1, 2. a) ¿Imaynapin cristiano wayna-sipaskuna ganashanku Satanaswan supaykunawan maqanakuyta? (Kay paginapi dibujota qhaway.) b) ¿Imakunamantan yachasun kay estudiopi?

APÓSTOL Pabloq nisqan jina, noqanchisqa guerrapin kashanchis. Ichaqa manan runakunawanchu, aswanpas Satanaswan supaykunawan iman. Manaña rikunchischu chaypas chaypin paykunaqa kashanku, arí, noqanchiswanmi maqanakushanku. Chaymantapas paykunaqa allin experienciayoq maqanakuqkunan kanku, yachankun runakunata imayna venceyta. Chhaynataq chayqa, ¿atinkumanchu wayna-sipaskuna chay enemigokunata venceyta? Arí, atinkumanmi; askhañan venceshankupas. ¿Imaynata? Diospa kallpanwanmi paykunaqa venceshanku. Chaymantapas ‘Diospa qosqan llapallan armakunawan’ armasqan paykunaqa kashanku (leey Efesios 6:10-12).

² Armakunamanta rimaspaqa ñaupa tiempopi Roma soldadokunaq imayna armasqachus kasqankumantan apóstol Pabloqa rimasharan (Hech. 28:16). Chay comparacionmantan kunan astawan yachasun. Yachallasuntaqmi ima ninkus  wakin wayna-sipaskuna chay arma apaymanta chaytapas.

3, 4. ¿Imaynapin Diospa yachachikuynin Roma soldadokunaq chumpin jina?

³ (Leey Efesios 6:14). Pabloq tiempopi romano soldadokunaqa allin chumpisqan puriqku. Chay chumpikunaqa correa jinan karan, fierro placakunawan t’ipasqataqmi karanpas. Chaypin t’ipallaqkutaq espada apana ganchota cuchillo apana ganchotawan. Chay chumpin qhasqo jark’ana chalecotapas aguantaq. Chaywan qaqa watasqan Roma soldadokunaqa ima guerramanpas riqku.

⁴ Chay chumpi jinan Diospa cheqaq yachachikuyninpas pantasqa yachachikuykunamanta cuidawanchis (Juan 8:31, 32; 1 Juan 4:1). Chay yachachikuykunata sonqonchisman churasun chayqa faciltan Diostaqa kasukusunchis (Sal. 111:7, 8; 1 Juan 5:3). Chaymantapas chay yachachikuykunata allinta entiendesun chayqa mana manchakuspan Diosmanta pimanpas willasun (1 Ped. 3:15).

5. ¿Imaraykun mana jayk’aqpas llullakunachu?

⁵ “Cheqaq kay chumpiwan” allinta chumpikusun chayqa Diospa munayninman jinan kausasun, manan llullakusunpaschu. Yachasqanchis jinapas llullakuyqa Satanaspa armanmi. Chaymantapas llullakuqqa payllatataqmi malta ruwakun (Juan 8:44). Chaymi juchasapa runakunaña kanchis chaypas kallpachakunanchis sut’inta imatapas rimananchispaq (Efes. 4:25). Mayninqa sasapaschá kanqa, ichaqa manan llullakunachu. Abigailpas chaytan nin, payqa 18 watanpin kashan. Paymi nin: “Mayninpiqa llullakuymi imamantapas librasunki chaymi chay ratokunaqa mana facilchu sut’inta rimay”, nispa. Chaywanpas payqa sut’illantas riman, ¿imarayku? Paymi nillantaq: “Sut’inta rimaqtiyqa thajmi kani, concienciapas manan juchachawanchu, papaypas mamaypas amigaykunapas faciltan noqapiqa confianku”, nispa. Victoriapas chhaynatan nillantaq, payqa 23 watanpin kashan. Paymi nin: “Imatapas sut’inta rimaqtiykiqa imapi creesqaykitapas mana pakaqtiykiqa yaqapaschá jujkunaqa burlakunqaku. Ichaqa sichus chayta ruwanki chayqa confianzawanmi imatapas rimanki, astawanmi Diospipas confianki, respetachikunkin jujkunawanpas”, nispa. Chhaynaqa allintan chumpikunayki cheqaq kay chumpiwan.

6, 7. ¿Imaynapin cheqaq yachachikuy fierro chaleco jina?

⁶ Roma soldadokunaq qhasqo jark’ananqa fierromanta chaleco jinan karan. Arí, fierro planchakunawan kinraypanmanta pata-patata jap’inachisqan karan. Chhaynan rijranpas karan. Watakunankupaqqa askha hebillakunatan chay chalecoman churaqku. Chaywanqa manapaschá soldadoqa faciltachu kuyukachaq. Ichaqa chaymi jark’aq espadapas flechakunapas cuerponta k’irinanmanta, astawanqa sonqontan chayqa jark’aq. Chaymi sapa rato soldadokunaqa qhawakunanku karan allin watasqachus kashanku icha manachus chayta.

⁷ Chay chaleco jinan Diospa yachachikuyninqa sonqonchista waqaychan imaymana mana allin yachachikuykunamanta (Prov.  4:23). Imaynan juj soldadoqa mana cambianmanchu fierro chaleconta juj pisi valeq chalecowan chhaynatan noqanchispas mana ima piensayninchiswanpas cambiananchischu Diospa simintaqa. ¿Imarayku? Runallataq kanchis chayqa manan jayk’aqpas piensasunmanchu Diosmanta aswan mejortaqa (Prov. 3:5, 6). Chaymantapas allintan qhawarikunanchis sonqonchispichus kashan Diospa yachachikuyninkuna icha manachus chayta.

8. ¿Imaraykun allinpuni Diospa siminta kasukuy?

⁸ Yaqapaschá jayk’aqllapas niranki: “Diospa siminqa sasa kasukunan, manan ima ruwaqtapas dejasunkichu”, nispa. Danielpas chhaynas mayninqa sientekusqa, payqa 21 watanpin kashan. Paymi nin: “Profesorniykunapas compañeroykunapas asipayawaqkun Diospa siminta kasukusqaymanta. Chaywanmi noqaqa sinchita llakikuq kani, manan confianzawanchu imatapas ruwaq kani”, nispa. ¿Iman payta yanaparan? Paymi nillantaq: “Tiempowanñan repararani may allinchus Diosta kasukuy chayta. Compañeroykunaqa tomayman drogaman iman qokapuranku, wakinqa manan estudionkutapas tukunkuchu. Llakikunapaqpunin paykunaqa karanku. Chayraqmi nirani ‘allipaqchá Diosta kasukurani’ nispay”, nispa. 15 watayoq Madison sutiyoq sipasmi nillantaq: “Manan noqapaqqa facilchu Diosta kasukuy, mayninpiqa compañeraykuna jinan kayta munani”, nispa. ¿Iman payta yanapan? Paymi nillantaq: “Noqallataqmi nikuni: ‘Diospa sutintamá riki apashani, manan Satanaspa trampanmanqa urmaymanchu’, nispa. Ima trampamanpas mana urmaspaqa noqallataqmi sonqoypi kusisqa kani”, nispa.

9-11. a) ¿Imamanmi comparakun usut’a? b) ¿Imatan ruwananchis confianzawan predicananchispaq?

⁹ (Leey Efesios 6:15). Roma soldadokunaqa manan atinkumanchu karan q’ara chakilla maqanakuytaqa, chaymi paykunaqa allin usut’asqa purinanku karan. Chay usut’akunaqa kinsa pata qaramanta ruwasqan karan. Manan faciltachu p’itikuqpas, kusapunin purinapaq karan.

¹⁰ Chay usut’akunan comparakun allin willakuykunata willaspa purisqanchiswan. (Is. 52:7; Rom. 10:15). Ichaqa manapaschá wakinpaqqa facilchu predicay kanqa. Robertopas * chhaynatan nin, payqa 20 watanpin kashan. Paymi nin: “Noqaqa nishutan manchakuq kani escuelapi compañeroykunaman Diosmanta willayta. P’enqakuqchus imaynas kanipas. Imaraykus chhayna karanipas. Kunanqa gustawanmi wiñaymasiykunawan rimay”, nispa.

¹¹ Confianzawan predicanapaqqa allin preparasqan kana. Chhaynatan wakin wayna-sipaskunapas ninku. Juliapas chhaynatan nin, payqa 16 watanpin kashan.  Paymi nin: “Mochilaypiqa manan faltanchu ima qelqapas. Compañeroykunaq imachus piensasqankuman imapichus creesqankuman jinan noqaqa chaykunata qoni. Preparasqa kanki chayqa faciltan imamantapas rimanki”, nispa. Mariapas yaqa chhaynatan nillantaq, payqa 23 watanpin kashan. Paymi nin: “Sumaqllata compañeroykikunata uyarinki chayqa, allintan reparanki imapichus tarikushanku chayta. Chhaynapin yachanki imaynatas yanapawaq chayta. Chaymi noqaqa wayna-sipaskunapaq lloqsimusqan llapa informacionkunata leeni”, nispa. Allin preparasqa purinki chayqa allinta kawiq usut’awanpas purishawaq jinan kanki.

12, 13. ¿Iman kanman Satanaspa wakin “raurashaq flechankuna”?

¹² (Leey Efesios 6:16). Romapi soldadokunaq escudonqa jatunkaraykunan kaq. Rijrankumanta hasta moqonku kamaraqmi tapaq. Chay escudowanmi paykunaqa tapakuqku espadamanta, flechakunamanta, juj armakunamantawan.

¹³ ¿Imakunan kanman “Satanaspa raurashaq  flechankuna”? Jujninqa kanman Diosninchismanta pantasqa yachachikuykunan. Satanasqa munan Diosta mana munakuqta mana sienteqta jina qhawarinanchistan. Aidapas mayninqa chhaynatas Diosmanta piensan, payqa 19 watanpin kashan. Paymi nin: “Mayninqa Diosqa karupipas kashanman, manapas amigoy kayta munanmanchu jinatan piensani”, nispa. ¿Imatan pay ruwan ama chhaynata piensananpaq? Paymi nillantaq: “Juñunakuykunan noqataqa allinta yanapawan. Ñaupaqkunaqa mana imata comentaspan tiyakullaq kani. Manapas pipas reparawanmanchu jinan sientekuq kani. Kunanmi ichaqa sapa juñunakuypaq preparakuspa iskayta kinsata ima comentani. Chaypiqa hermanokunapas sumaqtan kallpachawanku. Chaypin allinta reparani Diosqa mayta munakuwasqanta”, nispa.

14. ¿Imatan yachasunman Aidaq experiencianmanta?

¹⁴ Romapi soldadokunaq escudonqa imaynachus ruwasqa karan chay sayayllan kaq, manan juch’uyman ni jatunman tukuyta atiqchu. Iñiywanmi ichaqa mana chhaynachu. Aidaq willakusqan jina, iñiyqa jatunmanpas juch’uymanpas tukunmanmi; fuertepas o mana kallpayoqpas kanmanmi. Noqanchismantan chayqa kanqa (Mat. 14:31; 2 Tes. 1:3). Chaymi kallpachakunanchis iñiyninchis fuerte kananpaq.

15, 16. ¿Imaynapin suyakuyninchis casco jina?

¹⁵ (Leey Efesios 6:17). Roma soldadokunaq casconqa umankuta, kunkankuta uyankuta iman pakaq. Wakin cascokunaqa aysanayoqmi kaq soldadokuna makinpi aysanankupaq.

¹⁶ Imaynan cascoqa soldadokunaq umanta pakaq ima espadamantapas, chhaynatan suyakuyninchis cascopas pakawasun mana allin piensaykunamanta (1 Tes. 5:8; Prov. 3:21). Arí, suyakuyninchismi yanapawasun ama nishuta problemanchiskunapi piensananchispaq (Sal. 27:1, 14; Hech. 24:15). Ichaqa chay suyakuyninchis cascotaqa manan makinchispichu apananchis aswanpas umanchispin. ¿Imaynataq chayri? ¡Suyakuyninchisqa cheqaqmi umanchispi kanan, chaypin sonqonchispas kanan!

17, 18. a) ¿Imaynatan Satanás casconchista orqochiwasunman? b) ¿Imaynatan rikuchisunman Satanaswan mana engañachikusqanchista?

¹⁷ Satanasqa yaqapaschá orqochiwasunman chay suyakuyninchis cascota ¿imaynata? Chaypaq yachasun Jesuswan imatachus ruwaran chayta. Jesusqa yacharanpunichá qhepaman kay pachata gobiernananta. Ñaupaqtan ichaqa sufrinanraq karan. Gobiernananpaqpas suyakunanraqmi karan Diospa churasqan tiempota. Satanasmi ichaqa chay ratolla qoyta munaran llapa kay mundo gobiernokunata. Chaypaqmi ichaqa juj kutillata Satanasta adoranan karan; chhaynatan tentaran (Luc. 4:5-7). Chhaynatan noqanchiswanpas ruwashan. Yachasqanchis jina qhepamanqa sumaqmi kay pachapi kausayninchis kanqa munaymi wasinchispas kanqa. Chayta chaskinanchispaqmi ichaqa suyakunanchisraq kanqa, sufrisun imapasraqchá. Satanasqa allintan chayta yachan. Chaymi, “chaytaraqchu suyakunki” niq jinaraq kay mundopi imaymanata munachiwanchis. Arí, payqa Diosta saqenanchista munaspan kay pachapi qhapaq  kaykuna maskhananchista munan (Mat. 6:31-33).

¹⁸ Wakin wayna-sipaskunaqa manan Satanaspa chay cuentonta creenkuchu. Karinapas manas Satanaswanqa engañachikunchu, payqa 20 watanpin kashan. Paymi nin: “Diospa gobiernollanmi kay mundopi tukuy imatapas allichanqa. Chaytaqa allintan yachani”, nispa. ¿Imapin yanapan chay suyakuynin? Paymi nillantaq: “Kay pachapiqa tukuy imapas juj ratollapaqmi kashan, chaymi kay mundopi kallpayta gastanaytaqa Diospaq kallpayta tiempoyta ima qoni”, nispa.

19, 20. ¿Imatan ruwasunman Diospa siminta allinta manejananchispaq?

¹⁹ Roma soldadokunaq espadanqa 50 centimetrosmi karan. Paykunaqa sapa p’unchaymi practicaqku chay armawan maqanakuyta, chaymi allinta usaqku espadataqa.

²⁰ Apóstol Pabloqa espadawanmi compararan Diospa siminta. Kallpachakunanchismi chay simita allinta manejananchispaq. Chhaynapin piwanña rimananchis kaqtinpas mana manchakuspa rimasun, ima piensayninchistaña cambiananchis kaqtinpas facilta cambiasun (2 Cor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15). ¿Imatan ruwasunman Diospa siminta allinta manejananchispaq? Chaypaq Sebastianmanta yachasun, payqa 21 watanpin kashan. Paymi nin: “Sapa Bibliata leespaymi juj capitulomanta juj versiculota anotakuni. Gustawasqan textokunamantan juj listata ruwakushani, chaymi yanapawashan Dios jina piensanaypaq”, nispa. 8 parrafopi rimamusqanchis Danielmi nillantaq: “Bibliata leesqayman jinan noqaqa ajllani ima versiculokunas runakunata yanapanman chayta. Paykunaqa kusikunkun Bibliawan yanapasqaykita rikuspa”, nispa.

21. ¿Imaraykun mana manchakunanchischu Satanasta supaykunatapas?

²¹ Manan manchakunachu Satanastapas ni supaykunatapas, chaytan rikuchin kaypi yachasqanchis wayna-sipaskunaq ejemplon. Chay enemigokunaqa noqanchis jina wañuqllan kanku. Manaraq wañuchisqa kashaspan ichaqa waranqa watata Jesús gobiernanankama yuyayninku tutayachisqa kanqa, manan imatapas ruwanqakuchu. Chaymantataq wañuchisqa kanqaku (Apo. 20:1-3, 7-10). Satanaspas supaykunapas imaymana trampakunatapaschá churawasun. ¡Diosninchispa yanapayninwanmi ichaqa vencellasun chay enemigokunata!