TAYTA-MAMAYQA 1910 watapin Tiflis (Georgia) llaqtamanta Pelly llaqta (Canadá) cercaman ripusqaku. Noqaqa 1928 watapin nacerani, noqaykuqa soqtan kayku, noqan chanaco kani. Papayqa manaraq naceshaqtiymi wañukapusqa, mamaytaq wawallaraq kashaqtiy. Chaymantataq kuraq panay Lucy 17 watanpi kashaspa wañukapullasqataq. Chaymi tioy Nick llapaykuta uywakapuwasqaku.

Juj kutinsi iskay watallaypiraq kashaspa caballoq chupanmanta jap’ipakushasqani, chayta rikuspas tioykunaqa wajarikamusqaku “caballochá riki jayt’arunqa” nispa. Noqaqa manas imatapas uyarisqanichu. Manaña chay kutipi imapas pasawaranchu chaypas; chaypis paykunaqa cuentata qokusqaku roqt’u kasqayta.

Familiayta reqsiq juj wiraqochan paykunata nisqa: “Roqt’ukunapaq escuelaman churawaqchis”, nispa. Chaymi tioy Nick, Saskatoon llaqtapi roqt’ukunapaq escuelaman churawaran. Chay escuelaqa tiyasqayku llaqtamanta karupin kasharan; noqapas chay tiempopaqqa pisqa watallaypiraqmi kasharani, chaymi manchasqa kasharani. Vacacionllapin familiaytaqa visitaq kani. Tiempowanmi ichaqa, makiwan rimayta yacharuspay compañeroykunawan kusisqa pujllaq kani.

1939 watapin panay Marion casarakuran Bill Danylchuckwan, paykunan panay Francesta noqatawan uywakapuwaranku. Chaymantapas paykunan familiaymanta ñaupaqtaqa Bibliata estudiaranku. Yachasqankutataq sapa vacacionpi riqtiy yachachiwaqku, ichaqa manan facilchu kaq. Manataq paykunaqa makiwan rimayta yachaqkuchu chayqa manan entiendenakuqchu kayku. Chaywanpas noqamanqa gustawaqmi Diosmanta yachachiwasqanku. Imachus ruwasqanku Diospa munayninman jina kasqanta reparaspan noqapas paykunawan kuska predicaq riq kani. Chaymantaqa bautizakuytañan munasharani, chaymi 1941 watapi 5 setiembre killapi cuñadoy Bill bautizawaran. ¡Bautizawasqan unuqa nishu chirillañan kasqa!

1946 watapi vacacionpi wasiyman kutiqtiymi Cleveland llaqtapi (Ohio, Estados Unidos) asambleaman rirayku. Ñaupaq p’unchaypiqa panaykunan papelchapi qelqapuwasharanku yachachimusqankuta. Chaytan noqaqa atisqayman jina leesharani. Qhepa kaq p’unchaymi ichaqa makiwan rimaqkunapaq t’ijrasqanku ladopi tiyarani, manan yacharanichu chay kanantaqa. ¡May kusisqan chaypiqa kasharani! ¡Chayraqmi Bibliata allinta entiendesharani! ¡Kusisqapunin chaymantaqa lloqsimurani!

Chay watakunapin “Segunda Guerra Mundial” nisqa tukupusharan; lliu runakunan llaqtanku munakusqankuta imaymanapi rikuchisharanku. Noqan ichaqa imaña kaqtinpas Dios munakusqayta rikuchiytapuni munasharani. Chaymi escuelaman kutipuspayqa manaña banderata napaykuranichu ni himno nacionaltapas takiranichu. Manañan ima fiestapipas participaranichu ni iglesiamanpas riranichu. Escuelapi encargakuqkunaqa manan acuerdopichu kasharanku chaywan; chaymi imaymanata ruwasharanku cambianaypaq. Chayta rikuspan compañeroykunaqa imaymanata tapuyta qallariwaranku, chaypin paykunaman Diosmanta yachachirani. Paykunamanta wakinqa Testigomanmi tukupuranku, paykunan kashanku Larry Androsoff, Norman Dittrick, Emil Schneider.

May llaqtamanpas rispayqa Diosmantan yachachiqpuni kani. Juj kutinmi Montreal llaqtapi roqt’ukunaq juñunakusqan wasiman jaykurani. Chaypin Diosmanta yachachirani Eddieman, payqa pandilleron kasqa. Payqa Quebec llaqtapi makiwan rimaq iñiq t’aqapin Diosta serviran, qayna watan wañukapun. Chaypin tarillaranitaq Juan sutiyoq waynata. Payqa Berea llaqtapi runakuna jinan allinta estudiaq Bibliamanta yachasqan “cheqaqpunichus kashan icha manachus chayta” yachananpaq (Hech. 17:10, 11). Juanqa wañukapunankaman Ottawa llaqtapi umalliq jina Diosta serviran.

1950 watapin ripurani Vancouver llaqtaman. Noqamanqa roqt’ukunawan rimaymi masta gustawaq. Juj kutinmi ichaqa uyariq señoraman Diosmanta willarani, paypa sutinmi kasqa Chris Spicer. Paymi niwaran: “Revistakunata sapa killan apamuwanki”, nispa. Payqa qosanta reqsinaytan munasharan, chaymi wasinta rirayku, chaypin  qosanwanqa papelpi qelqaspalla unaychata rimayku. Paypa sutinmi kasqa Gary. Chaymantapachan manaña paywanqa tupapuraykuchu. Juj kutinmi ichaqa unaymanta tupayku Toronto llaqtapi juj asambleapi, chaypin payqa niwan: “Kunanmi bautizakusaq”, nispa. ¡Manan noqaqa piensaranipaschu chay pasanantaqa! Chaymi astawan kallpachawaran Diosmanta willashanallaypaq. Manan yachanchischu maypichus muju t’akasqanchis wiñanqa chayta.

Chaymantataq kutirani Saskatoon llaqtaman. Chaypin juj señora valekuwaran iskay roqt’u ususinkunaman Bibliamanta yachachinaypaq. Jujninpa sutinmi kasqa Jean, jujninpataq Joan. Paykunaqa iskayninkun jaykupushasqaku estudiasqay escuelaman. Paykunapas Diosmanta yachasqankutan compañerankunaman willasqankupacha. Chhaynapin pisqa compañerankuna Testigo kapuranku, paykunamanta jujninmi karan Eunice Colin. Paytaqa reqsiraniñan escuelata tukupusqay watapi. Chay kutipin payqa juj misk’ichata qoykuspa niwaran: “Munawaqchu amigoy kayta”, nispa. Tiempowanqa paywanmi casarakapurani.

Eunice Biblia estudiasqantan maman yacharusqa, chaymi escuelapi directorta valekusqa chayta prohibinanpaq. Jinan directorqa imaymanata ruwasqa Eunice Biblia estudiayta saqenanpaq. Eunicen ichaqa manapuni saqeranchu Diosta. Juj kutinmi Euniceqa tayta-mamanta nisqa: “Bautizakuytan munashani”, nispa; jinan paykunaqa nisqaku: “Testigo kanki chayqa wasimantan ripunki”, nispa. Chaymi Euniceqa 17 watallanpiraq kashaspa juj hermanokunaq wasinman ripuran. Payqa bautizakunankaman Bibliata estudiaran. 1960 watapitaq casarakapurayku. Manan papanpas ni mamanpas casarakusqaykumanqa jamurankuchu.  Tiempowanmi ichaqa respetawaranku imayna kausasqaykuta rikuspa.

Qanchismi wawaykunaqa, llapankutaqmi uyariqkuna kanku. Manan facilchu karan paykunata uywayqa. Chaywanpas paykunamanqa yachachiraykun makiwan rimayta, chhaynapi paykunaman Diosmanta yachachinaykupaq. Hermanokunapas yanapawarankun paykuna uywayta. Juj kutinmi juj hermano niwaran: “Jujnin wawaykin qhelli simikunata rimashan”, nispa. Jinan kaq rato chay wawaywan rimarani. Wakin wawaykunaqa umalliqmi kashanku, paykunan kanku James, Jerry, Nicholas, Steven ima. Sapankankun esposankuwan Diosta servishanku. Chaymantapas Nicholasqa esposanpiwanmi Gran Bretaña sucursalpi llank’ashan qelqakunata makiwan rimayman t’ijraspa. Waway Steventaq Estados Unidos sucursalpi llank’ashan esposanwan kuska. Paypas makiwan rimaypi t’ijraspan yanapakushan.

Casado kausaypi 40 wataman chayanaykupaq juj killallaña faltashaqtinmi esposayqa cáncer onqoywan wañukapuran. Nishutaña ñak’ariran chay onqoywan chaypas kausarimpuypi  suyakuymi yanaparan iñiypi mana pisiyananpaq. Noqapas maytan munashani chay p’unchay chayamunanta paywan tupanaypaq.

2012 watapin febrero killapi jina qonqaylla wijch’ukuni, chaypin teqni tulluyta (cadera) p’akikusqani. Chaymi jujnin wawaypa wasinta ripurani. Kunanqa Calgary llaqtapi makiwan rimaq iñiq t’aqamanmi rishani, chaypin umalliq kani. Manan jayk’aqpas makiwan rimaq iñiq t’aqapiqa karaykuchu, kunanraqmi chaypi kashani. Yaqapaschá ninkichis, “chhaynaqa, ¿imaynapitaq Diosta munakuyninri mana chiriyapuranchu?” nispa. Bueno, manachus Jehová Dios yanapawanman karan chayqa manapaschá aguantaymanchu karan (Sal. 10:14). Chaymantapas maytan “gracias” nini yanapawanankupaq papelchakuna qelqapuwaqniy iñiqmasikunata, noqarayku makiwan rimay yachaq iñiqmasikunatapas.

Juñunakuykunapiqa manan imatapas entiendeqchu kani, chaywanmi sonqoy nanaq, mayninpiqa saqepuyta imaraqmi munaq kani. Jesusta Pedroq nisqallanmi kallpachawaq, paymi niran: “Señor, ¿pimantaq riykumanri? Qanpa rimasqaykikunaqa wiñay kausay simikunan”, nispa (Juan 6:66-68). Noqa jina mana uyariqkunaqa askhan Diosta servishanku, paykuna jinan noqapas pacienciakuyta Diospi confiayta llaqtanpi confiayta ima yacharani. Chaykuna yachasqaymi yanapawaran allin cristiano kanaypaq. Kunan tiempoqa askhan lloqsimushan entiendesqay simipi qelqakuna. Noqaq piensasqayman jinaqa Diosta serviyqa manan ima ruwaywanpas comparakunmanchu, Diosta servispallan kusisqaqa kausanki.