38 ESTUDIO
“Noqaman jamuychis, [...] noqan samachisaykichis”
“Noqaman jamuychis, llapa sayk’usqakuna, llasa q’epiyoqkuna; noqan samachisaykichis” (MAT. 11:28)
17 TAKI “Munanin”
KAYKUNAMANTA YACHASUN *
1. Mateo 11:28-30 textopi nisqanman jina, ¿imatan Jesús prometewanchis?
JESUSMI askha runakunata niran: “Noqaman jamuychis, [...] noqan samachisaykichis”, nispa (leey Mateo 11:28-30). Chay rimasqanqa manan yanqachu karan, chaytan rikuchiran sinchi onqoyniyoq warmita qhaliyachispa.
2. ¿Imaynatan Jesús onqoyniyoq warmita yanaparan?
2 Chay warmiqa qhaliyachisqa kaytapunin munaran. Chunka iskayniyoq watañan doctorkunaman riran ichaqa manan qhaliyaranchu. Jinaspapas Moisespa qosqan kamachikuyman jinaqa payqa qhellin karan (Lev. 15:25). Chay qhepamanmi ichaqa uyariran Jesús onqosqakunata qhaliyachisqanmanta, jinan payta maskhaq riran. Tariruspataq p’achanpa cantollanta tupaykuspa kaq rato qhaliyapuran. Jesusqa manan onqoynillanmantachu qhaliyachiran, aswanpas “ususíy” nisqanwanmi rikuchisharan payta munakusqanta respetasqantapas, chayta uyarispaqa kallpachasqachá sientekuran (Luc. 8:43-48).
3. ¿Ima tapuykunamanta yachasun?
3 Chay warmin Jesusta maskhaqqa riran, noqanchispas chaytan ruwananchis. Kallpachakunanchismi Jesusman achhuykunanchispaq otaq qayllaykunanchispaq. Jesusqa manan kay tiempopiqa payta maskhaq runakunaq onqoyninta qhaliyachinchu, chaywanpas niwanchismi: “Noqaman jamuychis, [...] noqan samachisaykichis”, nispa. ¿Imaynatan Jesusman qayllaykusunman? ¿Imaynatan yugonta apanchis? ¿Imatan Jesusmanta yachasunman? ¿Imaraykun samakuyta tarinchis qowasqanchis llank’anata ruwaspanchis? ¿Imatan ruwananchis yugonta apashanallanchispaq? Chay tapuykunamantan kaypi yachasun.
“NOQAMAN JAMUYCHIS”
4, 5. ¿Imakunata ruwaspan Jesusman qayllaykusunman?
4 Jesusmanqa qayllaykunchis paypa ruwasqanmanta rimasqanmanta tukuy atisqanchista yachaspan (Luc. 1:1-4). Chaypaqqa sapankanchismi Bibliapi Jesusmanta yachachisqanta estudiananchis. Chaymantapas Jesusmanqa qayllaykunchis paypa discipulon kananchispaq bautizakuspan.
5 Chaymantapas Jesusmanqa qayllaykunchis umalliqkunaq yanapayninta maskhaspanchismi. Paykunaqa sumaq regalon kanku, paykunawanmi Jesusqa ovejankunata cuidan (Juan 21:16; Efes. 4:7, 8, 11; 1 Ped. 5:1-3). Ichaqa noqanchismi kallpachakunanchis umalliqkunaq yanapayninta maskhananchispaq. Manan ninanchischu: “Paykunaqa yachanankun imaynapi tarikusqayta”, nispa. Julian sutiyoq hermanonchismi nin: “Onqosqayraykun Betelmanta lloqsipurani, jinan amigoyqa niwaran: ‘Umalliqkunata niy visitamunasuykikupaq’, nispa. Noqaqa manan munaranichu, qhepamanmi ichaqa nirani visitamuwanankupaq, jinan allintapuni yanapawaranku”, nispa. Junt’aq sonqowan Diosta serviq umalliqkunaqa yanapawanchismi Cristoq piensasqanta jina piensananchispaq ruwananchispaqpas (1 Cor. 2:16; 1 Ped. 2:21). Chayta ruwaspan paykunaqa ancha sumaq regalo jina noqanchispaq kanku.
“YUGOYTA APAYCHIS”
6. ¿Imatan Jesús nisharan: “Yugoyta apaychis”, nisqanwan?
6 “Yugoyta apaychis” nisqanwanqa yaqapaschá Jesusqa nisharan kamachiqninchista jina payta rikunanchispaq. Yaqapaschá nishallarantaq paywan kuska Diosta servinanchispaq. Imaynaña kaqtinpas chaywanmi niwasharanchis llank’ananchis kasqanta.
7. Mateo 28:18-20 textopi nisqanman jina, ¿ima llank’aytan chaskiranchis? ¿Imamantan mana iskayananchischu?
7 Jesusmanqa qayllaykunchis Diosta servinanchispaq prometekuspa bautizakuspa iman. Jesusqa llapa runatan invitan chayta ruwanankupaq, manataqmi Dios serviy munaq runataqa jark’akunchu (Juan 6:37, 38). Jehová Diosmi Jesusman allin willakuykunata runakunaman willananpaq llank’ayta qoran, noqanchispas chay llank’aypin yanapakunchis. Chaymi mana iskayanchischu Jesuspa yanapawananchismanta (leey Mateo 28:18-20).
“NOQAMANTA YACHAYCHIS”
Jesús jina jujkunata samarichisun (8-11 parrafokunata qhaway) *
8, 9. a) ¿Imanaqtinmi llamp’u sonqo runakuna Jesuswan kayta munaranku? b) ¿Imakunatan sapankanchispas tapukunanchis?
8 K’umuykukuq runakunaqa Jesuswanmi kayta munaranku (Mat. 19:13, 14; Luc. 7:37, 38). Jesusqa manan fariseokuna jinachu karan. Chay umalliqkunaqa jatunchakuq mana khuyapayakuq runakunan karanku (Mat. 12:9, 12-14). Jesusmi ichaqa munakuq k’umuykukuq karan. Chaymantapas fariseokunaqa ambicioso runakunan karanku, munarankutaqmi allin qhawarisqa kayta. Jesusmi ichaqa discipulonkunata yachachiran k’umuykukuq kanankupaq, jujkuna servinankupaq, ama ambicioso kanankupaqwan (Mat. 23:2, 6-11). Chaymantapas fariseokunaqa runakunatan manchachiqku kasuchikunankupaq (Juan 9:13, 22). Jesusmi ichaqa sumaqllata jujkunata yanaparan sumaq simikunawantaq rimaykuranpas.
9 Sapankanchismi tapukunanchis: “¿Jesús jinachu kani? ¿K’umuykukuq llamp’u sonqo runata jinachu jujkuna qhawariwanku? ¿Yanapakunichu pisipaq qhawarisqa ruwaykunapi? Ejemplopaq, ¿jujkunata yanapaypi? ¿Sumaqtachu jujkunawan kausani?”, nispa.
10. ¿Imaynatan Jesús discipulonkunata yanaparan?
10 Jesusqa sumaqllatan discipulonkunata yanaparan kusikurantaqmi paykunata yachachispa (Luc. 10:1, 19-21). Paykunatan tapuran, tukuy yuyaywantaq uyariran imachus nisqankuta (Mat. 16:13-16). Imaynan chirimanta cuidasqa plantakunaqa munayta t’ikarispa rurunku, chay jinatan Jesuspas discipulonkunata sumaqllata yanaparan allinkunata ruwanankupaq.
Uyariq sumaq sonqoyoq kasun
Kusisqa sonqowan diosmanta willasun
K’umuykukuq allin llank’aq kasun *
11. ¿Imakunatan tapukunanchis?
11 Sichus umalliq kanchis chayqa tapukunanchismi: “¿Imaynatan jujkunata kamachini llank’anapi wasipipas? ¿Yanapakunichu kusisqa thaj sientekunankupaq? ¿Phiñakunichu jujkuna tapuwaqtinku? ¿Tukuy yuyaywanchu uyarini imachus nisqankuta?”, nispa. Ama jayk’aqpas fariseokuna jinaqa kasunchischu, paykunaqa phiñakurankun tapuqtinku, millaytataqmi runakunata trataqku paykuna jina mana piensaqtinkuqa (Mar. 3:1-6; Juan 9:29-34).
“JINAN SAMAKUYTA TARINKICHIS”
12-14. ¿Imaraykun samakuyta tarinchis Jesuspa qowasqanchis llank’ayta ruwaspanchis?
12 ¿Imanaqtinmi samakuyta tarinchis otaq allin sientekunchis Jesuspa qowasqanchis llank’ayta ruwaspanchis? Wakinmanta qatimuqpi yachasun.
13 Allin umallikunayoqmi kanchis. Jehová Diosninchisqa tukuy atiyniyoqmi chaywanpas agradecekuq Diosmi, anchatataq valoran llank’asqanchista (Heb. 6:10). Kallpantataq qowanchis imachus ruwananchiswan junt’ananchispaq (2 Cor. 4:7; Gál. 6:5, willakuyta qhaway). Reyninchis Jesuspas allin ejemplon noqanchispaq (Juan 13:15). Umalliqkunapas kallpachakunkun Jesús jina cuidawananchispaq (Heb. 13:20; 1 Ped. 5:2). Chaymi munakuywan sumaqllata yachachiwanchis.
14 Allin runakunawanmi llank’anchis. Llank’ayninchisqa sumaqpunin, llank’aqmasinchiskunapas anchatan munakuwanchis. Noqanchisqa llank’anchis ch’uya kausayniyoq runakunawanmi, jinaspapas paykunaqa manan aswan allinpaqchu jujkunamanta qhawarikunku. Imaymanataña ruwayta atinku chaypas, k’umuykuspan jujkunata aswan allinpaq qhawarinku paykunamanta. Manataqmi compañerollanchischu kanku, aswanpas amigonchiskunan kanku. Anchatan munakuwanchis chaymi vidankutapas noqanchisrayku qonankupaq listo kashanku.
15. ¿Imaynan sientekunanchis llank’ayninchista ruwasqanchismanta?
15 Sumaq llank’aypin yanapakunchis. Runakunamanmi Jehová Diosmanta cheqaqta yachachinchis, sut’itataq rikuchinchis Satanaspa llullakusqanta (Juan 8:44). Runakunaqa sinchi llakisqan tarikunku Satanaspa llulla yachachikuyninkunawan. Ejemplopaq, payqa munanmi kay jina piensananchista: “Diosqa manan juchayta perdonawanmanchu, manataqmi munakuwanmanchu”, nispa. Chhaynata piensaspan askha runakuna llakisqa tarikunku. Jesusman qayllaykuspan ichaqa juchanchismanta perdonasqa kanchis. Jinaspapas Diosqa anchatan munakuwanchis (Rom. 8:32, 38, 39). Anchatan kusikunchis runakunata yachachispa, chhaynapin paykunaqa Jehová Diospi confianku allin kausayniyoqpas kapunku.
SAMARISHALLASUN JESUSPA YUGONTA APASPANCHIS
16. ¿Imanaqtinmi mana igualchu juj llank’aykunata ruwasqanchis Jehová Diosta servisqanchiswan?
16 Jesuspa q’episqanta apayqa mana igualchu juj q’epikunata apasqanchiswanqa. Ejemplopaq, ch’isiyaqta llank’asqanchis qhepamanqa sayk’usqan sientekunchis manataq kusisqachu. Jehová Diosta Jesucristotawan servispan ichaqa kusikunchis. Yaqapaschá ch’isiyaqta llank’asqanchis qhepaman sayk’usqa tarikuspa kallpata jap’inanchis juñunakuyman rinapaq. Ichaqa juñunakuy tukusqan qhepamanqa kusisqa kallpachasqan sientekunchis ¿riki? Kaqllataqmi pasan Diosmanta willaq riqtinchispas, sapallanchispi Bibliata estudiaqtinchispas.
17. ¿Imatan mana qonqananchischu? ¿Imamantan cuidakunanchis?
17 Manan tukuyta ruwananchispaqqa kallpanchis kanchu. Chaymi allinta qhawarikunanchis imapichus kallpanchista tukusqanchista. Ejemplopaq, yaqapaschá imaymanayoq kayta munaspa kallpanchista tukusunman. Qhawarisun imatas Jesús juj qhapaq waynaman niran chayta. Chay waynaqa Jesustan tapuran wiñaypaq kausananpaq imachus ruwananta. Payqa kasukuranmi Diospa kamachikuyninkunata allin runataq karan, chaychá Jesusqa munakuran, jinaspa niran: “Phaway kaqniykikunata vendemuy [...] jinaspa qatikamuway”, nispa. Chay waynaqa Jesustan qatikuyta munaran ichaqa kaqninkunatan astawan munakuran (Mar. 10:17-22). Chaymi Jesusta mana kasukuranchu, aswanmi qhapaq kayta esclavo jina servishallaran (Mat. 6:24). Noqanchisri, ¿imatan ruwasunman karan chhaynapi tarikuspa?
18. ¿Imatan sapa kuti ruwananchis, imaraykun chayta ruwananchis?
18 Sapa kutinmi qhawarikunanchis imatas vidanchispi ñaupaqman churashanchis chayta. Chhaynapin allin kaq ruwaykunaman tiemponchista qosun. Mark sutiyoq wayna hermanonchismanta yachasun, paymi nin: “Askha watakunan piensarani imachus necesitasqallaywan Diosta servishasqayta. Precursorña karani chaypas tiempoytan masta qorani imaymanayoq kanaypaq. Jinan tapukurani: ‘¿Imanaqtintaq mana kusisqachu kausani?’, nispa. Jinan repararani munasqayta ñaupaqta maskhashasqayta, Diosta servinaypaqtaq pisillataña qoshasqayta”, nispa. Chay hermanonchisqa imayna piensasqantan cambiaran Diosta astawan servinanpaq. Paymi nillantaq: “Mayninpiqa llakikunin qolqey mana aypawananmanta. Jehová Diospa Jesuspa yanapayninwanmi ichaqa Dios serviyta ñaupaqman churashallani”, nispa.
19. ¿Imanaqtinmi allinta reparakunanchis imaynapi tarikusqanchista?
19 Jesuspa yugonta apaspa samarikuyta tarishanallapaqqa kinsa ruwaykunatan ruwananchis. Juj kaq, imaynapi tarikusqanchistan allinta reparakunanchis. Noqanchisqa Jehová Diospaqmi llank’anchis, chaymi paypa munasqanman jina ruwananchis. Paymi dueñonchisqa noqanchisqa llank’aqkunallan kanchis (Luc. 17:10). Kallpayoq toropas dueñonta mana kasuspa munasqan ladoman purin chayqa, sayk’upunmi k’irikuntaqmi yugowanpas. Chay jinallataq noqanchispas munasqanchisman jinalla llank’asunman chayqa, kikinchismi dañota ruwakusunman. Jehová Diospa munasqanman jina llank’aspan ichaqa mana atinapaq jina ruwaykunatapas ruwasun, ima sasachakuytapas atipasun. Ama qonqasunchu, manan pipas Diospa munaynin junt’akunantaqa tatichiyta atinmanchu (Rom. 8:31; 1 Juan 4:4).
20. ¿Iman kallpachawanchis Jesuspa yugonta apananchispaq?
20 Iskay kaq, Jehová Diospaq jina llank’asun. Munakuq taytanchistan jatunchayta munanchis. Ñaupa tiempopin ichaqa askha runakuna Jesusta maskharanku imatapas chaskinankuraykulla, chaymi qhepamanqa mana kusisqachu sientekuranku, manataq munarankuchu Jesuspa yugonta apayta (Juan 6:25-27, 51, 60, 66; Filip. 3:18, 19). Jujkunan ichaqa Diosta runamasinkuta munakusqankurayku kusisqa Jesuspa yugonta aparanku, paykunaqa suyakurankun jamuq tiempopi Cristowan kuska Dios serviyta. Paykuna jinan noqanchispas Jesuspa yugonta kusisqa apanchis Diosta runamasinchistapas munakusqanchisrayku.
21. Mateo 6:31-33 textopi nisqanman jina, ¿imatan Jehová Dios noqanchisrayku ruwanqa?
21 Kinsa kaq, Diospin confiashanallanchis. Sapankanchismi decidiranchis Dios serviytaqa, yacharanchismi sasa kananta. Jesuspas niranmi qatikachasqa kananchista. Ichaqa iñinanchismi Jehová Dios yanapawananchispi, chaywanmi ima sasachakuytapas atipasun. Astawan aguantaspaqa allin iñiyniyoqmi kasunchis (Sant. 1:2-4). Jehová Diosqa imachus necesitasqanchistan qowasun, Jesuspas cuidawasunmi, hermanonchiskunataq kallpachawasun (leey Mateo 6:31-33; Juan 10:14; 1 Tes. 5:11). Arí, tukuy necesitasqanchistan chaskinchis ima sasachakuytapas aguantananchispaq.
22. ¿Imamantan kusisqa kashanchis, imarayku?
22 Jesuspa qhaliyachisqan warmiqa samarikuytachá chay p’unchayqa tariran. Cristota qatikuspallan ichaqa wiñaypaq samarikuyta tariyta atiran. Sichus chay warmi Jesuspa yugonta apananpaq decidikuran chayqa, Jesuswan kuskachá kunanqa janaq pachapi Diosta servishan. Imataña saqeran Jesusta qatikunanpaq chaypas, manan imapaschu karan janaq pachapi premionta chaskisqanwanqa. Janaq pachaman rinapaq otaq kay pachapi kausanapaq suyakuyniyoqña kanchis chaypas, kusikunchismi Jesuspa niwasqanchista kasukuspa.
13 TAKI Cristoq yupintan qatikunanchis
^ párr. 5 Jesusmi niwanchis payman achhuykunanchispaq otaq qayllaykunanchispaq. ¿Imakunatan ruwananchis chayta kasukunanchispaq? ¿Imaynatan Cristowan kuska llank’aspa samarinchis? Chaykunamantan kay yachachikuypi qhawarisun.
^ párr. 60 DIBUJOMANTA WILLAKUY: Jesusqa imaymanamantan samarichiwanchis.
^ párr. 66 FOTOMANTA WILLAKUY: Juj hermanon Jesuspa ruwasqanta qatikushan.
