1, 2. a) ¿Imaynan Judeapi kausay kasharqan apóstol Pablo Hebreos nisqa cartata apachishaqtin? b) ¿Imaraykun nisunman “allin horapin chay cartaqa paykunaman chayarqan” nispa?

 JESUSPA wañupusqan qhepamanqa imaymana llakikuykunapi ñak’ariykunapi iman tarikurqanku hebreo iñiqkunaqa. Jerusalén llaqtapi Jesuspi iñiqkuna yapakuyta qallarishaqtinmi paykunataqa sinchita qatikachayta qallarirqanku (Hech. 8:1). Chaykuna pasasqanmanta iskay chunka wata qhepaman jinataq llapa Judeapi imaymana sasachakuykuna karqan, pisin qolqepas kasharqan. Chayraykuchus jina chay tiempopiqa llapa chay llaqtakunapipas yarqay kanman karqan (Hech. 11:​27-30). 61 watapaq jinan ichaqa llapa iñiqkunapas thaj kausayta qallarisharqanku. Chayllamanmi paykunaqa apóstol Pablomanta juj cartata chaskirqanku. Chay cartaqa allin horapin paykunaman chayamusharqan. ¿Imaraykun chayta ninchis?

² Thaj kasqanku tiempoqa ñan tukukapunan patapiña kasharqan. Jesuspa willasqan tukuy imaq tukukuyninmi chayamusharqanña. Chaymi Pabloqa paykunaman imaymana yuyaychaykunata kamachikuykunata ima apachirqan (Luc. 21:20). Ichaqa manan Pablopas ni mayqen iñiqpas yacharqanchu ima p’unchaykunas chaykuna pasanan karqan chaytaqa. Ichaqa kallpacharqanmi chay p’unchaykunapaq listo kashanankupaq, preparasqa kashanankupaq (Heb. 10:25; 12:​1, 2).

3. ¿Imaraykun allinpuni kanman hebreo iñiqkunapaq nisqa cartakunata estudiay?

³ Noqanchispas chay tiempopi iñiqkunaq kausasqanku tiempopi jinan kausashanchis. Chay tiempopi pasasqanmanta aswan jatun ñak’ariymi chayamushanña (Mat. 24:21; Apo. 16:​14, 16). Chay tiempopi Jehová Diospa willachisqan yuyaychaykunaqa noqanchistapas yanapawasunmanmi. Chaymi chay yuyaychaykunamanta wakinta kaypi yachasunchis.

 “KALLPACHAKUSUN IÑIYPI ALLIN POQOSQA KAYMAN CHAYANANCHISPAQ”

4. ¿Imakunapin tarikurqanku iñiqman tukupuq judío runakuna? (Qhaway kay parrafopaq dibujota).

⁴ Apóstol Pabloq carta apachisqan hebreo iñiqkunaqa ñaupaqqa judío religionmantan karqanku, chaymantan ichaqa Jesusta qatikuqman tukupurqanku. Chay cambiasqankuqa manan paykunapaqqa facilchu karqan. ¿Imarayku? Yachasqanchis jinapas judío runakunaqa Diospa ajllakusqan llaqtan karqanku. Paykunaqa Jerusalén llaqtapin payta adoraqku, chaypin kasharqan templo. Chaypin kasharqan Diospa rantinpi gobiernaq reypas. Chaymantapas Dios sonqo judío runakunaqa Moisespa chaskisqan kamachikuyman jinan imatapas ruwaqku, kasukuqkun Diosmanta yachachiq umalliqkunatapas. Paykunaqa imakuna mijuymanta, qhari kay qaracha kuchuchikuymanta, juj lado llaqtayoq runakunawan imayna kausaymanta iman kamachikuykunata chaskirqanku. Jesuspa wañupusqan qhepamanmi ichaqa Jehová Diosqa jujniraytaña chaykunataqa qhawarirqan, manañan templopi jaywasqanku sacrificiotapas chaskirqanñachu. Chay cambiokunan mana facilchu karqan iñiqman tukupuq judío runakunapaqqa. Paykunaqa kamachikuyta kasukuymanmi costumbrasqa kasharqanku (Heb. 10:​1, 4, 10). Apóstol Pedro kikinpaqpas manan facilchu karqan chaykunaman yachakuyqa (Hech. 10:​9-14; Gál. 2:​11-14). Chaymantapas judío religionpi umalliqkunaqa nishutan qatikachaqku iñiqman tukupuq judío runakunataqa.

5. ¿Imakunamantan cuidakunanku karqan Jesusta qatikuqkuna?

⁵ Iskay t’aqa runakunan kasharqanku iñiqman tukupuq judío cristianokuna contraqa. Jujnin t’aqaqa kasharqan Judea religionta umalliqkunan. Chay umalliqkunan paykunata qhawarisharqanku Dios contra jatariq apóstata runakunata jina. Juj kaq t’aqaqa karqan iñiqman tukupuq wakin runakunan. Paykunaqa “Jesustan qatikushayku” nisharqankuña chaypas Moisespa chaskisqan kamachikuytan kasukunata munasharqanku. Qatikachayta manchakuspapaschá chaytaqa ruwasharqanku (Gál. 6:12). Chaykunataq pasasharqan chayqa, ¿iman chay tiempopi iñiqkunata yanapanman karqan Dios sonqolla kanankupaq?

6. ¿Imata ruwanankupaqmi apóstol Pablo kallpacharqan hebreo iñiqkunata? (Hebreos 5:​14–6:1).

 ⁶ Apachisqan cartapin apóstol Pabloqa paykunata kallpacharqan Diospa siminta allinta reqsinankupaq (leey Hebreos 5:​14–6:1). Chaymantapas ñaupa qelqakunawan allinta yanapachikuspan allinta willarqan imaynas cristianokunaq Diosta adorasqanqa aswan allin karqan judío runakunaq adorasqanmantaqa chayta. a Chaykunata reparanankupaqqa allintan chay tiempopi iñiqkunaqa Diospa siminta estudiananku karqan. Imatapas yachaspaqa manan faciltachu piwanpas engañachikunki, cheqaq yachachikuypa nisqanman jinan imatapas ruwanki. Chaytan chay tiempopi iñiqkunaqa allinta yachananku karqan.

7. ¿Imakunan pasashan kay tiemponchispipas?

⁷ Kay tiempopipas wakin runakunaqa imaymana yanqa rimaykunatan Diospa siminmantaqa ch’eqechinku, contranchispi iman imatapas rimanku. Wakinqa Diospa kamachisqanman jina imatapas ruwasqanchisraykun mana khuyapayakuqta jina qhawariwanchis. Kay mundo runakunaq imayna piensasqanqa watakunaq pasasqanman jinan Diospa imaynachus piensasqanmanta aswan jujnirayman tukupushan (Prov. 17:15). Chhaynataq kashan chayqa allin reparaqmi kananchis. Allintan reparananchis ima yanqa rimaykunas rijurimushan chayta, imakunas mana Diospa siminman jinachu kashan chaykunata (Heb. 13:9).

8. ¿Imatan ruwananchis iñiypi allin poqosqa kayman chayananchispaq?

⁸ Apóstol Pabloq nisqan jina noqanchispas iñiypi allin poqosqa kaymanmi chayananchis. ¿Imatan chaypaq ruwasunman? Tukuy atisqanchistan kallpachakunanchis Diospa siminta allinta reqsinanchispaq, Jehová Dios jinataqmi imatapas qhawarinanchis. Bautizakurqanchisña chaypas manan chaypichu imapas tukupun. Bautizakusqanchis qhepamanqa astawanraqmi Diospa siminta leenanchis, astawanmi estudiananchis. Jayk’a wataña Diosta servishanchis chaypas yachashanallanchismi Diosmantaqa (Sal. 1:2). Sichus tukuy sonqo Diospa siminta estudiasun, chaypitaq yuyaymanasun chayqa allin iñiqmi kasunchis (Heb. 11:​1, 6).

“IÑISPA KAUSAYTA TARIQKUNA T’AQAMANTAN KANCHIS”

9. ¿Imaraykun iñiqkuna tukuy sonqo Diospi confiananku karqan?

⁹ Judea llaqtapiqa imaymanakunan pasananña kasharqan. Chaypaqqa Jesusta qatikuqkunaqa fuerten iñiyninkupi kashananku karqan (Heb. 10:​37-39). Jesusmi paykunataqa nisqaña Jerusalén llaqtata soldadokuna muyuykuqtinqa orqokunaman ayqekunankupaq. Chaytaqa llapa iñiqkunan kasukunanku karqan. Jerusalén llaqta ukhupi tiyaqkunapas, muyuriqnin campopi tiyaqkunapas kasukunankun karqan (Luc. 21:​20-24). Ichaqa chay tiempopiqa ima ejército jamuqtinpas jawapi kaq runakunaqa llaqta ukhumanmi phawaykunanku karqan chaypi pakakuq. Chhaynaqa, Jesuspa kamachisqanman jina orqokunaman ayqekunapaqqa tukuy sonqon Diospi confiana karqan.

10. ¿Imatan ruwananku karqan Dios sonqo iñiqkuna? (Hebreos 13:17).

¹⁰ Chaymantapas chay iñiqkunaqa chay tiempopi Diospa llaqtanta pusariq umalliqkunapin confiananku karqan. Imaymanakunataq pasananña kasharqan chayqa umalliqkunaqa qorankupunichá kamachikuykunata imayna ayqekunankupaq, mayman rinankupaqpas (leey Hebreos 13:17). Hebreos 13:17 textopi “kasukuychis” nisqa simiqa griego rimaypiqa manan  yanqa kasukuyllamantachu rimashan; aswanpas tukuy sonqowan confianzawan kasukuymantan. Chhaynataq chayqa chay tiempopi iñiqkunaqa manaraq chay ñak’ariy chayamushaqtinmi umalliqkunapi tukuy sonqo confiananku karqan. Allin tiempo kashaqtinmi kasukuyta yachananku karqan, chhaynapi sasa tiempokunapiqa facilta kasukunankupaq.

11. ¿Imaraykun iñiyninchis fuerte kanan?

¹¹ Kay tiempopipas ñaupa tiempopi iñiqkuna jinan tukuy sonqo Diospi confiananchis. Yachasqanchis jina kay tiempopiqa yaqa llapa runakunapas manan creenkuchu millay kausaypa tukukunan chayamunanpiqa. Wakinqa chaypi creeqkunataqa asipayawanchis iman (2 Ped. 3:​3, 4). Chaymantapas Bibliapiqa wakillantan willashan imachus pasanqa manchay ñak’ariy tiempopi chaytaqa, wakinmantan ichaqa mana imaninpaschu. Chaywanpas tukuy sonqon chay p’unchay chayamunanpiqa confiananchis, confiananchismi Diospipas. Payqa cuidawasunpunin (Hab. 2:3).

12. ¿Iman yanapawasun manchay ñak’ariy tiempopi librasqa kananchispaq?

¹² Chaymantapas Jehová Diosqa “allin yuyayniyoq junt’aq kamachiwanmi” kay tiempopi llaqtanta pusashan. Chaypipas tukuy sonqon confiananchis (Mat. 24:45). Kasukunanchistaqmi chay umalliqkunataqa. Hebreo iñiqkunapi piensasun, paykunaqa chaskirqankupunichá kamachikuykunata Roma soldadokuna Jerusalenman chayaqtinqa. Noqanchispas manchay ñak’ariy tiempopiqa imaymana kamachikuytachá chaskisun, chhaynapi librakunanchispaq. Ichaqa chay tiempopi kasukunanchispaqqa kunanmantapachan yachananchis kasukuq kayta. Manachus kunan kasukusun umalliqkunata chayqa, sasan kanqa manchay ñak’ariy tiempopi kasukuypas.

13. ¿Imaraykun allinpuni karqan Hebreos 13:5 textopi apóstol Pabloq nisqan?

¹³ Hebreo iñiqkunaqa ayqekunanku tiempota suyakunankukamaqa allin yuyaywanmi kausananku karqan, manataqmi qolqe sonqochu kananku karqan (leey Hebreos 13:5). Paykunamanta wakinqa yarqaypi iman tarikurqanku, wajcha iman kapurqanku (Heb. 10:​32-34). Juj tiempo aguantarqankuña sasachakuykunata Diosrayku pisichikuyta chaypas, chaymantaqa wakinqa yaqachus jina qolqe maskhayman qokunkuman karqan. Allin kanankupi, amaña wajchachu kanankupi piensaspapaschá chaytaqa ruwarqanku. Ichaqa, ¿atinmanchu salvayta karqan qolqenkupas imankupas Jerusalén thunisqa kaqtin? Manan (Sant. 5:3). Aswanpas qolqeta munakuyqa yuyaytan tutayachin. Chhayna kaqtinqa manan facilchu kanman ayqekuypas, wasitapas ima kaqtapas qhepaman saqeypas.

14. Sichus tukuy sonqo Jehová Diospi confiasun chayqa, ¿imatan mana ruwasunchu, imatataqmi ruwasun?

¹⁴ Sichus tukuy sonqo Diospi iñisun, tukuy sonqotaq confiasun kay millay kausaypaq tukukapunanpipas chayqa, manan qolqe maskhaymanchu qokusun. Bibliaq nisqan jina, chay manchay ñak’ariy tiempopiqa manan qolqeqa imapaqpas valenqachu. Arí, runakunaqa “qolqenkutapas callekunamanmi wijch’upunqaku”. “Paykunataqa manan qorinkupas qolqenkupas Jehová Diospa p’unchayninmantaqa libranqachu” (Ezeq. 7:19). Chhaynataq kanqa chayqa manan qolqe maskhaymanchu ni qolqe juñuymanchu masta tiempota qonanchis. Aswanmi allin yuyaywan allinta piensaspa imatapas ruwananchis. Chaymantapas manan yanqapas qasiqa qolqetaqa manukushanachu, manataqmi kay pachapi cosaskunaq kamachinchu kananchis. Manan chaymanchu masta tiempota qonanchis. Chaymantapas manan cosasninchiskunamanchu k’askakunanchis, manan chaykunatachu munakunanchis (Mat. 6:​19, 24). Diospa p’unchaynin chayamunankaman allinta rikuchinanchis kanqa Jehová  Diospichus confianchis icha kaqninchiskunapichus chayta.

“ALLINTAN AGUANTANAYKICHIS”

15. ¿Imaraykun ñaupa tiempo iñiqkuna aguantayta yachananku karqan?

¹⁵ Chay tiempopiqa Judea llaqtapiqa imaymanakunaq cambiasqanman jinan iñiqkunaqa astawanraq aguantananku karqan (Heb. 10:36). Paykunamanta wakin sasa tiempokunapiña iñiqman tukupurqanku chaypas wakinqa thaj kausay kashaqtinmi iñiqman tukupurqanku. Ichaqa apóstol Pabloq nisqan jina, imaymana sasachakuykunapin paykunaqa tarikunanku karqan. Jesús jinataqmi wañupunankukama Dios sonqo kananku karqan (Heb. 12:4). Iñiqkuna askhayasqankuman jinan wakin judiokunaqa aswan millayman tukupusharqanku. Chay watakuna ñaupaqllatan apóstol Pablomanpas Diosmanta willashaqtin askha runakuna phawaykurqanku. Chaymantapas 40 judío runakuna jinan jurarqanku: “Mayqenninchispas manaraq Pablota wañuchishaqtinchis mijunqapas ujanqapas chayqa, ñakasqa kachun”, nispa (Hech. 22:22; 23:​12-14). Chhayna mana allin runakuna ukhupiña tarikusharqanku chaypas hebreo iñiqkunaqa juñukushanallankun karqan, Diosmantapas willashanallankun karqan. Astawanraqmi Diospipas iñinanku karqan.

16. ¿Imaynatan hebreo iñiqkunaman apachisqa carta yanapawasunman ima sasachakuytapas allin yuyaywan qhawarinapaq? (Hebreos 12:7).

¹⁶ Ichaqa, ¿iman chay tiempopi iñiqkunata yanapanman karqan aguantaq kanankupaq? Apóstol Pabloq nisqan jina, paykunaqa jujniraymantan qatikachasqa kayta qhawarinanku karqan. Diospas chaywan paykunata yanapashanman jinatan qhawarinanku karqan (leey Hebreos 12:7). Chaykunawanpas allin runa kanankupaq, allin iñiq kanankupaq capacitasqa kashankuman jinatan qhawarinanku karqan. Ima sasachaytapas allin iñiq kanapaq yanapaqta jina qhawarinki chayqa faciltan imatapas aguantanki. Chhaynatan chay cristianokunaqa ima sasachakuytapas qhawarinanku karqan (Heb. 12:11).

17. ¿Imaraykun nisunman “Pabloqa allintan yacharqan qatikachasqa kayta aguantayta”, nispa?

 ¹⁷ Pabloqa allintan chay iñiqkunata yanaparqan ima sasachakuytapas ama pisipaspa aguantanankupaq. Chaymantapas payqa experienciawanmi chaykunata nisharqan. Yachasqanchis jina ñaupaqqa pay kikinmi iñiqkunata qatikachaq. Payqa allintan yacharqan imaynas chaykuna chayta. Chaymantapas pay kikinmi qatikachasqa karqan. Jesuspi iñiqman tukupuqtin jinan paytaqa sinchita qatikacharqanku (2 Cor. 11:​23-25). Chhaynapitaq tarikurqan chayqa payqa allintan yacharqan imakunas paykunata yanapanman aguantanankupaq chayta. Pabloq nisqanman jinaqa manan paykunapichu confiananku karqan, aswanmi ninanku karqan: “Jehová Diosmi yanapawaqniyqa, manan manchakusaqchu”, nispa (Heb. 13:6).

18. ¿Imamantan mana iskayananchischu?

¹⁸ Kay tiempopipas askha iñiqmasikunan qatikachasqa carcelasqa ima kashanku. Paykunata yanapananchispaqqa Diosmantan kallpata mañapunanchis, atikuqtinqa juj ruwaykunapipas yanapasunmanmi (Heb. 10:33). Noqanchispas yaqapaschá jayk’aqllapas chhaynapi tarikusunchis. Chaymanta rimaspan Bibliapi sut’ita nin: “Pipas Cristo Jesuswan jujllachasqa kaspa Diosta serviqqa qatikachasqallataqmi kanqa”, nispa (2 Tim. 3:12). Arí, llapanchismanpas jayk’aqllapas chayqa chayamuwasunmi. Chhaynapi tarikuspaqa Jehová Diospin tukuy sonqo confiananchis. Payqa imapiña tarikuqtinchispas yanapawasunmi. Chaymantapas payqa serviqninkunata kallpachaq Diosmi (2 Tes. 1:​7, 8).

19. ¿Imakunatan ruwananchis manchay ñak’ariy tiempopaq listo kashananchispaq? (Qhaway kay parrafopaq dibujota).

¹⁹ Hebreo iñiqkunaman apóstol Pabloq carta apachisqanqa allintachá yanaparqan sasachakuykunata aguantanankupaq. Chay cartapin Pabloqa paykunata kallpacharqan Diospa siminta allinta estudianankupaq, allinta entiendenankupaq. Chayta ruwaspan preparakunanku karqan ima yanqa yachachikuywanpas ama engañachikunankupaq, iñiypipas ama pisipanankupaq. Chaymantapas kallpacharqanmi astawan Diospi iñinankupaq, paypi confianankupaq. Chayta ruwaspan preparakunanku karqan Jesuspa kamachisqanta, Diospa llaqtanta pusariqkunaq kamachisqantapas tukuy sonqo kasukunankupaq. Kallpacharqanmi ima sasachakuytapas allin yuyaywan qhawarinankupaq. Arí, allin iñiq kanankupaq yanapaqta jinan chaykunataqa qhawarinanku karqan. Diosmanta jamuq chay yuyaychaykunata noqanchispas kasukusun chayqa allintan imatapas aguantasun, tukukuykaman Dios sonqollapuni kasun (Heb. 3:14).