1. ¿Ima ruwanayoqmi tayta-mamakuna kanku?

JEHOVÁ DIOSMI Adanta Evatawan kamaran wawakunayoq kayta munanankupaq. Chaymi Bibliaqa nin: “Diospa qosqanmi wawakunaqa”, nispa (Sal. 127:3). Chayta entiendenapaq kay rijch’anachiypi piensasun: Juj amigoykin askha qolqeta qosunkiman waqaychapunaykipaq. ¿Imaynan sientekuwaq chhaynapi tarikuspa? Maytachá kusikuwaq qanpi confiasqanmanta. Ichaqa llakikullawaqtaqchá chay qolqeta imayna waqaychanaykimanta. Chay jinallataqmi Diospas tayta-mamakunaman wawakunata juj sumaq regalota jina qoran. Chaymi paykunaqa wawankuta cuidananku, allintataq uywananku kusisqa kausanankupaq.

2. ¿Ima tapuykunamantan yachasun?

² ¿Pin decidinan casarasqakuna wawakunayoqchus kananku icha manachus chayta? ¿Jayk’aqmi wawakunayoq kananku? ¿Imatan tayta-mamakuna ruwananku wawanku kusisqa kausanankupaq? Bibliapi kaq yachachikuykunan casarasqakunata yanapanman allinta decidinankupaq, chaytan kaypi yachasun.

3. a) ¿Pin decidinan casarasqakuna wawayoqchus kanqaku icha manachus chayta? b) ¿Ima textokunatan casarasqakunaq familianpas amigonkunapas yuyarinanku?

³ Wakin llaqtakunapin chayllaraq casarasqakunata mat’ipayanku wawakunayoq kanankupaq. Chay costumbreta qatikuspan familiakunapas juj runakunapas casarasqakunata ninku wawakunayoq kanankupaq. Asia nacionmanta Yerson * hermanonchismi willakun: “Iñiq t’aqapi wawakunayoq  hermanokunan mat’ipayanku chayllaraq casarasqakunata wawayoq kanankupaq”, nispa. Jefri hermanonchispas ninmi: “Mana wawakunayoq casarasqakunatan ninku: ‘Mana wawayoq kaqtiyki, ¿pin qhawarisunki kuraqña kapuqtiyki?’”, nispa. Ichaqa casarasqakunallan decidinanku wawakunayoqchus kanqaku icha manachus chayta (Gál. 6:5). Chayllaraq casarasqakunaq familianku amigonkunapas munankun paykuna kusisqa kanankuta, ichaqa kaytan entiendenanku: Casarasqakunallan decidinanku wawayoqchus kanqaku icha manachus chaytaqa (1 Tes. 4:11).

4, 5. a) ¿Imakunamantan casarasqakuna parlananku? b) ¿Jayk’aqmi parlananku wawayoqchus kanqaku icha manachus chayta?

⁴ Sichus chayllaraq casarasqakuna wawayoq kayta munanku chayqa parlanankun jayk’aq wawayoq kanankumanta, jayk’a wawakunayoq kanankumantawan. ¿Jayk’aqmi chaymanta parlananku? ¿Imaraykun chaymanta parlananku?

⁵ Manaraq casarakushaspankun warmipas qharipas parlananku wawayoqchus kanqaku icha manachus chayta, chaymanta parlaspaqa acuerdopin churakunanku. Chaymantapas reparanankun tayta-mama kanankupaq listochus kashanku icha manachus chayta. ¿Imarayku? Wawakunata uywayqa tiempopaqmi sayk’uchikuntaqmi kanpas. Chaymi wakin chayllaraq casarasqakunaqa juj otaq iskay watata suyaranku wawakunayoq kanankupaq. Chhaynapin tiemponku karan reqsinakunankupaq juj nisqalla kausanankupaqpas (Efes. 5:33).

6. Sasa tiempopi kasqanchisrayku, ¿imatan wakin casarasqakuna decidinku?

⁶ Noepa wawankunaqa manan casarakusqanku qhepallamanchu wawakunayoq karanku, paykunaq ejemplontan wakin casarasqa cristianokunapas qatikunku (Gén. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Ped. 2:5). Jesusqa niranmi: “Imaynan Noepa p’unchayninkunapi karan chhaynallataqmi runaq Churinpa chayamusqan tiempopipas kanqa”, nispa. Arí, sasa tiempopin kausashanchis (2 Tim. 3:1; Mat. 24:37). Chaykunata qhawarispan wakin casarasqakunaqa decidinku kay tiempopi ama wawakunayoq kanankupaq, chhaynapi Jehová Diosta tukuy tiemponkuwan servinankupaq.

7. Lucas 14:28, 29; Proverbios 4:26 textokunapi nisqan, ¿imaynatan casarasqakunata yanapanman?

⁷ Casarasqakuna wawayoqchus kanqaku icha manachus chayta, jayk’a wawayoqchus  kanqaku chaytapas qhawarinankupaqqa allintan tanteakunanku (leey Lucas 14:28, 29). Wawakunayoq tayta-mamakunan ninku: “Wawakunata uywayqa tiempopaqmi, sayk’uchikunmi, askhatan gastakunpas”, nispa. Chaymi casarasqakunaqa tapukunanku: “¿Iskayninchischu llank’ananchis kanqa familianchista uywananchispaq? ¿Imachus necesitasqanchismanta acuerdopichu kashanchis? Iskayninchis llank’asunchis chayqa, ¿pin wawanchista qhawanqa? Wawanchista qhawaq, ¿Diospa munasqanman jinachu imatapas yachachinqa?”, nispa. Chaykunamanta parlashaspan allin yuyayniyoq casarasqakunaqa Proverbios 4:26 (leey) textopi nisqanta kasukunku.

8. a) ¿Imakunatan tayta-mamakuna allinta qhawarinanku? b) ¿Imatan munakuq qosa ruwanqa?

⁸ Wawakunata uywanapaqqa askha tiempotan necesitakun. Chay jinaqa qati-qatillapi askha wawakunayoq kaqtinkuqa sasan paykunapaq kanqa llapankuta allinta uywayqa. Askha wawakunayoq tayta-mamakunan willakunku wawankuta uywaspa sayk’usqankuta. Yaqapaschá juj mamaqa sayk’usqalla sientekunqa, jinaspa manaña kallpan kanmanchu estudiananpaq, Diosmanta mañakunanpaq, Diosmanta willaq lloqsinanpaqpas. Chaymantapas manapaschá tukuy yuyaywanchu juñunakuykunapi uyarinman. Chaymi munakuq qosaqa tukuy atisqanta ruwanan wasipi, juñunakuykunapipas esposanta yanapananpaq. Wasipi imachus ruwanakunawanmi yanapakunan, kallpachakunantaq sapa semana familianwan Diosta adoranankupaq, familianwan Diosmanta willaq lloqsinankupaqpas.

9, 10. ¿Imatan tayta-mamakuna ruwananku?

⁹ ¿Imaynatan tayta-mamakuna wawankuta yanapankuman Jehová Diosta munakunankupaq? ¿Imaynatan wawankuta cuidankuman millay ruwaykunapi ama purinankupaq? Chaymanta qatimuqpi yachasunchis.

¹⁰ Jehová Diospa yanapayninta mañakuy. Manoahmanta esposanmantawan yachasunchis, paykunan karanku Sansonpa tayta-maman. Manoahqa yacharuranmi wawayoq kanankuta, jinan Diosta rogakuran wawanta imayna uywayta yanapananpaq.

11. Jueces 13:8 textopi nisqan jina, ¿imatan tayta-mamakuna ruwankuman Manóah jina?

¹¹ Bosnia-Herzegovina nacionmanta Danielwan Aliciawanmi Manóah jina ruwaranku. Paykunan ninku: “Manóah jinan Jehová Diosta rogakurayku allin tayta-mama kanaykupaq. Jehová Diosmi Bibliawan,  qelqanchiskunawan, juñunakuykunapi, asambleakunapipas yachachiwaranku allin tayta-mama kanaykupaq”, nispa (leey Jueces 13:8).

12. ¿Imaynatan Josepas Mariapas wawankunata yachachiranku?

¹² Ruwasqaykichiswan yachachiychis. Tayta-mamakuna wawaykichisman imachus nisqaykichisqa allinmi, ichaqa imachus ruwasqaykichista qhawaspan astawanqa yachanqaku. Josepas Mariapas ruwasqankuwanmi wawankunata yachachiranku. Joseqa familianta uywananpaqmi allinta llank’aran jinallataq wawankunata yanaparan Jehová Diosta servinankupaq (Deut. 4:9, 10). Moisespa chaskisqan kamachikuyqa qharikunallatan kamachiran Pascua fiestaman rinankupaq, chaywanpas Joseqa “sapa watanmi” familianwan Jerusalén llaqtaman riranku (Luc. 2:41, 42). Yaqapaschá chay tiempopi tayta-mamakunaqa khaynata piensaranku: “Familiantin risun chayqa sayk’usunmi, nishu gastotaqmi kanqapas”, nispa. Josemi ichaqa Dios serviyta ancha allinpaq qhawariran, chaymi wawankunata yachachiran Dios serviyta ñaupaqman churanankupaq. Mariapas Diospa palabranmantan allinta yacharan, chaymi parlasqanwan ruwasqanwanpas wawankunata yachachiran Diospa palabranta munakunankupaq.

13. ¿Imatan juj tayta-mama ruwaran wawanta yanapanankupaq?

¹³ Danielpas Aliciapas José jina María jinan wawankuta yanaparanku Jehová Diosta munakunanpaq servinanpaqpas. Paykunan ninku: “Imayna kausasqaykuwanmi wawaykuta yachachirayku Bibliaq nisqanman jina kausayqa may allin kasqanta”, nispa. Danielmi nin: “Sichus munanki wawayki Dios sonqo kananta chayqa, qanmi kallpachakunayki Dios sonqo kanaykipaq”, nispa.

14. ¿Imaraykun tayta-mamakuna yachananku pikunachus wawankunaq amigonkuna kasqanta?

¹⁴ Wawaykikunata yanapay allin amigokunata ajllakunankupaq. Tayta-mamakunaqa yachanankun pikunawanchus wawanku juñukusqankuta imatachus ruwasqankutapas. Yachanallankutaqmi pikunawanchus celularpi internetpi rimasqankuta. Amigonkunaqa samaykunkun imayna piensasqankupi ruwasqankupipas (1 Cor. 15:33).

15. ¿Imatan tayta-mamakuna yachankuman Josepa ruwasqanmanta?

¹⁵ ¿Imatan tayta-mamakuna ruwananku sichus mana entiendenkuchu computadoramanta celularmantapas? Filipinas llaqtamanta José sutiyoq taytan nin: “Pisitaña yacharayku computadoramanta internetmanta chaypas, wawaykunamanmi willarayku chaykunapi peligrokuna kasqanmanta”, nispa. Chaykunata mana usayta atisqankurayku manan jark’arankuchu wawankuq usananta. Paymi nillantaq: “Wawaykunatan nirani: ‘Chay aparatokunaqa yanapasunkichismanmi juj simita yachanaykichispaq, juñunakuykunapaq estudianaykichispaq, Bibliata sapa p’unchay leenaykichispaqpas’”, nispa. Tayta-mamakuna jw.org^® nisqapi wawaykichiswan, ¿leerankichischu mensajekunata fotokunata apachiymanta yachachikuyta? Chayqa “Wayna-sipaskuna” nisqa partepin tarikun. ¿Rikurankichischu Celularwan tabletllawanñachu kausanki nisqa videota? ¿Allin yuyaywan utilizay “redes sociales” nisqa videotapas? * Chaykunata qhawarispan wawaykichista yanapawaqchis allin  yuyaywan aparatokunata usanankupaq (Prov. 13:20).

16. ¿Imatan askha tayta-mamakuna ruwaranku? ¿Iman karan chayta ruwasqankumanta?

¹⁶ Askha tayta-mamakunan tukuy atisqankuta ruwanku wawanku Diosta junt’aq sonqowan serviq cristianokunawan amigontin kanankupaq. Costa de Marfil nacionmanta Davidwan Benitawanmi alojallaqkupuni wasinkupi watukuq umalliqta. Davidmi nin: “Chay ruwasqaykun wawaykuta yanaparan precursor kananpaq, kunantaq watukuq umalliq jina mayninpi yanapakushan”, nispa. Qankunapas tayta-mamakuna chay jinatan ruwallawaqchistaq.

17, 18. ¿Jayk’aqmi tayta-mamakuna wawankuta yachachiyta qallarinanku?

¹⁷ Wawamantapacha wawaykichista yachachiychis. Chayta ruwayqa allinpunin (Prov. 22:6). Timoteomanta rimasun, paytan maman Eunice abuelan Loidapas wawa kasqanmantapacha Diosmanta yachachiranku (2 Tim. 1:5; 3:15). Qhepamantaqmi Timoteoqa Pablowan kuska viajaran Diosmanta willaspa.

¹⁸ Costa de Marfil nacionmanta Juanwan Patriciawan soqta wawankuta yachachiranku Jehová Diosta servinankupaq. Eunice, Loidaq ruwasqanta jinan ruwaranku, paykunan ninku: “Llapa wawaykutan nacesqankumantapacha Diosmanta yachachirayku”, nispa (Deut. 6:6, 7).

19. ¿Imaynatan tayta-mamakuna wawankuman Diosmanta yachachinanku?

¹⁹ Deuteronomio 6:6, 7 textopin nishan: “Yachachillaychispuni wawaykichiskunaman”, nispa. Chaypaqqa tayta-mamakunaqa tiempotan orqonanku wawankunawan kanankupaq. Mayninpiqa sayk’usqapaschá kanqaku sapa kutilla kaqta wawankuman nisqankumanta. Ichaqa manan qonqanankuchu Jehová Diosmanta wawankuman yachachiyqa sumaq llank’ay kasqanta.

20. ¿Imaynatan Salmos 127:4 texto tayta-mamakunata yanapanman wawankuta yachachinankupaq?

²⁰ Wawaykichista allinta reqsiychis. Salmos 127 capitulopin willashan wawakuna flechakuna jina kasqankuta (leey Salmos 127:4). Flechakunaqa imaymana sayayniyoqmi, imaymana materialmantataqmi kanpas, chay jinallataqmi wawakunapas mana igualchu kanku. Chaymi tayta-mamakunaqa  yachananku imaynatachus sapanka wawankuta yachachiyta. Israel nacionmanta casarasqa iñiqmasinchiskunan willakunku imaynatachus iskaynin wawankuta Jehová Diosmanta yachachisqankuta, paykunan ninku: “Sapanka wawaykuwanmi Bibliata estudiarayku”, nispa. Familiapi umalliqkunan qhawarinanku sapanka wawankuwanchus estudianqaku manachus chayta.

21. ¿Imaynatan Jehová Dios tayta-mamakunata yanapan?

²¹ Wakin tayta-mamakunaqa sayk’usqapaschá sientekunku wawankuta yachachiy sasa kasqanrayku, ichaqa wawankuqa Diospa regalonmi. Chaymi Diosqa listo kashan paykunata yanapananpaq. Tukuy yuyaywanmi uyarin mañakusqankuta, mañakusqankutataq kutichimun Bibliawan, qelqanchiskunawan, allin experienciayoq tayta-mamakunaq consejasqanwan ima.

22. ¿Imatan tayta-mamakuna wawankuman astawan qonanku?

²² Wakin runakunan ninku: “Wawakunata allinta uywanapaqqa 20 watatan necesitakun”, nispa. Chaywanpas tayta-mamakunaqa yanapashallankun wawankuta. Wawankuman tiemponkuta qosqanku, munakusqanku, Bibliamanta yachachisqankun aswan allinqa. Sapanka wawapas manan igualtachu chaskikunku Bibliamanta yachachisqankuta. Ichaqa Diosta munakuq tayta-mamakunaq uywasqan wawakunaqa Asia ladomanta Joanna jinan sientekunku, paymi niran: “Tayta-mamaypa uywawasqankuta yuyarispan anchata agradecekuni corregiwasqankumanta, Jehová Dios munakuyta yachachiwasqankumantapas. Manan kausayllatachu qowaranku, aswanmi yanapawaranku kusisqa kausanaypaq”, nispa (Prov. 23:24, 25). Millonninpi Jehová Diosta serviqkunan kaqta nillankutaq.