Apóstol Pabloqa yacharanmi Satanaspa propagandankunaqa mana allinpuni kasqanta, chay tiempopi wakin cristianokunan ichaqa mana cuentatapas qokusharankuchu. Corinto llaqtapi cristianokunapas paykunallapin confiakusharanku; allin iñiyniyoqpaqmi piensakusharanku (1 Cor. 10:12). Chaymi Pabloqa paykunata niran: “Manchakushanin imaynan mach’aqwayqa yuyaysapa kayninpi Evaq sonqonta suwaran chhaynata pipas qankunaq yuyayniykichista pantachinanmanta, jinapitaq Cristopaq junt’aq sonqo kanaykichismanta ch’uya kanaykichismantawan karunchanasuykichismanta”, nispa (2 Cor. 11:3).

Chaypi nisqan jina, Satanasqa faciltan imawanpas engañawasunman chaymi allinta cuidakunanchis. Chaymantapas yachananchismi imaynatas engañan chayta, imaynatas cuidakusunman chaytawan.

Satanasqa imaymana mana allin propagandakunatan kay mundopi junt’achishan. Juj libroq nisqan jina chay propagandakunaqa “manan sut’intachu imatapas willan, aswanmi chaykunaqa kashan runaq piensayninta controlanapaq, chhaynapi chay runa jujkunaq munasqankuman jina imatapas ruwananpaq. Chaymantapas runaq sonqonta suwananpaq, yuyaynintapas tutayachinanpaq jinan ruwasqa kashan” (Propaganda and Persuasion).

Chay propagandakunaqa pisi-pisimantan munayllata yuyayninchista jujman cambiarunman. Chaymantapas chaykunaqa wañuchiq gas jinan, manan rikukunchu manataqmi reparakunpaschu. Runakuna imayna kausasqanmanta yachaq Vance Packard sutiyoq runan nin: “Propagandakunaq nisqanman jinan runakunaqa imatapas ruwanchis”, nispa. Juj runaq  nisqan jinapas chay propagandakunaq kausanpis warmipas qharipas “imaymana mana allinkunata ruwanku”. Chaypa kausanpis wañuchinakuypas, guerrakunapas, cheqninakuypas kan (Easily Led—A History of Propaganda).

Runallapas faciltataq engañawasunman chayqa, ¿manachu Satanasqa astawanraq engañawasunman? Chaymantapas payqa kay pachapi kausay qallarisqanmantapachan rikushan ima gustoyoqchus runakuna chayta. Chayman jinataqmi ima propagandatapas kay pachapi runankunawan orqochimun (1 Juan 5:19; Juan 8:44). Jinaspapas yaqa llapa runan paypa makinpi kashan, paykunaq yuyayninkutan tutayachishanpas (2 Cor. 4:4; Apo. 12:9). ¿Imatan ruwasunman ama Satanaspa propagandankunawan engañachikunanchispaq?

¿Imatan ruwasunman ama engañachikunanchispaq? Jesuspa nisqan jina ‘cheqaq kaqmi kacharichiwasun’ (Juan 8:31, 32). Juj guerrapiqa mayqen soldadopas allintan yachanan maypichus cheqaq willakuyta tarinqa chayta, mana chayqa enemigonmi llullakuspa engañarunman. Noqanchisri, ¿maypin cheqaq willakuyta tarisunman? Jehová Diospa palabranpin. Chaypin yachasun imaynatas Satanaspa propagandankunawan mana engañachikusunmanchu chayta (2 Tim. 3:16, 17).

Satanaspas yachanmi chaytaqa, chaymi payqa imaymanata ruwanqa ama Bibliata estudiananchispaq. ¡Ichaqa manan imawanpas jark’achikunanchischu! (Efes. 6:11.) Bibliataqa manan jawan ujullantachu leenanchis, aswanmi tukuy atisqanchista kallpachakunanchis allinta entiendenanchispaq (Efes. 3:18). Noam Chomsky sutiyoq profesormi niran: “Manan jujchu umaykimanqa cheqaq kaqta churanqa, qan kikiykin chaytaqa tarinayki”, nispa. Chhaynaqa qan kikiyki maskhay cheqaq kaqta; chaypaqqa ‘sapa p’unchaymi Diospa simin qelqata allintapuni estudianayki’ (Hech. 17:11).

Satanasqa munan mana allinta piensaykuspa imatapas ruwananchistan. ¿Imarayku? Juj libroq nisqan jina, imatapas mana piensaykuspa ruwaspaqa ratollas creesunman propagandakunapi. Chaymi imatapas ruwanapaqqa allintaraq piensarinanchis, manataqmi creenanchispachachu ima propagandatapas (Prov. 14:15). Diospa qowasqanchis yuyayninchistan allinta llank’achinanchis chhaynapin mana  imawanpas engañachikusunchu (Prov. 2:10-15; Rom. 12:1, 2).

Wakin soldadokunaqa enemigonkuna mancharikunankupaq jinan imatapas willanku, chayta creespan wakin enemigonkunaqa manaña maqanakuytapas munankuchu. Aswanmi mayninpiqa paykunapura maqanakapunku. Alemania nacionpi juj generalpa nisqanman jinapas, Primera Guerra Mundial nisqa kashaqtinqa chhayna yanqa rimaykuna kasqan causas Alemania nacionqa guerrata pierdesqa. Chay yanqa rimaykuna kasqanwansi soldadokunaqa nishuta mancharikusqaku. Satanaspas Diospa llaqtanpi t’aqanasqa kausananchistan munashan. Astawanqa munashan ima jawallapas chay llaqtamanta lloqsipunanchistan.

Amapuni Satanaswanqa engañachikusunchu, aswanpas Diospa siminta kasukusun. Paymi nin: “Qankunapura paciencianakuychis, perdonanakuychis”, nispa (Col. 3:13, 14). Chaymi piwanpas phiñachinakuranchis chayqa apuraylla chayta allichananchis (Mat. 5:23, 24). Iñiqmasinchiskunamantapas manan t’aqakunanchischu (Prov. 18:1). Allin preparasqapunin kashananchis Satanaspa propagandankuna contra qaqata sayananchispaq. Chaypaq kaypi piensay, kunankunalla pipas sintichirasunki chayqa, ¿Diospa munayninman jinachu imatapas ruwaranki icha Satanaspa munayninman jinachu? (Gál. 5:16-26; Efes. 2:2, 3).

Juj soldado comandantepi mana confianqachu chayqa, manan ganaswanchu maqanakunqa. Chaymi enemigonkunaqa imaymanata ruwanqa soldadokuna umalliqninpi mana confianankupaq. Comandante imallapipas pantarunqa chayqa yaqapaschá chay tumpalla ninqaku: “Ama paypiqa confiaychischu, manan paywanqa maymanpas chayankichischu”, nispa. Satanaspas chhaynallatataqmi ruwan, payqa manan munanchu Jehová Diospa churasqan umalliqkunapi confiananchista.

¿Imatan ruwananchis chaymanta cuidakunanchispaq? Tukuy sonqonchiswanmi confiananchis Diospa llaqtanpi. Runakunalla umalliqkuna kanku chaypas paykunatan apoyananchis (1 Tes. 5:12, 13). Renegaspa Diospa llaqtanmanta t’aqakuq runakunatan ichaqa mana kasunanchischu. Mayninpiqa yaqapaschá cheqaqta jina imatapas rimanqaku ichaqa manan  creenanchischu (2 Tes. 2:2; Tito 1:10). Apóstol Pablon Timoteota niran: “Qan ichaqa qaqata sayay imatachus allinta yachachirasunkiku [...] chaypi”, nispa (2 Tim. 3:14, 15). ¿Pin noqanchisman cheqaq yachachikuykunata yachachiwaranchis? ¿Manachu Diospa churasqan allin yuyayniyoq junt’aq kamachi? Paykunapin confiananchis (Mat. 24:45-47; Heb. 13:7, 17).

Mayninpin Satanasqa mancharichiyta munawanchis. Juj libroq nisqan jina ñaupa tiempo runakunapas jujkunatas imaymanawan manchachiqku munasqankuta ruwachinankupaq (Easily Led—A History of Propaganda). Chaymantapas Philip Taylor profesorpa nisqanman jinaqa, Asiria runakunapas imaymanawansi enemigonkuta manchachiqku munasqankuta ruwachinankupaq. Chhaynatan Satanaspas ruwan, payqa Diosta saqenanchistan munashan chaymi runankunawan manchachiyta munawashanchis. Yaqapaschá qatikachasqa kasun, “wañunkin” nispapaschá pipas amenazawasun (Is. 8:12; Jer. 42:11; Heb. 2:15).

Ichaqa, ¿manchakunanchischu chaykunata? Manan. Jesuspunin niran: “Ama manchakuychischu cuerpo wañuchiqkunataqa, paykunaqa manañan imatawanpas ruwayta atinkumanñachu”, nispa (Luc. 12:4). Chhaynaqa manan imatapas manchakunanchischu. Jehová Diospas yanapawasunpunin, paymi qowasun ‘runakunaq mana aypay atisqan atiyta’ (2 Cor. 4:7-9; 1 Ped. 3:14).

Ichaqa runataq kanchis chayqa yaqapaschá mayninpiqa imawanpas manchasqa otaq llakisqa kasunchis. Chhaynapi tarikunki chayqa aman qonqankichu Jehová Dios Josueta imachus nisqanta, paymi niran: “Ama manchakuychu, amataq pisi kallpayaychu, noqa Diosniyki Señor Diosqa qanwanpunin kashasaq maytaña riqtiykipas”, nispa (Jos. 1:9). Chayrayku llakisqapas manchasqapas kashanki chayqa Diosman chaykunata willakuy, paymi “thaj kayta” qosunki. Chaymantapas allin yuyaytan qosunki Satanaspa propagandankunata ama kasunaykipaq (Filip. 4:6, 7, 13).

¿Yuyashankichu Asiria reypa kachamusqan Rabsaqué imaynata Diospa llaqtanta manchachisqanta? Paypa nisqanman jinaqa manas pipas ni Diospas paykunataqa cuidanmanchu karan. Diospunis paykunataqa kachamusqa Jerusalenta thuninankupaq. ¿Cheqaqchu chay nisqan kasharan? ¿Chhaynatachu Jehová Dios ninman karan? Manan, aswanmi payqa niran: “Ama manchakuychu Asiria reypa oficialninkunaq noqata ñakawaspa rimasqantaqa”, nispa (2 Rey. 18:22-25; 19:6). Chay qhepallamanmi Diospa jujnin angel-llan juj tutallapi 185.000 Asiria soldadokunata wañuchipuran (2 Rey. 19:35).

¿Jayk’aqllapas qhawaranki juj peliculata? Wakin peliculakunapiqa engañollawanmi pitapas trampakunaman urmachinku. Chayta rikuranki chayqa yaqapaschá sonqoykipi niranki: “¡Ama kasuychu juj trampan kashan!”, nispa. Chhaynatan angelkunapas qhawamuwashanchis, Satanás ima trampamanpas urmachiyta munawaqtinchistaq ninku: “¡Ama kasuychu, trampan kashan!”, nispa.

Amapuni kasusunchu Satanaspa ima nisqantapas (Prov. 26:24, 25). Aswanpas Jehová Diosta kasusun paypi confiasun (Prov. 3:5-7). Paymi niwanchis: “Churilláy, yachayniyoq kay, jinaspa sonqoyta kusirichiway”, nispa (Prov. 27:11). Chayta ruwasun chayqa manan imawanpas engañachikusunchu.