Kichay leenaykipaq

Índice nisqaman riy

19 YACHACHIKUY

Tukukuy p’unchaykunapi wichay ladomanta kaq rey

Tukukuy p’unchaykunapi wichay ladomanta kaq rey

“Tukukuy tiempopitaq wichay ladomanta reyqa uray ladomanta reywan ch’aqwanqa” (DAN. 11:40, NM)

150 TAKI Librawaqninchis Diosta maskhasun

KAYKUNAMANTA YACHASUN *

1. ¿Imakunamantan Biblia willashan?

¿IMAN Diospa llaqtanwan pisi tiempollamanta pasanqa? Chaytaqa Bibliapin yachasunchis. Bibliapin willashan imakunas pisi tiempollamanta pasanqa chayta. Willanmi wakin atiyniyoq gobiernokuna imachus ruwanankuta. Chay willakuykunan tarikun Daniel capítulo 11 qelqapi, chaypin willan iskay reykunaq maqanakusqankumanta: Jujninmi wichay ladomanta rey, jujnintaq uray ladomanta rey. Chay profeciamanta wakinqa junt’akunñan wakintaq pisi tiempollamanta junt’akunqa.

2. Génesis 3:15 jinallataq Apocalipsis 11:7, 12:17 nisqan jina, ¿imatan allinta entiendenanchis?

2 Daniel 11 capitulopi willakuytaqa allintan entiendenanchis, chaypiqa willashan Diospaq llaqtan contra sayariq gobiernokunamantan. Pachantinpiqa Diospa llaqtanqa pisillan kanchis, chaywanpas gobiernokunaqa noqanchispin yuyayninkuta churashanku ¿Imarayku? Satanasmi munashan pachantinpi Diospa llaqtanta chinkachiyta (leey Génesis 3:15; Apocalipsis 11:7; 12:17). Daniel willakuyta entiendenanchispaqqa Bibliapi juj profeciakunatawanmi allinta estudiananchis.

3. ¿Imamantan kaypi yachasunchis? ¿Imamantan qatimuq yachachikuypi yachasunchis?

3 Kaypin yachasunchis Daniel 11:25-39 nisqanta. Yachallasuntaqmi pikunas karanku wichay ladomanta rey, uray ladomanta rey 1870 watamanta 1991 watakama chayta. Chaypin reparasunchis imarayku chay profeciakunamanta yachasqanchista cambiananchis chayta. Qatimuq yachachikuypitaq yachasunchis Daniel 11:40-12:1 qelqapi nisqanta. Sut’inchasunmi ima profeciakunas junt’akushan 1990 watamantapacha Armagedón guerrakama chayta. Kay iskay yachachikuykunata estudiaspa qhaway “Tukukuy p’unchaykunapi iskay reykunaq cheqninakusqanku” nisqata. Ichaqa chaypaqmi ñaupaqta yachasunchis pikunan kanku chay iskay reykuna otaq gobiernokuna chayta.

¿IMAYNATAN YACHASUNMAN PIKUNAS KANKU WICHAY LADOMANTA REY JINALLATAQ URAY LADOMANTA REY CHAYTA?

4. ¿Ima kinsa ruwasqankupin yachasunman pikunachus wichay ladomanta rey uray ladomanta reypas kasqankuta?

4 Ñaupa tiempopiqa, Israel llaqtamanta wichay ladopi kamachikuqtan nikuran “wichay ladomanta rey”, nispa, uray ladopi kamachikuqtataq nikuq “uray ladomanta rey”, nispa. Israel llaqtamanta rimaspan juj ángel niran: “Qhepa p’unchaykunapi llaqtaykipaq imachus chayamunanta qanman willaqmi jamuni, rijuriyta rikusqaykiqa chay p’unchaykunapaqmi”, nispa (Dan. 10:14). Ñaupa tiempopiqa Israelmi Diospa llaqtan karan 33 wata Pentecostés fiestakama, qhepamanmi ichaqa Diospa llaqtanqa manaña Israel llaqtañachu karan, aswanpas Jesusta qatikuqkunan. Chhaynaqa Daniel 11 capitulopi willakusqan profeciakunaqa astawanqa Jesuspa qatikuqkunamantan rimashan (Hech. 2:1-4; Rom. 9:6-8; Gál. 6:15, 16). Chaymantapas pikunachus wichay ladomanta rey uray ladomanta rey kasqankuqa cambianmi. Chaywanpas chay reykunaqa kinsa ruwaykunapin rijch’akunku. Ñaupaqta, tukuy yuyayninkuta churanku Diospa llaqtanpi. Iskaypi, Jehová Diosta, llaqtantapas cheqnikunku. Kinsapi, chay iskay reykunan guerrapi sayarinku.

5. ¿Karanchu wichay ladomanta reypas uray ladomanta reypas 100 watamanta 1870 watakama? ¿Imarayku?

5 Pachaj watakuna kashaqtinmi pantasqa cristianokunaqa Diospa llaqtanman jaykuspa mana allinta yachachiyta qallariranku. Chaymi chay tiempomanta 1870 watakamaqa Diospa llaqtanqa chinkapuran. Pantasqa yachachikuykunaqa qora jinan cheqaq cristianokunata chinkachipuran (Mat. 13:36-43). ¿Imaraykun kaymanta rimashanchis? 100 watamanta 1870 watakamaqa manan karanchu wichay ladomanta reypas, uray ladomanta reypas ¿Imarayku? Chay tiempopi Diospa llaqtan mana kasqanrayku. * Wichay ladomanta reypas, uray ladomanta reypas 1871 watakunapi jinan rijurimuran.

6. ¿Jayk’aqmi, imaynatan Diospa llaqtan rijurimuran?

6 Diospa llaqtanqa 1870 watamantapachan jujmanta rijurimuran. Chay watapin, Charles Russell yanapaqninkunapiwan Biblia estudiayta qallariranku. Bibliaq nisqan jina, paykunan manaraq Diospa gobiernon chayamushaqtin ñaupaq kaq ‘willakuqkuna’ karanku (Mal. 3:1). Chay tiempopin yachakuran paykuna Diospa llaqtan kasqankuta. Chhaynaqa, ¿karanñachu chay tiempopi wichay ladomanta reypas uray ladomanta reypas? Chaymantan kunan yachasunchis.

¿PIN URAY LADOMANTA REY?

7. ¿Pin karan uray ladomanta rey Primera Guerra Mundialkama?

7 1870 watapaqqa, Gran Bretaña nacionmi ejercitonkunapiwan llapa nacionkunamantapas aswan atiyniyoq kapuran. Danielmi willaran chay nacionqa juch’uy waqra jina rijurimusqanmanta, chay waqran atiparan kinsa nacionkunata, chay nacionkunan karan Francia, España, Países Bajos ima (Dan. 7:7, 8). Chhaynaqa, Gran Bretaña nacionmi karan uray ladomanta reyqa Primera Guerra Mundialkama. Chay tiempopaqqa Estados Unidos nacionpas atiyniyoqmi tukupuran chaymi Gran Bretaña nacionwan jujllachakapuranku.

8. ¿Pin uray ladomanta rey kay tukukuy p’unchaykunapi?

8 Primera Guerra Mundial kashaqtinmi Estados Unidos nacionqa Gran Bretaña nacionwan jujllachakapuranku, guerrapi juj nacionkunawan maqanakunankupaq. Chhaynapin chay iskay nacionkunaqa ancha atiyniyoq kapuranku. Danielpaq willasqan jina, chay iskay nacionkunan ‘ancha askha kallpasapa ejercitoman’ tukupuranku (Dan. 11:25). Arí, kay tukukuy p’unchaykunapi uray ladomanta reyqa Estados Unidos, Gran Bretaña nacionpiwanmi kanku. * Chhaynaqa, ¿pitaq wichay ladomanta reyri?

WICHAY LADOMANTA REY JUJMANTA RIJURIMUN

9. a) ¿Jayk’aqmi wichay ladomanta rey jujmanta rijurimuran? b) ¿Imaynatan Daniel 11:25 nisqan junt’akuran?

9 Russell iñiqmasinchis jujkunapiwan Biblia estudiayta qallarisqanku juj wata qhepamanmi, 1871 watapi wichay ladomanta reyqa jujmanta rijurimuran. ¿Pin karan? Alemania nacionmi. 1871 watapin kamachikuq rey Guillermo I yanapaqnin Otto von Bismarck runapiwan Alemania nacionta jatarichiranku, * pisi watakuna qhepallamantaq Alemania nacionqa África, Pacífico kaqpi nacionkunata kamachipuran. Chhaynapin aswan atiyniyoq kapuran. Jinaspapas Alemania nacionqa Gran Bretaña naciontan atipayta munaran (leey Daniel 11:25). Alemania nacionqa askha armakunayoqmi kapuran, chaykunawanmi Primera Guerra Mundialpi maqanakuran.

10. ¿Imaynatan Daniel 11:25, 26 nisqan junt’akuran?

10 Chaymantan Danielqa willaran imachus Alemania nacionwan ejercitonpiwan pasanan karan chayta. Willaranmi wichay ladomanta rey urmananta. ¿Imaraykun urmanan karan? Biblian nin: “Manan paywan churanakuyta atinqachu runankuna pay contra qhepanpi rimanakusqankurayku”, nispa (Dan. 11:25, 26). Chay ‘runankunaqa’ reyta yanapaqkunan karanku (Dan. 1:5). Chay profeciaqa rimashan Alemania nacionpi yanapakuq runakunamantan, paykunan karanku guerramanta yachaqkuna. Chay yanapaqninkunan Alemania naciontaqa urmachiranku. * Bibliaqa willaranmi wichay ladomanta rey guerrapi urmananta, willarantaqmi askha runakuna wañunankutapas. Biblian nin: ‘Ejercitonpas atipasqan kanqa, askha soldadonkunataq wañunqakupas’, nispa (Dan. 11:26). Chaypi nisqan jina wichay ladomanta reyqa Primera Guerra Mundialpin atipasqa kapuran, askhataq wañurankupas. ¡Manan jayk’aqpas chaypi pasasqanta jinaqa rikukuranchu!

11. Daniel 11:27-30 nisqan jina, ¿imatan ruwaranku wichay ladomanta rey uray ladomanta reywan?

11 Manaraq wichay ladomanta rey, uray ladomanta reywan Primera Guerra Mundialpi maqanakushaqtinqa, Daniel 11:27, 28 willaran ‘ch’ulla mesallapi tiyaykuspa q’otunakunankuta’. Chaymantapas willaranmi wichay ladomanta reyqa imaymanayoq qhapaq kapunanta. Arí, Alemania nacionpas Gran Bretaña nacionpas thajpi kanankupaqmi rimanakuranku, ichaqa llullanakurankun. Chaymi 1914 watapi Primera Guerra Mundial qallariran. Manaraq 1914 wata kashaqtinmi Alemania nacionqa qhapaqyapuran, chaymi Daniel 11:29, 30 nisqan jina uray ladomanta reywan guerrapi maqanakuran, ichaqa atipachikuranmi.

ISKAY REYKUNAN DIOSPA LLAQTANMAN PHAWAYKUNKU

12. ¿Imatan ruwaranku wichay ladomanta rey uray ladomanta reywan Primera Guerra Mundialpi?

12 1914 watamantapachan chay iskay reykunaqa astawanraq paykunapura maqanakuyta qallariranku, Diospaq llaqtantapas chinkachiytan munaranku. Chaymi uray ladomanta reypas wichay ladomanta reypas Jehová Diospa llaqtanpi iñiqmasinchiskunata qatikachayta qallariranku, ¿imarayku? Guerraman mana riyta munasqankurayku. Estados Unidos nacionpipas Diospa llaqtanta pusariq iñiqmasinchiskunatan carcelman wisq’achipuranku. Chaytaqa ñan Apocalipsis 11:7-10 willaranña.

13. ¿Imatan ruwaran wichay ladomanta rey 1930 watamantapacha, jinallataq Segunda Guerra Mundial aparikushaqtinpas?

13 Wichay ladomanta reyqa 1930 watamantapachan Jehová Diospa llaqtanta mana khuyapayaspa qatikachayta qallariran, astawanqa Segunda Guerra Mundial aparikushaqtinmi. Alemania nacionpiqa Hitler runan kamachikuq jina kasharan, chaymi payqa yanapaqninkunapiwan Diosmanta willasqanchista jark’ayta qallariranku. Jinaspapas askha iñiqmasinchiskunatan wañuchiranku, wakintaqa carcelkunamanmi wisq’achiranku. Danielqa willaranñan chaykuna pasananta, chaymi niran: Wichay ladomanta reyqa ‘yupaychana wasitan sarunchanqa’, nispa. Nillarantaqmi: “Sapa p’unchay sacrificio jaywanatan qolluchinqa”, nispa. Chaywanqa Diosmanta allin willakuykuna jark’asqa kananmantan rimasharan (Dan. 11:30, 31). Hitler runaqa Alemania nacionmantan Diospa llaqtanta chinkachiytapuni munaran.

JUJMANTAN RIJURIMUN WICHAY LADOMANTA REY

14. ¿Pin wichay ladomanta rey kapuran Segunda Guerra Mundial pasayta? ¿Imaynapin chayta yachanchis?

14 Segunda Guerra Mundial pasaytaqa “Unión Soviética” nisqan Alemania nacionmanta jatun allpankunata qechupuran. “Unión Soviética” nisqaqa Alemania nación jinan Diospa llaqtan contra sayarillarantaq, ¿imarayku? Iñiqmasinchiskuna Jehová Diospa gobiernonta astawan kasukusqankurayku, chhaynapin “Unión Soviética” nisqaqa wichay ladomanta rey kapuran.

15. ¿Imatan ruwaran wichay ladomanta rey Segunda Guerra Mundial pasayta?

15 Segunda Guerra Mundial pasaytan “Unión Soviética” nisqa jujmanta Diospa llaqtanta qatikachayta qallariran. Apocalipsis 12:15-17 qelqakunapin “mayuman jinaraq” chay qatikachayta rijch’anachikun. Chay profeciaq nisqan jina wichay ladomanta reyqa, Diosmanta willananchistan jark’aranku, chaymi wakin iñiqmasinchiskunataqa llaqtankumanta qarqopuranku. Arí, wichay ladomanta reyqa kay tukukuy p’unchaykunapipas Diospa llaqtantaqa qatikachashallanmi, chaywanpas manan Diospa llank’ay aparikusqantaqa jark’ayta atinchu. *

16. ¿Imaynatan Daniel 11:37-39 nisqanta Unión soviética junt’aran?

16 (Leey Daniel 11:37-39). Chay profeciaq nisqan jina, wichay ladomanta reyqa ‘manan ñaupa taytankuq Diosninkuta manchakunankuchu’ karan. ¿Imaynapin chay junt’akuran? “Unión Soviética” nisqan llapa religionkunata chinkachiyta munaran, jinan 1918 watapi kamachiran escuelakunapi “Diosqa manan kanchu” nispa yachachinankupaq. Chaymantapas chay profeciaqa willaranmi ‘pukara waqaychaq diosta yupaychanankuta’, ¿imaynapin chay profeciapas junt’akuran? “Unión Soviética” nisqan askha qolqeta gastaran armakuna ruwaypi, chaywan ejercitonkuna allin kananpaq. Arí, paykunapaqqa chay armakunan diosninku jina karan. Tiempowanqa chay iskay ladomanta reykunaqa askha armakunayoqmi kapuranku millonninpi runakunata wañuchinankupaq.

ISKAY ENEMIGOKUNAN KUSKA LLANK’ANKU

17. ¿Iman ‘ch’usaqyachiq millakunapaq kaq’?

17 Wichay ladomanta reypas uray ladomanta reypas kuska llank’aspan “ch’usaqyachiq millakunapaq kaqta” jatarichiranku (Dan. 11:31, NM). Chay ‘ch’usaqyachiq millakunapaq kaqqa’, “Organización de las Naciones Unidas” (ONU) nisqan.

18. ¿Imaraykun “ONU” nisqata nikun “millakunapaq” jinallataq “ch’usaqyachiq”, nispa?

18 Bibliapin willan “Organización de las Naciones Unidas” nisqaqa “millakunapaq” kasqanta, ¿imarayku? Paykunan prometenku kay pachapi thaj kay kananta, ichaqa Jehová Diospa gobiernollanmi thaj kaytaqa apamunqa. Chaymantapas Bibliaqa willanmi “ch’usaqyachiq” kasqanta, ¿imarayku? “ONU” nisqaqa pisi tiempollamantan llapa pantasqa religionkunata ch’usaqman tukuchipunqa (Qhaway “Tukukuy p’unchaykunapi iskay reykunaq cheqninakusqanku”, nisqata).

¿IMARAYKUN CHAYKUNAMANTA ALLINTA YACHANANCHIS?

19, 20. a) ¿Imamantan allinta yachananchis, imarayku? b) ¿Ima tapuytan qatimuq yachachikuypi kutichisunchis?

19 Allintan yachananchis wichay lado reymanta, uray lado reymantawan, ¿imarayku? Danielpi willakusqan wakin profeciakunaqa 1870 watamanta 1991 watakama junt’akusqanrayku. Chaywanmi yachanchis wakin profeciakunapas pisi tiempollamanta junt’akunanta. Arí, ¡chaymantaqa manan iskayananchischu!

20 “Unión Soviética” nisqaqa 1991 watapin chinkapuran. Chhaynaqa, ¿pin kay tiemponchispi wichay ladomanta rey? Chaytan qatimuq yachachikuypi kutichisunchis.

128 TAKI Tukukuykama aguantasun

^ párr. 5 Danielpa willasqan profeciakunaqa junt’akushanmi, paymi willaran wichay ladomanta kaq reymanta, uray ladomanta kaq reymantawan. ¿Imaynapin yachanchis chay profeciakuna junt’akushasqanta? ¿Imaraykun chay profeciakunamanta allinta yachananchis?

^ párr. 5 Chhaynaqa manañan nisunmanchu emperador romano Aureliano (270-275) “wichay ladomanta rey” karan nispaqa. Manallataqmi nisunmanchu reina Zenobia (267-272) “uray ladomanta rey” karan nispaqa. Kay yachachikuyqa cambiapunñan manañan Prestemos atención a las profecías de Daniel capítulos 1314 nisqanman jinañachu.

^ párr. 9 1890 watapin Guillermo II kamachikuqqa Bismarck runata qarqopuran.

^ párr. 10 Chay yanapaqninkunan Alemania naciontaqa urmachiranku, ¿imaynapi? Manañan Guillermo II kamachikuqta guerrapi yanapayta munarankuchu, chaymantapas contrankupi kaq nacionkunamanmi mana willanankuta willapuranku, chhaynapin wichay ladomanta reyqa urmapuran.

^ párr. 15 Daniel 11:34 qelqapin willan Diospa llaqtan juj tiempo mana qatikachasqa kananta. Chayqa junt’akuran 1991 watapin Unión Soviética chinkapuqtin.