1. ¿Ima niranmi apóstol Pablo Colosas llaqtapi cristianokunata? (Kay paginapi dibujota qhaway.)

APÓSTOL Pablon Colosas llaqtapi hermanokunaman juj cartata apachiran. Chaytaqa yaqapaschá apachiran 60, 61 watakunapi jina Roma llaqtapi preso kashaspa. Chay cartapin Pabloqa hermanokunata consejaran Dios jina imatapas qhawarinankupaq (Col. 1:9). Chaymantataq niran: “Chaytaqa nishaykichis ama pipas engañollawan pantachinasuykichispaqmi. Allinta cuidakuychis, paqtataq pipas [...] yanqa engañokunawan presota jina apasunkichisman, chaykunaqa runaq costumbrenkunaman jinallan kashan [...] manataqmi Cristoq yachachikuyninman jinachu”, nispa (Col. 2:4, 8). Chaymantataq explicaran imaraykus mana allinchu runaq piensaynin chayta, imaraykus wakin runakunaman gustan chay piensay chaytawan. Runaq piensayninwan apachikuspan wakinqa ninku: “Noqaqa yachaysapan kani, manan noqa jinaqa pipas kanchu”, nispa. Chay piensaykuna cristianokuna ukhupi mana kananpaqmi Pabloqa chay cartata apachiran (Col. 2:16, 17, 23).

2. ¿Imaraykun kay pacha runakunaq piensayninkumanta yachasunchis?

 ² Kay pachaq piensayninman jina piensaq runakunaqa manan kasukunkuchu Jehová Diosta. Chay piensaykunan pasaqta rijurimushan televisionpi internetpi ima. Llank’anapi escuelapi compañerokunapas chay piensaykunaman jinan imatapas ruwanku. Cristianokunapas yaqapaschá chay piensaykunawan apachikusunman. Chaymi kay estudiopi yachasun pisqa chhayna piensaykunamanta, imatas ruwasunman chay piensaykuna mana sonqonchisman jaykunapaq chaymantawan.

3. ¿Ima ninkun wakin runakuna? ¿Imaraykun chhaynata piensanku?

³ Wakin runakunan ninku: “Manan Diospiraqchu creena allin runa kanapaqqa”, nispa. Ichaqa, ¿imaraykun chhaynata piensanku? Paykunaqa yaqapaschá mana allintachu Diosmanta yachanku. Chaymantapas gustonkuman jinapaschá puriyta munanku (leey Salmos 10:4). Wakinqa yaqapaschá chhaynata ninku yachaysapapaq creekuspa.

4. ¿Imaynatan yanapasunman Diospi mana creeq runakunata?

⁴ ¿Kanchu kamaq icha manachu? Chayta yachanankupaqmi wakin runakunaqa cientificokunaq yachachisqanta estudianku, ichaqa astawanmi pantanku. Imaynan juj wasiqa runaq ruwasqan kashan, chhaynatan juj kamaq lliu imatapas kamaran. Cuerponchispi ima k’iripas kikillanmi thanipun ¿riki? Juj wasin ichaqa t’oqoña kaqtinpas mana kikillanqa allichakunmanchu. Cuerponchis imayna kasqanmi rikuchin kamasqa kasqanchista. Ichaqa, ¿pin chay kamaqninchis? Biblian nin: “Lliu wasipas runaq ruwasqanmi, tukuy iman ichaqa Diospa ruwasqan”, nispa (Heb. 3:4).

5. Wakinmi ninku: “Manan Diospiraqchu creena allin kaqta mana allin kaqta yachanapaqqa”, nispa, ¿ima ninkin chhayna piensaymanta?

⁵ Wakinmi ninku: “Manan Diospiraqchu creena allin kaqta mana allin kaqta yachanapaqqa”, nispa. Chaymantapas Bibliaq nisqan jina, Diospi mana creeq runakunapas yachankus allin kausayta (Rom. 2:14, 15). Chhaynataq chayqa yaqapaschá paykunaqa yachanku tayta-mamanku respetayta. Ichaqa, manachus Jehová Diosta kamaqninkuta jina autoridadta jina rikunqaku chayqa, faciltan mana allin ñankunaman jaykunqaku (Is. 33:22). Allin yuyayniyoq runakunaqa Diosllapin confianku. Payllan kay pachapi tukuy imatapas allichanqa (leey Jeremías 10:23). Chhaynaqa, amapuni jayk’aqpas Diosmanta aswan yachaqpaqqa creekusunchu, nitaq kamachikuyninkunatapas pisichasunchu (Sal. 146:3).

6. ¿Ima ninkun wakin runakuna religionmanta?

⁶ Wakinmi ninku: “Manan religionmanraqchu jaykuna kusisqa kausanapaqqa”, nispa. Paykunaq nisqankuman jinaqa aburrikunapaqsi religionqa, manataqsi imapaqpas valenchu. Chaymantapas falso religionkunapiqa nina rauraywanmi runakunata manchachinku, nishutan qolqeta mañakunku, politicapi iman participanku. Chaychá wakin runakunaqa ninku: “Creenin Diospiqa, ichaqa manan munaymanchu ima religionman jaykuytapas”, nispa.

7. ¿Imaynatan cheqaq religión yanapawanchis kusisqa kausanapaq?

 ⁷ Falso religionkuna mana kaqtinqa yaqapaschá kusisqa kausasunman. Ichaqa ‘kusisqa Diosllawanmi’ cheqaq kusikuytaqa tarisun (1 Tim. 1:11). Diosqa allinninchispaqmi tukuy imatapas ruwan, chaymi noqanchispas jujkunata yanapananchispaq kallpachakunanchis chhaynapin kusisqa kasun (Hech. 20:35). Chaymantapas cheqaq religionqa familiapi sumaq kausaytan yachachin. Chaymi yachanchis warmi-qharipi respetanakuyta, wawakuna imayna educayta, llapa familiatin munanakuyta ima. Diospa llaqtallanpin, maymantaña kaspapas, noqanchispura thajpi kausanchis (leey Isaías 65:13, 14).

8. ¿Imaynatan Mateo 5:3 textowan jujkunata yanapasunman cheqaq kusikuyta tarinankupaq?

⁸ Wakinmi ninku: “Manan Diostaraqchu servina kusisqa kanapaqqa”, nispa. Ichaqa, ¿cheqaqchu chay? Manan. Yaqapaschá wakinqa munasqankuta estudiaspanku kusisqa kanku, wakintaq pujllaspanku. Jujkunataq familiankuta atiendespa thaj sientekunku. Ichaqa, ¿cheqaq kusikuytachu chaykuna apamun? Manan. Kamaqninchista reqsispalla payta servispallan kusisqa kasun, chaypaqmi payqa kamawaranchis (leey Mateo 5:3). Yaqapaschá repararanki; juñunakuyninchiskunapi hermanokunawan kuska Diosta adoraspaqa kusisqan kanchis ¿riki? (Sal. 133:1.) Chaymantapas, ¿manachu kusikunki lliu mundopi hermanokunawan sumaqta kausaspa? ¿Manachu kusikunki sumaq kausayta apaspa? Kusikunchismi ¿riki? Jehová Diosllawanmi chhayna cheqaq kusikuyqa kan.

9. a) ¿Ima ninkun wakin runakuna warmi-qhari puñuymanta? b) ¿Imaraykun Dios prohiben casado kashaspa jujwan pantayta?

⁹ Wakin runakunan ninku: “¿Casarakusqay warmillawanchu kanay?”, nispa. Jinaspa jujwan-jujwan pantanku. Paykunaq nisqankuman jinaqa jujllas kay vidaqa, chaysi tukuy imapi kusirikuna. Diosmi ichaqa prohiben qhelli ruwaykunata. Chaymi cristianokunaqa cheqnikunanchis chay ruwaykunata * (leey 1 Tesalonicenses 4:3-8). Jehová Diostaq kamawaranchis chayqa derechonpin kashan imata kamachiwananchispaqpas. Paypa kamachisqanman jinaqa casado ukhullapin kanan warmi-qhari puñuyqa. Ichaqa, ¿imaraykun Dios chaykunata kamachiwanchis? Munakuwasqanchisraykun. Arí, payqa sumaqta kausananchista munaspan imaymanata kamachiwanchis. Diospa kamachisqanman jina kausaq familiakunaqa munanakuspan kausanku. Chaymantapas Diosqa castiganqan kamachisqanta mana kasukuq runakunataqa (Heb. 13:4).

10. ¿Imakunatan ruwananchis ama qhelli ruwaykunaman urmananchispaq?

¹⁰ Bibliaq nisqan jina allintan cuidakunanchis imachus qhawasqanchista chhaynapin mana qhelli ruwaykunaman urmasunchu. Jesusmi niran: “Pipas juj warmita munapayaspa qhawapayashanman chayqa, ñan paywan sonqonpi pantanña.  Chayrayku, paña ñawiykichus juchaman urmachishasunki chayqa, orqokuspa wijch’upuy”, nispa (Mat. 5:28, 29). Chaymi cristianokunaqa manapuni qhawananchischu pornografiata, nitaqmi uyarinanchischu qhelli simi takikunatapas. Apóstol Pablon niran: “Wañuchiychis aycha cuerpoykichista, chhaynapi ama qhelli juchaman urmanaykichispaq”, nispa (Col. 3:5). Chaymantapas manapunin qhelli ruwaykunapiqa piensananchischu (Efes. 5:3-5).

11. ¿Imaraykun wakin runakuna profesional kayllaman qokuyta munanku?

¹¹ Wakin runakunan ninku: “Profesional kaspallan kusisqa kanki”, nispa. Paykunaq nisqankuman jinaqa profesional kanapaqsi tukuy tiempota kallpata ima qona. Chayllawansi runaqa allin reqsisqa askha qolqeyoq kanqa. Chayman jinataqmi wakin runakunaqa imatapas ruwashanku. Cristianokunapas yaqapaschá chhayna piensaykunawan apachikusunman.

12. ¿Kusisqachu kausanku kay pachapi allin profesionniyoq runakuna?

¹² Allin profesionniyoq runakuna allin reqsisqaña kankuman chaypas qhapaqña kankuman chaypas, ¿kusisqachu kanku? Manan. Chaypaq piensasun Satanaspi, payqa munayniyoq kayta munaspan runakunata engañaran. Lliu imataña munaychakuran chaypas manan payqa kusisqachu kashan (Mat. 4:8, 9; Apo. 12:12). Allin profesionniyoq runakunaq kusikuyninpas juj ratollapaqmi. Chaymantapas kay mundopi runakunaqa munanku allin reqsisqa kayta qhapaq kayta iman, chaymi gana-ganaraq imatapas ruwanku nishutataqmi envidianakunkupas. Chhaynapin paykunaqa aswan ch’usaq sonqo kapunku. Diosta serviqkunan ichaqa kusisqa purinku jujkunaman Diosmanta yachachispa. Chaymantapas kay mundopi imatapas maskhayqa wayrata jap’iy jinallan (Ecl. 4:4).

13. a) ¿Imaynatan qhawarinanchis llank’ayta? b) Tesalónica llaqtapi cristianokunaman apachisqan cartapi nisqan jina, ¿imawanmi Pablo kusisqa kasharan?

¹³ Lliupas llank’ananchismi, mana chayqa imawantaq mijusunman. Ichaqa manan llank’anallamanchu qokunanchis. Jesuspunin niran: “Manan pipas iskay patrontaqa serviyta atinmanchu, jujnintan cheqnikunman jujnintataq munakunman,  jujninmanmi k’askakunman jujnintataq pisichanman. Manan qankunaqa Diostawan qhapaq kaytawanqa serviyta atiwaqchischu”, nispa (Mat. 6:24). Chaymi noqanchisqa Jehová Diosmanta yachachinanchispaq tiempota t’aqananchis, chhaynapin cheqaq kusikuyta tarisun. Apóstol Pablopas chaytan ruwaran. Payqa allin profesionniyoqmi karan, chayllaman qokunman karan chayqa, qhapaqchá kanman karan. Paymi ichaqa Diosmanta yachachispa runakunata yanapaspa ima puriran. Chayta ruwaspan payqa kusisqa karan (leey 1 Tesalonicenses 2:13, 19, 20). Manapunin imapas Diosta serviymanta mastaqa kusichiwasunmanchu.

14. ¿Ima ninkun wakin runakuna kay pachapi sasachakuykunamanta?

¹⁴ Wakin runakunan ninku: “Runapaqqa manan sasachu kay pachapi imapas allichayqa”, nispa. Paykunaq nisqankuman jinaqa manas Diostaraqchu necesitanchis imatapas allichanapaqqa. ¿Imaraykun chhaynata piensanku? Yaqapaschá wajcha kaypas, onqoykunapas, guerrakunapas pisiyasqanmanta ima informetapas uyarisqankurayku. Chaymantapas qaynakunallan juj informepi niran: “Runakuna allin yuyaywan imatapas ruwasqankuraykun kay pachapi kausayqa allinyashan”, nispa.  Ichaqa, ¿cheqaqchu chay? ¿Allichashankupunichu runakuna kay pachapi kausayta? Chayta qatimuq parrafopi qhawarisun.

15. ¿Imakunan rikuchin runakuna mana kay pachata allichay atisqankuta?

¹⁵ ¿Atinmanchu runakuna guerrakuna tukuchiyta? Manan. Iskay jatun guerrakunapin 60 millón más runakuna wañuranku. 2015 watapaqtaq guerrakunaq kausanpi 65 millón más runakuna llaqtankumanta ripuranku, chay watallapin 12,4 millón runakuna wasinkumanta ripuranku. ¿Millay runakunari? Wakin llaqtakunapi pisiyashanña millay runakuna chaypas, juj llaqtakunapiqa astawanmi yapakushan. Nishun kashan familiapi maqanakuykuna, terroristakuna, imaymana clase suwanakuykuna ima. ¿Onqoykunari? Wakin onqoykunapaqqa kanmi jampi, wakinpaqmi ichaqa mana. 2013 watapi juj informeq lloqsimusqan jina, sapa watansi 9 millón runakuna manaraq 60 watanman chayashaspa wañunku uma onqoywan, cancerwan, diabeteswan, juj onqoykunawan ima. ¿Wajcha kausayri? Banco Mundialpa nisqan jina 1990 watapiqa 280 millón runakunas wajcha kasqaku África ladopi, 2012 watapaqsi ichaqa 330 millonña kasqaku.

16. a) ¿Ima gobiernollan kay pachata allichanqa? b) ¿Ima bendicionkunamantan rimashan Isaías, Salmos librokunapi?

¹⁶ Kay pachapi gobiernokunapas jatun empresakunapas ambicioso runakunaq makinpin kashan chaymi mana chinkachiyta atinkuchu, guerrakunata, millay runakunata, onqoykunata, wajcha kaytapas. Diospa gobiernonmi ichaqa chinkachinqa guerrakunata. Chaypaqqa ambicioso runakunata, falso religionkunata, Satanasta iman chinkachinqa (Sal. 46:8, 9). Diospa gobiernonqa chinkachinqan millay runakunatapas. Chaypaqmi millonninpi runakunata yachachishan sumaq sonqo kanankupaq. Manan ima gobiernopas chay ruwaytaqa atinmanchu (Is. 11:9). Chaymantapas Diospa gobiernonqa chinkachinqan onqoykunata (Is. 35:5, 6). Wajcha kausaytapas tukuchinqan Diospa gobiernonqa, chhaynapin llapa runakuna kusisqa kausanqaku (Sal. 72:12, 13).

17. ¿Imatan ruwana runakunaq piensayninmanta cuidakunanchispaq?

¹⁷ Ima piensaypas mana creesqaykiman jinachu kashan chayqa, Bibliata allinta t’aqwiriy. Chaymantapas allin poqosqa cristianowan parlariy. Chaymantataq tapukuy: “¿Imaraykun runakuna chhaynata piensanku? ¿Imaynatan chay piensaymanta cuidakuyman?”, nispa. Apóstol Pabloq nisqan jina ‘allin yuyaywanpunin kausananchis jawapi kaqkunawanqa’ ‘yachananchistaqmi imaynatachus pitapas rimapayaytaqa’ (Col. 4:5, 6).