1, 2. ¿Imaraykun Diosta serviqkuna allinta cuidakunanchis? (Kay paginapi fotokunata qhaway.)

DOCTORKUNAPAS enfermerakunapas contagioso onqoyniyoq runakunatan mayninpiqa jampinku. ¿Imaraykun chayta ruwanku? Runakunaq allin kananta munasqankuraykun. Ichaqa mana paykunapas contagiakunankupaqqa imaymanakunawanmi cuidakunku. Chayman rijch’akuqta jinan noqanchispas imaymana clase runakunawan, imaymana genioyoq runakunawan ima juntakunchis. Chaymi allinta cuidakunanchis mana paykuna jina kananchispaq.

² Kay tiempo runakunaqa manan Diosta respetankuchu. Timoteoman iskay kaq carta apachisqanpin apóstol Pabloqa willaranña imaynachus chay runakuna kananku karan chayta. Tukukuy tiempoq chayamusqanman jinan chay runakunaqa aswan millaymanraq tukupunanku karan (leey 2 Timoteo 3:1-5, 13). Chay runakunaq chhayna kasqan manaña gustawanchischu chaypas yaqapaschá paykuna jina kashasunman (Prov. 13:20). Chaymi imaynachus  kashanchis chayta yachananchispaq kay estudiopi yachasun imaynas kanku chay runakuna chayta, imaynas kanku Diosta reqsiq runakuna chaytawan. Yachallasuntaqmi imatas ruwasunman ama chay runakuna jina kananchispaq chayta. Imaynatas jujkunatapas yanapasunman chaytawan.

3. ¿Pikunan 2 Timoteo 3: 2-5 textopi nisqanman jina kausananku karan?

³ Ñaupaqpi leemusqanchis jina, Pablon niran: “Tukukuy p’unchaykunataqa manchakuy sinchi sasa tiempokunan chayamunqa”, nispa. Chaymantataq juj listapi jina qelqaran imaynachus kay tiempo runakuna kanan karan chayta. Romanos 1:29-31 textopipas yaqa chhaynatan qelqallarantaq. Ichaqa manan Timoteoman apachisqan cartapi jinaqa juj cartakunapi rijurinchu. Chay cartapin Pabloqa qallariran “runakunan kanqa” nispa. Chaywanmi nisharan qharipas warmipas mana allinman tukupunanmanta. Ichaqa manan llapan runakunachu chhayna kananku karan. Diosta serviqkunaqa jujniraymi kananku karan (leey Malaquías 3:18).

4. ¿Imaynan orgulloso runakuna kanku?

⁴ Pabloq nisqa jina, runakunan kananku karan paykuna kikinkuta munakuqkuna, qolqe sonqokuna ima. Wakintaq kananku karan “alabakuqkuna, jujkunata pisichaspa uma oqariqkuna” “sinchita jatunchakuqkuna” ima. Chhayna runakunaqa ima ruwaypas yachasqankuwan, imayna cuerpoyoq kasqankuwan, imayna familiamanta kasqankuwan, qolqesapa kasqankuwan iman jatunchakunku. Jujkuna jatunchananta imaraqmi munankupas. Orgulloso runakunamanta yachaq runan nin: “Chay runakunaqa sonqonkupin juj altarta churakunku, chaypin paykunallamantaq qonqorikunku”, nispa. Chaymantapas chhayna runakunaqa manan aguantankuchu juj orgulloso runakunataqa.

5. ¿Iman pasaran ñaupa tiempopi Diosta serviq runakunawan?

⁵ Jehová Diosqa cheqnikunmi orgulloso kayta. Bibliaq nisqan jina payqa ‘millakunmi llapan jatunchakuq sonqoyoqta’ (Prov. 16:5). Jatunchakuq kaspaqa manan atisunmanchu Dioswan allinpi kayta (Sal. 10:4). Chaymantapas jatunchakuq kayqa Satanasmantan paqarimun (1 Tim. 3:6). Wakinqa Diosta servishaspapas jatunchakuqmanmi tukupuranku. Jujninmi kashan Uzías. Chay reyqa unaymi Diospaq junt’aq sonqo karan. Tiempowanmi ichaqa jatunchakuqman tukupuran. Biblian nin: “Allin atiyniyoq kaspantaq Uziasqa sinchitapuni jatunchakuran, chay jinapin waqllipuran. Diosnin Señor Dios contra sayarispanmi, payqa yupaychana wasita jaykuran incienso altarpi inciensota q’apachiq”, nispa. Rey Ezequiaspas jatunchakuqmanmi tukupuran, tiempowanmi ichaqa yuyayman kutiran (2 Crón. 26:16; 32:25, 26).

6. a) ¿Karanchu razonnin David orgulloso kananpaq? b) ¿Iman yanaparan humilde sonqo kananpaq?

⁶ Wakinqa allin cuerpoyoq kaspanku, allin reqsisqa kaspanku, allin takiqpas tocaqpas kaspanku, kallpasapa kaspanku iman jatunchakuq orgullosoman tukupunku. Davidmi ichaqa kallpasapaña allin tocaqña imaymanaña karan chaypas mana orgullosochu karan. Juj kutinmi Davidqa jatunkaray kallpasapa Goliat-ta wañuchiran,  chaymi Saulqa Davidta niran ususinwan casarakunanpaq. Davidmi ichaqa niran: “¿Pitaq noqari kani reypa qataynin kanaypaq? ¿Ima allintaq aylluypas Israel llaqtapi?”, nispa (1 Sam. 18:18). ¿Iman Davidta yanaparan chhayna humilde sonqo kananpaq? Payqa allintan yacharan tukuy ima yachasqanpas kallpanpas Diosmanta jamusqanta (Sal. 113:5-8). Arí, Davidqa allintan yacharan tukuy imatapas Dios qosqanta (1 Corintios 4:7 textowan tupachiy).

7. ¿Iman yanapawasun humilde sonqo kananchispaq?

⁷ Diosta serviqkunaqa kallpachakunanchismi David jina humilde sonqo kananchispaq. Tukuy imata kamaq Diospas k’umuykuqtaq chayqa, ¿imaraykutaq noqanchisri umata oqarisunman? (Sal. 18:35). Bibliapin nin: “P’achakuychis sumaq khuyapayakuq kaywan, sumaq sonqo kaywan, k’umuykukuq kaywan, llamp’u sonqo kaywan, pacienciawan ima”, nispa (Col. 3:12). Chay consejotan noqanchisqa kasukunanchis. Yachasqanchis jina munakuq runaqa “manan alabakunchu, manan jatunchakunchu” (1 Cor. 13:4). Imaynan ‘qosaqa esposanpa allin kausasqanrayku mana ima rimapayasqalla kasukuq kanman’ chhaynan kanqa juj runakunawanpas (1 Ped. 3:1). Imaynachus kasqanchista rikuspan paykunaqa Diosman achhuykunqaku.

8. a) ¿Imaynan kay tiempopi wawakuna kashanku? b) ¿Ima nispan Dios kamachin wawakunata?

⁸ Apóstol Pabloqa rimallarantaqmi imaynatachus runakuna runamasinkuta qhawarinanku karan chaymantapas. Wakinqa tayta-mamankuta mana kasukuqkunan kananku karan. Chhaynan kay tiempopiqa kashan, yaqa llapa wawakunan manaña tayta-mamankutaqa kasukunkuchu. Wakin librokunapas peliculakunapas televisionpi wakin programakunapas mana kasukuq kaytan allinpaq jina qhawarichinku. Ichaqa familiakuna allin sayasqa kananpaqqa kananpunin kasukuypas respetopas. Chaytaqa ñaupa tiempo runakunapas yacharankuñan. Ñaupa tiempo Grecia llaqtapiqa tayta-mamanta maqaq runataqa llapa derechontan cortapuqku. Roma llaqtapipas tayta-mamanta maqaqtaqa runa wañuchiqta jinan qhawariqku. Bibliapipas sut’in chayqa kashan, wawakunaqa respetanankun tayta-mamankuta (Éx. 20:12; Efes. 6:1-3).

9. ¿Iman wawakunata yanapanqa kasukuq kanankupaq?

⁹ ¿Imatan wawakuna ruwankuman tayta-mamankuta kasukunankupaq respetanankupaqpas? Allintan piensananku imatachus tayta-mamankuna paykunapaq ruwanku chaypi. Chaymantapas manan qonqanankuchu imatachus Dios munan chayta. Diosqa munan kasukuq agradecido kananchistan. Sichus wayna-sipaskuna tayta-mamankumanta allinta rimanqaku chayqa, jujkunapas kaqtan ruwallanqakutaq. Ichaqa yaqapaschá sasa kanqa mana munakuq tayta-mamata kasukuypas  respetaypas. Tayta-mamachus sumaq sonqo kanqa chayqa, faciltan wawakunapas kasukunqaku respetanqakupas. Austin sutiyoq hermanon nin: “Mayninpiqa gustoymanmi imatapas ruwayta munaq kani. Papaywan mamaywanmi ichaqa imata prohibispapas munayllata explicawaqku. Manataqmi imawanpas phiñakuqkupachachu. Confianzawanmi paykunawanqa imatapas rimaq kani. Chaymi yanapawaran kasukuq kanaypaq. ‘Noqapitaq llakikunku chayqa imaynapitaq paykunatari phiñachiyman’ nispan niq kani”, nispa.

10, 11. a) ¿Imakunan rikuchin runakuna mana munakuq kasqankuta? b) ¿Maykaman cristianokuna rikuchinanku karan munakuq kasqankuta?

¹⁰ Apóstol Pabloq nisqan jina kay tiempo runakunaqa manan runamasinkuta munakunankuchu karan. “Tayta-mamankuta mana kasukuqkuna” nisqan qhepallamanmi nillarantaq “mana agradecekuqkuna”, nispa. Chhaynan kunan tiempo runakunaqa kashanku, manañan yachankuchu yanapaqninku agradecekuyta. Wakintaq mana junt’aq kanku, mana uyakuq k’ullukunataqmi kankupas. Arí, chay runakunaqa manan ima rimapayasqatapas kasukunkuchu. Aswanmi millayta k’amiqkuna traicionerokuna ima kanku. Chaymantapas chay runakunaqa yanqa tumpaqkuna iman kanku. *

¹¹ Jehová Diosta serviqkunan ichaqa mana kay pacha runakuna jinachu kanku, aswanmi paykunaqa tukuy sonqowan runamasinkuta munakunku. Jesuspa nisqan jina kanmi iskay jatun kamachikuykuna. Jujninmi Diosta tukuy sonqowan munakuy jujnintaq runamasita munakuy, chay munakuytan griego rimaypiqa agápe nikun (Mat. 22:38, 39). Jinaspapas cheqaq cristianokunaqa runamasinkuta munakusqankumantan reqsisqa kananku karan (leey Juan 13:34, 35). Enemigonkunata imaraqmi paykunaqa munakunanku karan (Mat. 5:43, 44).

12. ¿Imaynatan Jesús rikuchiran runakuna munakusqanta?

¹² Jesusqa anchatan runakunata munakuran, chaytan rikuchiran wasin-wasinta predicaspa. Chaymantapas ñausakunatan qhawarichiran, wist’ukunatan puririchiran, onqosqakunatan qhaliyachiran, roqt’ukunatan uyarichiran, wañusqakunatapas kausarichiranmi (Luc. 7:22). Jesusqa papan jinapunin karan, chaymi vidantapas qoran runakunaña payta cheqnikuranku chaypas. Kay tiempopi Testigokunapas Jesús jinan runamasinkuta munakunku.

13. ¿Iman kanqa jujkuna munakusqanchista rikuchiqtinchis?

¹³ Sichus munakuq kasqanchista rikuchisun chayqa jujkunapas reqsiytan munanqaku Jehová Diosta. Chaypaq yachasun Tailandiapi tiyaq runamanta. Chay runas juj asambleaman risqa, jinas rikusqa imaynatas hermanokuna munakuq kasqankuta rikuchiranku chayta. Chaysi wasinman kutispa mañakusqa Bibliamanta semanapi iskay kutita estudiananpaq. Chaymantataq llapa familiankunaman predicasqa. Asamblea soqta killa pasasqan qhepallamansi asignasqaku juñunakuypi Bibliata leenanpaq. Noqanchisri, ¿rikuchishanchischu runamasinchis munakusqanchista? Chayta yachanapaq sapankanchis tapukusun:  “¿Tukuy atisqaytachu ruwani familiayta, iñiqmasiykunatapas yanapanaypaq? ¿Kallpachakunichu predicacionpi yanapakunaypaq? ¿Kallpachakunichu Jehová Dios jina jujkunata qhawarinaypaq?”, nispa.

14, 15. a) ¿Imaynan kay tiempopi runakuna kashanku? b) ¿Imatan saqepuranku wakin runakuna?

¹⁴ Tukuykuy tiempokunapiqa yaqa llapa runakunan nishu millayman tukupunanku karan. Diosta mana serviq runakunaqa tukuy allinkaqta cheqnikuqkuna, mana uyakuq k’ullukuna iman kananku karan. Chay runakunaqa jujkunapi mana piensaspan imatapas ruwananku karan. Wakintaq cuerponkuta mana kamachiqkuna, sinchi k’araq sonqokuna ima kananku karan.

¹⁵ Ichaqa Bibliaq willasqan jina, wakin chhayna millay genioyoq runakunaqa cambianankun karan (leey Isaías 11:6, 7). Chay profeciapi willasqan jina lobowan borregowanmi kuska tiyananku karan, uña leontaq torillowan kuska mijunanku karan. Chay animalkunaqa sumaqtan kausananku karan. Chay thaj kayqa lliu mundontinpin kanan karan. Chay profecian niran: “Kay pachaqa Señor Diosta reqsiq runakunawan junt’a kanqa”, nispa (Is. 11:9). Ichaqa manan animalkunaqa Diosmanta yachayta atinkumanchu. Chhaynaqa ¿pikunamantan rimashan chay profecía? Runakunamantan. Runakunan millay genionkuta cambiaspa llamp’u sonqoman tukupunanku karan.

16. ¿Imaynatan Biblia wakin runakunata yanaparan genionkuta cambianankupaq?

¹⁶ Wakin runakunaqa lobopas kankuman  jinaraqmi millay genioyoq karanku, kunanmi ichaqa Bibliaq yanapayninwan cambiaspa thajpi jujkunawan kausashanku. Paykunaq experienciankumantan willashan jw.org paginapi “Bibliaq yanapayninwan cambianku” nisqa partepi. Chay runakunaqa manan yanqalla ‘Dios sonqoman rijch’akuq’ runakuna jinachu kanku. Yanqalla ‘Dios sonqoman rijch’akuq’ runakunaqa “Diostan servishayku” ninkun; vidankun ichaqa mana chayman jinachu. Wakin hermanonchiskunaqa salqa animalkuna jinapunin karanku, kunanmi ichaqa “Diospa munayninman jina” “mosoq runa kaywan” p’achakapunku (Efes. 4:23, 24). Diosta reqsisqankuman jinan paykunaqa imachus piensasqankupi rimasqankupi ima cambiaranku. Manapaschá facilchu paykunapaq karan, ichaqa Diospa yanapayninwanmi cambiaranku. Diospa yanapayninwanqa llapanchispas atillasunmanmi vidanchis cambiayta.

17. ¿Imatan ruwasunman ama millay runakunawan samaychikunanchispaq?

¹⁷ Tiempoq pasasqanman jinan allintaña reparakushan imaynas Diosta serviqkuna kanku chayta, imaynataqsi kanku Diosta mana reqsiqkuna chaytapas. Cristianokunaqa manapunin samaychikunanchischu Diosta mana serviq runakunawanqa. Chaymantapas Diosqa manan munanchu 2 Timoteo 3:2-5 textopi willasqan runakunawan juñukunanchista. Ichaqa manapaschá atisunchu paykunamanta tukuy tiempo karunchakuyta. Mayninpiqa paykunawan kuskapaschá llank’ananchis, estudiananchis, tiyananchis ima kanqa. Ichaqa manapunin jayk’aqpas paykuna jinaqa portakunanchischu. ¿Iman chaypaq yanapawasunman? Diostan tukuy sonqo munakunanchis, Diosta munakuq runakunawantaqmi amigota ruwananchis.

18. Sichus allin yuyaywan rimasun allintataq portakusunpas chayqa, ¿imatan runakuna ruwanqaku?

¹⁸ Chaymantapas lliumanmi rimananchis Diosmanta. Allin yuyaywantaqmi chaytaqa ruwananchis. Llapankun yachananku Testigo kasqanchistapas. Imayna kasqanchista rikuspan runakunaqa Jehová Diosta alabanqaku. Bibliaq nisqan jina cheqnikunanchismi “Diospa munaynin contrapi kaqta, kay pachaq millay munapayayninkunatapas”. Chaymantapas ‘kay tiempopiqa allin yuyaywan, chaninta, Dios sonqo jinapunin kausananchis’ (Tito 2:11-14). Sichus Jehová Diospaq jina kasun, kamachikuynintapas kasukusun chayqa runakunan ninqaku: “Noqaykun uyariyku qankunawan Dios kashasqanta, chayrayku pusakapuwayku”, nispa (Zac. 8:23).