1, 2. a) ¿Imaraykun Jehová Dios Danielta ‘munakuran’? b) ¿Imaynatan Diosta rikunanchis kasukuq kananchispaq?

BABILONIA llaqtapiqa askhan idolokuna kaq, yaqa llapa runakunataqmi supaykunata adoraqku. Chay llaqtamanmi judío runakuna apasqa karanku. Ichaqa Danielpas, kinsa amigonkunapas, wakin judiokunapas manan chay runakunawan samaykachikurankuchu (Dan. 1:6, 8, 12; 3:16-18). Chay waynakunaqa Jehová Diostan llut’aqninkuta jina rikuranku, chaymi decidisqa kasharanku payllata adoranankupaq. Danielqa wañupunankaman Babiloniapi tiyaran, ichaqa Diosllatan serviran. Chaymi juj angél niran: “Daniel, Diosmi anchatapuni munakusunki”, nispa (Dan. 10:11, 19).

² Ñaupaq tiempopi artesanokunaqa moldewan yanapachikuspan t’urumanta ima munasqankuta ruwaqku. Kay tiempopi Diospa llaqtanqa Jehová Diostan kamaqninchista jina rikunchis. Tukuypas paypa kamasqanmi, chaymi derechonpi kashan llaqtakunata nacionkunatapas munasqanman jina llut’ananpaq (leey Jeremías 18:6). Llapa runapas paypa makinpin kashanchis munasqanman jina llut’awananchispaq. Ichaqa manan pitapas obliganchu llut’ananpaq, aswanmi munan noqallanchismanta llut’achikunanchista. ¿Iman yanapawasun llamp’u t’uru jina makinpi kananchispaq?  Chayta yachanapaq kay tapuykunata kutichisun: ¿Imakunan mana llut’ay atina t’uruman tukuchiwasunman? ¿Iman yanapawasun llamp’u t’uru jina kanapaq? ¿Imaynatan tayta-mamakuna wawankuta llut’ankuman?

3. ¿Imakunan sonqonchista rumiyachinman? Juj experienciata willay.

³ Proverbios 4:23 textopin nin: “Sonqoykitaqa allintapuni waqaychay, chaymantan imayna kausaypas paqarimun”, nispa. ¿Imakunan sonqonchista rumiyachinman? Jatunchakuq kay, juchakunapi puriy, mana iñiyniyoq kaypiwan. Chaykunan mana kasukuq kayman, chuchupakuq kayman apawasunman (Dan. 5:1, 20; Heb. 3:13, 18, 19). Chaymi sucederan Judá llaqtapi ñaupa Uzías reywan (leey 2 Crónicas 26:3-5, 16-21). Chayllaraq kamachikushaspaqa kasukuq reymi karan, Diospa amigonmi karan, chaymi Diosqa yanaparan. Ichaqa qhepamanmi ‘atiyniyoq kapuspa Uziasqa sinchitapuni jatunchakuran’. Jinan templota jaykuran inciensota ruphachinanpaq, chaytaqa sacerdotekunallan ruwanan karan. Chay ruwasqanta sacerdotekuna jark’aqtinmi sinchita paykunapaq phiñakuran. Chay ruwasqanmantan Diosqa lepra onqoywan castigaran (Prov. 16:18).

4, 5. ¿Imamanmi jatunchakuq kay apawasunman? Juj ejemplota willay.

⁴ ¿Imaynatan jatunchakuq kay sonqonchista rumiyachinman? Pisi-pisimantan jujkunamanta aswan allinpaq qhawarikusunman, manataqmi allinpaqchu qhawarisunman Bibliapi consejokunata (Prov. 29:1; Rom. 12:3). Jim iñiqmasimanta yachasun. Juj kutinmi umallimasinkunaq decidisqanta mana allinpaq qhawariran. Paymi nin: “‘Kaytaqa manan allintachu ruwashankichis’ nispan pasapurani”, nispa. Soqta killa qhepamanmi juj iñiq t’aqaman ripuran, chaypiqa manañan umallichu kapuran. Jimmi nin: “Chaykunata mana allinpaq qhawarispan sonqoypi sinchi k’irisqa sientekurani. Chaymi Diospa llaqtanmanta karunchakapurani”, nispa. ¡Chunka watan karunchakapuran! Paymi nin: “Sinchi jatunchakuq kaspan chaykuna pasasqanmanta Diosta juchacharani. Sapa kutillanmi iñiqmasikuna visitamuwaqku yanapawanankupaq, ichaqa manan uyariqchu kani”, nispa.

⁵ Jimmi nin: “Chaykuna pasasqanta yuyarispan niq kani: ‘Manan chanintachu ruwaranku’”, nispa. ¿Imatan chaymanta yachanchis? Sichus jatunchakuq kay sonqonchispi saphichakunqa chayqa, manan reqsikusunchu pantasqanchista, ch’aki t’uru jinataqmi mana llut’ay atina kasun (Jer. 17:9). ¿Yaqachu qantapas juj iñiqmasi sintichirasunki otaq ima privilegiotapas qechupurasunkiku? ¿Imaynan sientekuranki? ¿Kallpachakurankichu iñiqmasiwan allipunakapunaykipaq, Diospaq junt’aq sonqo kanaykipaqpas? Icha, ¿Jim jinachu jatunchakuq kaywan atipachikuranki? (Leey Salmo 119:165; Colosenses 3:13.)

6. ¿Imaynatan juchapi puriy sonqonchista rumiyachinman?

⁶ ¿Imaynatan juchapi puriy sonqonchista rumiyachinman? Pakallapi juchapakuspaqa manañan Diospa consejonta uyarikusunmanchu,  jinaspapas astawanmi juj juchakunaman urmasunman. Juj iñiqmasin niran: “Manañan concienciay juchachawaqchu mana allinkunata ruwaqtiy”, nispa (Ecl. 8:11). Juj iñiqmasipas pornografía nisqatan pakallapi qhawasqa, paymi nin: “Umallikunamantan mana allinkunata rimayta qallarirani”, nispa. Payqa iñiyninpin waqllipusharan, ichaqa umallikunan yacharuspa yanaparanku mana allinkuna ruwasqanta saqepunanpaq. Llapanchispas pantaq runakunan kanchis, chaymi imamanpas urmaspaqa usqhaylla Diosman kutirikuspa yanapayninta mañakunanchis. Mana chayqa sonqonchismi rumiyapunqa jinaspan juchallikusqanchista pakayta qallarisun otaq consejo qowaqninchis iñiqmasimanta mana allinkunata rimayta qallarisun.

7, 8. a) ¿Imaynapin Israel runakunaq sonqon rumiyapuran? b) ¿Imatan paykunamanta yachanchis?

⁷ ¿Imaynapin mana iñiyniyoq kay sonqonchista rumiyachillanmantaq? Chaytaqa reparasunman Egiptomanta lloqsimuq Israel runakunapin. Jehová Diosqa paykunaraykun jatun milagrokunata ruwaran, chaytan ñawinkuwanpuni rikuranku. Ichaqa prometesqa allpaman jaykunankuña kashaqtinmi mana iñiyniyoq kasqankuta rikuchiranku. Diospi confianankumantaqa runakunata manchakuspan Moisesmanta rimapakuyta qallariranku, Egipto llaqtapi esclavo kasqankumanraqmi kutiytapas munaranku. Chayta rikuspan Diospa sonqon anchatapuni nanaran, niranmi: “¿Jayk’aqkamataq kay runakunari pisichashallawanqa?”, nispa (Núm. 14:1-4, 11; Sal. 78:40, 41). Chhayna mana iñiyniyoq rumi sonqo kasqankumantan chay ch’inneq pampapi wañupuranku.

⁸ Kunanpas pisillañan tiempo kashan mosoq pachaman jaykunanchispaq, imaymana pruebakunapitaqmi kashanchis. Chaymi sapankanchis qhawarikunanchis iñiyninchispi imayna kashasqanchista. Yaqapaschá Mateo 6:33 textota leespa tapukusunman: “¿Imatan ñaupaqta maskhashani? ¿Faltakuymanchu juñunakuyman otaq predicacionman askha qolqeta gananayrayku? ¿Karunchakuymanchu Diospa llaqtanmanta kay pacha runakunaq ruwasqanta qatikunayrayku?”, nispa.

9. a) ¿Imaraykun iñiyninchista ‘t’aqwirikunanchis’? b) ¿Imaynatan chayta ruwasunman?

⁹ Kaykunatawan tapukusun: “¿Imaynatan qhawarishani mana iñiqkunawan otaq Diospa llaqtanmanta qarqosqa runakunawan mana juñunakunapaq kamachikuyta? ¿Imayna kusirikuykunatan ajllakushani?”, nispa. Sichus chaykunapi sonqonchis rumiyashan chayqa, usqhayllan iñiyninchis imayna kashasqanta t’aqwirinanchis. Biblian nin: “Qankuna kikiykichista t’aqwikuychis allinpunichus iñiypi kashasqaykichista, arí, qankuna kikiykichista reqsikuychis”, nispa (2 Cor. 13:5). ¿Imaynatan chayta ruwasunman? Imaynapuni kashasqanchista reqsikuspa, mana  allinkuna piensasqanchista cambianapaq Bibliawan yanapachikuspa ima.

10. ¿Iman yanapawasun llamp’u t’uru jina kananchispaq?

¹⁰ Llamp’u t’uru jina kananchispaqmi Jehová Dios yanapawanchis iñiq t’aqawan, predicacionwan, Bibliawan ima. Sichus Bibliata leesun leesqanchispipas yuyaymanasun chayqa, llamp’u t’uru jinan Diospa makinpi kasun. Diosmi Israel llaqtapi reykunata kamachiran simin qelqamanta copiakunata ruwaspa chay qelqata leenankupaq (Deut. 17:18, 19). Jesuspa apostolninkunapas sapa p’unchaymi Diospa qelqanta leeqku, chaymi paykunata yanaparan predicanankupaq. Diospa siminta qelqaspapas sapa kutillanmi hebreo simi qelqakunamanta copiaqku, predicaspapas runakunatan kallpachaqku Diospa qelqanta sapa p’unchay leenankupaq (Hech. 17:11). Noqanchispas yachanchismi sapa p’unchay Bibliata leey leesqanchispi yuyaymanaypas ancha importante kasqanta (1 Tim. 4:15). Chaymi yanapawasun k’umuykukuq kanapaq, llamp’u t’uru jina kanapaqpas.

11, 12. ¿Imaynatan Jehová Dios iñiq t’aqawan sumaqta llut’awanchis? Juj experienciata willay.

¹¹ ¿Imaynatan iñiq t’aqawan yanapawanchis? Chaypaq yapamanta Jim iñiqmasimanta rimasun. Paymanmi juj umalli visitayta qallariran, Jimmi nin: “Payqa manan juchachawaranchu. Aswanmi allinkuna ruwasqaymanta  rimapayawaran, niwarantaqmi yanapay munawasqanta”, nispa. Kinsa killamanta jinan chay umalli Jimta invitaran juñunakuykunaman. Chaypin llapa iñiqmasikuna sumaqta chaskiranku. Chaymi payta yanaparan ñaupaqpi pasasqanta qonqapunanpaq. Umallikunaq kallpachasqan esposanpa kallpachasqan iman payta yanaparan Diosta yapamanta servinanpaq. Jinaspapas payqa 1992 wata 15 noviembre La Atalaya revistapi “Jehová no tiene la culpa”, “Sirva a Jehová lealmente” nisqa temakunata leeran.

¹² Chay qhepamanmi Jimqa yapamanta umalli kapuran. Kunanqa pay jina sasachakuykunapi tarikuq iñiqmasikunatan yanapashan. Paymi nin: “Ñaupaqqa niranin: ‘Noqaqa allin iñiyniyoqmi kashani’, nispa, ichaqa manan chhaynachu karan. Jatunchakuq kaspan jujkunaq pantasqallanta qhawaq kani, manataqmi repararanichu imachus aswan importante kasqanta”, nispa (1 Cor. 10:12).

13. a) ¿Ima sumaq kaykunatan noqanchispi wiñachinchis predicaspa? b) ¿Pikunatan yanapanqa llamp’u sonqowan predicasqanchis?

¹³ ¿Imaynatan Jehová Dios yanapawanchis predicacionwan? Diospa gobiernonmanta predicaspaqa llapanchismi kallpachakunchis k’umuykukuq kanapaq, santo espirituq rurunta noqanchispi wiñachinapaqpas (Gál. 5:22, 23). ¡Qantapas yanaparasunkichá sumaq kaykunata qanpi wiñachinaykipaq! Cristoq ejemplonta qatikuspa predicasun chayqa, askha runakunan uyariwasun, mana allin piensasqankutapas cambiankumanmi. Australia nacionpin iskay Testigokuna juj warmiman predicayta munaranku. Ichaqa manan uyarikuyta munaranchu, aswanmi millayta paykunata trataran. Chaywanpas iñiqmasikunaqa respetowanmi uyariranku. Qhepamanmi chay warmi pesapakuran chhayna tratasqanmanta, chaymi sucursalman carta apachisqanpi niran: “Disculpatan mañakuyta munani chay iskay runakunamanta. Paykunaqa Diospa simintan willayta munawaranku noqataq millayta tratarani”, nispa. ¿Imatan kay experiencia yachachiwanchis? Noqanchispas llamp’u sonqowanmi runakunaman predicananchis. Chayta ruwasun chayqa runakunan uyarikunqaku noqanchispas aswan sumaq runamanmi tukupusun.

14. ¿Imatan tayta-mamakuna ruwananku wawankuta yanapanankupaq?

¹⁴ Yaqa llapa juch’uy wawakunan tukuyta yachayta munanku k’umuykukuq sonqoyoqtaq kankupas (Mat. 18:1-4). Chaymi juch’uychanmantapacha wawaykichisman Bibliamanta yachachinaykichis Diosta munakunankupaq (2 Tim. 3:14, 15). Ichaqa qankunan ñaupaqtaqa Diospa  siminta sonqoykichispi jap’inaykichis chayman jinataqmi kausanaykichis. Chayta qhawarispan wawaykichispas Diospa siminta sonqonkupi jap’ikunqaku, juchankumanta wanachiqtiykichistaq allinninkupaq kasqanta reparanqaku.

15, 16. ¿Imaynatan tayta-mamakuna Diospi confiasqankuta rikuchinkuman wawanku qarqosqa kaqtin?

¹⁵ Ichaqa wakin wawakunan wiñaruspa Diosmanta karunchakapunku otaq Diospa llaqtanmanta qarqosqa kapunku. ¡Chayqa sinchi llakikuytan familiaman apamun! Sudáfrica nacionpi tiyaq iñiqmasin nin: “Turay Diospa llaqtanmanta qarqosqa kapuqtinmi wañupunmanpas jinata rikurayku. Anchatan llakikurayku”, nispa. ¿Imatan paypas tayta-mamanpas ruwaranku? Diospa kamachikusqantan kasukuranku (leey 1 Corintios 5:11, 13). Tayta-mamanmi nin: “Llapaykun decidikurayku Diospa nisqanman jina imatapas ruwanaykupaq. Jehová Diosqa wawaykuta munakuspan wanachisharan. Chaymi chay wawaykumanta t’aqakapurayku, imachus rimanayku kallaqtinmi paywan rimaq kayku”, nispa.

¹⁶ ¿Imaynan sientekuran qarqosqa wawan? Ninmi: “Familiayqa manan cheqnikuwaspachu chayta ruwaran. Paykunaqa Jehová Diosta llaqtantawan kasukuspan chayta ruwaranku. Noqapas reparakuranin Jehová Diospa yanapayninta perdonawanantapas necesitasqayta”, nispa. Qhepamanmi Diospa llaqtanman kutimpuran. ¡Maytan familian chaywan kusikuran! Diosta kasukuspaqa allinmi kasun aswan kusisqataqmi kausasunpas (Prov. 3:5, 6; 28:26).

17. a) ¿Imaraykun Jehová Diosta kasukunanchis? b) ¿Imapin yanapawasun kasukuq kay?

¹⁷ Profeta Isaiasmi willaranña Babiloniaman apasqa runakuna Diosmanta khayna mañakunankuta: “Señor Diosnillayku, qanmi taytaykuqa kanki. Noqaykuqa t’urullan kayku, qantaq llut’aqniyku kanki, llapallaykutan ruwawarankiku”, nispa. Khaynatan valekunanku karan: ‘Ama mana chanin ruwasqaykuta yuyarishallaychu. ¡Llapallaykun llaqtayki kayku, chayrayku qhawarimuwayku!’, nispa (Is. 64:8, 9). Sichus juch’uyaykukuspa Diosta kasukusun chayqa, Danielta jinan noqanchistapas munakuwasun. Jinaspapas Bibliawan, santo espiritunwan, llaqtanwan iman sumaqta llut’awasun, qhepamantaq ‘Diospa wawankuna’ kapusun (Rom. 8:21).