1. ¿Imatan ruwananchis yachayniyoq kananchispaq? ¿Imaynatan chay yanapawasun?

YACHAYNIYOQ kayqa Jehová Diosmantan jamun. Santiago 1:5 textopin nishan: “Mayqenniykichispas yachayniyoq kayta necesitashankichis chayqa, Diosmanta mañakushallaychis, jinan Diosqa chay mañakusqaykichista qosunkichis”, nispa. Ichaqa, allin yachayniyoq kanapaqqa Diospa yuyaychaynintawanmi kasukunanchis. Jinan mana comuntachu imatapas ruwasun; astawanmi Diostapas munakusun (Prov. 2:10-12). Chhaynapin wiñay kausayta chaskisunchis (Jud. 21).

2. ¿Imaraykun valorananchis Diospa yuyaychayninta correccionnintapas?

² Juchasapa runakunataq kanchis chayqa, manapaschá facilchu wakinpaqqa kanqa ima yuyaychaytapas o correcciontapas chaskikuy. Ichaqa noqanchispa allinninchispaqmi ima yuyaychaypas chaymi valorananchis. Chaymantapas chaywanmi Diosqa rikuchiwashanchis munakuwasqanchista. Proverbios 3:11, 12 textopin nin: “Señor Diospa wanachiynintaqa ama pisichaychu [...] Payqa pitachus munakusqantan wanachin”, nispa. Chaypi nisqan jina Diosqa munakusqan runatan wanachin (leey Hebreos 12:5-11). Chaymantapas necesitasqanchisman jinan corregiwanchis  munakuywantaqmi chaytaqa ruwan. Ichaqa, ¿imaynatan noqanchis kikinchis corregikusunman? ¿Imaynatan tayta-mamakuna wawankuta correginkuman? ¿Imaynatan Dios llaqtanta corregin? ¿Iman pasanman wanachiyta mana kasukuqtinchis? Chay tawantin tapuykunamantan kaypi yachasun.

3. ¿Imaynatan tayta-mamakuna wawankuta yanapankuman controlakuq kanankupaq? Juj comparacionwan explicay.

³ Pipas pay kikinta corregikuq runaqa, tukuy ima piensayninta ruwayninta iman controlakun. Ichaqa manan pipas controlakuq kayta yachaspachu nacen. Chhaynaqa, ¿imatan ruwasunman controlakuq kayta yachanapaq? Chaypaq piensasun bicicleta manejayta yachaq wawapi. Manataq yachanraqchu manejayta chayqa, qallariypiqa tayta-mamanpa yanapaynillanwanmi manejan. Chaymantan taytanqa pisi-pisimanta, wawanpa yachasqanman jina kacharin. Allintaña yacharuqtintaq sapallantaña manejachin. Chhaynan controlakuq kayta yachaywanpas. Chaymi tayta-mamakunaqa sumaqta wawankutaqa ‘uywananku Jehová Diospa nisqanman jina wanachispa’. Chhaynapin allin yuyayniyoq kanqaku, yachanqakutaqmi controlakuq kaytapas (Efes. 6:4).

4, 5. a) ¿Imapin yanapawasun controlakuq kay? b) ¿Imaraykun mana pisipananchischu imapipas urmaspa?

⁴ Chhaynallataqmi pasan kuraqña Diosta reqsiq runakunawanpas. Paykunaqa Diosmanta yachasqankuman jinan pisi-pisimanta yachanku controlakuq kayta. Ichaqa “mosoq runa kaywan” p’achakuspañan allin yuyayniyoq cristianoqa kanku (Efes. 4:23, 24). Controlakuq kayqa allinpunin. Controlakuq kaymi yanapawasun “imachus Diospa munaynin contrapi kaqta, kay pachaq millay munapayayninkunatawan cheqnikunanchispaq; yachachiwallanchistaqmi kay tiempopi allin yuyaywan, chaninta, Dios sonqo jina kausananchispaqpas” (Tito 2:12).

⁵ Chaywanpas llapanchismi runa kasqanchisrayku imallapipas pantanchis (Ecl. 7:20). Ichaqa manan chayraykuchu ninanchis “manan atiymanchu controlakuyta” nispaqa. Proverbios 24:16 textopin nin: “Qanchis kutitaña chanin runa urmanqa chaypas, payqa sayaripullanqapunin”, nispa. ¿Imaynataq chayri? Jehová Diosmi espiritunta qowasunchis, chay espirituq yanapayninwanqa atillasunmi imatapas (leey Filipenses 4:13). Chaymantapas espirituq jujnin rurunqa cuerpo kamachiq kaymi. Chay espiritun yanapawasun controlakuq kananchispaq.

6. ¿Imatan ruwasunman Biblia estudiay gustawananchispaq? (27 paginapi fotokunata qhaway.)

⁶ ¿Imatawanmi ruwasunman controlakuq kayta yachananchispaq? Diospa yanapaynintan mañakunanchis, sapa p’unchaytaqmi Bibliatapas leenanchis. Wakinmanqa manapaschá gustawanchischu Bibliata leey ni estudiaypas. Chhaynaña kaqtinpas Diospa yanapayninwanqa gustawallasunmi (1 Ped. 2:2). Chaypaqmi ichaqa sapa kutillan Diosmanta mañakunanchis Biblia estudiay gustawananchispaq. Mañakusqanchisman jinataqmi imatapas ruwananchis. Qallarinapaqqa yaqapaschá pisillataraq estudiasunman. Chhaynapin pisi-pisimanta  gustawasun chayta ruway. Chaymantapas chay estudiasqanchispi piensan-piensanmi purinanchis chhaynapin kusisqa kasun (1 Tim. 4:15).

7. ¿Imaynatan controlakuq kay yanapawasunman astawan Diosta servinapaq? Juj ejemplota willay.

⁷ Controlakuq kayqa Diosta astawan servinapaqwanmi yanapawasun. Chayta entiendenapaq yachasun juj hermanomanta, payqa familiayoqmi. Chay hermanoqa manas gustowanchu lloqsishasqa predicacionman. Jinas nikusqa: “Manachu atiruyman precursor regular kayta”, nispa. Chaysi kallpata jap’inanpaq precursor kaymanta rimaq revistakunata leeyta qallarisqa. Mañakusqas Diospa yanapaynintapas. Chaykunas yanapasqa astawan Diosta munakunanpaq. Atisqanman jinas precursor auxiliarpas kasqa, chhaynapis tiempowanqa precursor regular kapusqa.

8-10. a) ¿Imaynatan tayta-mamakuna wawankuta yanapankuman Diospa munayninman jina kausanankupaq? b) ¿Imatan yachankuman Noepa ejemplonmanta?

⁸ Tayta-mamakunaqa “Jehová Diospa nisqanman jina wanachispa, yachachispa  iman” wawankutaqa uywananku (Efes. 6:4). Kay tiempopiqa manapaschá facilchu chay kanqa (2 Tim. 3:1-5). Chaywanpas wawakunamanqa allintan yachachina imas allin imataqchus mana allin chayta. Chaypaqqa yaqapaschá mayninqa allinta corregina kanqa (Rom. 2:14, 15). Bibliamanta yachaq runaq nisqan jina, Bibliapi “wanachiy” nisqa simiqa, “wawata educay” nillanmantaqsi; chayqa allin yuyayniyoq runa kanapaq allinta educanamantas rimashan.

⁹ Sichus tayta-mamakuna munakuywan wawankuta correginqaku chayqa kusisqan wawakunaqa kanqaku. Allintan yachanqaku maykamas imatapas ruwananku chayta. Imapis ima ruwasqankupas tukunqa chaytapas. Chaymi tayta-mamakunaqa correginankupuni wawankutaqa. Chayta ruwanankupaqmi ichaqa Diospa yanapayninta maskhananku. Manan kay pacha runakunaq simintachu kasunanku. Yachasqanchis jina kay pachapiqa cambiashallanmi wawa uywaymanta ima yachachikuypas, sapanka llaqtapitaqmi runakunaqa costumbrenkuman jina wawankuta uywanku.

¹⁰ Noemanta yachasun. Paytan Diosqa kamachiran arcata ruwananpaq. Ichaqa, manataq Noeqa jayk’aqpas ima arcatapas ruwaranchu chayqa, ¿imaynatan chayta ruwanman karan? Jehová Diospin confianan karan, paypa ‘tukuy kamachisqanman jinan chaytaqa ruwanan’ karan (Gén. 6:22). Chay arcapin Noepas familianpas salvasqa karanku. Chaymantapas Noeqa allin taytan karan. Diosta mana kasukuq runakuna ukhupiña kausasharan chaypas, Diospa munayninman jinan wawankunata educaran (Gén. 6:5).

11. ¿Imaraykun tayta-mamakuna Diospa kamachisqanman jina wawankuta uywananku?

¹¹ Taytapas mamapas kanki chayqa, ¿imatan ruwawaq Diospa nisqanman jina wawaykita uywanaykipaq? Ñaupaqtaqa Diostan uyarinayki. Chaypaqmi ichaqa Bibliata qelqanchiskunatawan leenayki. Chayta ruwanki chayqa jayk’aqllapas “gracias” nisunkipunin wawaykiqa. Juj hermanon nin: “Maytan tayta-mamayta ‘gracias’ nini. Paykunaqa tukuy tiempon kallpachakuqku Diosmanta yachachiwanankupaq. Paykunaq yachachiwasqanmi noqaqa allin kashani”, nispa. Ichaqa, kallpachakusunmanña wawakunata allinta uywanapaq chaypas, mayninpiqa yaqapaschá saqepunqaku Diosta. Kallpachakuranchistaq chayqa manan llakikunanchischu. Aswanmi pacienciakunanchis; yaqapaschá jayk’aqllapas Diosman kutimpunqaku.

12, 13. a) ¿Imatan tayta-mamakuna ruwananku wawanku expulsasqa kaqtin? b) ¿Iman pasaran juj familiawan Diosta kasukusqankumanta?

¹² Wakin tayta-mamakunaqa manan faciltachu Diosta kasukunku wawanku expulsasqa kaqtin. Chaypaq yachasun juj hermanamanta. Paypa ususinsi expulsasqa kaspa wasimanta ripusqa. Chay hermanan nin: “Noqaqa ususiywan nietoywan iman tupayta munasharani. Chaymi qelqanchiskunapi informacionkunata maskhaq kani chayta ruwanaypaq”, nispa. Qosansi munakuywan yanapasqa amaña chaypi piensananpaq, nisqas: “Manan noqanchischu juchayoq kanchis chaykuna kananpaqqa, Diostan noqanchisqa apoyananchis”, nispa.

¹³ Tiempoq pasasqanman jinaqa kutimpusqan chay hermanaq ususinqa Diospa  llaqtanman. Chay hermanan nillantaq: “Kunanqa yaqa sapa p’unchaymi wajanakuyku mensajetapas apachinakuyku. Payqa Diosta kasukusqaykumantan respetawanku noqatapas qosaytapas”, nispa. Wawayki expulsasqa kashan chayqa confiay Jehová Diospi, chhaynapin mana qanpichu confianki (Prov. 3:5, 6). Yachasqanchis jina Diosqa munakuwasqanchisraykun corregiwanchis, allinninchispaqtaqmi chayqa kanpas. Chaymantapas, Diosqa qanpas wawaykipas salvasqa kananpaqmi Jesustaqa kachamuran, manapunin payqa munanchu pipas wañunantaqa (leey 2 Pedro 3:9). Chhaynaqa, tayta-mamakuna confiaychis Jehová Diospi. Sonqoykichisña nananqa chaypas apoyaychis paypa wanachiyninta.

14. ¿Imaynatan Jehová Dios yanapachiwanchis ‘allin yuyayniyoq junt’aq mayordomowan’?

¹⁴ Jehová Diosqa allintan cuidan yachachin ima llaqtanpi runakunata. Chayta ruwananpaqmi churaran wawan Jesusta. Jesustaq churaran “allin yuyayniyoq junt’aq mayordomota”. Chay mayordomon tiempollanpi mijunata servimuwashanchis (Luc. 12:42). Yaqapaschá jayk’aqllapas juj discursota uyarispa otaq juj revistata leespa niranki “kaytapunin munasharani” nispa. Chaypaschá yanaparasunki imapi cambianaykipaqpas. Chay pasarasunki chayqa, chaywanmi Diosqa corregisharasunki, chaymi valoranayki chay yanapaykunataqa (Prov. 2:1-5).

15, 16. a) ¿Imatan ruwasunman umalliqkunawan yanapachikunanchispaq? b) ¿Imatan ruwasunman umalliqkuna kusisqa llank’anankupaq?

¹⁵ Jesusqa umalliqkunatawanmi churan cuidawananchispaq. Paykunamantan Biblia nin “regalokuna” nispa (Efes. 4:8, 11-13). ¿Imatan ruwasunman paykunawan yanapachikunanchispaq? Paykunaq ejemplontan qatikunanchis; kasukunanchismi consejokuna qowasqanchistapas (leey Hebreos 13:7, 17). Paykunaqa munakuwanchismi, Dioswan allinpi kananchistan munankupas. Chaymi juñunakuykunaman faltakuqtinchispas, pisipaqtinchispas apuraylla yanapawanchis. Imapiña llakisqa kashanchis chaypas tukuy yuyaywanmi paykunaqa uyariwanchis, Bibliawanmi yanapawanchispas. Chayrayku, ¿Diospa munakuyninta jinachu qhawarinki umalliqkunata?

¹⁶ Umalliqkunapaqqa manan facilchu consejota qoy. Chaypaq piensasun Natanpi. Payqa rey Davidtan correginan karan mana allinkuna ruwasqanmanta. Manachá Natanpaqqa facilchu karan chayta ruwayqa (2 Sam. 12:1-14). Chaymi pasallarantaq apóstol Pablowanpas, payqa apóstol Pedrotan correginan karan judío cristianokunaman sayapakusqanmanta (Gál. 2:11-14). Chhaynataq chayqa, ¿imatan ruwasunman umalliqkunaq llank’aynin ama sasa kananpaq? Tukuy sonqowanmi uyarikunanchis consejo qowasqanchista. Diospa munakuyninta jinan rikunanchis paykunaq yanapaynintapas. Chhaynapin allin kasun, umalliqkunapas kusisqan llank’anqaku.

17. ¿Imaynatan umalliqkuna yanaparanku juj hermanata?

¹⁷ Juj hermanas ñaupaqpi imaymanakunapi sufrisqa, chaysi paypaqqa sasa kasqa Diosta munakuy, sinchi llakisqas kashasqapas. Paymi nin: “Noqaqa manchakusharanin umalliqkunawan rimayta. ‘Phiñarikuwanqakupaschá’ nisharanin. Ichaqa manan chhaynachu karan, aswanmi paykunaqa  sumaqta kallpachawanku. Sapa juñunakuy tukuytan tapuwaqkupas ‘imaynan kashanki’ nispa. Ñaupaqpi imaymana pasawasqanraykun niq kani: ‘Noqata munakuwanmanchus Dios’, nispa. Ichaqa sapa kutillanmi Diosqa munakuyninta rikuchiwaq hermanokunawan umalliqkunawan ima. Chaymi manapuni Diostaqa saqeyta munanichu”, nispa.

18, 19. ¿Iman kanman wanachiyta mana kasukuqtinchis? Juj ejemplota willay.

¹⁸ Sonqo nanaymi wanachisqa kayqa, ichaqa manachus kasukusunman chayqa astawanraqmi nanawasunman (Heb. 12:11). ¿Imaynapi? Chaypaq yachasun Cainmanta rey Sedequiasmantawan. Cainqa nishutan wayqenta cheqnikuq, wañuchiytan munasharan. Chaymi Diosqa niran: “¿Imamantataq phiñakunki? ¿lmanaqtintaq uyaykipas millaymanraq tukun? Allinkaqta ruwaqtiykiqa, chaskisqan kanki, manachus allinkaqta ruwanki chayqa, juchan suyapashasunki jap’irunasuykipaq, chaypas qanmi juchataqa atipanayki”, nispa (Gén. 4:6, 7). Cainmi ichaqa mana kasukuranchu, aswanmi wayqenta wañuchiran. Chhaynapin payqa imaymana llakikunapi tarikuran (Gén. 4:11, 12). Kasukullanman karan Diosta chayqa, manan sufrispachu purinman karan.

¹⁹ Rey Sedequiaspa tiemponpiqa sinchi sasachakuykunapin Jerusalén llaqtaqa tarikusharan. Chaymi Jeremiasqa imaymana consejokunata qoran Sedequiasman, paymi ichaqa mana kasukuranchu. Chaymi astawan paypas imaymana llakikunapi tarikuran (Jer. 52:8-11). Diosqa manapunin munanchu yuyaypi imapipas sufrinanchista (leey Isaías 48:17, 18).

20. ¿Iman pasanqa Diospa corregisqanta mana kasukuqkunawan? ¿Iman pasanqa Diospa corregisqanta kasukuqkunawan?

²⁰ Kay tiempopiqa yaqa llapa runakunan mana munankuchu Diospa correginanta. Pisi tiempollamantan chay runakunaqa imaymanapi tarikunqaku (Prov. 1:24-31). Chhaynaqa, kasukusun Diospa wanachiyninta yuyaychaynintapas, chhaynapin allin yuyayniyoq kasunchis. Proverbios 4: 13 textopin nishan: “Yachachisqa simiman k’askakuy, ama kachariychu, chayman jina ruway, chayqa kausayniykin”, nispa.