1, 2. ¿Imatan apóstol Pedro yacharan tutantin llank’asqan qhepaman?

JESUSPA qanchis discipulonkunan Galileapi kaq lamar-qochapi tutantin challwata jap’ispa kasharanku, ichaqa manan ni jujtapas jap’irankuchu. Illarimunanpaqqa Jesuspas chaypiñan kasharan, paymi chay discipulokunata niran: “Challwanaykichis llikata boteq paña ladonman wijch’uykuychis, chaypin challwata tarinkichis”, nispa. “Jinan paykunaqa wijch’uykuranku, ichaqa manan orqoytapas atirankuchu askhallaña challwa kasqanrayku” (Juan 21:1-6).

² Jesusmi chay tutamantanqa discipulonkunaman mijuchiran. Chaymantataq Simón Pedrota tapuran: “Juanpa wawan Simón, ¿kaykunamanta astawanchu munakuwanki?”, nispa. ¿Imaraykun chayta tapusharan? Pedromanqa gustaqmi challway. Chaymi Jesusqa yachayta munasharan mayqentas Pedro masta munakun chayta. Jinan Pedroqa niran: “Señor, yachashankimá riki qanta munakusqaytaqa”, nispa  (Juan 21:15). ¿Imatan chay kutipi Pedro yacharan? Diospa munaynin ruway aswan importante kasqanta. Chaymantapachan payqa Diospa munaynin ruwaypi ocupasqa kasharan; chaymantapas payqa Diospa llaqtanpin columna jina karan. Chhaynapin rikuchiran Jesusta imamantapas masta munakusqanta.

3. ¿Imamantan cristianokuna cuidakunanchis?

³ ¿Imatan yachasunman Pedrota Jesuspa nisqanmanta? Cuidakunanchismi Jesusta munakusqanchis ama chiriyananpaq. ¿Imarayku? Jesuspa nisqan jina kay pachapiqa imaymana llakikuykunan kashan, chaykunan mayninpiqa “Diospa gobiernonmanta willakuyta” p’ampapunman. ¿Imaynataq chayri? ‘Kay tiempopi llakipakuy, qhapaq kaykunata munapayay’ ima kasqanwanmi wakin runakunaqa Diosmanta yachashaspanku qhepaman kutirikapunku (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19). Manachus cuidakusun chayqa noqanchispas pisipasunmanmi. Chaymi Jesusqa discipulonkunata niran: “Qankuna kikiykichista allinta cuidakuychis amapuni jayk’aqpas sonqoykichis sinchi mijuykunawan, sinchi ujaykunawan, kay kausaypa llakipakuyninkunawan ima afanasqa kashananpaq”, nispa (Luc. 21:34).

4. ¿Iman yanapawasun imaynas Cristota munakuyninchis kashan chayta yachanapaq? (21 paginapi fotokunata qhaway.)

⁴ Pedro jinan noqanchispas rikuchinanchis Jesusta munakusqanchista, chaypaqqa Diostan tukuy sonqo servinanchis. Ichaqa, ¿imaynatan yachasunman tukuy sonqochus Diosta servishanchis icha manachus chayta? Chaypaqmi tapukunanchis: ¿Imakunatan astawan munakuni? ¿Iman astawan kusichiwan? ¿Diosta serviychu icha kay pachapi ruwaykunachu?”, nispa. Chaykunamanta astawan yachanapaq qhawarisunchis ima kinsa ruwaykunas Cristo munakusqanchista chiriyachinman chayta. Chaykunan kanman llank’ana, kusirikuykuna, qhapaq kaykuna ima.

5. ¿Imatan ruwananku familiapi umalliqkuna?

⁵ Bibliaq nisqan jina, qharin familiantaqa uywanan. Chayta ruwananpaqmi Pedropas challwaypi llank’aq (1 Tim. 5:8). Ichaqa kunan tiempokunaqa manan facilchu llank’anata tariypas, chaymi wakinqa llakisqa ima purinku.

6. ¿Imaraykun mana facilchu kanman llank’anata tariy?

⁶ Kunan tiempoqa pisitaq llank’ana kashan chayqa, comunllatañan runakunaqa ima llank’anamanpas jaykushanku pisitaña paganku chaypas. Chaymantapas chay llank’anakunapiqa nishutan runakunata qatirinku astawan llank’anankupaq. Chaywanmi wakinqa sayk’upunku, llakikunku, onqopunku ima. Chaywanpas llank’aqkunaqa llank’anankuta mana pierdeyta  munaspan jefenkuq munasqanman jina ch’inlla llank’anku.

7, 8. a) ¿Pitan astawan kasukunanchis? b) ¿Imatan Tailandia nacionpi juj hermano ruwaran? ¿Imatan chaymanta yacharan?

⁷ Cristianokunaqa Jehová Diostan kasukunanchis manan jefetachu (Luc. 10:27). Chaymi mana nishutachu llank’anamanqa qokunanchis. Imanchispas rantirikunanchispaq, Diosta servinanchispaqpas kan chayqa, chayllawanmi kusisqa kananchis. Ichaqa mana cuidakusunchu chayqa yaqapaschá llank’ana Diosmanta karunchawasunman. ¿Imaynan chay kanman? Chaypaq Tailandia nacionpi juj hermanomanta yachasun. Paymi willakun: “Noqaqa computadorakunata allichaspan llank’arani, gustawaqmi chay llank’ana. Ichaqa nishutan chaypi tiempota pasasharani, manañan tiempoy kasharanchu Diosta servinaypaq. Chaymi nirani: ‘Manan allintachu kaytaqa ruwashani, Diosta astawan serviyta munani chayqa cambianaymi kay llank’anata’”, nispa. ¿Imatan chay hermano ruwaran?

⁸ Paymi nillantaq: “Juj watata jinan allinta piensaykurani. Jinan ‘callekunapi heladosta vendesaq’ nirani. Qallariypiqa pisitan vendeq kani, manan vendesqay qolqe aypawaqchu, chaymi llakisqa kasharani. Chayman jinaraqtaq ñaupaq compañeroykunapas asipayawaqku. ‘Heladosta vendespan allin karusaq nisharankichu’, nispan niwaqku. Chaykunawanmi astawan llakikuq kani. Jehová Diosllamantan kallpata mañakuq kani aguantanaypaq tiempoy kananpaqwan. Chaymantan ichaqa pisi-pisimanta runakunaq gustonta yacharurani, chaymi gustonkuman jina heladosta ruwaq kani. Chaywanqa llapantan heladosniyta vendeq kani. Chay negociopin masta qolqeta ganashani ñaupaqpi llank’anaymantaqa. Kusisqan kunanqa Diosta servishani, manañan ñaupaq jinañachu jefeq qatirisqan imatapas ruwani”, nispa (leey Mateo 5:3, 6).

9. ¿Imaynatan llank’anata qhawarinanchis?

⁹ Jehová Diosqa allin llank’aq kananchistan munan; allin llank’aq kasun chayqa kusisqan kasun (Prov. 12:14). Chaywanpas manan llank’anachu Diosmanta ñaupaqpiqa kanan. Jesús kikinmi niran: “Diospa gobiernonta chanin kaynintawan ñaupaqtaqa maskhaychis, jinan payqa tukuy chaykunata qosunkichis”, nispa (Mat. 6:33). Ichaqa, ¿imaynatan yachasunman Diostachu icha llank’anatachu ñaupaqman churashanchis chayta? Chaypaq kay tapuypi piensasun, imata ruwaspan aswan kusisqa kanchis, ¿Diosta servispachu icha llank’anapichu? Chay tapuymi yanapawasun mayqentas masta munakushanchis chayta yachananchispaq.

10. Jesuspa nisqan jina, ¿iman noqanchispaq aswan allin kanan?

¹⁰ Chaymantapas Jesusqa yachachiranmi imatas aswan allinpaq qhawarinanchis  chayta. Juj kutinmi Jesusqa Martata Mariatawan visitaran. Chay kutipin Martaqa mijuna wayk’uypi afanasqa kasharan, Mariataq Jesuspa ñaupanpi tiyaykuspa yachachisqanta uyarisharan. Jinan Martaqa ñañanmanta Jesusman quejakuran. Jesustaq payta niran: “Mariaqa aswan allin kaqtan ajllakun, manataqmi pipas chaytaqa qechunqachu”, nispa. (Luc. 10:38-42). Chaywanmi Jesusqa yachachisharan imas noqanchispaq “aswan allin” kanan chayta. Chaymi Dios serviyninchista ñaupaqman churananchis, chhaynapin rikuchisun Cristota masta munakusqanchista.

11. ¿Ima ninmi Biblia samariymanta kusirikuymantapas?

¹¹ Imaymana ruwaypitaq ocupasqa kashanchis chayqa, allinmi juj rato samariypas kusirikuypas. Bibliapipunin nin: ‘Runapaq aswan allinqa mijunan, ujanan, llank’asqanpipas kusikunan iman’, nispa (Ecl. 2:24). Jesuspas chaytan discipulonkunawan ruwaq. Juj kutinmi unayta predicasqanku qhepaman niran: “Jaku ch’in ladoman chaypi juj chikanta samarimunaykichispaq”, nispa (Mar. 6:31, 32).

12. ¿Imaraykun cuidakunanchis kusirikuykunamanta? Juj ejemplotawan willay.

¹² Juj rato samarinanchisña kusirikunanchisña chaypas, manan chaytachu ñaupaqmanqa churananchis. Mana chayqa apostolkunaq tiemponpi runakuna jina nisunman: “Mijusunchis, ujasunchis, paqarinmi wañupusun”, nispa (1 Cor. 15:32). Kunan tiempo runakunapas chhaynatan piensanku. Chaypaq Europa ladopi juj waynamanta yachasun, payqa juñunakuyman allinta rishaspan qonqaylla manaña ripuranchu, ¿imarayku? Kusirikuymi paymanqa nishuta gustaq. Ichaqa nishuta kusirikuyman qokusqanraykun sasachakuykunapi tarikusqa. Chaymi piensaykuspa jujmanta Biblia estudiayta qallariran, tiempowantaq predicaq kapuran. Bautizakusqan qhepamanmi payqa niran: “Maytan pesapakuni kusirikuypi tiempota usuchisqaymanta. Diosta servispañan cheqaq kusisqaqa kashani. Kay pachapi ima kusirikuypas yanqallan”, nispa.

13. a) ¿Imaraykun mana nishutachu kusirikuyman qokunanchis? Juj ejemplota willay. b) ¿Imatan ruwananchis ima ruwaymanchus masta tiempota qoshanchis chayta yachanapaq?

¹³ Samariyqa jujmanta kallpata jap’inallapaqmi kanan. Chhaynaqa, ¿jayk’a horatan samarinanchis kusirikunanchispas? Chaypaq kaypi piensasun. Yaqapaschá wakinmanqa gustawanchis torta, ichaqa tortallata sapa p’unchay mijusunman chayri, ¿imataq pasanman? Yaqapaschá onqorapusunman. Chhaynan pasanman kusirikuywanpas, sichus chayllapi tiempota pasasunman chayqa yaqapaschá Jehová Diosmanta karunchakapusunman. ¿Imatan ruwasunman jayk’a tiempotachus kusirikuyman qokushanchis chayta yachanapaq? Chaypaqqa yaqapaschá anotakusunman semanapi jayk’a horachus predicaq lloqsishanchis, juñunakuyman rishanchis, Bibliata estudiashanchis chayta. Anotakullasunmantaqmi jayk’a horatachus pujllashanchis, televisionta qhawashanchis, internetpi pujllaq jaykushanchis chaytapas. Chaymantataq chay horakunata comparananchis, chaypin cuentata qokusun  mayqenmansi masta tiempota qoshanchis chayta (leey Efesios 5:15, 16).

14. ¿Iman yanapawasun allin kusirikuykunata ajllakunanchispaq?

¹⁴ Sapankanchismi libre kanchis imawanpas kusirikunanchispaq. Familiapi umalliqkunapas libren kanku imawansi familian kusirikunqa chayta ajllakunankupaq. Ichaqa ima ajllakusqanchispas Bibliaq nisqaman jinan kanan. * Chaymantapas allin kusirikuyqa Diospa regalonmi (Ecl. 3:12, 13). Manapaschá kaq kusirikuyllatachu llapanchis ajllakusun (Gál. 6:4, 5). Ichaqa imataña ajllakusun chaypas manan chaymanchu qokunanchis. Jesuspa nisqan jina ‘maypichus qhapaq kayninchis kashan, chayllapitaqmi sonqonchispas kashanqa’ (Mat. 6:21). Chhaynaqa imayna piensasqanchiswan, ima rimasqanchiswan, imayna kausasqanchiswanmi rikuchisun kusirikuytachus icha Jesustachus masta munakushanchis chayta (Filip. 1:9, 10).

15, 16. a) ¿Imaraykun cuidakunanchis qhapaq kayta munapayaymanta? b) ¿Ima niranmi Jesús chaymanta?

¹⁵ Kunan tiempo runakunaqa chayraq lloqsimuq celularkunapi, computadorakunapi, televisionkunapi iman masta piensanku. Chaykunata rantinankupaqtaq esclavo jinaraq llank’anku. Chaymi noqanchisqa allinta qhawarikunanchis imas  sonqonchispi kashan chayta. ¿Imatan chaypaq ruwasunman? Tapukunanchismi: “¿Carroyoq kaypi, imaymanakunayoq kaypichu masta piensashani icha juñunakuykunapaq preparakuypichu? ¿Imaymanakuna ruwaypichu afanasqa kashani icha Diosmanta mañakuspa Bibliata leeypichu?”, nispa. Kay pacha kaqkunatachus Jesusmanta masta munakushanchis chayqa, allintan piensananchis Jesuspa nisqanpi, paymi niran: “Cuidakuychis tukuy imaymana munapayaymanta”, nispa (Luc. 12:15). Ichaqa ¿Imaraykun Jesús chayta ninman karan?

¹⁶ Jesús kikinmi nillarantaq: “Manan pipas iskay patrontaqa serviyta atinmanchu, jujnintan cheqnikunman jujnintataq munakunman, jujninmanmi k’askakunman jujnintataq pisichanman. Manan qankunaqa Diostawan qhapaq kaytawanqa serviyta atiwaqchischu”, nispa (Mat. 6:24). Chaypi nisqan jina, manan atisunmanchu Jehová Diosta qhapaq kaykunatawan serviytaqa. Chaymi allinta cuidakunanchis ‘aychanchispa munasqan’ qhapaq kaykunamanta (Efes. 2:3).

17. a) ¿Imaraykun wakin runakuna nishuta qhapaq kaykunata munapayanku? b) ¿Iman yanapawasun ama qhapaq kaykunata munapayanapaq?

¹⁷ Wakin runakunaqa aychankuq munasqanman, ñawinkuq rikusqanman jinallan imatapas ruwanku, chaymi mana entiendenkuchu imachus Diospa munaynin chayta (leey 1 Corintios 2:14). Manan reparankuchu imas allin, imas mana allinchu chaytapas (Heb. 5:11-14). Chaymi imatachus munanku chayta imaynamantapas rantiytapuni munanku. Imaymanakunataña juñushanku chaypas astawanraqmi munanku (Ecl. 5:10). ¿Imatan ruwasun mana chay runakuna jina kananchispaq? Sapa p’unchaymi Bibliata leenanchis, chaymi yanapawasun ama qhapaq kaykunata munapayananchispaq (1 Ped. 2:2). Jesuspas chaytan ruwaran, payqa sapa p’unchaymi Diospa yachay qosqanpi piensaq chay ruwasqanmi yanaparan imaymana tentacionkunata aguantananpaq (Mat. 4:8-10). Noqanchispas Jesús jina ruwasun chayqa, payta munakusqanchistan rikuchisunchis.

18. ¿Ima ruwaypin ocupasqa kashananchis?

¹⁸ Kaypi yachasqanchis jina Jesusmi Pedrota niran: “¿Kaykunamanta astawanchu munakuwanki?”, nispa. Chayta nispaqa Jehová Diosta imamantapas ñaupaqman churananpaqmi yachachisharan. Pedroq sutinqa “Rumi” ninanmi, sutinman jinan payqa qaqata sayaran Dios serviypi (Hech. 4:5-20). Pay jinan noqanchispas qaqata sayananchis Dios serviypi. Chaymantapas Cristo munakuyninchisqa manan jayk’aqpas chiriyananchu. Chaypaqmi ichaqa mana nishutachu qokunanchis llank’ayman, kusirikuykunaman, qhapaq kaykunata tariymanpas. Chayta ruwasun chayqa “Señor, yachashankimá riki qanta munakusqaytaqa” nispapas nishasunman jinan kanqa.