1. ¿Imaynatan rikuchisunman autoridadkunatapas Diostapas kasukusqanchista?

DIOSMI Bibliapi kamachiwanchis llapa autoridadkunata kasukunanchispaq, ichaqa munanmi paytapas kasukunanchista (Hech. 5:29; Tito 3:1). ¿Imaynatan junt’asunman chay iskay kamachikuykunata? Jesusmi niran: “Cesarpa kaqtaqa payman qopuychis, Diospa kaqtataq Diosman qopuychis”, nispa (Mat. 22:21) ^[1] ¿Imaynatan ‘Cesarpa kaqta’ cesarman qopusunman? Autoridadkunaq kamachikusqanta kasukuspa, paykunata respetaspa, impuestokunata pagaspa ima (Rom. 13:7). ¿Diospa kamachikusqan contrapi imatapas kamachiwasunman chayri? Chaytaqa manan kusukunanchischu, ichaqa respetowanmi chaytaqa ninanchis.

2. ¿Imakunapin rikuchinchis política nisqapi manapuni chapukusqanchista?

² ¿Imaynatan ‘Diospa kaqta Diosman qopusunman’? Política nisqapi manapuni chapukuspa; manapuni mayqen gobiernomanpas sayapakuspa (Is. 2:4). Jehová Diosmi permiten chay autoridadkuna kananta, chaymi mana paykuna contra sayarinchischu. Ichaqa manan llaqtanchis aswan allin qhawarisqa kananraykuqa imapipas  yanapakunchischu (Rom. 13:1, 2). Manan ninchischu imayna kamachikunankuta, manan mayqenpaqpas votanchischu elección kaqtin, nitaq politicochu kanchis.

3. ¿Imaraykun manapuni politicapi chapukunchischu?

³ ¿Imaraykun manapuni política nisqapi chapukunachu? Jesuspa ejemplonta qatikusqanchisrayku. Payqa manan jayk’aqpas politicapi nitaq guerrakunapi chapukuranchu, chaymi niran: ‘Noqaqa manan kay pachamantachu kani’, nispa (Juan 6:15; 17:16). Jinaspapas Diospa gobiernontan yanapakunchis. Kay pacha gobiernokunata yanapakusunman chayqa, iskay uyachá kasunman. Jinaspapas pachantinpi iñiqmasinchiskunawanmi juj familia jinalla kanchis. Politicapi chapukuq religionkunaqa astawanmi llaqtakunata t’aqanachin (1 Ped. 2:17).

4. a) ¿Imaynapin yachanchis qhepaman pruebakunapi tarikunanchista? b) ¿Imaraykun kunanmantapacha allin preparasqa kananchis?

⁴ Yaqapaschá tiyasqanchis llaqtapi thajpi kashanchis, mana pipas tanqawanchischu politicapi chapukunapaq. Ichaqa tukukuy p’unchaykunapiñan kashanchis, chaymi qonqaylla ima pruebakunapipas tarikusunman. Kay tiempopi runakunaqa mana entiendeq, ‘mana khuyapayakuqmi’ kanku (2 Tim. 3:3, 4). Qhepamanqa astawanchá runakuna t’aqanakunqaku. Jinaspapas qonqayllan juj nacionpi leykuna cambiakapunman. Chayqa ñan rikukushanña juj nacionkunapi. Chaymi chay llaqtapi iñiqmasinchiskuna pruebakunapi tarikushanku. Chaymi kunanmantapacha preparakushananchis manapuni politicapi chapukunapaq. ¿Iman yanapawasun allin preparasqa kanapaq? Kunanmi tawa yanapaykunamanta yachasun.

5. ¿Imaynatan Dios qhawarin gobiernokunata?

⁵ Allin preparasqa kanapaqqa Jehová Dios jinan gobiernokunata qhawarinanchis. Runakunata kamashaspaqa manan runamasinkuta kamachinankupaqchu kamaran (Jer. 10:23). Diosqa munan llapa runakunapas juj familia jinalla kausanankutan. Ichaqa gobiernokunaq paqarisqanwanmi wakin nacionkuna aswan allinpaq qhawarikunku, chaytaqmi runakunata t’aqanachishan. Wakinqa allintaña ruwayta munanku chaypas, manan llaqtankupi sasachakuykunata allichayta atinkuchu. Jinaspapas gobiernokunaqa Diospa gobiernon contran kashanku. Chaymi pisi tiempomanta Diosqa gobiernokunata chinkachipunqa (leey Salmo 2:2, 7-9).

6. ¿Imaynatan qhawarinanchis autoridadkunata?

⁶ Jehová Diosqa llaqtakunapi thaj kananpaq orden kananpaqmi permiten gobiernokuna kananta. Chaykunan yanapawanchis Diospa gobiernonmanta predicananchispaq (Rom. 13:3, 4). Diosqa munanmi gobiernokunapaq mañakunanchista,  chhaynapi mana piqpa jark’asqallan adorananchispaq (1 Tim. 2:1, 2). Jinaspapas Pablo jinan autoridadkunaq yanapayninta mañakusunman pipas mana chaninta tratawaqtinchis (Hech. 25:11). Chaymantapas kaytan yuyarinanchis: Satanaspa makinpiña gobiernokuna kashanku chaypas, manan sapanka autoridadtachu dominashan (Luc. 4:5, 6). Chaymi mana nishanachu: “Kay presidenteqa, kay alcaldeqa Saqraq kamachisqantan ruwashan”, nispaqa. Diosqa munan respetananchistan, chaymi mana paykunamanta ima mana allintapas rimashanachu (Tito 3:1, 2).

7. ¿Imatan mana ruwanachu politicapi mana chapukunapaq?

⁷ Noqanchisqa manan mayqen politicotapas nitaq paykunata apoyaq t’aqakunatapas yanapananchischu, ima ruwasqankupas allinninchispaqña kanman chaypas. Ichaqa sasan wakinninchispaq kanman chayta ruway. Yaqapaschá juj gobierno Testigokuna contra kanman, runakunatapas ñak’arichinman. Jinaspa llaqtapi runakuna paykuna contra jatarinman. Noqanchisqa manapunin paykunawan kuskaqa autoridadkuna contra jatarisunmanchu. Ichaqa, ¿nisunmanchu: “Allintan chaytaqa ruwashanku”, nispa? (Efes. 2:2.) Politicapi mana chapukunapaqqa manapunin rimayninchispi, ruwayninchispi nitaq piensayninchispipas nishanachu: “Payqa allinmi”, “payqa manan allinchu”, nispaqa.

8. ¿Imaynatan rikuchisunman “yuyaysapa” kasqanchista ‘mana tupapakuq’ kasqanchistapas?

⁸ Chaymantapas allin preparasqa kanapaqqa ‘mach’aqwaykuna jinan yuyaysapa kananchis, ichaqa palomakuna jinan mana tupapakuq kananchis’ (leey Mateo 10:16, 17). ¿Imaynatan rikuchisunman “yuyaysapa” kasqanchista? Jamuq p’unchaykunapi pruebakunapaq preparakuspan. ¿Imaynatan rikuchisunman “mana tupapakuq” kasqanchista? Chay pruebakuna kaqtin manapuni politicapi chapukuspa. ¿Ima pruebakunan kanman? ¿Iman yanapawasunman chay pruebakunata aguantanapaq?

9. ¿Imaynatan kutichisunman pipas politicamanta rimayta munaqtin?

⁹ Juj runakunawan parlaspa. Pipas politicamanta rimayta munaqtinqa allinta yuyaykuspan kutichinanchis. Sichus Diospa gobiernonmanta rimashanchis chayqa, manan mayqen autoridadmanta allintapas mana allintapas rimanachu. Sichus pipas gobiernoq ima ruway munasqanmantapas rimayta munan chayqa, Bibliapin qhawachinanchis Diospa gobiernollan llapa sasachakuykuna tukuchinanta. Sichus pipas abortaymanta, qharipura otaq warmipura casarakuymanta rimayta munan chayqa, Diospa piensasqantan Bibliapi qhawachinanchis, chayman jina kausay allin kasqantataq rikuchinanchis. Juj leypa cambiakunanmanta rimayta munanku chaypas, ama nisunchu: “Allinmi kanman” otaq “manan allinchu”, nispaqa.

10. ¿Imamantan cuidakunanchis noticiakunata uyarispa?

¹⁰ Noticiakunata uyarispa. Wakin llaqtakunapiqa gobiernokunan controlanku wakin canalkunata otaq radiokunata. Chaymi chaypi noticiakunaqa chay  gobiernoq favornillanta rimanku. Cristianokunaqa manan chaykunata uyarinachu, mana chayqa paykuna jinan piensasunman. Chaymi tapukunanchis: “¿Imaraykun chay canalta otaq radiota uyarini? ¿Chay gobiernomanta allinta otaq mana allinta rimasqankuraykuchu?”, nispa. Ima noticiatapas uyariyta munaspaqa cheqaqllata willaq noticiatan uyarinanchis (2 Tim. 1:13).

11. ¿Imaynapin kaqninchiskunaman k’askakuy politicaman tanqaykuwasunman?

¹¹ Kaqninchiskunata munakuspa. Sichus wasinchisman otaq ima kaqninchismanpas k’askakusunman chayqa, facil-llatan politicapi chapukusunman. 1970 watapin Malaui nacionpi askha Testigokuna llaqtankumanta qarqosqa karanku gobiernota mana yanapakusqankumanta. Ruth iñiqmasin nin: “Wakin iñiqmasikunan noqaykuwan kuska qarqosqa karanku. Ichaqa wasinkuman kutipunankuraykun politicapi chapukuranku”, nispa. Ichaqa yaqa llapa iñiqmasikunan Diosta kasukusqankurayku tukuy imankuta saqepuranku (Heb. 10:34).

12, 13. a) ¿Imaynatan Dios qhawarin runakunata? b) ¿Iman yanapawasun llaqtanchismanta imayna piensasqanchista yachanapaq?

¹² Aswan allinpaq qhawarikuspa. Yaqa llapa runakunan tiyasqanku nacionmanta, llaqtankumanta, costumbrenkumanta, imayna kasqankumantapas jatunchakuspa rimanku. Jehová Diosqa manan chhaynatachu qhawariwanchis. Juj llaqtamantaña, juj colorniyoqña, ima costumbreyoqña kanchis chaypas, paypaqqa igualmi kanchis. Diosqa manan pitapas aswan allinpaqchu qhawarin. Chaymi payqa mana munanchu aswan allinpaq qhawarikunanchista (Rom. 10:12).

¹³ Cristianokunaqa manan ninanchischu: “Llaqtaymi aswan allinqa”, nispa. Chhaynata piensasunman chayqa facil-llatan politicapi chapukusunman. Chaymi pasaran ñaupa tiempopi cristianokunawan. Hebreo cristianokunan griego viudakunata mana allinta trataranku (Hech. 6:1). Noqanchisri, ¿imaynan kashanchis? Chayta yachanapaq tapukusun: “¿Imaynatan qhawarini juj llaqtamanta iñiqmasiq aconsejawasqanta? ¿Jatunchakuspachu nini: ‘Llaqtaypin aswan allinta yachayku’?”, nispa. Chhaynata piensashanchis chayqa yuyarisun Bibliaq nisqanta, jinaspa k’umuykukuspa jujkunata aswan allinpaq qhawarisun (Filip. 2:3).

14. a) ¿Imakunapi tarikuspan Diosmanta mañakunanchis? b) ¿Imaynatan ñaupa tiempopi cristianokunaq mañakusqanman Dios kutichimuran?

¹⁴ Chaymantapas preparasqa kanapaqqa Diospa yanapaynintan mañakunanchis. Sichus mayqen autoridadpas mana allinkunata ruwanqa otaq mana chaninta tratawasun chayqa, Diostan valekunanchis santo espiritunta qowananchispaq. Chaymi  yanapawasun cuerponchista kamachinapaq, pacienciayoq kanapaqpas. Jinaspapas yachaytan mañakunanchis, chaymi yanapawasun pruebakunapi tarikuspa allin kaqta ruwanapaq (Sant. 1:5). Yaqapaschá Diosta kasukusqanchisrayku autoridadkuna carcelpi wisq’achiwasun otaq castigachiwasun. Chhaynapi tarikuspapas Diosmantan mañakunanchis mana manchakuspa rimanapaq. Diosninchisqa manapunin saqerpariwasunchu. Payqa ñaupa tiempopi cristianokunata jinan yanapawasun (leey Hechos 4:27-31).

15. ¿Imaynatan Biblia yanapawasun politicaman mana chapukunapaq? (Qhaway “ Diospa siminmi yanaparan iñiyninkupi qaqata sayanankupaq”, nisqa recuadrota.)

¹⁵ Jehová Diosqa Bibliatan qowanchis kallpachawananchispaq. Chaymi politicapi mana chapukunapaq textokunata maskhananchis, chaykunatataq umanchispi jap’inanchis. Chay textokunan yanapawasun pruebakunapi kaqtinchis iñiyninchispi qaqata sayanapaq. Jinaspapas Diospa promesanpi confianapaq textokunatan maskhananchis. Chaykunan yanapawasun qatikachay kaqtin aguantanapaq (Rom. 8:25). Chaypaqqa jamuq tiempomanta willaq textokunatan ajllakunanchis, chaypipas kashasunman jinataqmi yuyaykunanchis.

16, 17. ¿Imaynatan yanapawasunman Diosta serviq runakunamanta yachasqanchis? (21 paginapi fotota qhaway.)

¹⁶ Chaymantapas Diosta serviq runakunatan yuyarinanchis preparasqa kananchispaq. Ñaupa tiempopiqa askha runakunan Diosta kasukuspa manapuni politicapi chapukurankuchu. Paykunamantan kashanku Sadrac, Mesac, Abednego waynakuna. Paykunaqa manan adorarankuchu Babilonia llaqtapi reypa ruwachisqan idolota (leey Daniel 3:16-18). Paykunata qhawarispan kay tiempopi askha wayna-sipas Testigokuna manapuni banderata adorankuchu. Jesuspas manan politicapi chapukuranchu, payqa qatikuqninkunapaqmi allin ejemplo karan. Chaymi  niran: ‘Noqan kay pachapi mana allin kaqkunata atipaniña’, nispa (Juan 16:33).

¹⁷ Kay tiempopipas askha iñiqmasikunan mana politicapi chapukunkuchu. Wakintan carcelpi wisq’aranku, wakinta sinchita castigaranku, wakintataq wañuchiranku, chaywanpas Diostan kasukuranku. Paykunaq ejemplonpas yanapawasunmi mana manchakuq kananchispaq. Turquia nacionmanta iñiqmasin Franz Reiter iñiqmasimanta niran: “Payqa waynallan karan, chaywanpas Hitlerpa ejercitonpi manapuni yanapakusqanmantan wañuchiranku. Mamanman carta apachisqanmi rikuchin Jehová Diospi confiasqanta, allin iñiyniyoq kasqantapas. Ima pruebapipas tarikuspaqa paypa ejemplontan qatikusaq”, nispa. ^[2]

18, 19. a) ¿Imaynatan iñiqmasikuna yanapawasunman ima pruebapipas tarikuqtinchis? b) ¿Ima ruwanaykipaqmi decidisqa kashanki?

¹⁸ Iñiqmasinchiskunapas yanapawasunmanmi politicapi manapuni chapukunapaq. Chaymi ima pruebapipas tarikuspaqa umallikunawan parlarinanchis, paykunan Bibliawan yanapawasun. Pruebakunapi kasqanchista yachaspaqa llapa iñiqmasinchiskunan kallpachawasun. Jinaspapas valekusunmanmi noqanchispaq mañakunankuta. Ichaqa noqanchispas kallpachananchismi pruebakunapi tarikuq iñiqmasikunata, mañakunanchistaqmi paykunapaq (Mat. 7:12). Internetpi jw.org nisqapin willashan carcelpi kaq askha iñiqmasikunamanta. Paykunapaqmi sutinmantakama Diosmanta mañapusunman mana manchakuspa rimanankupaq, junt’aq sonqo kanankupaqpas (maskhay PRENSA > ASUNTOS LEGALES, “Testigos de Jehová presos por sus creencias [por países]” nisqapi) (Efes. 6:19, 20).

¹⁹ Tukukuy p’unchaykunapin kashanchis, chaymi gobiernokunaqa astawanraq tanqawasun paykunata imapipas yanapanapaq. Chaymi kunanmantapacha preparasqa kashananchis politicapi manapuni chapukunapaq.