1, 2. a) ¿Ima nispan Jesús apóstol Pedroman kutichiran? (Kay paginapi dibujota qhaway.) b) ¿Imaraykun Jesús chhaynata kutichiran?

JESUSPA discipulonkunan piensaranku chay tiempopi Jesús Israel llaqtata kamachinanpaq. Jesusmi ichaqa willaran pisi tiempollamanta sufrispa wañuchisqa kananta. Chayta uyarispan discipulonkunaqa muspharanku. Jinan Pedroqa anyaran: “Señor, qan kikiykita khuyapayakuy, qanqa manapunin imaraykupas chhaynapiqa tarikunkichu”, nispa. Jesustaq kutirispa Pedrota niran: “¡Manan uyarisaykichu, Satanás! Urmachiytan munawashanki, qanqa manan Dios jinachu piensanki, aswanpas runakuna jinallan piensanki”, nispa (Mat. 16:21-23; Hech. 1:6).

² Chayta nisqanwanmi sut’ita reparachiran Jehová Diospa piensasqan mana igualchu kay pachapi runakunaq piensasqanwan kasqanta (1 Juan 5:19). Runakunaqa paykunallapin astawanqa piensanku, chhayna piensanantan apóstol Pedroqa Jesusta nisharan. Jehová Diosmi ichaqa munaran  Jesús sufrispa wañunanta, chaytan payqa allinta yacharan. Mana iskayaspa apóstol Pedroman kutichisqanwanmi Jesusqa sut’ita rikuchiran Jehová Dios jina piensasqanta.

3. ¿Imaraykun sasa Jehová Dios jina piensay?

³ Cristianokunaqa kallpachakunchismi Diospa nisqanman jina kausananchispaq. Ichaqa, ¿Jehová Dios jinachu piensanchis icha kay pachapi runakuna jinachu? Dios jina piensanapaqqa kallpachakunanchismi. Ichaqa Diosta mana kasukuq runakunaq piensasqanman jina piensayqa facilmi. ¿Imarayku? Runakunaq piensasqankupas ruwasqankupas wayra jina tukuy ladopi kasqanrayku (Efes. 2:2). Jinaspapas chay runakunaqa paykunallapin piensanku, chay ruwananchistataqmi munankupas. Rikusqanchis jina facil-llan kay pachapi runakuna jina piensayqa, Jehová Dios jina piensaymi ichaqa sasa.

4. a) ¿Imakunapin tarikusunman kay pachapi runakuna jina piensaqtinchis? b) ¿Imakunamantan kay estudiopi yachasun?

⁴ Sichus kay pachapi runakuna jina piensasun chayqa, facil-llatan egoistaman tukupusunman, noqallanchismantataq decidiyta munasunman imachus allin kasqanta mana allin kasqantapas (Mar. 7:21, 22). Chaymi yachananchis Jehová Dios jina piensayta. Kay estudiopin yachasunchis imarayku Jehová Dios jina piensananchis kasqanta, chay ruwayqa allinninchispaqmi, manataqmi tukuy ruway munasqanchismantachu jark’awanchis. Jinaspapas yachasunmi kay pachapi runakunaq piensasqanmanta imaynatas cuidakusunman chayta. Qatimuq estudiopitaq yachasun imapiña tarikuspapas imaynatas Jehová Dios jina piensasunman chaytawan.

5. ¿Imaraykun wakin runakuna mana munankuchu jujkuna imatapas ninankuta?

⁵ Wakin runakunan ninku: “Yachanin imachus ruwanaytaqa, manan munanichu jujkuna imatapas niwanankutaqa”, nispa. Chay nisqankuwanmi rikuchishanku paykunallamanta imatapas ruway munasqankuta. *

6. a) ¿Imata ruwananchispaqmi libre kanchis? b) ¿Tukuy imata ruwananchispaqchu libre kanchis?

⁶ Jehová Diospa piensasqanman jina piensaspaqa manan robot jinachu kanchis. 2 Corintios 3:17 texton nin: “Maypichus Jehová Diospa espiritun kashan chaypiqa libren imapas”, nispa. Libren kanchis imayna runa kayta decidinanchispaq, imata ruwananchispaqpas, Jehová Diosmi chhaynata kamawaranchis. Ichaqa mana tukuy imata ruwananchispaqchu libre kanchis (leey 1 Pedro 2:16). Imachus allin kasqanta otaq mana allin kasqanta yachanapaqqa Bibliapi nisqantan qhawarinanchis, chayman jina decidinanchispaq. Chay ruway, ¿perjudicawanchischu icha allinninchispaqchu?

7, 8. Diospa piensasqanman jina piensay, ¿tukuy ima ruwananchismantachu jark’awanchis? Juj ejemplota willay.

⁷ Munakuq tayta-mamakunaqa wawankutan  yachachinku honrado, allin llank’aq, sumaq runa kanankupaq. Chaykunata yachachispa, ¿tukuy ruway munasqankumantachu jark’ashanku? Manan, aswanpas yanapashankun allinta kausanankupaq. Chaywanpas wawanku wiñaspaqa libren kanku imatapas decidinankupaq. Sichus tayta-mamankuq yachachisqanman jina kausanqaku chayqa, allintan decidinqaku manataqmi problemakunapi tarikunqakuchu.

⁸ Jehová Diospas munakuq tayta jinan munan allinta kausananchista (Is. 48:17, 18). Chaymi kamachikuyninkunata qowanchis imayna comportakunanchispaq, runamasinchista imayna tratananchispaqpas. Diosqa invitawanchismi pay jina piensananchispaq kamachikuyninkunaman jina kausananchispaqpas. Chayta ruwaspa, ¿tukuy ima ruwananchismantachu jark’awashanchis? Manan, aswanpas yanapawanchismi allinta piensaykuspa imatapas decidinanchispaq (Sal. 92:5; Prov. 2:1-5; Is. 55:9). Chaywanpas atinchisraqmi imachus gustawasqanchista ruwayta (Sal. 1:2, 3). Rikusqanchis jina Diospa piensasqanman jina piensayqa imaymanapin beneficiawanchis.

9, 10. ¿Imaraykun Diospa piensasqan aswan allin kay pachapi runakunaq piensasqanmanta?

⁹ Chaymantapas Jehová Diospa piensasqanqa aswan allinmi kay pachapi runakunaq piensaqanmantaqa, chaymi allinpuni pay jina piensayqa. Kay pachapi runakunaqa imaymanatan aconsejanku imayna comportakunapaq, familiapi kusisqa kausanapaq, allin llank’anayoq kanapaqpas. Chay consejonkunan ichaqa Diospa piensasqan contrapi kashan. Ejemplopaq, kay pachapi runakunaqa jujkunatan tanqanku paykunallapi piensanankupaq, manataqmi juchapaqchu qhawarinku qhelli kausayta. Wakintaq consejanku: “Manachus entiendenakunkichis chayqa separakapuwaqmi otaq divorciakapuwaqmi”, nispa. Chay consejokunaqa Bibliaq yachachisqan contrapin kashan. ¿Ima niwaqtaq? ¿Kay pachapi consejonkuna aswan allinchu kanman Bibliapi kaq consejokunamanta?

¹⁰ Jesusmi niran: “Runaqa imatapas allinta ruwasqanwanmi rikuchinqa yachayniyoq kasqanta”, nispa (Mat. 11:19). Runakuna tecnología nisqapi ñauparishankuña chaypas, manan tukuchiyta atinkuchu guerrakunata, wañuchinakuykunata, waj colorniyoq runakunata cheqnikuytapas. Jinaspapas kay pachapi runakunaqa allillanpaqmi qhawarinku qhelli kausayta. Ichaqa askhan reparanku chhayna kausayqa familiakunata t’aqanachisqanta, onqoykunawan contagiachikusqankuta, jujkunatapas. Ichaqa,  ¿imaynatan runakuna kausanku Diospa consejonta kasukuspanku? Familiankuwan kusisqa kausanku, manataqmi qhelli kausaywan paqariq onqoykunawan contagiachikunkuchu, mundontinpitaq juj familia jinalla kausanku (Is. 2:4; Hech. 10:34, 35; 1 Cor. 6:9-11). Chaykunan sut’ita rikuchiwanchis Diospa piensasqan aswan allin kasqanta.

11. ¿Piqpa piensasqanman jinan Moisés piensaran? ¿Ima karan chayta ruwasqanmanta?

¹¹ Ñaupa tiempopi Diosta serviqkunaqa allintan yacharanku Diospa piensasqan aswan allin kasqanta. Ejemplopaq, Moisesqa Egipto runakunaq tukuy yachayninman jina uywasqa karan, chaywanpas entienderanmi cheqaq yachayqa Jehová Diosmanta jamusqanta (Hech. 7:22; Sal. 90:12). Chaymi Diosta niran: “Rogakuykin yuyaykusqaykikunata yachachiwanaykipaq”, nispa (Éx. 33:13). Moisesqa Jehová Dios jinan piensaran, chaymi Diosqa payta utilizaran munayninta ruwananpaq, allin iñiyniyoq runa jinataq reqsisqa karanpas (Heb. 11:24-27).

12. ¿Pin apóstol Pablota yanaparan allinta decidinanpaq?

¹² Apóstol Pabloqa allin educacionniyoq runan karan griego hebreo rimaykunatataq yacharan (Hech. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3). Ichaqa imatapas decidinanpaqqa manan kay pachapi runakunaq yachasqanman jinachu decidiran, aswanpas Diospa siminpi nisqanman jina (leey Hechos 17:2; 1 Corintios 2:6, 7, 13). Chayta ruwasqanraykun Diosta allinta serviran, mana iskayaspataq wiñay kausayta suyakuran (2 Tim. 4:8).

13. ¿Pin decidinan Diospa munasqanman jina piensanapaq?

¹³ Rikusqanchis jina Diospa piensasqanqa aswan allinmi runakunaq piensasqanmanta. Sichus Diospa kamachikuyninkunata kasukusun chayqa, allintan kausasunchis kusisqataqmi kasunchis. Diosqa manan obligawanchischu pay jina piensananchispaq. “Allin yuyayniqoq junt’aq kamachipas” umalliqkunapas manan obligawanchischu (Mat. 24:45; 2 Cor. 1:24). Sapankanchismi decidinanchis kanqa Diospa piensasqanman jina piensananchispaq. ¿Imaynatan chayta ruwasunman?

14, 15. a) ¿Imapin sapa kutilla piensananchis Jehová Dios jina piensanapaq? b) ¿Imaraykun mana kay pachapi runakunaq piensasqanman jinachu piensananchis? Juj ejemplota willay.

¹⁴ Romanos 12:2 texton niwanchis: “Amataq kay pacha runakuna jinachu kausaychis, aswanpas yuyayniykichista mosoqyachispa imayna kasqaykichista cambiaychis, chhaynapin allinta yachankichis Diospa munayninqa allinpuni, junt’asqapuni, sonqonpaq jinapuni kasqanta”, nispa. Chay textopi nisqan jina, ñaupaqpi imayna yuyayniyoq runaña karanchis chaypas atinchismi Jehová Dios jina piensayta. Imayna uywasqa kasqanchisrayku otaq tayta-mamanchis jina caracterniyoqña karanchis chaypas atisunmanmi cambiayta. Imatachus umanchisman junt’achishanchis chaymantan kanqa cambiananchispaqqa. Sichus sapa kutilla piensasun Diospa yachachisqanpi chayqa, entiendesunmi Diospa nisqan allinpuni  kasqanta. Chhaynapin astawan pay jina piensayta munasun.

¹⁵ Ichaqa Jehová Dios jina piensanapaqqa manan kay pacha runakuna jinaqa piensananchischu. Chaymi Diospa piensasqan contrapi kaqtaqa mana qhawananchischu, leenanchischu, nitaq uyarinanchispaschu. Chayta entiendenapaq qhawarisun juj ejemplota. Pipas saludninpi allin kayta munaspaqa allin mijunakunatan mijun, ichaqa malograsqa mijunakunatawan mijunman chayqa, manan atinmanchu saludninpi allin kayta. Chhaynallataqmi kanman umanchisman Diospa nisqankunata junt’achishaspa runakunaq piensasqantawan churasunman chayqa.

16. ¿Imaynatan cuidakusunman runakunaq piensasqanmanta?

¹⁶ Diosta mana serviq runakuna ukhupi tiyasqanchisraykun mayninpi uyarisunman runakunaq imachus piensasqankuta (1 Cor. 5:9, 10). Predicacionman lloqsispapas uyarinchismi runakunaq piensasqanta imapi creesqankutapas, pantasqaña kaqtinpas. Chhaynaqa, ¿imaynatan cuidakusunman? Chaypaqqa manan paykunaq nisqankupi sapa rato piensashanachu nitaq aceptanachu. Jesusqa kaq pachan Satanaspa nisqanta rechazaran, noqanchispas chaytan ruwananchis. Jinaspapas manan yanqapas qasiqa runakunaq imachus piensasqantaqa uyarishanachu (leey Proverbios 4:23).

17. ¿Imatawanmi ruwananchis runakunaq piensasqanmanta cuidakunanchispaq?

¹⁷ Ejemplopaq, allintan ajllananchis amigonchiskunata. Diosta mana serviq runakunawan amistadta armasun chayqa, pisi-pisimantan paykuna jina piensayta qallarisunman, chaytan Bibliaqa sut’ita willawanchis (Prov. 13:20; 1 Cor. 15:12, 32, 33). Chaymantapas cuidadowanmi ajllananchis imawanchus kusirikusqanchista. Sichus rechazasun evolución nisqamanta, wañuchinakuymanta, qhelli  kausaymanta kusirikuykunata chayqa, manan yuyayninchista qhellichasunchu Diospa “contrapi jatariq” yachachikuykunawan (2 Cor. 10:5).

18, 19. a) ¿Imaraykun cuidakunanchis runakunaq piensasqanmanta? b) ¿Imakunatan tapukunanchis? ¿Imaraykun chaykunata tapukunanchis?

¹⁸ Chaymantapas runakunaq piensasqanqa mana reparayllatan umanchisman jaykunman, chaymi cuidakunanchis. Ejemplopaq, radiopi, televisionpi, jujkunapipas noticiakunata willaqkunaqa juj politicoq rimasqan allinpas kanman jinatan willanku. Wakintaq runakunata tanqanku qhapaq kanankupaq, allin reqsisqa kanankupaqwan. Chaymantapas runakunaqa ninkun: “Noqanchispas familianchispas ñaupaqpin kanan”, nispa, chaytan rikukun peliculakunapi librokunapipas. Ichaqa Bibliaq nisqan jina noqanchispas familianchispas kusisqa kausanankupaqqa Diostan ñaupaqman churananchis (Mat. 22:36-39). Wawakunamanpas mana reparayllatan dibujokunapi librokunapi qhelli kausayta allinpas kanman jinata yachachinku.

¹⁹ Kusirikuyqa manan juchachu chaywanpas tapukunanchismi: “Runakunaq piensasqanqa mana reparayllatan umanchisman jaykunman, ¿atinichu chayta reparayta? ¿Wawaykunata cuidanichu imatachus qhawasqankumanta leesqankumantapas? ¿Noqapas cuidakunichu? ¿Yanapanichu wawaykunata Dios jina piensanankupaq, chhaynapi runakunaq piensasqanta rechazanankupaq?”, nispa. Sichus sut’ita reparasun Diospa piensasqan imayna kasqanta runakunaq piensasqan imayna kasqantapas chayqa, manan kay pacha runakuna jinachu kausasun.

20. ¿Imamantan kanqa imachus umanchispi kananpaq?

²⁰ Ama kayta qonqasunchu: Kay pachapiqa Jehová Diospa yachachisqan, Satanaspa kamachisqan runakunaq yachachisqallanmi kan. Chhaynaqa, ¿piqpa yachachisqanman jinan piensayta munanki? Chayqa kanqa imatachus uyarisqaykimantan. Sichus Diosta mana serviq runakunaq yachachisqanta uyarinki chayqa, paykuna jinan piensanki ruwankipas. Chaymi allinta cuidakunanchis imatachus qhawasqanchismanta, uyarisqanchismanta, leesqanchismanta, piensasqanchismantapas.

21. ¿Imamantan qatimuq estudiopi yachasun?

²¹ Rikusqanchis jina Jehová Dios jina piensanapaqqa mana allin piensaykunatan rechazananchis. Chaymantapas Diospa yachachisqanpin astawan piensananchis, chhaynapin facil-lla kanqa pay jina piensayqa. Qatimuq estudiopin yachasun imaynatas ruwasunman chayta.