Noqaqa 1948 watapin Países Bajos nacionpi nacerani. Chaymantataq tayta-mamaywan Brasil nacionman ripurayku. Tayta-mamayqa rillaqpunin iglesiamanqa, chaymi ch’isinmanqa Bibliataqa leellaqpuni kayku. 1959 watapitaqmi Estados Unidos nacionpi kaq Massachusetts llaqtaman ripurayku.

Noqaykuqa pusaqmi karayku. Chaymi papayqa mantenewanankupaq imaymanapi llank’aq, callekunapi vendeq, carretera ruwaykunapi llank’aq, avionkunaq agencianpipas llank’aq. Chaypi llank’asqanraykun maytapas viajallaqpuni kayku.

Waynachaymantapachan piensaq kani: “¿Imatan kuraq kaspay ruwasaq?”, nispa. Wakin amigoykunaqa universidadpin estudiasharanku wakintaq cuartelman jaykuranku. Noqaqa manan munaranichu cuartelman jaykuytaqa, chaymi universidadpi estudiarani. Ichaqa allintan yacharani jujkunata yanapaspay kusisqa kanaymanta.

Universidadpi kashaspayqa yachaytan munarani maymantan runakuna paqariran chayta,  profesorkunan ichaqa evolucionllamanta astawanqa yachachiwaqku chaypi creenaykutataqmi munaqkupas. Noqan ichaqa chay yachachiwasqankupiqa manapuni creeqchu kani.

Chaymantapas universidadpiqa manan yachachisunkikuchu allin runa kanaykipaqqa, chaypiqa astawanqa yachachisunkiku askha qolqeyoq kanaykipaq imaymanayoq kanaykipaq iman. Estudiashaspayqa amigoykunawanmi fiestakunapi drogakuspa puriq kani. Chayta ruwaspay kusikuraniña chaypas, chay kusikuyqa chay ratollapaqmi karan. Manapunin chhaynapi kausaytaqa munaranichu.

Chaymantan Boston llaqtaman ripurani chaypin juj universidadpi estudiasharani. Gastoykunata paganaypaqtaq juj llank’anata tarirani, chaypin reqsirani Jehová Diospa juj testigonta. Payqa Daniel qelqapi tawa capitulopi willaq profeciakunamantan rimapayawaq, chaymantapas willawaranmi tukukuy tiempopi kausashasqanchista (Dan. 4:13-17). Chaymantan ichaqa piensaykurani: “Sichus Bibliamanta yachashallasaq chayqa, Bibliaq nisqanman jina kausanaytan munanqa”, nispa. Chaymi paywanqa manaña rimaqñachu kani.

Chay universidadpiqa estudiasharani juj ladokunapi mana imayoq runakunata yanapanaypaqmi. Chaytaña ruwarani chaypas manapunin kusisqachu karani, chaymi universidadpi estudiasqaytapas saqepurani.

Noqaqa 1970 watapin mayo killapi Ámsterdam llaqtaman ripurani, chayqa kashan Países Bajos nacionpin. Chaypin papaywan kuska avionkunaq agencianpi llank’arani, chaypi llank’aspan África, América, Asia, Europa ladokunata viajarani. Chay viajasqaykunapin rikurani imaymana sasachakuykunapi runakunaq tarikusqanta, chaymi runakunataqa yanapaytapuni munarani. Chayraykun Estados Unidos nacionman kutipurani jujmanta universidadpi estudiamunaypaq.

Chay universidadpi pisi tiempollaraq estudiashaspayqa manapunin tapukusqaykunaq kutichiyninta tariranichu. Chaymi juj profesorniypa yanapayninta maskharani, jinan payqa niwaran: “¿Imapaqñan estudiashanki, manachu saqepuwaq?”, nispa. Chay niwasqanmantapachan manaña universidadpi jayk’aqpas estudiaraniñachu.

Universidadta saqepusqay qhepamanqa juj organizacionwanmi juñukurani, chaypiqa hippie runakunallan kasqaku. Paykunaqa munankun runakuna munanakuspa thajpi kausanankuta. Chaymi paykunawan kuska Estados Unidos nacionmanta México nacionkama carreteranta purispalla chayaq kayku. Chaymantapas hippie runakunawanmi tiyarani, paykunaqa kusisqapas kausankuman jinan karanku. Ichaqa manan chhaynachu karan, mana allinkunatan ruwaqku manataqmi kusisqapaschu kausarankupas.

Noqaqa juch’uychaymantapachan lamar-qochanta barcopi viajayta munaq kani. Chayta ruwanaypaqqa juch’uy barcochatan rantikunay karan. Juj amigoypas noqa jinan barcopi viajaspa juj llaqtakunata reqsiyta munaran, jinan viajanaykupaq rimanakurayku. Chaymantapas munaranin lamar-qochapi juj munay sach’akunayoq islata tariyta.

Chaymi amigoywan España nacionta viajarayku, chaypin juj juch’uy barcochata rantikurayku. Chaymantapas chay barcochaykutaqa allintan allicharayku. Manataqmi apurasqachu karayku juj llaqtakunaman chayanaykupaqqa, chaymi barcochaykuq motorninta orqopurayku, jinaspa askha unuta apakurayku tomanaykupaq. Chaymantapas iskay unu qachina paletakunatan rantikurayku chaywan yanapachikuspa juj llaqtaman chayanaykupaq. Chaymantataq Seychelles llaqtaman viajayta qallarirayku, chayqa kashan océano Índico lamar-qochapin. Noqaykuqa cabo de Buena Esperanza llaqtakaman chayayta munarayku, chayqa kashan Sudáfrica nacionpin. Chay llaqtakunaman chayanaykupaqqa ch’askakunata mapakunata iman qhawaq kayku, chay ruwasqaykuqa may admirakunapaqmi karan.

Chayllamanmi ichaqa repararani barcochaykuman unu junt’aykamushasqanta. Chaymantapas qallariypi willamusqayman jinan lamar-qocha nishuta phoqchiqemusharan, jinan sinchita mancharikurani. Chaymi Diosmanta mañakurani: “Kaymantachus kausashaqlla lloqsisaq chayqa tukuy atisqaytan ruwasaq qanmanta yachanaypaq”, nispa. Jinan lamar-qochaqa mana nishutañachu phoqchiqemuran. Chaymantaqa junt’aranin Diosman nisqaytaqa.

Chaymantapachan Bibliata leeyta qallarirani. Chaymantapas barcochaykupi kashaspayqa imaymana challwakunatan rikurani, tutakunapas juñunasqa ch’askakunatan qhawaq kani. Chaykunata qhawaymi yanapawaran astawan Diospi iñinaypaq.

Semanakuna qhepamantaq Alicante puertoman chayarayku, chayqa kashan España nacionpin. Chaypin barcochaykutaqa vendenaykupaq sayachipurayku chhaynapi jujta rantinaykupaq. Barcochaykuqa thantachañan kasharan manan motorninpas karanchu unutaqmi jaykusharanpas, chaymi mana pipas rantikuyta munarankuchu. Chaykamataq Bibliayta leeshallarani.

Bibliata aswan aswanta leespaymi repararani Bibliaqa kusisqa kausananchispaq yanapawasqanchista. Bibliaqa limpio kausananchispaqmi yachachiwanchis, chayta reparaspan admirakurani. Chaymi nirani: “¿Imaraykutaq ‘cristianon kayku’ niq runakunari mana Bibliaq nisqanman jinachu kausanku?”, nispa.

Noqaqa cambiaytan munarani, chaymi manaña drogakuranichu. Piensaranin: “Kanpunichá Bibliaq nisqanman jina kausaq runakunaqa”, nispa. Chaymi paykunataqa tariytapuni munarani. Chay kutipipas Diosmantan mañakurani chay jina runakunata tarinaypaq.

Alicante llaqtapi kashaspayqa cheqaq religiontan maskharani. Chay llaqtapiqa askhan religión wasikuna kasqa, sapanka wasiq perqanpitaq imagenkuna kasqa. Chayta rikuspan nirani: “Manan chayqa cheqaq religionchu kanman”, nispa.

Juj kutinmi domingo tardenta puertoq chinpan orqopi kashaspay Bibliapi Santiago capítulo 2 versículos 1-5 textokunata leesharani. Chaypin nisqa: “Manapunin allinchu qhapaq runakunaman  sayapakuyqa”, nispa. Barcoykuq kasqanman kutipushaspaymi rikurani juj religionpi juñukushasqankuta. Chay juñunakusqanku wasiq punkupitaq nisqa: “Jehová Diospa testigonkunaq juñunakunanku wasi”, nispa.

Chay ratopin nirani: “¿Jaykuyman chayrí, imaynallatan chaskiwankuman?”, nispa. Jinan q’ara chakilla jatun chujchayoq, qhasu pantalonnintin jaykurani. Chhaynaña kasharani chaypas sumaqtan juj runa pusaykuwaran, juj kuraq señoraq ladonpitaqmi tiyachiwaranpas. Chay señoraqa munakuqllañan kasqa, yachachimuqpa textokuna nimusqantapas maskhaysiwaranmi. Juñunakuy tukuruqtintaq llapallanku napaykuq achhuykamuwaranku, paykunaqa munakuqllañan kasqaku. Chaymantataq juj runa niwaran wasinman rispa Bibliamanta rimanaykupaq. Chaymi nirani: “Manan llapantaraqchu Bibliataqa leeni tukuruspayña willasayki”, nispa. Chaymantapachan juñunakuykunamanqa rishallarani.

Semanakuna qhepamantaq chay runaq wasinta rirani, payqa llapa tapukusqaytan Bibliawan kutichiwaran. Juj semana qhepamantaq bolsa junt’ata munay p’achakunata qowaran, chay p’achaqa juj runaqmi kasqa, chay runaqa carcelpin kashasqa. Paytaqa Bibliapi kamachikuykuna kasukusqanmanta, jujkunawan sumaqta kausasqanmanta, guerrakunamanpas mana riyta munasqanmantan carcelman wisq’asqaku (Isa. 2:4; Juan 13:34, 35). Chayraqmi tarirani Diospa munasqanman jina kausaq runakunata. Chaymantapachan Biblia estudiayta qallarirani, chay qhepamantaq Países Bajos nacionman kutipurani.

Alicante llaqtamantaqa chakipin pasapurani, jinan tawa p’unchaypi Groninga llaqtaman chayarani, chayqa kashan Países Bajos nacionpin. Chay llaqtapiqa juj llank’anatan maskhakurani, jinan carpinteriapi llank’anaypaq imaymanata tapuwaranku, chaypin willanay karan ima religionmanta kasqayta. Jinan qelqarani: “Jehová Diospa testigonmi kani”, nispa. Chayta leeruspantaq dueñoqa mana munaranchu. Aswanpas niwaranmi: “Wajamusaykiña”, nispa. Ichaqa manan jayk’aqpas wajamuwaranchu.

Chaymantaqa juj carpinteriamanñataqmi rirani. Chaypin dueñoqa tapuwaran: “¿Jayk’aqllapas carpinteriapi llank’arankichu?”, nispa. Jinan nirani: “Maderamanta juch’uy barcochallaytan allicharani”, nispa. Chaymi dueñoqa niwaran: “Chhaynaqa kay tardemanta llank’ayta qallariy.  Ichaqa aman ima mana allintapas kaypiqa ruwankichu. Noqaqa testigon kani, Diospa munasqanman jinataqmi kausanipas”, nispa. Chaymi nirani: “Noqapas testigokunawanmi estudiarani”, nispa. Ichaqa jatun chujchayoqta mana allin p’achasqata rikuwaspanmi chay hermanoqa niwaran: “Jujmanta Bibliata estudiasun”, nispa. Chaymi kaqpacha nirani: “Yá” nispa. Chaypin sut’ita repararani Jehová Dios chay hermanoq wasinman pusawasqanta (Sal. 37:4). Chaymantapachan chay hermanoqpi juj wata llank’arani, chaypin payqa Bibliamanta yachachiwaran. 1974 watapitaqmi enero killapi bautizakapurani.

Bautizakusqay juj killa qhepamanmi precursor jina Jehová Diosta servirani, chaywanqa anchatan kusikurani. Chaymantataq Ámsterdam llaqtaman ripurani, chaypiqa castellano simipin juch’uy grupochata yanapakurani. Noqaqa kusisqan castellano simipi portugués simipi runakunaman Bibliamanta yachachirani. 1975 watapitaqmi tukuy tiempoywan Jehová Diosta servinaypaq niwaranku, chayqa ancha kusikunapaqmi karan.

Juj kutinmi hermana Catharinaqa Bolivia nacionmanta Bibliamanta yachachisqan runata juñunakuyniykuman pusamusqa. Chay hermanaqa tukuy tiemponwanmi Jehová Diosta servishasqa. Paywanqa astawan reqsinakunaykupaqmi cartakunata apachinakurayku, 1976 watapitaqmi casarakapurayku. 1982 watakamataq iskayniyku tukuy tiempoykuwan Jehová Diosta servirayku, chay watapin Galaad escuelaman rinaykupaq invitawaranku. Chaymantataq África ladoman rinaykupaq niwaranku, chaypiqa Mombasa llaqtapin pisqa wata Jehová Diosta servirayku, chayqa kashan Kenia nacionpin. Chaymantataq 1987 watapi Tanzania nacionman rinaykupaq niwaranku, chaypiqa 26 watakunan karayku. Chaymantataq Kenia nacionman kutimpurayku.

Kusisqan kayku Bibliamanta runakunaman yachachispaqa. Juj kutinmi Mombasa llaqtapi Diosmanta willashaspay Bibliamanta yachay munaq runata tarirani, jinan iskay revistata qorani. Jinan payqa niwaran: “¿Imatataq ruwasaq kay revistakunata leeruspayri?”, nispa. Chay qatiqnin semanallapin Biblia estudiayta qallarirayku, Usted puede vivir para siempre en el paraíso en la Tierra nisqa librowan, chay libroqa suajili simipin karan. Juj wata qhepamantaq payqa bautizakapuran, chaymantataq precursor kapuran, esposanwan kuskataqmi yaqa pachaj runakunata yanaparanku bautizakunankukama.

Noqaqa valorniyoq perlata maskhaq comerciante jinan kasharani, chaymi Bibliaq yachachisqan ancha valorniyoq kasqanta reparaspaqa imaymanata ruwarani Jehová Diosmanta astawan yachanaypaq (Mat. 13:45, 46). Chaymantataq jujkunatañataq yanaparani Jehová Diosmanta yachanankupaq. Noqaykuqa sut’itan rikurayku Jehová Diosqa llapa serviqninkunata bendecisqanta.