1, 2. a) ¿Imaynatan Satanás runakunata engañaran? b) ¿Imatan kay estudiopi yachasun?

SATANASQA ‘llullakunaq taytanmi’, Adán Evaq kausasqan tiempomantapachan runakunata engañaran (Juan 8:44). Llulla yachachikuykunatan rijurichiran wañuqkunamanta. Chaymi askha costumbrekuna creenciakuna kan wañuqkunamanta. Hermanonchiskunaq familianmanta pipas wañupuqtinmi hermanonchiskunaqa Diosta kasukunankurayku imaymana sacrificiota ruwanku (Jud. 3).

² Chhaynapi tarikuqtinchis, ¿iman yanapawasun wañuqkunamanta cheqaq yachasqanchista defiendenanchispaq? (Efes. 6:11.) ¿Imaynatan yanapasunman consolasunmanpas mayqen hermanonchistapas pantasqa costumbrekunata ruwananpaq obligayta munaqtinku? ¿Imaynatan Jehová Dios yanapawanchis? Chaykunamantan kay estudiopi yachasun. Ñaupaqta ichaqa yachasun wañuqkunamanta imatas Biblia nin chayta.

3. ¿Iman pasaran Satanaspa llullakusqanrayku?

³ Diosqa manan munaranchu runakunaq wañunantaqa, aswanpas wiñaypaq kausanankutan munaran. Chaypaqmi ichaqa Adanpas Evapas Jehová Diospa kay nisqanta kasukunanku karan: “Allin kaqta mana allin kaqta reqsichiq sach’a rurutan ichaqa ama mijunkichu, chayta mijunki chayqa, wañunkipunin”, nispa (Gén. 2:16, 17). Satanasmi ichaqa juj mach’aqwayta utilizaspa Evata niran: “Manapunin wañunkichischu”,  nispa. Payta kasuspan Evaqa chay sach’a ruruta mijuran qosanpas kaqllatataq ruwaran (Gén. 3:4, 6). Chhaynapin llapa runapas juchayoq wañuq ima kapuranchis (Rom. 5:12).

4, 5. ¿Imaynatan Satanás runakunata engañashallan?

⁴ Adanpas Evapas Diospa nisqanman jinan wañupuranku. Satanasmi ichaqa wañuqkuna imaynapi tarikusqankumanta llulla yachachikuyta yachachishallaran. Chay tiempokunallapin juj llulla yachachikuykunata rijurichiran. Jujninmi kay jina: “Wañusqa runaq espiritunqa kausashallanmi”, nispa. Chay jina yachachikuykunawanmi askha runakunata kunankama engañashan (1 Tim. 4:1).

⁵ ¿Imaraykun askha runakuna creenku Satanaspa yachachisqanta? Runakunaqa manan wañuyta munanchischu, chaymantan Satanasqa aprovechakun. Yachasqanchis jina wiñaypaq kausananchispaqmi kamasqa karanchis (Ecl. 3:11). Chaymi wañuyta enemigonchista jina rikunchis (1 Cor. 15:26).

6, 7. a) Wañuqkuna imaynapi tarikusqankumanta cheqaq yachachikuyta, ¿Satanás pakayta atiranchu? b) Wañuqkuna imaynapi tarikusqanmanta cheqaqta yachasqanchis, ¿imaynatan yanapawanchis?

⁶ Wañuqkuna imaynapi tarikusqankumanta cheqaq yachachikuytaqa manan Satanasqa pakayta atiranchu. Kunanqa askha runakunañan yachanku wañuqkuna imaynapi tarikusqankumanta ima suyakuyniyoq kasqankumantapas, jinaspa chayta jujkunaman willashanku (Ecl. 9:5, 10; Hech. 24:15). Wañuqkuna imaynapi tarikusqankumanta Bibliaq yachachisqanqa consolawanchismi, chaymi wañuqkunata manaña manchakunchischu, nitaq ninchischu “ñak’arishankupaschá” nispaqa. Bibliaq yachachisqan jina paykunaqa manan maypipas kausankuñachu, aswanpas misk’i puñuypi jinan kashanku (Juan 11:11-14). Paykunaqa manan reparankuchu tiempoq pasasqanta, chaymi pachaj-pachaj watakunamanta kausarimpuq runapas juj ratollapas puñurunman karan jinalla sientekunqa.

⁷ Wañuqkuna imaynapi tarikusqanmanta Bibliaq yachachisqanqa fácil entiendeyllan sut’itaqmi kanpas. Satanaspa llulla yachachikuyninkunan ichaqa mana entiendekunchu, Jehová Diostataq mana allinta qhawarichin. Satanaspa llulla yachachikuyninkunaqa: 1) Diospa sutintan pisichan. 2) Jesuspa sacrificakusqanta pisichan.  3) Runakunatan astawan sufrichin, chaykunamanta astawanraq yachasun.

8. Wañuqkunamanta Satanaspa llulla yachachisqanqa Jehová Diostan mana allinta qhawarichin, ¿imaynatan Jeremías 19:5 texto chayta rikuchin?

⁸ Wañuqkunamanta Satanaspa llulla yachachisqanqa Diospa sutintan pisichan. Satanasmi kay yachachikuyta rijurichiran: “Diosqa infiernopin runakunata ñak’arichin”, nispa. Chay yachachikuywanqa munakuq Diosninchistan millay mana khuyapayakuq Diosta jina qhawarichishan (1 Juan 4:8). ¿Imaynan sientekunki Diosta chhaynata qhawarichisqanwan? Jehová Diosrí, ¿imaynan chaywan sientekunman? Payqa sinchitapunin cheqnikun chay jina millay ruwaykunataqa (leey Jeremías 19:5).

9. Wañuqkunamanta Satanaspa llulla yachachikuykuna rijurichisqan, ¿imaynatan Jesuspa sacrificakusqanta qhawarichin?

⁹ Wañuqkunamanta Satanaspa llulla yachachisqanqa Jesuspa sacrificakusqantan pisichan (Mat. 20:28). Sichus runakuna mana wañuq almayoq kasunman chayqa, ¡manañan wiñaypaq kausayta suyakusunmanchu! Manañataqmi Jesuspa sacrificakusqantapas necesitasunmanchu wiñay kausayniyoq kanapaq. Yachasqanchis jina Jesuspa sacrificakusqanqa Jehová Diospa Jesuspa anchatapuni munakuwasqanchistan rikuchin (leey Juan 3:16; 15:13). ¿Imaynan Jehová Diospas Jesuspas sientekunku chay sacrificiota mana valorniyoqpaq jina Satanás qhawarichisqanwan?

10. ¿Imaynapin Satanaspa llulla yachachikuyninkuna runakunata astawan llakichin?

¹⁰ Wañuqkunamanta Satanaspa llulla yachachisqanqa astawanmi runakunata sufrichin. Juj wawa wañupuqtinmi ninku: “Dioschá janaq pachaman apapun juj angelta necesitasqanrayku”, nispa. Chay yachachikuyqa astawanmi tayta-mamakunaq sonqonta nanachin. Chaymantapas infiernopi creesqankuraykun askha runakunata ñak’arichiranku, ninawan ima kausashaqllata ruphachiranku. Inquisición española nisqamanta willaq libron nin: “Ñak’arichiq runakunan niranku: ‘Iglesiaq contranpi kaq runakunamanmi rikuchisharayku imaynatas infiernopi ñak’arinqaku chayta, chhaynapi manaraq wañushaspa arrepientekunankupaq’”, nispa. Jinaspapas askha llaqtakunapin wañuqninkupaq mijunata ofrendatapas jaywanku adoranankupaq otaq bendicionta mañakunankupaq. Jujkunataq wañupuq familianku paykunata ama castigananpaq ofrendakunata jaywanku. Chay creenciakunaqa runaq sonqonta tiyaykachinanmantaqa, astawanmi llakichin otaq manchachin.

11. ¿Imaynatan familianchiskunapas amigonchiskunapas wañuqkunata jatunchanapaq tanqawasunman?

¹¹ Yaqapaschá familianchispas otaq amigonchiskunapas wañuqkunata jatunchanapaq costumbrekunapi participananchispaq tanqawasunman, ¿iman yanapawasun ama urmananchispaq? Jehová Diosta Simin qelqatapas munakuymi. Yaqapaschá niwasunman: “Manan munakunkichu wañupuq familianchista. Juchaykipin familianchista castiganqa”, nispa. ¿Imaynatan Bibliaq yachachisqanta defiendesunman? Yachasun Bibliapi ima yachachikuykunas yanapawasunman chayta.

12. ¿Wañuqkunamanta ima costumbrekunan Bibliaq yachachisqan contrapi kashan?

 ¹² Manan participananchischu creenciakunapi costumbrekunapipas (2 Cor. 6:17). Wakin llaqtakunapin creenku wañupuqkunaq espiritun mana allinta trataqninku runakunamanta vengakusqanta. Juj libroq nisqanman jina chay espirituqa llaqtatapas castiganmansi. África ladopitaq wañupuqpa wasinpi kaq espejokunata tapanku fotontapas volteanku wañuq runa ama uyanta qhawakunanpaq. Jehová Diosta serviqkunaqa chay jina costumbrekunata creenciakunataqa rechazananchismi (1 Cor. 10:21, 22).

13. Santiago 1:5 textopi nisqanman jina, ¿imatan ruwananchis ima costumbrepas allinchus manachus kasqanta mana yachaspa?

¹³ Sichus mana yachanchischu ima costumbrepas allinchus manachus kasqanta chayqa, Diosmantan yachayta mañakunanchis (leey Santiago 1:5). Chaymantataq chay temamanta qelqanchiskunapi investigananchis, umalliqkunatapas tapukusunmanmi. Paykunaqa manan ima ruwananchistachu niwasun, chaywanpas chay temamanta rimaq textokunatan qhawachiwasun. Chaykunata ruwaspan yuyayninchista allinta llank’achisun, allin preparasqataq kasun allin kaqta mana allin kaqtapas reparananchispaq (Heb. 5:14).

14. ¿Imakunatan ruwananchis ama pitapas urmachinanchispaq?

¹⁴ ‘Lliuta ruwaychis Diosta jatunchanapaq. Allinta cuidakuychis, chaytaq pitapas urmachiwaqchis’ (1 Cor. 10:31, 32). Juj costumbrepi participasunchus manachus chayta decidinapaqqa jujkunaq conciencianpin piensananchis, astawanqa hermanonchiskunaq conciencianpi. ¡Manan pitapas urmachiyta munanchischu! (Mar. 9:42.) Ichaqa, ¿imatan ruwananchis mana Testigo familianchista ama phiñachinanchispaq? Respetowanmi willananchis, chayta ruwaspan Jehová Diosta jatunchashanchis. Manan discutinanchischu nitaq burlakunanchischu costumbrenkunamanta. Runamasinchista munakuspaqa respetowanmi rimapayananchis, chhaynapin contranchispi kaqkunaq sonqontapas llamp’uyachisunman.

15, 16. a) ¿Imaraykun jujkunaman willananchis imapi creesqanchista? Juj ejemplota willay. b) ¿Imatan yachachiwanchis Romanos 1:16 textopi nisqan?

¹⁵ Familianchiskunaman vecinonchiskunamanpas Testigo kasqanchistan willananchis  (Is. 43:10). Mayqen familiaykipas wañupuqtinqa amigoykikuna familiaykikunan phiñakunkuman costumbrenkupi mana participaqtiyki; chay mana pasananpaqqa ñaupaqmantaraqmi willawaq Testigo kasqaykita. Mozambique nacionpi tiyaq Francisco hermanonchismi nin: “Bibliata esposaywan estudiaspaqa willaraykun familiaykuman wañuqkunata manaña adoranaykupaq. Esposaypa hermanan wañupuqtinmi ichaqa familianku payta niran: ‘Hermanaykita bañasqanku lugarpin kinsa tutata puñunki’”, nispa. Chay llaqtapiqa chhaynatan wañupuqkunata jatunchaqku ama phiñachinankupaq.

¹⁶ ¿Imatan Francisco esposanpiwan ruwaranku? Franciscon nin: “Jehova Diosta munakusqaykuraykun chay costumbrekunapi mana participaraykuchu. Esposaypa familianmi ichaqa sinchita phiñakuran. Niwarankun: ‘Qankunaqa manan respetankichischu wañupuq familianchista, manañan jayk’aqpas visitasaykikuchu nitaq yanapasaykikupaschu’, nispa. Noqaykuqa willaraykuñan imapi creesqaykuta, chaymi mana imatapas niraykuchu. Wakin familiaykupas defiendewaspanku niranku: ‘Paykunaqa manan costumbrenchiskunapiqa participankuchu’, nispa. Tiempowanqa manañan phiñakurankuchu jinaspa sumaqta allichapurayku. Wakinqa qelqakunatawanraqmi mañakuwaranku”, nispa. Chhaynatan noqanchispas mana p’enqakuspa wañuqkunamanta Bibliaq yachachisqanta defiendenanchis (leey Romanos 1:16).

17. ¿Iman yanapawasun llakipi tarikuq hermanonchista kallpachananchispaq?

¹⁷ Pi hermanonchispa familianpas wañupuqtinqa tukuy atisqanchistan ruwananchis llaki-phutiy tiempopi khuyapayananchispaq (Prov. 17:17). Wakin hermanonchistan familian tanqan mana allin costumbrekunapi participananpaq. ¿Iman yanapawasun cheqaq amigo kasqanchista rikuchinapaq? Bibliaq yachachisqanman jina ruwaymi, qatimuqpi yachasun iskay yachachikuymanta.

18. ¿Imaraykun Jesús waqaran? ¿Imatan ejemplonmanta yachasunman?

¹⁸ “Waqaqkunawanpas waqaychis” (Rom.  12:15). Familianmanta pipas wañupusqanrayku sinchi llakisqa kaqkunataqa manan ima niytapas atinchischu. Ichaqa paykunawan kuska waqanchis chayqa, paykunapi interesakusqanchistan rikuchishanchis. Lázaro wañupuqtinmi Martapas Mariapas juj amigonkunapas paymanta waqaranku. Jesuspas waqaranmi Lazaromanta kausarichinanña karan chaypas (Juan 11:17, 33-35). Jesuspa waqasqanpi yachanchis imayna Jehová Dios sientekuran Lazaroq wañupusqanmanta. Rikuchillarantaqmi paykunata Jesús munakusqanta, chaymi Martata Mariatapas consolaran. Sichus noqanchispas llakipi tarikuq hermanonchiskunata munakuywan tratasun chayqa, manan sapallankuchu sientekunqaku.

19. ¿Imaynatan Eclesiastés 3:7 texto yanapawanchis hermanonchista kallpachanapaq?

¹⁹ “Kanmi upallakuna tiempo, rimana tiempopas” (Ecl. 3:7). Llakipi tarikuq hermanonchista tukuy yuyaywan uyarispan kallpachallanchistaq. Rimaqtinqa manan tatichinachu, manataqmi phiñakunachu comunta imatapas niqtinqa (Job 6:2, 3). Yaqapaschá mana Testigo familiankuna mana allinta ruwananpaq tanqasqankurayku aswan llakisqa tarikushanman. Chaymi paywan kuska Diosmanta mañakunanchis kallpata allin yuyaytawan qonanpaq (Sal. 65:2). Atikuqtinqa paywan kuskan Bibliata otaq qelqanchiskunamanta juj sumaq experienciata leesunman.

20. ¿Imamantan qatimuq estudiopi yachasun?

²⁰ Yachanchismi wañupuqkuna imaynapi tarikusqankuta ima suyakuychus paykunapaq kasqantapas, chaymantan Jehová Diosta anchata agradecekunchis (Juan 5:28, 29). Chaymi Bibliamanta cheqaq yachasqanchista defiendenanchis rimasqanchiswanpas ruwasqanchiswanpas. Satanasqa juj trampatan utilizallantaq runakuna cheqaq kaqta ama yachanankupaq, chayqa layqa ruwaykunapi participaymi. ¿Imakunan chay ruwaypi kashan? ¿Imaraykun mana participananchischu? Chaymantan qatimuq estudiopi yachasun.