1. ¿Imatan Marta allinta yacharan? (Kay paginapi dibujota qhaway.)

JUJ kutinmi Martaq turan Lázaro wañupuran. Jinan Martaqa sinchi llakisqa kasharan. Chayta rikuspan Jesusqa payta niran: “Turaykiqa jatarimpunqan”, nispa. Manapaschá Jesuspa chay nisqanqa Martaq llakikuyninta chinkachiranchu. Ichaqa paypas yacharanmi turanqa kausarimpunanta, chaymi niran: “Noqaqa yachanin tukukuy p’unchaypi kausarimpuy kaqtin jatarimpunanta”, nispa (Juan 11:20-24). Rikusqanchis jina Martaqa allintan yacharan jamuq tiempopi turan kausarimpunanta, Jesusmi ichaqa chay rato kausarichipuran.

2. ¿Imaraykun familiaykiwan tupayta munawaq?

² Noqanchispapas yaqapaschá papanchis, abuelonchis, wawanchis, qosa otaq esposa wañupuran. Chhayna karan chayqa, ¡maytachá munashanchis paykunawan tupayta, rimayta, puriyta ima! Ichaqa, manapaschá kunanchu  Diosqa paykunata kausarichimunqa. Chaywanpas, ¿Marta jinachu paykunaq kausarimpunanpi tukuy sonqo confianchis? ¿Marta jinachu ninchis: “Noqaqa yachanin tukukuy p’unchaypi kausarimpuy kaqtin jatarimpunanta”, nispa? Pay jinaña confianchis chaypas, ¿ima razonkunan kan chaypaq? Sapankanchismi chaypi allinta piensananchis.

3, 4. ¿Imatan Jesús ruwaran manaraq Martawan rimashaspa? ¿Imaynatan chay Martata yanaparan?

³ Naín llaqtapin juj viudaq wawan wañupullasqataq, paytapas Jesusqa kausarichisqan. Martaqa Jerusalenpiraqtaq tiyaran chayqa manapaschá chayta rikuranchu. Ichaqa yaqapaschá paymanqa willaranku chayta. Chaymantapas Jairoq wawantawanmi Jesusqa kausarichiran; yaqapaschá chaytapas Martamanqa willaranku. Paytan niran: “Sipascha, ¡jatariy!”, nispa. Jinan payqa kaq rato sayariran (Luc. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55). Ichaqa Martapas Mariapas allintan yacharanku Jesusqa onqosqakuna qhaliyachisqanta. Chaypaschá Jesustaqa niranku: “Señor, kaypi kawaq karan chayqa, manachá turayqa wañunmanchu karan”, nispa. Wañusqañataq kasharan chayqa, ¿iman paymanta kanman karan? Martaq nisqan jina, ‘tukukuy p’unchaypin kausarimpunan’ karan. Chaytan Martaqa tukuy sonqo suyakusharan. Ichaqa, ¿imaraykun tukuy sonqo chaypi confianman karan? ¿Imaraykun noqanchispas tukuy sonqo confiananchis munakusqanchis runakuna kausarimpunanpi?

⁴ Imaymanakunan kan kausarimpuypi confiananchispaq. Chaykunamantan kaypi yachasun. Chaykuna yachasqanchisqa astawanchá yanapawasun Diospa siminpi confiananchispaq. Tukuy sonqowan kausarimpuypi suyakunanchispaqpas.

5. ¿Imaraykun Marta niran “yachanin kausarimpunanta” nispa?

⁵ Martaqa manan “kausarimpunqapaschá” niranchu, aswanmi “yachanin kausarimpunanta” niran. Ichaqa, ¿maymantan pay yachanman karan chayta? ¿Pin willanman karan? Yaqapaschá wawallaraq kashaqtin wasinpi sinagogapi ima willaranku ñaupa runakunaq kausarimpusqanmanta. Chay runakunaq kausarimpusqanmantan astawan kaypi yachasun.

6. ¿Ima milagrotan Marta yachanman karan?

⁶ Ñaupaqtaqa Eliasmi juj wañusqata kausarichiran. Paymanmi Dios atiyta qosqa milagrokunata ruwananpaq. Chayqa pasaran Fenicia ladopi kaq Sarepta llaqtapin. Chay llaqtapin juj viuda tiyasqa juj qhari wawachanpiwan. Paymi Eliasta sumaqta wasinpi chaskiykusqa. Chaymi Diospa nisqanman jina, mana jak’unpas ni aceitenpas tukukusqachu (1 Rey. 17:8-16). Tiempoq pasasqanman jinan ichaqa chay warmiq wawan wañupusqa. Jinan Eliasqa Diosta nisqa: “Diosníy, Señor Dios, valekuykin kay waynata kausarichinaykipaq”, nispa. Chayta uyarispan Diosqa chay wawata kausarichimpusqa  (leey 1 Reyes 17:17-24). Martaqa yacharanpunichá chay milagro pasasqantaqa.

7, 8. a) ¿Imatan Eliseo ruwapuran juj llakisqa warmipaq? b) ¿Imatan Jehová Diosmanta yachachiwanchis Eliseoq milagro ruwasqan?

⁷ Profeta Eliseopas kausarichisqan juj wañusqata. Chayqa pasasqa Sunem llaqtapin. Chay llaqtapin tiyasqa juj sumaq sonqo warmi, sumaqtan Eliseotapas chaskiq. Ichaqa manan wawan kasqachu, qosanpas nishu kuraqñan kasqa. Chaymi Diosqa chay warmiman juj wawata qosqa. Watakunaq pasasqanman jinan ichaqa chay wawa wañupusqa. Jinan chay warmiqa qosanmanta permisota mañakuspa Carmelo orqota risqa Eliseota maskhaq. Chayaspataq willakusqa wawan wañupusqanta. Jinan Eliseoqa Giezita ñauparichimusqa chay wawata kausarichinanpaq, ichaqa manan atisqachu. Chayllamanmi Eliseoqa chay warmiwan kuska chayamusqaku (2 Rey. 4:8-31).

⁸ Jinan Eliseoqa chay wawaq kasqanman jaykuspa Diosmanta mañakusqa. Diostaq Eliseoq mañakusqanta uyarispa chay wawata kausarichipusqa. Chay wawaq mamanqa maytachá kusikuran wawanta kausashaqta rikuspa (leey 2 Reyes 4:32-37). Yuyariranchá Anaq mañakusqantapas. Paymi nisqa: “Diosmi [...] wañuy pachaman uraykachiqpas, chaymanta kausarichimuqpas”, nispa (1 Sam. 2:6). Chay wawata kausarichispan Diosqa rikuchiran wañusqakunata kausarichinanpaq atiyniyoq kasqanta.

9. ¿Imaynapin juj runa kausarimpuran?

⁹ Profeta Eliseoq wañupusqan qhepatan juj runa kausarimpullarantaq. Profeta Eliseoqa 50 wata masñan Diosta servishasqa, chayllamanmi onqoyta qallarisqa; jinallapis wañupusqa. Juj kutinsi Israel runakunaqa juj wañusqata p’ampashasqaku, chayllamansi rijurimusqa enemigon runakuna. Jinas paykunaqa Eliseoq kasqan t’oqollamanña chay wañusqata wijch’uykusqaku. Bibliaq nisqan jina, chay runaq cuerponsi Eliseoq tullunkunata tupaykusqa jinas kausarimpusqa (2 Rey. 13:14, 20, 21). Chaykunatapunichá Martaqa uyariran, chaychá yacharan Diosqa wañusqakunata kausarichinanpaq atiyniyoq kasqanta. Chaykuna yachasqanchischá noqanchistapas yanapawanchis tukuy sonqo Diospi confiananchispaq.

10. ¿Imatan Pedro ruwaran Tabita wañupuqtin?

¹⁰ Apostolkunaq tiemponpipas wakin wañusqakunaqa kausarichisqan karanku. Ñaupaqpi rimamusqanchis jina paykunamanta wakinmi karan Naín llaqtapi juj viudaq wawan Jairoq wawan ima.  Paykunatan Jesús kausarichiran. Apóstol Pedropas kausarichiranmi juj wañusqata, paypa sutinmi karan Tabita. Paypa kasqanman jaykuspan Pedroqa Diosmanta mañakusqa, jinaspa Tabitata nisqa: “¡Tabita, sayariy!”, nispa. Jinan payqa kausarimpusqa. Chaypin rikukullarantaq Diosqa wañusqakunata kausarichinanpaq atiyniyoq kasqanta. Chayta rikuspan “askha runakuna Señorpi iñipuranku”. Chay mosoq discipulokunaqa tukuy sonqochá chaykunata jujkunaman willaranku (Hech. 9:36-42).

11. ¿Iman pasaran Eutico waynawan? ¿Imatan ruwaranku Euticoq kausarimpusqanta rikuqkuna?

¹¹ Apóstol Pablopas kausarichiranmi juj wañusqata. Chaytaqa askha runakunan rikuranku. Juj kutinmi Pabloqa Troas llaqtapi kashaspa kuska tutakama runakunata yachachisharan. Chaypin Eutico sutiyoq waynapas ventanapi tiyaykuspa Pabloq rimasqanta uyarisharan. Ichaqa puñurapusqan, jinan kinsa pata altosmanta wañuqllapaqña urmaykamusqa. Chaymi Pabloqa escalerantakama uraykuspa Euticota abrazaykuran. Jinaspataq niran: “Ama llakikuychischu, payqa kausashanmi”, nispa. Chay milagrota rikuqkunaqa maytachá admirakuranku. Bibliapipunin nin: “Paykunaqa ancha kusisqallañan qhepakuranku”, nispa (Hech. 20:7-12).

12, 13. Ñaupa tiempopi kausarimpuq runakunamanta yachasqanchisman jina, ¿ima tapuykunamantan yachasun?

¹² Kaypi yachasqanchis jina vida qowaqninchis Diosqa atiyniyoqmi wañusqakunata kausarichinanpaq. Chaymi noqanchisqa Marta jina tukuy sonqo confiananchis Diospa promesanpi. Ichaqa ñaupa tiempopi kausarimuq runakunataqa Diosta serviq runakunan kausarichiranku. Chay tiempokunapiqa Diosmi wakin  runakunaman atiyta qoran chhayna milagrokunata ruwanankupaq. Ichaqa, ¿iman pasanqa wakin wañupuq runakunawan? ¿Kausarimpunqakuchu? ¿Marta jinachu confianzawan ninchis: “Noqaqa yachanin [...] kausarimpuy kaqtin jatarimpunanta”, nispa? ¿Maymantan Marta yacharan jamuq tiempopi kausarimpuy kananta? ¿Imaraykun noqanchispas pay jina confiananchis?

¹³ Bibliaq willasqan jina, Dios sonqo runakunaqa yacharankun jamuq tiempopi kausarimpuy kananta. Paykunamanta kunan yachasun.

14. ¿Abrahán creeranchu kausarimpuypi? Explicay chayta.

¹⁴ Jehová Diosmi Abrahanta niran: “Munasqayki sapallan churiyki lsaacta pusay, jinaspa Moriah jap’iyman riy, chaypin payta ruphachina sacrificiota jaywamuwanki”, nispa (Gén. 22:2). Chayta uyarispaqa maytachá Abrahanqa llakikuran. Abrahanpa mirayninwanmi kay pacha nacionkunapas bendecisqa kanan karan (Gén. 13:14-16; 18:18; Rom. 4:17, 18). ‘Isaacmantataqmi mirayninqa’ jamunanpas karan (Gén. 21:12). Ichaqa, Abrahán sacrificiopi Isaacta jaywanman karan chayqa, ¿piwanmi Diospa promesan junt’akunman karan? ¿Maymantan mirayninpas jamunman karan? Qhepa tiempokunamanmi chayta Dios apóstol Pablowan willachiran. Pabloq willasqan jina Abrahanqa “yacharanmi Diosqa wawanta kausarichinanpaq atiyniyoq kasqanta” (leey Hebreos 11:17-19). Ichaqa Abrahanqa manan yacharanchu ima horachus jayk’aqchus wawan kausarimpunan karan chayta. Chaywanpas payqa tukuy sonqon confiaran Diospa kausarichinanpi.

15. ¿Imatan Job yacharan?

¹⁵ Jobpas yacharanmi qhepa tiempopi kausarimpuy kananta. Paypa nisqan  jina ima sach’apas wit’usqaqa wiñallanmi, saphinña ch’akipushan chaypas qarpasqaqa jap’illanmi. Runawanmi ichaqa mana chhaynachu (Job 14:7-12; 19:25-27). Manan payllamantaqa kausarimuyta atinmanchu (2 Sam. 12:23; Sal. 89:48). Jehová Diosmi ichaqa kausarichimunqa, Jobpas yacharanmi chaytaqa, pay kikinmi chayta niran (leey Job 14:13-15). Ichaqa manan yacharanchu jayk’aq chay kananta, chaywanpas tukuy sonqon payqa confiaran Dios kausarichinanpi.

16. ¿Ima niranmi juj ángel profeta Danielta?

¹⁶ Bibliaqa Danielmantawanmi willan. Payqa unay watakunan tukuy sonqowan Diosta serviran. Juj kutinmi juj ángel payman rijurispa niran: “Diosmi anchatapuni munakusunki, ama manchakuychu, ama llakipakuychu. Kallpata jap’iy”, nispa (Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19).

17, 18. ¿Ima niranmi Dios Danielta?

¹⁷ Chay ángel visitamushaqtinqa 100 watanpi jinañan Danielqa kasharan. Chhayna kuraqñataq kasharan chayqa, yaqapaschá niq: “Khayna kuraqñataq kani chayqa, ¿imataq noqamantari kanqa?”, nispa. Diosmi payman willachiran: “Qantaq p’uchukaykama junt’aq kay. Qanqa wañukapunkin”, nispa (Dan. 12:13). Arí, Danielqa samapunanmi karan. Payqa allintan yacharan wañusqakunaqa samashasqankuta. Bibliapipunin nin: “Wañuy-pachapiqa manan ima llank’anapas yuyanapas reqsinapas yachanapas kanchu”, nispa (Ecl. 9:10). Ichaqa manan chaypichu vidanqa tukupunan karan. Diosmi payman juj promesata ruwaran. ¿Ima promesan chay karan?

¹⁸ Diosmi Danielman willachiran: “Herenciaykita chaskinaykipaqtaq p’uchukay p’unchaykunapi kausarimpunki”, nispa. Arí, Danielqa kausarimpunanmi karan. Manaña yacharanchu jayk’aq chay kananta chaypas, payqa kausarimpunanpunin karan. Ichaqa, Diospa willachisqan jina, p’uchukay p’unchaykunapin Danielqa kausarimpunan karan herencianta chaskinanpaq.

19, 20. a) Kaypi yachasqanchis jina, ¿imaraykun Marta, Jesusta niran: “Noqaqa yachanin kausarimpunanta”, nispa? b) ¿Imamantan qatimuq estudiopi yachasun?

¹⁹ Martaqa yacharanpunichá Danielman Diospa prometesqantaqa, chaychá niran: “Noqaqa yachanin tukukuy p’unchaypi kausarimpuy kaqtin jatarimpunanta”, nispa. Chay promesapin noqanchispas confiananchis, Marta jinataqmi ninanchis “yachanin kausarimpunanta” nispa. Yachasqanchis jina kausarimpuyqa kanqapunin.

²⁰ Kaypin yacharanchis ñaupa tiempopi wakin runakuna kausarimpusqanmanta. Kausarimpuypi creeq Dios sonqo runakunamantawan. Juj runaq kausarimpunanmantan Diosqa ñaupaqmantaña willachiran. ¿Pin karan pay? ¿Jayk’a wata ñaupaqmantañan paypa kausarimpunanta willakuran? Chaymantan qatimuq estudiopi yachasun. Chayta yachayqa allintachá yanapawasun Marta jina tukuy sonqo Diospa promesanpi confiananchispaq.