1, 2. a) ¿Iman vidanchispi aswan valorniyoq? b) ¿Ima yachachikuykunatan anchata valoranchis? ¿Imaraykun anchata valoranchis? (Kay paginapi fotokunata qhaway.)

¿IMAN vidanchispi aswan valorniyoq? Chay valorniyoq kaqta, ¿imawanpas cambiasunmanchu? Diosta serviqkunapaqqa Jehová Dioswan amigontin kaymi ancha valorniyoqqa. Chaytaqa manan imawanpas cambiasunmanchu. Bibliapi cheqaq yachachikuykunatapas anchatan valoranchis chay yachachikuykunan yanapawanchis Dioswan amigontin kananchispaq (Col. 1:9, 10).

² Jehová Diosqa Bibliawanmi imaymanata yachachiwaranchis. Ejemplopaq, sutin imachus significasqanta imayna Dios kasqantapas. Chaymantapas willawanchismi anchata munakuwasqanchisrayku wawanta noqanchisrayku entregasqanta, Jesuspa gobiernonmantapas. Jinaspapas willawanchismi wakin cristianokuna janaq pachaman rinankuta, ‘waj ovejakuna’ kay pachapi tiyanankutapas  (Juan 10:16). Tukuy chaykuna yachasqanchismi yanapawanchis Jehová Diosta astawan reqsinanchispaq, allinta kausananchispaqpas, chaymi chay yachachikuykunata anchata valoranchis.

3. ¿Qolqetachu Jehová Dios mañawanchis cheqaq kayta yachanapaq?

³ Jehová Diosqa qoykukuq Diosmi, chaymi Jesuspa vidantapas noqanchisrayku sacrificaran. Pipas cheqaq kayta maskhashan chayqa yanapanmi tarinanpaq manataqmi qolqetaqa mañanchu. Juj kutinmi Simón sutiyoq runa Diospa atiyninta qolqewan rantiyta munaran. Jinan Pedroqa payta niran: “Chay qolqeyki qanwan kuska chinkachun, Diospa gratislla qokuyninta qolqewan rantiyta munasqaykirayku”, nispa (Hech. 8:18-20).

4. ¿Imamantan kay estudiopi yachasunchis?

⁴ (Leey Proverbios 23:23). Diosmanta yachananchispaqqa kallpachakunanchismi imaymanatataqmi sacrificananchis. Jinaspapas Bibliapi nisqan jina, cheqaq kayta rantiruspaqa manan jayk’aqpas vendenanchischu. Chhaynaqa, ¿imaynatan cheqaq kayta rantisunman? ¿Ima sacrificiokunatan ruwananchis kanqa? Chay tapuykunamanta yachaymi yanapawasun Bibliapi yachasqanchista ama jayk’aqpas saqenanchispaq. Reparasuntaqmi Jehová Diosmanta yachasqanchisqa ancha valorniyoq kasqanta.

5, 6. a) ¿Imaynatan cheqaq kayta rantisunman? Juj ejemplota willay. b) ¿Imakunapin yanapawanchis Diosmanta yachay?

⁵ Proverbios 23:23 textopi nin: “Cheqaq kayta rantiy”, nispa. Chaytan hebreo simipi nikullantaq “cheqaq kayta tariy”, nispa. Chaywanmi entiendenchis Diospa siminmanta yachananchispaqqa kallpachakunanchis kasqanta. Sichus mercadopi juj letrero ninman, “gratislla platanokunata apakuy” nispa chayqa, mercadota rispan apamunanchis kanqa, manan qonqayllaqa mesanchispi rijurinmanchu. Gratisña chay platanokuna chaypas, tiemponchista kallpanchistan qonanchis apamunanchispaq. Chay jinallataqmi Diospa siminmanta yachaypas manaña qolqepaqchu chaypas, imaymana sacrificiokunatan ruwananchis kanqa.

⁶ (Leey Isaías 55:1-3). Isaías libropin willawanchis ‘cheqaq kay rantiy’ imachus kasqanta. Chaypin Diospa siminta comparan unuwan, vinowan, lechewan ima. Ch’akiyta pasachikuq unu jinan Diospa palabranqa kallpachawanchis. Chaymantapas lecheqa wawakunatan alimentan wiñachinpas, chay jinallataqmi Bibliamanta yachasqanchisqa yanapawanchis Diospi astawan iñinapaq. Chaymantapas nillantaqmi vino jina kasqanta, ¿imaynapitaq vino jinari? Biblian nin vinoqa runakunata kusichisqanta (Sal. 104:15). Diosmanta yachasqanchispas vino jinan yanapawanchis kusisqa kausananchispaq, chaypaqmi ichaqa Diosta kasukunanchis (Sal. 19:8). Chay ejemplokunawanmi entiendenchis Diosmanta yachaypas chayman jina kausaypas allinninchispaq kasqanta. Qatimuqpi yachasunchis pisqa ruwaykunamanta cheqaq kaqta rantinanchispaq.

7, 8. a) Imaraykun tiemponchista t’aqananchis cheqaq kayta rantinapaq? b) ¿Imakunatan juj sipas ruwaran cheqaq kayta rantinanpaq?

⁷ Tiempoykitan t’aqanayki. Tiempotan necesitanchis Diospa gobiernonmanta willakuykunata uyarinapaq, Bibliata juj qelqanchiskunatapas leenapaq, juñunakuykunaman rinapaq, estudiananchispaqpas. Chayta ruwanapaqqa wakin ruwayninchiskunatan saqepunanchis kanqa (leey Efesios 5:15, 16). ¿Jayk’a tiempotan necesitakun Bibliamanta importante yachachikuykunata entiendenapaq? Sapankanchispas manan kaq tiempopichu entienderanchis. Jinaspapas Diosninchismanta, yachayninmanta, imakuna ruwasqanmantapas wiñaypaqmi yachashallasun (Rom. 11:33). Inglés simipi chayllaraq lloqsimuq Qhawaq revistanchispin, cheqaq kayta comparakuran “juj juch’uy t’ikawan”. Jinan niran: “Ama juj t’ikallawanqa contentakuychu. Sichus Jehová Dios juj t’ikallawan contentakunanchista munanman karan chayqa, manachá imaymanatachu yachachiwasunman. Chaymi cheqaq yachachikuykunataqa maskhashanallanchis”, nispa. ¿Jayk’a t’ikakunatañan pallaruranki? Wiñaypaqña kausasun chaypas Diosmantaqa yachashallasunmi. Chaymi tiemponchista t’aqaspa Diosninchismanta yachashanallanchis.

⁸ Japón llaqtamanta Yumico * sipasmanta yachasun. Payqa Estados Unidos nacionmanmi estudiananpaq ripusqa, religionniyoqña karan chaypas juj precursora predicaqtinmi payqa Biblia estudiayta qallariran. Anchatan kusikuran Bibliamanta yachaspa, chaymi semanapi iskay kutita estudiaran. Sinchi ocupasqaña estudionwan llank’ananwan kasharan chaypas, juñunakuykunamanmi riyta qallariran. Bibliamanta astawan yachayta munaspan pisi tiempollaña amigonkunawanpas kaq. Chaykuna ruwasqanmi yanaparan Diosta astawan reqsinanpaq paypi iñinanpaqpas. Chaymi manaraq watapi bautizakuran, soqta killa qhepamantaq 2006 watapi precursora kapuran, kunankamapas precursora jinan llank’ashallan.

9, 10. a) ¿Imaynatan qhapaq kaykunata qhawarinchis cheqaq kayta yachaspa? b) ¿Imatan juj sipas saqepuran, imayna chaywan sientekun?

⁹ Kaqninchiskuna: Mayninqa cheqaq kayta rantinapaqqa juj allin llank’anata otaq profesional kay munasqanchistan saqenanchis kanqa. Pedrowan Andreswanqa challwaqmi karanku, paykunatan Jesusqa invitaran discipulon kanankupaq. Jinan llank’anankuta saqespa Jesusta qatikuranku (Mat. 4:18-20). Chhaynaqa, ¿Diosta servinapaq llank’ananchistachu saqepunanchis? Manan chaytachu  nishan. Familianchista uywanapaqqa llank’ananchismi kanqa (1 Tim. 5:8). Chaywanpas cheqaq kayta yachaspaqa manañan ñaupaqpi jinañachu imaymanayoq kayta maskhananchis. Jesusmi niran: “Amaña kay pachapiqa qhapaq kaykunata juñuychischu [...]. Aswanpas janaq pachapi qhapaq kaykunataqa juñuychis”, nispa (Mat. 6:19, 20). Chaytan ruwaran hermananchis María.

¹⁰ Payqa wawa kasqanmantapachan golf nisqa pujllaypi karan. Colegiopi kashaqtinqa allin pujllaqñan karan, chaymi universidadpaq juj becata qoranku. Payqa chay pujllaypin profesional kayta munaran askha qolqeyoq kananpaq. Chayllamanmi ichaqa Biblia estudiayta qallariran. Paymi nin: “Diospa munayninman jina kausayniyta cambiaspan anchata kusikurani”, nispa. Mariaqa decidinanmi karan Diosta servinanpaq otaq golf nisqa pujllayman dedicakunanpaq, payqa repararanmi iskayninta mana ruway atisqanta (Mat. 6:24). Jinan golf nisqa pujllayninta saqepuran, kunanqa precursora jinan Jehová Diosninchista servishan. Paymi nin: “Kusisqan kashani, chay ruwasqayqa mana imawanpas comparakunchu”, nispa.

11. Bibliamanta yachasqanchisrayku, ¿iman pasanman familianchiswan amigonchiskunawan?

¹¹ Amigonchiskuna familianchiskuna. Bibliapi nisqanta kasukusqanchisraykun familianchiskunawan amigonchiskunawan imayna kausasqanchis cambianman. ¿Imarayku? Chayta entiendenapaq qhawarisun Jesuspa nisqanta: “Cheqaq kaqwan paykunata ch’uyanchay; simiykin cheqaq kaqqa”, nispa (Juan 17:17). “Ch’uyanchay” simiqa “sapaqchay” nispan nikullanmantaq. Diosmanta yachaspaqa kay pacha runakunamantan t’aqasqa jina kanchis. Chaymi familianchiskuna amigonchiskunapas noqanchismanta t’aqakunkuman otaq mana aceptankumanchu Bibliaq nisqanman jina kausasqanchista. Jesusmi niran: “Runaq enemigonkunaqa wasinpi kaqkunallataqmi kanqa”, nispa (Mat. 10:36). Ichaqa nillarantaqmi pierdesqanchismanta aswan askhataraq Jehová Dios bendeciwananchista (leey Marcos 10:28-30).

12. ¿Imatan juj hermanonchis sacrificaran cheqaq kaqta yachasqanrayku?

¹² Aarón sutiyoq judío runamanmi yachachiranku Diospa sutinta rimay mana allinchu kasqanta. Paymi ichaqa allinta Diosta reqsiyta munaran. Juj kutinmi juj Testigo Diospa sutinmanta willaspa niran: “Diospa sutinpin rijurin tawa letrakuna riki, sichus chay letrakunaman vocalkunata churasunman chayqa, ‘Jehová’ nispan nikunman”, nispa. Aaronqa kusisqa kasharan chayta yachasqanmanta, jinan sinagogaman rispa umalliqkunaman yacharusqanta willaran. Payqa niranmi: “Diospa sutinmanta cheqaqta yachasqaymantaqa  kusikunqakun”, nispa. Ichaqa manan kusikurankuchu, aswanpas thoqaykuspankun qarqopuranku. Familianpas phiñakuranmi, chaywanpas Aaronqa Diosmantan yachashallaran. Qhepamantaq Testigo kaspa wañupunankama tukuy sonqonwan Diosta serviran. Noqanchistapas chayqa pasawasunmanmi, yaqapaschá cheqaq kaqta yachasqanchisrayku familianchispas amigonchiskunapas phiñakunkuman.

13, 14. Bibliamanta cheqaq kaqta yachasqanchisrayku, ¿ima cambiokunatan vidanchispi ruwananchis kanqa? Juj ejemplota willay.

¹³ Qhelli piensaykuna ruwaykuna. Bibliapi yachasqanchisman jina kausananchispaqqa cambiananchismi imachus piensasqanchista ruwasqanchistapas. Apóstol Pedro niran: “Kasukuq wawakunataq kankichis chayqa, amaña imaynan Diosta manaraq reqsishaspa munasqaykichisman jina kausarankichis chhaynatañachu kausaychis, aswanpas [...] tukuy imapipas ch’uyatapuni kausaychis”, nispa (1 Ped. 1:14, 15). Ñaupa Corinto llaqtapin askha runakuna qhelli juchapi puriranku. Pipas chay llaqtapi tiyashaspa Diosta serviyta munaran chayqa vidantan cambianan karan (1 Cor. 6:9-11). Kunanpas askha hermanokunan vidankuta cambiaranku cheqaq kayta yachasqankurayku. Apóstol Pedron paykunata niran: “Chaylla kachun mana p’enqarikuspa jucha ruwasqaykichisqa, mana allin kaqkunata munapayasqaykichispas, sinchita ujaspa purisqaykichispas, sinchi millay fiestakunapi purisqaykichispas, machay fiestakunapi kasqaykichispas, millay idolatría nisqapi purisqaykichispas”, nispa (1 Ped. 4:3).

¹⁴ Devyn, Jasminewanmi askha watakunaña nishu machaq karanku. Devynqa allin contadormi karan ichaqa machasqanraykun mana ima llank’anapipas duraqchu. Jasminetaq saltaq sonqo maqakuq karan. Juj p’unchaymi Jasmine machasqa kashaqtin iskay misionerokunawan callepi tuparan, jinan niranku juj kaq semanata wasinta visitaspa Bibliamanta estudiota qonankupaq. Wasinkuman riqtinkun Jasminewan Devynwanqa machasqa kasharanku. Paykunaqa manan creerankuchu hermanonchiskuna wasinkuman rinankuta. Juj kaq semanata visitaqtinkutaq listo kasharanku Bibliamanta estudiota chaskinankupaq, ratollan yachasqankuman jina ruwayta qallariranku. Manaraq kinsa killa kashaqtinmi machayta saqepuranku, qhepamantaq casarakuranku. Chay llaqtamanta askha runakunataq paykunaq cambiasqanta rikuspanku Biblia estudiayta qallariranku.

15. ¿Imakunata saqeymi sasa kanman cheqaq kayta yachasqanchisrayku? ¿Imaraykun sasa kanman?

¹⁵ Diospa cheqnikusqan costumbrekuna. Wakinkunaqa mana sasachakuspallan Diospa cheqnikusqan costumbrekunata saqepunku, wakinpaqmi ichaqa sasa. ¿Imarayku? Yaqapaschá llakikunku familiankunapas amigonkunapas mal sientekunankumanta. Paykunaqa yachankun costumbrekunaman watasqa kasqankuta. Ejemplopaq, wañupuq familiankuta yuyarinankupaqmi imaymanata ruwanku (Deut. 14:1). Chay jinaqa,  ¿iman paykunata yanapanman Diospa cheqnikusqan costumbrekunata manaña ruwanankupaq? Ñaupa tiempopi Éfeso llaqtamanta cristianokunaq ruwasqanta yachaymi.

16. ¿Imatan Éfeso llaqtapi cristianokuna ruwaranku cheqaq kayta yachasqankurayku?

¹⁶ Ñaupa Éfeso llaqtapin yaqa llapa runakuna layqa karanku. Chay jinaqa, ¿imatan ruwaranku cristianoman tukupuq runakuna? Biblian nin: “Supaykunaq yanapayninwan imaymanata ruwaqkunapas askhan libronkuta juñuspa llapa runakunaq ñaupanpi kanaykapuranku. Chay librokunaq jayk’achus valesqanta tanteaspan yacharanku pisqa chunka waranqa qolqe valesqanta. Chhaynapin Jehová Diospa siminqa ancha atiywan jinantinman ch’eqerisharan”, nispa (Hech. 19:19, 20). Chay cristianokunaqa mana llakikuspan askha qolqewan rantisqa libronkuta kanapuranku, Jehová Diosmi ichaqa bendeciran chay ruwasqankumanta.

17. a) ¿Ima sacrificiokunatan ruwaranchis cheqaq kayta yachasqanchisrayku? b) ¿Ima tapuykunamantan qatimuq estudiopi yachasunchis?

¹⁷ ¿Ima sacrificiokunatan ruwaranki cheqaq kayta yachasqaykirayku? Llapanchismi tiemponchista t’aqaranchis yachananchispaq. Wakinqa qhapaq kananku oportunidadtan sacrificaranku. Wakintaq manaña amigonkunawan familiankunawanpas juñukurankuchu. Askhan imachus piensasqanchista ruwasqanchistapas cambiaranchis, saqepuranchistaq Diospa cheqnikusqan costumbrekunata. Ichaqa chaykuna saqesqanchismantapas cheqaq kayta yachasqanchisqa aswan valorniyoqmi. Chay yachasqanchismi yanapawanchis Dioswan amigontin kananchispaq, chaymi vidanchispiqa aswan valorniyoqqa. Cheqaq kayta yachasqanchisraykun askha bendicionkunata chaskiranchis, chaymi mana imaraykupas vendeyta munasunmanchu. Ichaqa, ¿imaraykun wakin cristianokuna vendepuranku? ¿Iman yanapawasunman ama jayk’aqpas chayta ruwananchispaq? Chaymantan qatimuq estudiopi yachasun.