1, 2. ¿Iman pasaran Pablowan Silaswanpas Filipos llaqtapi kashaqtinku? (Kay paginapi dibujota qhaway.)

ÑAN kuska tutaña kasharan, Pablowan Silaswanmi Filipos llaqtapi carcelpi wisq’asqa kasharanku. Chakinkupas cepo nisqapi jap’ichisqan kasharan, wasankupas maytachá nanasharan sinchita waqtasqankumanta. (Hech. 16:23, 24). Ichaqa, ¿imaraykun chhaynapi tarikusharanku? ¿Iman paykunawan pasaran? Chay p’unchaymi paykunataqa askha runakuna jap’ispa mercado plazaman aysasqaku chaypi juzganankupaq. Chaymantataq p’achankuta ch’utispa k’aspikunawan waqtasqaku, chayta ruwaspataq carcelman wisq’asqaku. Chaymi paykunaqa carcelpi kasharanku (Hech. 16:16-22). Pabloqa Roma llaqtayoq runaña karan chaypas comunta juzgaspan carcelman wisq’aranku. *

² Carcelpi kashanankamaqa yaqapaschá Pabloqa piensasharan imarayku chay pasasqanpi, Filipos llaqta runakunapi ima. Chay llaqtapiqa manan ni juj sinagogallapas kasqachu, chaymi judiokunaqa llaqta jawallapi  Diosta adoraranku (Hech. 16:13, 14). Ichaqa, ¿imaraykun mana juj sinagogallapas kanmanchu karan? Yaqapaschá chay llaqtapi mana karanchu chunka judío qharikuna. Chaymantapas Filipos llaqta runakunaqa Roma llaqtayoqmi kallarankutaq, chaywanmi paykunaqa jujkunamanta aswan allinpaq qhawarikuqku (Hech. 16:21). Chayraykupaschá mana repararankupaschu Pablopas Silaspas judiokunaña kashaspapas Roma llaqtayoq kasqankuta. Imaynaña karan chaypas, paykunataqa mana allinta juzgaspan carcelman wisq’aranku.

3. a) ¿Imaraykun Pablo mana entiendeshanmanchu karan imaraykuchus carcelman wisq’asqankuta? b) ¿Imaynatan rikuchiran Diospi confiasqanta?

³ Chaymantapas Pabloqa yaqapaschá piensasharan imaynapichus Filipos llaqtaman chayamuran chaypi. Ñaupaq killakunaqa Egeo nisqa lamar-qocha chimpapin kasharanku Asia Menor nisqa ladopi. Chay ladopi kashaqtinkun santo espirituqa mana dejaranchu chaypi predicanankuta. Juj llaqtamanpas pusashanman jinan kasharan (Hech. 16:6, 7). Ichaqa, ¿may llaqtamanmi pusashanman karan? Chaytan Pablo yacharan Troas llaqtapi kashaqtinku. Chaypin juj runa rijuriypi Pablota niran: ‘Macedonia provinciaman jamuy’, nispa. Chaypin Pabloqa repararan imatachus Diosqa munasharan chayta, chaymi apuraylla Macedonia ladoman riranku (leey Hechos 16:8-10). Chay ladoman chayasqankumantaqa manan unayraqchu kasharan, chayllamanmi paykunataqa carcelman wisq’aranku. ¿Chaypaqchu Dios paykunata chayman pusanman karan? ¿Jayk’a tiempon carcelpi kankuman karan? Manaña entiendesharankuchu imayna kanankuta chaypas confiashallarankun Diospi. Bibliaq nisqan jina, Pabloqa Silaswan kuskan carcelpi Diosman takiyta qallariranku mañakuranku ima (Hech. 16:25). Chaytataq ruwaranku chayqa chaskirankuchá Diospa qosqan thaj kayta.

4, 5. a) ¿Imaynapin noqanchispas Pablo jina tarikusunman? b) ¿Imaynapin Pabloq imapichus tarikusqan cambiaran?

⁴ ¿Jayk’aqllapas tarikurankichu Pablo jina? Yaqapaschá imata ruwanaykipaqpas Diospa yanapayninta mañakuranki, chayman jinapaschá imatapas ruwasharanki. Chayllamanpaschá imaymana llakikunapi tarikuranki, chaykunawanqa imaymana cambiokunatapaschá ruwanayki karan (Ecl. 9:11). Chay pasarasunki chayqa yaqapaschá niranki: “Khaynapi tarikunaytachu Dios munaran imaynataqri”, nispa. Chhaynakunapiña tarikusunman chaypas, ¿iman yanapawasunman Diospi confiashanallapaq? Chayta yachanapaq astawan yachasun Pablomanta Silasmantawan.

⁵ Pablowan Silaswan carcelpi takishanankukaman imaymanakuna pasaran. Ñaupaqtaqa juj terremoton pasaran chaymantataq punkukuna kicharikuran, presokunaq cadenanpas paskarikuran. Chaykuna pasasqanta rikuspan carceleroqa wañuchikuyta munasharan, jinan Pabloqa niran: “¡Ama imanakuypaschu, llapaykun kaypi kashayku!”, nispa. Chay qhepamantaq carceleroqa llapa familiantin bautizakuranku. P’unchayamuqtin jinataq juezkunaqa guardiakunata kacharanku Pablota Silastawan carcelmanta orqomuspa chay llaqtamanta despachapunankupaq. Pablopas Silaspas  Roma llaqtayoq kasqankuta yachaspataq juezkunaqa paykuna kikinku llaqta jawakama pusapuranku. Manaraq ripushaspan paykunaqa Lidiamanta despedikuq riranku, payqa chayraqmi bautizakusqa. Chaymantapas paykunaqa Filipos llaqtapi wakin hermanokunatawanmi kallpacharanku (Hech. 16:26-40). Rikusqanchis jina juj ratollapin paykunaq imapichus tarikusqankuqa cambiaran.

6. ¿Imakunamantan yachasun kay estudiopi?

⁶ ¿Imatan yachasunman chay willakuymanta? Jehová Diosqa atiyniyoqmi imata ruwananpaqpas, chaymi noqanchisqa imapiña tarikuspapas mana nishutaqa llakikunanchischu. Pablopas manan jayk’aqpas qonqaranchu Diospa yanapasqantaqa. Chaymi Filipos llaqtapi hermanokunamanpas qelqaran imapi tarikuspapas ama nishuta llakikunankupaq, Diospa thaj kayninta mañakunankupaqwan. Kay estudiopin astawan yachasun imatapunichus Pablo niran Filipenses 4:6, 7 (leey) textopi chayta. Chaymantataq yachasun imaynatas Diosqa ñaupa tiempopi serviqninkunatapas yanaparan chayta, imaynatas Diospa thaj kaynin yanapawasunman confianzawan Diosta suyakunanchispaq chaytawan.

7. a) ¿Imatan apóstol Pablo yachachiyta munasharan Filipos llaqtapi hermanokunaman? b) ¿Imatan noqanchispas yachasunman?

⁷ ¿Imapin piensankuman karan Filipos llaqtapi hermanokuna Pabloq apachisqan cartata leespa? Yaqapaschá yuyariranku Pablotawan Silastawan imachus pasasqanta, imaynatachus Dios yanaparan chaytapas. Ichaqa, ¿imatan Pablo yachachiyta munashanman karan chay hermanokunaman? Pabloqa munasharan ama imamantapas llakikunankutan; chaymantapas Diosmanta thaj kayta mañakunankutan munasharan. Pabloq nisqan jina Diospa qosqan thaj kayqa ‘runaq mana entiendey atisqan thaj kaymi’. ¿Imaynataq chayri? Juj Bibliaq nisqan jina, Diosqa mana piensay thaj kaytan qowasun. ¿Imatan chaymanta yachasunman? Mayninpiqa mana allichakuq jinapaschá ima sasachakuyninchispas kanman. Diospaqmi ichaqa mana chhaynachu, munaspaqa cambianmanmi chaykunata (leey 2 Pedro 2:9).

8, 9. a) Pablo sufriranña Filipos llaqtapi chaypas, ¿iman karan chaywan? b) ¿Imaraykun Filipos llaqtapi hermanokuna confiaranku Pabloq qelqasqanpi?

⁸ Chaymantapas Filipos llaqtapi hermanokunaqa kallpachasqachá karanku chay watakunapi imakunachus pasasqanta yuyarispaqa. Pablota Silastawan mana allinta juzgaspaña carcelman wisq’aranku chaypas, chay pasasqanwanmi ‘autoridadkunaq leyninman jina allin willakuykunata tajachikuran’ (Filip. 1:7). Chaymantapachaqa chay llaqtapi juezkunapas manañachá comuntachu cristianokunataqa imatapas ruwaranku. Pabloqa Roma llaqtayoq  kasqanta yachakusqanraykupaschá Lucaspas chayllapi qhepakuran chay llaqtapi hermanokunata yanapaspa.

⁹ Pabloqa manan piensaynillantachu qelqasharan, pay kikinpunin tarikuran imaymana sasachakuykunapi, Filipos llaqtapi hermanokunapas yacharankun chaytaqa. Chhayna sasachakuykunapiña tarikuran chaypas, paypiqa karanmi ‘Diospa thaj kaynin’. Filipos llaqtapi hermanokunaman cartata apachishaqtinpas Roma llaqtapin Pabloqa wasinpi presochasqa kasharan, chaywanpas thajmi payqa kasharan (Filip. 1:12-14; 4:7, 11, 22).

10, 11. ¿Imatan ruwasunman ima llakikuypipas tarikuspa? ¿Imatan Jehová Dios ruwanqa?

¹⁰ ¿Imatan ruwasunman ama nishuta llakikunapaq ‘Diospa thaj kaynin’ noqanchispi kananpaqpas? Pabloq nisqan jina, Diosmantan mañakunanchis. Chayrayku imamantapas llakisqa kashanchis chayqa Diosman chayta willakusun, paymi yanapawasun (leey 1 Pedro 5:6, 7). Ichaqa confiananchismi paypa yanapayninpi, manataqmi jayk’aqpas iskayananchischu. Agradecekunanchistaqmi ima bendicionta qowasqanchismantapas. Chaymantapas manan jayk’aqpas qonqananchischu Jehová Diosqa ‘imakunachus mañakusqanchista, piensasqanchismantapas aswantaraq’ qowananchispaq atiyniyoq kasqanta (Efes. 3:20).

¹¹ Imaynan Diosqa Pablota Silastawan yanaparan, chhaynatapaschá noqanchistapas yanapawasun. Imayna yanapaytaña qowasun chaypas allinninchispaqmi paypa yanapayninqa kanqa (1 Cor. 10:13). Ichaqa manan Diosqa milagrota ruwaspachu imatapas allicharunqa. Aswanmi noqanchisqa imachus mañakusqanchisman jina imatapas ruwananchis (Rom. 12:11). Chhaynapin rikuchisun paypa yanapaynin munasqanchista. Aswan ganaswantaqmi payqa yanapawasunpas. Yachasqanchis jina Jehová Diosqa atiyniyoqmi imachus mañakusqanchismantapas astawanraq qowananchispaq, manapunin chaytaqa qonqananchischu. Mayninpiqa mana piensasqanchis raton imatapas qowasunchis. Chaytan ñaupa tiempopipas ruwaran, chaykunamanta kunan astawan yachasun.

12. a) ¿Imatan ruwaran Ezequías rey Senaquerib amenazaqtin? b) ¿Imaynatan Jehová Dios yanaparan? ¿Imatan chaymanta yachasunman?

¹² Bibliapiqa imaymana ejemplokunan kan Diosqa mana piensasqanku rato serviqninkunata yanapasqanmanta. Yachasun rey Ezequiaspa tiemponpi imachus pasasqanmanta. Chay tiempopin Asiria llaqta ladomanta rey Senaquerib Judá ayllupi llapa llaqtakunata thunipusharan, Jerusalén llaqtallañan faltasharan (2 Rey. 18:1-3, 13). Chaymi chay reyqa Jerusalén llaqtatañataq thuniyta munasharan, ¿imatan Ezequías ruwaran? Jehová Diospa yanapaynintan mañakuran, chaymantataq profeta Isaiasmanta consejota mañakuran (2 Rey. 19:5, 15-20). Chaymantapas rey Senaqueribpa mañakusqanman jinan qolqeta pagapuran (2 Rey. 18:14, 15). Llaqtatapas allintan prepararan unayta wisq’asqa kanankupaq  jina (2 Crón. 32:2-4). Ichaqa, ¿jinallachu imapas karan? Manan. Jehová Diosmi jujnin angelninta kachamuran jinan chay angelqa juj tutallapi 185.000 Asiria llaqta soldadokunata wañuchiran. ¡Ezequiasqa manachá piensaranpaschu chay pasanantaqa! (2 Rey. 19:35.)

13. a) ¿Iman pasaran Josewan? ¿Imatan chaymanta yachasunman? b) ¿Iman pasaran Sarawan?

¹³ Kunanqa Josemantañataq yachasun. Payqa Jacobpa wawanmi karan. Egipto llaqtapin carcelpi wisq’asqa kasharan, chayllamanmi Egipto llaqtapi aswan autoridadniyoq runa kapuran, Faraonllan umanpi kasharan. ¡Payqa manachá piensaranpaschu chay pasanantaqa! ¡Manachá piensaranpaschu paywan tayta-mamanta wayqenkunatawan Jehová Dios cuidanantapas! (Gén. 40:15; 41:39-43; 50:20). Rikusqanchis jina Jehová Diosqa Josepa mañakusqanmanta astawanraqmi ruwaran. Josepa abuelonpa maman Sarawanpas kaqtan Diosqa ruwallarantaq. Saraqa manañan edadninpichu kasharan wawayoq kananpaq, chaywanpas Jehová Diosmi yanaparan wawayoq kananpaq. Sarapas manachá piensaranpaschu paya kayninpi wawayoq kaytaqa (Gén. 21:1-3, 6, 7).

14. ¿Imaraykun tukuy sonqo Diospi confiananchis?

 ¹⁴ Jehová Diosqa manapaschá kunan tiempoqa milagrota ruwaspachu imapipas yanapawasun. Ichaqa kaypi yachasqanchis jina, yanaparanmi ñaupa tiempopi serviqninkunata, manataqmi payqa cambianchu (leey Isaías 43:10-13). Chaymi noqanchisqa payllapi confiananchis. Payqa imapiña tarikuqtinchispas yanapawasunpunin munayninta ruwananchispaq (2 Cor. 4:7-9). ¿Imatan yachasunman Ezequiasmanta, Josemanta, Saramantapas? Paykunapas tukuy sonqon Diospi confiaranku. Chayrayku, sichus paykuna jina Diospi confiasun chayqa yanapawasunpunin.

15. a) ¿Imatan ruwasunman imapiña tarikuqtinchispas Diospa thaj kaynin noqanchispi kananpaq? b) ¿Iman yanapawanchis Diospa amigon kananchispaq?

¹⁵ ¿Imatan ruwasunman imapiña tarikuqtinchispas Diospa thaj kaynin noqanchispi kananpaq? Chaypaqqa Dioswanmi allin amigontin kananchis. Paypa amigon kananchispaqtaq Cristoq sacrificio ruwasqanpi iñinanchis. Cristoq sacrificio ruwasqanpas Diospa ancha jatun regalonmi. Cristo chayta ruwasqanraykun Diosqa juchanchiskunata perdonawanchis. Chhaynapin ch’uya concienciayoq kanchis, ch’uya concienciayoq kaspataq Diospa amigon kanchis (Juan 14:6; Sant. 4:8; 1 Ped. 3:21).

16. ¿Iman pasanqa ‘Diospa thaj kaynin’ noqanchispi kaqtin? Juj ejemplota willay.

¹⁶ ¿Imaynatan yanapawasun “runaq mana entiendey atisqan thaj kayta” Diospa qowasqanchis? Bibliaq nisqan jina, chay thaj kaymi ‘sonqonchista yuyayninchista ima Cristo Jesuswan waqaychanqa’ (Filip. 4:7). Ichaqa, ¿imaynatan waqaychanman? Chaypaq yachasun chay tiempopi soldadokunamanta, paykunaqa llaqta muyuriqtan cuidaqku. Chhaynapin llaqtakunaqa allin cuidasqa otaq ‘waqaychasqa’ kaqku. Chhaynan karan Filipos llaqtapas, chhaynapin runakunaqa tranquilo puñukuqku. Chhayna waqaychasqa kaymantan Pabloqa rimasharan. Diospa thaj kayninchus waqaychawasun chayqa manan imamantapas llakikusunchu, thajmi sonqonchispas yuyayninchispas kanqa. Diosqa chhayna thajpi kausananchistan munan (1 Ped. 5:10). Chhaynataq chayqa manan manchan-manchanchu kausananchis aswanmi Diospi suyakunanchis.

17. ¿Imaraykun mana llakikunanchischu imachus qhepaman pasanqa chaymanta?

¹⁷ Pisi tiempollamantan mana jayk’aq pasasqan jina “manchay ñak’ariy” pasanqa, manataqmi chay qhepamanqa chhayna ñak’ariyqa kanqachu (Mat. 24:21, 22). Manan yachakunchu imaynachus chay tiempopi kasun chayta, ichaqa manan llakikunanchischu chaymantaqa. Imaynaña kanqa chaypas Diosqa yanapawasunpunin. Kaypi yachasqanchis jina, ñaupa serviqninkunatapas yanaparanmi Diosqa. Chaymantapas Diosqa junt’anpunin rimasqanta. Mayninpiqa mana piensasqanchis ratopaschá imapipas yanapawasun. Chayrayku imapipas tarikusun chayqa, mañakusun Diospa yanapayninta jinan payqa “runaq mana entiendey atisqan thaj kayta” qowasun.