¿IMARAYKUTAQ chhaynapiri tarikuran? nishankichispaschá. Chaytan kunan willarisaykichis. Noqaqa 1929 watapi 29 julio killapin nacerani, Filipinas nacionpi kaq Bulacan provinciapi. Chay tiempopiqa wajchallan chay nacionqa karan. Watakunaq pasasqanman jinan erqellaraq kashaqtiy guerra qallariran, Japonmanta soldadokunan lliu llaqtakunaman jaykumuran, llaqtaykumanmi ichaqa mana chayamunkuchu. Manan radioykupas ni televisionniykupas karanchu. Runaq willasqallanmi chay guerramantaqa yachaq kayku.

Noqaykuqa pusaqmi kayku, noqan kani iskay kaq. Pusaq wataypi kashaqtiymi noqaqa ripurani abueloykunawan tiyaq. Abueloy catolicoña karan chaypas chaskikullaqmi juj religionkunamanta revistakunatapas. Juj kutinmi payqa tagalo simipi revistakunata qhawachiwaran. Chay revistakunapin rimasqa falso religionkunamanta Bibliamanta ima. Noqamanqa gustawaqmi Bibliata leey, astawanqa gustawaq mosoq testamentota leeymi. Chaymi niq kani: “Jesustapunin noqaqa qatikusaq”, nispa (Juan 10:27).

1945 watapin Japonmanta soldadokunaqa ripuranku. Chay tiempopin tayta-mamayqa niwanku: “Wasiman kutimpuy”, nispa; kaqtan abueloypas niwallantaq, chaymi wasiyman kutipurani.

1945 watapi diciembre killapi jinan Angat llaqtamanta Testigokuna jamusqaku llaqtaykupi predicaq. Chaypin juj kuraq hermano explicawanku “tukukuy p’unchaykunamanta” (2 Tim. 3:1-5). Chaymantataq invitawanku llaqtayku cercallapi kaq juj llaqtaman Biblia estudiaq rinaykupaq. Chay kutipiqa sapallaymi rirani. Chayman chayarunaypaqmi 20 runakuna chaypi kashasqaku. Wakinqa imaymanatan tapukuqku Bibliamanta.

Manan imatapas entiendesharanichu, chaymi “ripusaq” nispa lloqsisharaniña. Jinallamanmi takiyta qallarinku, chay takiqa munaymi kasqa jinan “qhepakusaq aswan” nispa qhepakullaraniña.  Takisqayku qhepatan Angat llaqtapi juj juñunakuyman invitawaranku.

Chaypiqa familia Cruzpa wasinman chayanaykukaman 8 kilometrota jina puriykuyku. Chaypin chay juñunakuy apakunan karan. Chaypiqa juñukurayku yaqa 50 jinan. Wawakunapas comentaqkun, chaykunawanmi noqaqa admirasqa kasharani. Juj kutinmi Damián Santos sutiyoq hermano invitawan wasinpi qhepakunaypaq. Payqa precursormi kasqa; antesqa alcaldes kasqa. Paywanmi tutantin Bibliamanta imaymanakunata rimaykuyku.

Chay tiempopiqa ratollan runakunaqa bautizakuqku. Chaymi manaraq unaychu juñunakuykunaman rishaqtiyku juj hermano niwanku: “Pikunan bautizakuyta munankichis”, nispa. Jinan noqaqa nirani “noqan munani” nispa. Allintañan entiendesharani imas Jesusta qatikuy chayta (Col. 3:24). Jinan juj mayuman apawanku, chaypin iskay bautizakurayku. Chayqa karan 1946 watapin 15 febrero killapi.

Bautizasqañataq kasharani chayqa Jesús jinan predicaspa purinay karan. Papaymi ichaqa phiñasqa chaywan kasharan. “¿Manachu reparakunki erqellaraq kasqaykita? ¿Unuman challpuruqtinkuchu ‘predicaqñan kani’ nishanki?”, nispan niwan. Jinan noqaqa nirani: “Diosqa runakunaman palabranta willananchistan munan”, nispa (Mat. 24:14). Chaymantan nillaranitaq: “Diosman promesa ruwasqaytaqa junt’anaypunin”, nispa. Chayllamanmi niwan qallariypi nimusharani chayta. Papayqa manapunin munasharanchu predicanayta. Chay kutin primera vezta Cristorayku tukuy imata saqenay karan.

Familia Cruzmi invitawaran paykunawan kuska tiyanaypaq, jinan noqaqa chayman ripurani. Chaypin sullk’a ususin Norata noqatawan kallpachawanku precursor kanaykupaq. Jinan 1947 watapi 1 noviembre killapi qallarirayku precursor kayta. Noraqa juj llaqtatan predicaq ripuran noqataq chayllapi qhepakurani.

Juj kutinmi kinsa wataña precursor kashaqtiy Angat llaqta plazapi sucursalmanta Earl Stewart hermano discursota qoran. Chaymanqa 500 runakunan jamusqaku. Inglés simipi kaqtinmi noqaqa chay p’unchay tukuyta tagalo simiman t’ijrarani. Noqaqa escuelapin inglesta yacharani, chaypin profesorkunaqa inglesllapi rimaqku. Chaymantapas tagalo simipi pisi qelqakuna kasqanraykun inglés simipi qelqakunata estudiaq kani, chaymi yanapawaran inglesta allinta yachanaypaq. Chay yachasqaytaq yanapawaran inglespi discursokunata tagalo simiman t’ijranaypaq.

 Discursota qosqan p’unchaypin Stewart hermanoqa nimun: “Betelmanta misionerokunan rinqaku ‘Aumento de la Teocracia’ nisqa asambleaman, chaypaqmi munakushan iskay precursorkunata”, nispa. Chay asambleaqa 1950 watapin aparikuran Nueva York llaqtapi. Chay kutin noqaqa invitasqa karani Betelman jaykunaypaq, chhaynapin jujmanta imaymanata saqenay karan.

1950 watapin 19 junio killapi Betelpi llank’ayta qallarirani. Chay tiempopaqqa juj mauk’a wasipin Betelqa kasharan. Lliu muyuriqpin sach’akunapas askha kasqa. Chayanaypaqqa yaqa 12 hermanokunan chaypi llank’ashasqaku. Noqaqa sapa tutaymantanmi cocinapi yanapakuq kani. Las nueveta jinataq p’achakunata planchaq kani. Misionerokuna kutimuqtinpas Betel-llapin llank’asharani. Qelqakunatan preparaq kani mañakuqkunaman apachinankupaq, chaymantapas visitamuqkunatan chaskiq kani. Imaymana kamachiwasqankutan ruwaq kani.

1952 watapin Filipinas nacionmanta soqta hermanokuna Galaad escuelaman invitasqa karayku. ¡Noqaqa kusisqapunin chaywan kasharani! Estados Unidosman chayaspaqa admirasqapunin kasharayku. Llaqtaykumanta jujniraypunin chay llaqtaqa kasqa.

Estados Unidospiqa mana jayk’aq usasqayku aparatokunatan usanayku karan. ¡Chaypiqa tiempopas jujniraymi kasqa! Juj kutinmi rijch’arimunaypaq jawaqa yuraqllaña kashasqa, jinan noqaqa nisharani: “¡Wao, rit’imá kayqa riki!”, nispa. Manan jayk’aqpas rit’itaqa rikuranichu. Llamiyrunaypaqqa chirillañan kasqa.

Chaykunaña karan chaypas kusisqan kasharani Galaad escuelapi kaspay. Allintan chaypi yachachiq hermanokunaqa yachachiwaqku Bibliata imayna estudiayta. Chay escuelan yanapawaran Jehová Dioswan sumaqta kausanaypaq.

Graduakusqay qhepamanqa Nueva York llaqtapin precursor especial jina kasharani. Chaypi kashaspaymi 1953 watapi julio killapi aparikuq “Sociedad del Nuevo Mundo” nisqa asambleaman rirani. Asamblea pasaytan ichaqa Filipinasman kutichimpuwaranku.

Kunanqa congregacionkunata visitaspan purinay karan. Chayta ruwanaypaqmi sucursalmanta hermanokuna niwaranku. Chaymi noqaqa nisharani: “Kunanqa astawanraqchá Jesusta qatikusaq”, nispa. Payqa llaqtan-llaqtanta ayllun-ayllunta iman puriq Diospa ovejankunata michispa (1 Ped. 2:21). Visitanay congregacionkunaqa  Luzón islapin kasharan. Chaypin kasharan Bulacán, Nueva Écija, Tarlac, Zambales provinciakuna. Wakin llaqtakunaman chayanaypaqqa Sierra Madre nisqa orqokunatan wasapanay karan. Chay ladokunamanqa manan chayaqchu pasajero carrokuna, chaymi k’aspikunata apaq camionkunallapiña viajaq kani.

Yaqa llapa congregacionkunapas juch’uykunallan kasqaku, mosoqllaraqmi kasqakupas. Chaymi llapa hermanokunapas agradecekuwaqku organizaypi yanapasqaymanta.

Chaymantan ichaqa Bicol nisqa ladoman kachawaranku chaypi congregacionkunata visitanaypaq. Chaypiqa grupokunallan más kasqa. Kallasqataqmi precursor especialkunapas. Juj alojakusqay wasipin bañoqa t’oqolla kasqa, chaki sarunapaqtaq iskay tablakunalla kasqa. Juj kutinmi jisp’akushaqtiy tablakunaqa pasayapun noqapas tablakunawan kuskan urmayuni. Unaymi chaytaqa limpiakurani.

Chay ladopi kashaspaymi Norapi piensasharani. Chay tiempopaqqa Dumaguete llaqtapin precursora especial jina kasharan. Chaymi payta visitaq rirani, chaypin rimanakurayku astawan reqsinakunaykupaq, jinan 1956 watapi casarakurayku. Chaymantaqa Rapu Rapu ladomanmi kachawaranku chaypi congregacionkunata visitanaykupaq. Chaypiqa askha orqokunatan wasapanayku karan, karutan puriqpas kayku. Kusisqan chayta ruwaq kayku.

Ñan tawa wataña congregacionkunata visitaspa purisharayku. Chayllamanmi invitawaranku Betelman jaykunaykupaq. 1960 watapin enero killapi Betelman jaykumurayku chaymantapachan hasta kunankama kaypi kashayku. Imaymanakunatan yacharani experienciayoq hermanokunawan llank’aspa. Norapas imaymanapin llank’aran.

Kaypi llank’aspan rikullanipuni maytachus Diospa llaqtan Filipinaspi wiñashan chayta. Betelman primera vezta jaykumushaqtiyqa 10.000 jinallan kasharayku. Kunanmi ichaqa 200.000 masña kayku. Askhan kay Betelpipas llank’ashayku.

Askhamanñataq Diospa llaqtan wiñasharan chayqa manañan Betelpas aypawasharankuchu. Chaymi umalliq t’aqa niwaranku: “Aswan jatun terrenota rantiychis”, nispa. Chaymi sucursalmanta juj hermanopiwan terreno maskhaq rirayku. Wasin-wasintan purisharayku: “Terrenoykichista vendewaqchischu”, nispa. Manan pipas munawasharankuchu, aswanmi juj runa niwanku: “Chinokunaqa manan vendeykuchu aswanmi rantiyku”, nispa.

Chayllamanmi juj vecino niwanku: “Estados Unidosmanmi ripushani, manachu terrenoyta rantikuwankichisman”, nispa. Jinallamanmi juj kaq vecinopas niwanku: “Noqapas vendesaqmi”, nispa. Paymi llapa vecinokunata kallpacharan paykunapas vendenankupaq. Jinan “chinokunaqa manan vendeykuchu” niq vecino imaraq venderapuwanku. Chhaynapin chay terrenoqa kinsa kuti jatunraq kapuran. Noqaq piensasqayman jinaqa Jehová Diospunin chaytaqa ruwaran.

1950 watapiqa noqan Betelpi llapankumanta wayna karani. Kunanmi ichaqa noqayku kuraqkuna kapuyku. May kusisqan kani lliu imapi Cristota qatikusqaymanta. Tayta-mamaykunaña qarqomuwaranku chaypas, aswan jatun familiayoqmi kani. Rikusqayman jinaqa, Jehová Diosqa manan jayk’aqpas imatapas faltachisunkimanchu. Maypiña kanki chaypas kanqapunin imaykipas. Iskayniykun, warmi-qhari, Diosta “gracias” niyku tukuy ima qowasqankumanta. Lliutan kallpachayku Jehová Diosta probaykunankupaq (Mal. 3:10).

Juj kutinmi Jesusqa impuesto cobraq Mateota invitaran qatikunanpaq. Bibliaq willasqan jina Mateoqa “tukuy imata saqespan Jesusta qatikuran” (Luc. 5:27, 28). Pay jinan noqapas Jesusta qatikushani. Lliutan kallpachani chayta ruwanankupaq, chayta ruwankichis chayqa imaymana bendicionkunatan chaskinkichis.