Sapanka casarasqa cristianomantan chayqa kanqa. Ñaupaqtan ichaqa allintaraq entiendenanku imaynatas chaykunata usakun chayta. Ima ninsi Biblia chaykuna usaymanta chaytawan.

Jehová Diosmi Adanta Evatawan niran: “Askhata miraychis, kay pachamanpas junt’aykuychis”, nispa. Noetapas familiantapas kaqtan nillarantaq (Gén. 1:28; 9:1). ¿Kasukunanchischu cristianokuna chay kamachikuyta? Bibliaqa manan ima ninpaschu chaymanta. Chaymi sapanka cristiano decidinan jayk’a wawayoqsi kanqa, imawansi cuidakunqa chayta. Ichaqa manan comuntachu chay decisiontaqa ruwananku.

Bibliaq nisqanman jinan imatapas ruwananchis. Bibliaq nisqanman jinaqa manan jayk’aqpas abortanachu. Pipas yuyaypi abortanman chayqa juchatan ruwashanman. Chaymi cristianokunaqa manapuni jayk’aqpas abortananchischu, chaytachus ruwasunman chayqa runatapas wañuchishasunman jinan kanman (Éx. 20:13; 21:22, 23; Sal. 139:16; Jer. 1:5). ¿Ima nisunmanmi “T de cobre” nisqamanta?

1979 watapi 15 setiembrepi lloqsimuq La Atalaya revistapin 31, 32 paginakunapi rimaranña chaymanta. Chay tiempopiqa plasticollamantan chayqa karan, chaytan churaqku útero nisqaman chhaynapi warmi mana onqoq kananpaq. Chay revistaq nisqan jina, chay tiempopiqa manan pipas allintachu yacharan imaynas chay “T” nisqa karan chayta. Chaykunamanta yachaq runakunaq nisqanman jinaqa chay aparatos mana dejaqchu óvulo nisqaman espermatozoides chayananta.

Mayninpin ichaqa espermatozoides óvulo nisqaman chayaq. Chaytaq “trompa de Falopio” nisqapi wiñaq, mayninpitaq útero nisqaman jaykumuq. Útero nisqaman jaykumuqqa chaypi “T” nisqa kasqanwanmi mana faciltachu chaypi wawa wiñaq, chhaynapin abortakapuq. Chayqa yuyaypipas abortashasunman jinan kanman. La Atalaya revistan nillarantaq: “Mayqen casado warmi-qharipas ‘T’ nisqawan cuidakuyta munan chayqa, allin yuyaywanmi chayta ruwananku. Paykunaqa tukuy tiempon rikuchinanku vida respetasqankuta”, nispa (Sal. 36:9).

Chay revistaq lloqsimusqanmantapachaqa imaymanapiñan doctorkunapas científico runakunapas ñauparunku.

Kunan tiempoqa iskaymi chay “T” nisqakuna kapun. Jujninmi “T de cobre” nisqa, jujnintaq “T de hormona” nisqa. “T de cobre” nisqaqa 1988 watamantapachan vendekushan Estados Unidospi. “T de hormona” nisqataq 2001 watamantapacha. ¿Imaynatan chay “T” nisqakuna funcionan?

T de cobre. Ñaupaqpi yachamusqanchis jina “T” nisqaqa manan dejanchu espermatozoides óvulo nisqaman chayananta. “T de cobre” nisqaqa astawanraqsi espermatozoides nisqakunata wañuchin. Cobreqa veneno jinas espermatozoidepaq. * Chaymantapas útero nisqatas jujnirayman tukuchin.

T de hormona. Chay “T de hormona” nisqapiqa, mana onqoq kanapaq pastillaskunapi jinan “hormona” nisqakuna kan. Chay “hormona” nisqakunan mana  dejanchu warmikunapi “óvulo” nisqa lloqsimunanta. Manataq óvulo lloqsimunmanchu chayqa, manan mayqen warmipas atinmanchu onqoq kayta. Chaymantapas chay hormonakunaqa útero nisqatan jujnirayman tukuchin, chhaynapi espermatozoides chayninta mana jaykunanpaq. *

Kaypi yachasqanchis jina “T de cobre” nisqapas “T de hormona” nisqapas útero nisqatan jujnirayman tukuchin chaypi mana ima wawapas kananpaq. Espermatozoides nisqaña óvulo nisqaman chayanman chaypas, manan atinmanchu chaypi wiñayta. Ichaqa científico runakunaq nisqan jina, manas ancha chaykunaqa pasanchu. Mana wawayoq kanapaq pastillakuna jinas chaykunaqa kallantaq.

Manan pipas ninmanchu: “Chaykunawan cuidakuqqa manapunin jayk’aqpas wijsallikunqachu”, nispaqa. Ichaqa, científico runakunaq nisqan jina “T de cobre” nisqapas “T de hormona” nisqapas allintan jark’an espermatozoides óvulo nisqawan mana tupananpaq.

Mayqen casado warmi-qharipas chaykunawan cuidakuyta munashan chayqa allintan tapukunan chaykunamanta yachaq doctorta. Yaqapaschá mayninpiqa esposata malta ruwanman. Manan pipas ni doctorpas paykunaq rantinpiqa ima decisiontapas ruwananchu (Rom. 14:12; Gál. 6:4, 5). Aswanmi paykuna kikinku chaytaqa decidinanku. Ichaqa allin yuyaywanmi imatapas decidinanku, chhaynapin Diospa ñaupanpi ch’uya concienciayoq kanqaku (tupachiy 1 Timoteo 1:18, 19; 2 Timoteo 1:3 textokunawan).