1. ¿Iman Josepa familianwan pasaran hermanonkuna envidiakuq kasqankurayku?

JACOBQA llapa wawankunatan munakuran, Josetan ichaqa astawanraq munakuran, payqa 17 watanpin kasharan. ¿Imaynan Josepa hermanonkuna chaywan sientekuranku? Josemantan envidiakuranku jinaspa cheqnikuranku. Jinan esclavo kananpaq vendepuranku, papankutataq niranku: “Wawaykitaqa salqa animalmi wañurachin”, nispa. Envidiakuq kasqankuraykun manaña familiankupi thaj kausay karanchu taytankutataq sufrichiranku (Gén. 37:3, 4, 27-34).

2. Gálatas 5:19-21 textopi nisqan jina, ¿imaraykun manapuni envidiakuqchu kananchis?

² Bibliapin willan envidiakuq * runakunaqa aychaq munayninman jina ruwashasqankuta, chhayna runakunaqa manan Diospa gobiernonman jaykunqakuchu (leey Gálatas 5:19-21). Envidiakuq kaymi runakunata tanqan maqanakuykunaman, phiñachinakuykunaman, cheqninakuykunamanpas.

3. ¿Imamantan kay yachachikuypi yachasun?

³ Josepa hermanonkuna envidiakuq kasqankuraykun familianku ukhupi mana allin kausay karanchu. Manaña Josepa hermanonkunaq ruwasqanta jinachu ruwasunman chaypas, juchayoqmi kanchis sonqonchistaq q’otuwasunman (Jer. 17:9). Chaymi mayninpi envidiakuq kasunman. Yachasunchis Bibliaq willasqan wakin runakunamanta imaraykus envidiakuq kapuranku chayta, imatas ruwananchis ama envidiakuq kananchispaq chaytawan, chhaynapi jujkunawan thajpi kausananchispaq.

4. ¿Imaraykun Filistea runakuna Isaacmanta envidiakuranku?

⁴ Imaymanayoq kasqankumanta. Isaacqa qhapaqmi karan chaymi Filistea runakuna envidiakuranku (Gén. 26:12-14). Jinan allpawan Isaacpa pozonkunata junt’arachiranku uywakuna unuta ama ujanankupaq (Gén. 26:15, 16, 27). Kunanpas wakinqa Filistea runakuna jinan jujkunamanta envidiakunku imaymanayoq kasqankumanta. Kaqninkunatan munapayanku, mana allinpi tarikunankutataq munanku.

5. ¿Imaraykun judío religionpi umalliqkuna Jesusmanta envidiakuranku?

⁵ Jujkuna aswan munasqa kasqankumanta. Jesustan askha runakuna munakuranku chaymi judío religionpi umalliqkuna paymanta envidiakuranku (Mat. 7:28, 29). Jesusqa Jehová Diospa kachamusqanmi karan, cheqaqtataq yachachiranpas chaywanpas religionpi umalliqkunan llullakuspa paymanta rimaranku (Mar. 15:10; Juan 11:47, 48; 12:12, 13, 19). ¿Imatan yachanchis? Manan envidiakunanchischu munakuq sumaq sonqo hermanokunata jujkuna masta munakuqtinku. Aswanmi kallpachakunanchis paykuna jina kananchispaq (1 Cor. 11:1; 3 Juan 11).

6. ¿Imaynatan Diótrefes envidiakuq kasqanta rikuchiran?

⁶ Iñiq t’aqapi imaymana ruwanayoq kasqankumanta. Apostolkunaq tiemponpin Diótrefes envidiakuran iñiq t’aqapi umalliqkunamanta. Payqa ‘ñaupaqpin kayta munaran’, chaymi mana allinkunata apóstol Juanmanta juj umalliqkunamantapas rimaran, chhaynapi paykunata mana allinta qhawarichinanpaq (3 Juan 9, 10). Manaña Diotrefespa ruwasqanta jina ruwasunmanchu chaypas, yaqapaschá juj hermanomanta envidiakusunman munasqanchis llank’ayta pay chaskiqtin, astawanqa envidiakusunman chayta ruwananchispaq preparasqa kananchispaq piensaspa.

7. ¿Imaynan kapusunman envidiakuq kaspa?

⁷ Envidiakuq kayqa plantata ch’akichiq qora jinan. Saphichakuqtinqa sasatan sonqonchismanta envidiakuq kayta orqosunman. Jinaspapas envidiakuq runaqa jatunchakuqmanmi tukupun, payllapaqtaq imatapas munan. Chhayna kasqanmi jark’an munakuq, khuyapayakuq, sumaq sonqo kananpaq. Chaymi sonqonchispi manaraq saphichakushaqtin envidiakuq kayta orqonanchis. ¿Imaynatan chayta ruwasunman?

8. ¿Imayna kaymi yanapawasun ama envidiakuq kananchispaq?

⁸ Ama envidiakuq kananchispaqqa k’umuykukuqmi kananchis, kusisqataq kashananchis kapuqninchiswan. Chaykunan yanapawasun sonqonchispi envidiakuq kay ama saphichakunanpaq. K’umuykukuq runaqa manan jujkunamanta aswan allinpaqchu qhawarikun (Gál. 6:3, 4). Contentakuq runapas manan jujkunawan comparakunchu (1 Tim. 6:7, 8). Chaymi k’umuykukuq, contentakuq runaqa kusikun jujkuna ima allintapas chaskiqtinku.

9. Gálatas 5:16; Filipenses 2:3, 4 textokunapi nisqanman jina, ¿imata ruwananchispaqmi santo espíritu yanapawasun?

⁹ Diospa espirituntan necesitanchis ama envidiakuq kananchispaq, k’umuykukuq, imachus kapuqninchiswan contento kananchispaqpas (leey Gálatas 5:16; Filipenses 2:3, 4). Diospa espiritunmi yanapawanchis imachus piensasqanchista imarayku imatapas ruwasqanchista reparakunanchispaq. Diospa yanapayninwanqa orqosunmanmi  yuyayninchismanta mana allin piensaykunata, allinkunapitaq piensasunman (Sal. 26:2; 51:10). Qatimuqpi rimasun Moisesmanta apóstol Pablomantawan, paykunaqa kallpachakurankun mana envidiakuq kanankupaq.

10. ¿Imaynatan Moisés rikuchiran mana envidiakuq kasqanta? (Tapanpi kaq dibujota qhaway.)

¹⁰ Moisesqa Diospa llaqtantan umalliran, chaywanpas manan envidiakuranchu jujkunapas Diospa llaqtanta umallinankumanta. Juj kutinmi Jehová Diosqa Moisesman qosqan wakin espiritunta Israelpi umalliqkunaman qoran Dioswan tupana karpa qayllapi kaqtinku. Chay qhepamanmi Moisesqa yacharan iskay umalliqkuna manaña karpa qayllapi kashaqtinkupas Diospa espiritunta chaskisqankuta, jinan paykunaqa profetizayta qallariranku. Chaymi Josueqa Moisesta niran: ‘Wiraqocháy, jark’ay chay runakuna ama rimanankupaq’, nispa. Moisesmi ichaqa mana envidiakuranku Jehová Dios paykunamanpas espiritunta qosqanmanta, aswanmi kusikuran chaskisqankumanta (Núm. 11:24-29). ¿Imatan Moisesmanta yachasunman?

11. ¿Imaynatan Moisespa ruwasqanta jina umalliqkuna ruwankuman?

¹¹ Kunanqa iñiq t’aqapi juj umalliqmanta rimasun. Payqa kusisqan kashan Qhawaq revistapi yachachikuyta aparisqanmanta. Umalliqmasinkunan ichaqa ninku juj umalliqta yanapananpaq, qhepaman payñataq chay juñunakuyta aparinanpaq. Sichus Moisés jina k’umuykukuq kanqa chayqa, manan sintipakunqachu, aswanpas kusisqan chayta ruwanqa.

12. ¿Imaynatan askha hermanokuna rikuchiranku k’umuykukuq kasqankuta?

¹² Kunanqa rimasun imachus askha kuraq hermanokunawan pasashasqanmanta. Paykunaqa askha watakunan umalliqkunaq llank’ayninpi yanapakusharanku. Ichaqa 80 watankuman chayaspan kusisqa chay ruwanankuta saqepunku. Watukuq umalliqkunapas 70 watankuman chayaspan ruwanankuta saqespa juj ruwaykunapi yanapakunku. Qayna watakunallan askha hermanokuna Betelmanta lloqsipuranku juj ruwaykunapi yanapakunankupaq. Chay iñiqmasikunaqa manan envidiakunkuchu juj hermanokunañataq ñaupaqpi ruwanankuta ruwasqankumanta.

13. ¿Iman Pablota tanqanman karan 12 apostolkunamanta envidiakunanpaq?

¹³ Apóstol Pablopas k’umuykukuqmi karan, kusisqataq kasharan imakunata ruwasqanwan. Manan sonqonpi envidiakuq kayqa saphichakuranchu. Allintaña kallpachakuran Diosmanta willananpaq chaypas, niranmi: “Noqaqa apostolkunamanta aswan juch’uy kaqmi kani, manataqmi “apóstol” nisqa kanaypaq jinapaschu kani”, nispa (1 Cor. 15:9, 10). 12 apostolkunaqa Jesuswan kuskan Diosmanta willaq puriranku, Pablon ichaqa Jesuspa kausarimpusqan qhepamanña cristiano karan. Waj nacionkunapaq apóstol kananpaqña nombrasqa karan chaypas, manan 12 apostolkunamanta jujninchu karan (Rom. 11:13; Hech. 1:21-26). Chaywanpas kusisqan kasharan imachus ruwasqanwan, manataqmi 12 apostolkunamanta envidiakuranchu Jesuswan kuska purisqankumanta.

14. ¿Imatan ruwasunchis k’umuykukuq kaspa imachus ruwasqanchiswan kusisqa kaspapas?

¹⁴ Sichus k’umuykukuq kasun kusisqataq kasun imachus ruwasqanchiswan chayqa, Pablo jinan Diospa churasqan umalliqkunata respetasun (Hech. 21:20-26). Paymi  umalliqkunata churan iñiq t’aqakunata pusarinankupaq. Juchayoq runakunaña kanku chaypas Diosqa noqanchispaq regalota jinan paykunata qhawarin (Efes. 4:8, 11). Umalliqkunata respetaspa, kamachisqankuta kasukuspan Dios munakusqanchista rikuchishanchis, yanapakushanchistaq iñiq t’aqapi thaj kausay kananpaq.

15. ¿Imatan ruwananchis?

¹⁵ Noqanchispura envidianakusun chayqa manan thajpichu kausasun. Chaymi sonqonchismanta envidiakuyta wijch’upunanchis, amataq jujkunata envidiakuq kanankupaq tanqananchischu. Chaykunata ruwaspan Jehová Diospa kamachisqanta kasukushanchis: ‘Tukuy atisqaykichista ruwaychis jujkunawan sumaqta kausanaykichispaq, kallpachanakunaykichispaq ima’, nispa (Rom. 14:19). ¿Imaynatan jujkunata yanapasunman ama envidiakuq kanankupaq chhaynapi thaj kausay kananpaq?

16. ¿Imaynatan hermanonchiskunata yanapasunman ama envidiakuq kanankupaq?

¹⁶ Rimasqanchispas ruwasqanchispas jujkunatan yanapanman otaq urmachinman. Diosta mana serviq runakunaqa munankun imachus kaqninchiswan alabakunanchista (1 Juan 2:16). Chayta ruwaspaqa jujkunatan tanqanchis envidiakunankupaq. ¿Imaynatan jujkunata yanapasunman ama envidiakuq kanankupaq? Manan sapa  kutichu rimananchis imaymanayoq kasqanchismanta otaq imakuna rantinanchismantapas. Manataqmi iñiq t’aqapi imakuna ruwasqanchismanta alabakunanchischu. Sichus chaykunamanta sapa kuti rimasun chayqa, jujkunan envidiakuyta qallarinkuman. Ichaqa sichus jujkunapi piensasun, allinkuna ruwasqankumantapas kallpachasun chayqa, yanapasunmi allin sientekunankupaq, chhaynapin iñiq t’aqapi sumaq kausay kanqa.

17. ¿Imaraykun Josepa hermanonkuna thajpi kausayta atiranku?

¹⁷ Atisunmanmi sonqonchismanta envidiakuq kayta orqoyta. Jujmanta rimarisun Josepa hermanonkunamanta. Josewanmi askha watakuna qhepaman Egipto llaqtapi tuparanku. Joseqa manan kaq pachachu willaran pichus kasqanta, aswanmi hermanonkunata pruebamanraq churaran envidiakuqraqchus karanku manachus chayta yachananpaq. Mijunatan invitaran kamachirantaq sullk’an Benjaminman aswan askha mijunata qonankupaq (Gén. 43:33, 34). Hermanonkunan ichaqa mana envidiakurankuchu. Aswanmi Benjaminta taytan Jacobtapas khuyapayaranku (Gén. 44:30-34). Manaña envidiakuq kasqankuraykun familiankupi thaj kausay karan (Gén. 45:4, 15). Sichus noqanchispas sonqonchismanta envidiakuq kayta orqosun chayqa, sumaqtan kausasun familianchis ukhupi iñiq t’aqapipas.

18. Santiago 3:17, 18 textopi nisqanman jina, ¿iman kanqa jujkunawan sumaqta kausaqtinchis?

¹⁸ Diosqa munanmi sonqonchismanta envidiakuq kayta orqonanchista thajpi kausananchistapas. Chaypaqmi ichaqa tukuyta kallpachakunanchis, ¿imarayku? Kaypi yachasqanchis jina ratolla envidiakuqman tukusqanchisrayku (Sant. 4:5). Jinaspapas envidiakuq runakuna ukhupin kausanchis. Ichaqa sichus k’umuykukuq, agradecekuq, imachus kaqninchiswan kusisqa kasun chayqa mana envidiakuqchu kasun. Aswanmi yanapakusun jujkunawan thajpi kausananchispaq, aswan allin runataq kapusun (leey Santiago 3:17, 18).