqanwan? (Efesios 5:​7-9).

¹³ Éfeso llaqtapi iñiqkunata tutayaqman ama rinankupaq yuyaychasqan qhepamanmi Pabloqa nirqan: “K’anchaypi puriqkuna jinapuni kausaychis”, nispa (leey Efesios 5:​7-9). ¿Imaninantan chaywan nishanman  karqan? Tukuy tiempo Diosta serviq jinapuni kausanankutan munasharqan. Chaytan noqanchispas ruwananchis. Chaypaqqa sapa p’unchaymi Bibliata leenanchis, estudiananchismi qelqanchiskunatapas. Chayta ruwaspaqa allintan qhawarisun Jesuspa yachachisqanta ejemplontapas. Paymi “kay pachapaq k’anchayqa” (Juan 8:12; Prov. 6:23).

14. ¿Imakunapin yanapawasunman Diospa espiritun?

¹⁴ K’anchaypi puriqkuna jina kausanapaqqa Diospa espiritunwan iman yanapachikunanchis. ¿Imarayku? Kay pachapiqa millay kausaytaq junt’a kashan manan noqallanchismantaqa atisunmanchu limpio kausaytaqa (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8). Chaykunapin Diospa espiritunqa yanapawasun. Chaymantapas kay pacha piensaykuna contra qaqata sayananchispaqmi yanapawasun. Yanapawasunmi “sumaq sonqowan”, chanin kayman jina, cheqaq kayman jina imata ruwananchispaqpas (Efes. 5:9).

15. ¿Imatan ruwananchis espirituta chaskinanchispaq? (Efesios 5:​19, 20).

¹⁵ Jesuspa nisqan jina, Jehová Diospa “espiritunta” chaskinanchispaqqa mañakunanchismi (Luc. 11:13). Jehová Dioswan rimashaspan chayta mañakunanchis. Chaymantapas juñunakuykunapi Diosta jatunchaspan chay espiritutaqa chaskillasuntaq (leey Efesios 5:​19, 20). Diospa espiritunwan pusachikusun chayqa Diospa munayninman jinan kausasunchis.

16. ¿Iman yanapawasunchis allin yuyaywan imatapas ruwananchispaq? (Efesios 5:​10, 17).

¹⁶ Ima decisiontapas ruwananchis kaqtinqa allintan qhawarinanchis imachus Jehová Diospa munaynin chayta, chayman jinataqmi ruwananchis (leey Efesios 5:​10, 17). ¿Imaynatan chayta ruwasunman? Bibliapin maskhananchis chaymanta rimaq textokunata. Chaypin kashan Jehová Diospa imachus piensasqan. Chay textokunaq yanapayninwanqa allin yuyaywanmi imatapas ruwasunchis.

17. ¿Imakunatan ruwasunman ama tiempota usuchinanchispaq? (Efesios 5:​15, 16; qhaway kay parrafopaq dibujota).

¹⁷ Apóstol Pabloq nisqanman jinaqa, Éfeso llaqtapi iñiqkunaqa manan tiemponkutapas  usuchinankuchu karqan (leey Efesios 5:​15, 16). Satanasqa maytachá munanman Dios serviyman tiempota qonanchismantaqa yanqa ruwaykunapi tiemponchista usuchinanchista (1 Juan 5:19). Mayninqa faciltan qorukusunman qolqe maskhayman, estudiayman, llank’ayman ima. Chaykunamanchus qokusunman chayqa manañan Jehová Diosta servinanchispaq tiemponchis kapushanmanchu. Chaypichus tarikushasunman chayqa yaqapaschá kay pacha runakuna jinaña piensayninchis kapushanman. Arí, chaykunaman tiempota qoyqa manan juchachu; ichaqa sichus chaykunallamanña masta yuyayta churasunman chayqa manan allinchu kanman. “K’anchaypi puriqkuna jina kausananchispaqqa” manan tiemponchista yanqa “usuchinanchischu”, aswanmi tiempota qonanchis imakunachus allin chaykunaman.

18. ¿Imatan hermano Donald ruwarqan ama tiempota usuchinanpaq?

¹⁸ Kallpachakushallasun Jehová Diosman astawan tiempota qonanchispaq. Chaytan ruwasqa Sudáfrica ladopi Donald sutiyoq hermanopas. Paymi nin: “Allintan qhawarirqani imaynachus tiempoy kasharqan chayta, jinaspa Jehová Diospa yanapayninta mañakurqani paypa munaynin ruwaypi astawan yanapakunaypaq. Chaypaqqa pisi tiempollan llank’ayta munasharqani. Diospa yanapayninwanmi chhayna llank’anata tarirqani, chhaynapin esposaywan kuska tukuy tiempoykuwan Diosta serviyta qallarirqayku”, nispa.

19. ¿Imatan ruwananchis “k’anchaypi puriqkuna jinallapuni kausananchispaq”?

¹⁹ Éfeso llaqtapi iñiqkunaman Pabloq apachisqan cartaqa allintachá paykunataqa yanaparqan, noqanchistapas yanapawasunmi. Kaypi yachasqanchis jina, yanapawasunmi allin yuyaywan amigokunatapas kusirikuykunatapas ajllakunanchispaq. Chaymantapas yanapawanchismi Bibliata tukuy yuyaywan estudianapaq, chayman jina kausananchispaqpas. Chay cartapin rikuchishawallanchistaq imaynas Diospa espiritunqa allintapuni yanapawasunman Diospa munayninman jina kausananchispaq chaytapas. Sichus apóstol Pabloq yuyaychasqanman jina kausasun chayqa, Diospaq sonqonpaq jinan imatapas ruwasunchis. Chaykunata ruwaspaqa manan tutayaqmanqa kutisunchu, aswanmi k’anchayllapi kasunchis.