NOQAQA 1923 watapin nacerani Inglaterra nacionpi kaq Hemsworth llaqtapi. Kuraq hermanoypa sutinmi Bob. Papaykumanqa manan gustaqchu religiosokuna, “iskay uyakunan chaykunaqa” nispan niq. Juj kutinmi payqa tarimusqa juj librota, chay libropin willasqa imaynatas falso religionkuna runakunata engañanku chayta. Chayta leespan papayqa admirasqa kasharan. Watakunaq pasasqanmantaq Bob Atkinson sutiyoq runa wasiykuta jamusqa. Chaypin uyarichiwanku tocadiscopi Rutherford hermanoq grabasqan discursota. ¡Papaypa leesqan librotapas paykunallataqmi orqomusqaku! Chaymi papayqa chay runata invitaran wasiykupi sapa ch’isin cenananpaq, Bibliamanta tapukuyniykuta kutichiwanankupaqwan. Paypas juñunakuykunaman rinaykupaqmi invitawaranku. Chay juñunakuyqa wasiykumanta karupiraqmi aparikusqa. Chhaynapin Hemsworth llaqtapi juj congregación qallariran. Noqaykuqa alojallaqmi kayku watukuq umalliqkunata. Precursorkunatapas invitallaqmi kayku. Paykunan yanapawaranku Diosta servinaypaq.

Noqaykuqa llapa familiantinmi juj negociota ruwasharayku. Chayllamanmi papayqa hermanoyta niran: “Precursor kayta munanki chayqa qonqapunanchismi kay negociota”, nispa. Jinan hermanoyqa 21 watanpi kashaspa wasiykumanta ripuran precursor kananpaq. Chaymantataq, 16 wataypi kashaspa noqapas precursora kapurani. Chaupi semanakunaqa sapallaymi predicaq kani. Tocadiscoyta predicanapaq tarjetayta ima apariykuspan puriq kani. Diospa yanapayninwanmi tarirani juj estudianteta, payqa ratollan bautizakuran. Qhepa watamantaq precursora especial kanaypaq nombrawaranku. Jinan Mary Henshall compañeraytawan Cheshire llaqtaman kachawaranku, chaypiqa manan predicaqkuna kasqachu.

Chay tiempopiqa Segunda Guerra Mundial nisqan kasharan. Warmikunapas kamachisqan kasharayku ejercitota yanapanaykupaq. Wakin religiosokunaqa manan obligasqachu kasharanku  ejercitoman jaykunankupaq. Chaymi nisharayku: “Noqanchispas librepaschá kasunchis”, nispa. Ichaqa manan chhaynachu karan, aswanmi 31 p’unchay carcelpi kanaypaq sentenciawaranku. Concienciayqa manapunin dejawaranchu guerrapi participanayta chaymi juj wata qhepamanqa, 19 wataypi kashaspa, iskay kutita tribunalman rirani. Chaykunapiqa libretan kacharimpuwaranku. Llapa chaykunataqa Diospa yanapaynillanwanmi aguantarani (Is. 41:10, 13).

1946 watapin Arthur Matthews hermanota reqsirani. Payqa guerraman mana risqanraykun kinsa killa carcelpi kamusqa. Lloqsiramuspa jinataq Hemsworth llaqtaman jamusqa. Chaypin wayqen Dennis precursor especial kasharan. Paykunataqa juch’uychankumantapachas papanku Jehová Diosmanta yachachisqa. Chaysi waynallaraq kashaspa bautizakusqaku. Hemsworth llaqtapi pisi tiempollaraq kashaqtinmi Arthurqa sapallan qhepakapuran; wayqentan Irlanda ladoman kacharanku. Chaymi papayqa Arthurta invitasqa wasiykupi tiyananpaq. Payqa allin llank’aq respetuoso precursormi kasqa. Familiayta visitaq rispaqa paywan kuskan platokunata maqchiq kayku. Chaymantataq cartakunata apachinakuq kayku. 1948 watapin Arthurtaqa jujmanta kinsa killapaq carcelman apallarankutaq. 1949 watapitaq enero killapi casarakurayku. Manan munaraykuchu precursor kayniyku saqeyta, chaymi precursorlla kanaykupaq tukuy atisqaykuta kallpachakurayku. Qolqeykutapas manan comuntachu gastaq kayku. Tiempoyku kaqtinqa frutakuna cosechaypin llank’aq kayku.

Juj wata qhepamantaq Irlanda del Norte nisqa nacionpi yanapakunaykupaq kachawaranku. Chaypiqa Armagh llaqtapin ñaupaqtaqa servirayku, chaymantataq Newry llaqtapi. Chay llaqtakunapiqa yaqa llapankun católico kasqaku, chaymi cheqnikuqku juj religionmanta kaqkunata. Chayraykun allin yuyaywan predicanayku karan. Juñunakuykunaqa juj hermanoq wasinpin aparikuq, chayqa tiyasqayku wasimanta 16 kilometropi jinan kasharan. Chaymi mayninpiqa chayllapiña puñuq kayku. Chaypiqa pampallapin puñuq kayku. Paqaristintaq allin desayunota tomaq kayku. Kunanqa askhañan chay llaqtakunapi hermanokuna kashan, chaywanmi kusisqa kani.

Hermanoywan esposanpiwanqa Irlanda del Norte nacionpiñan kasharanku precursor especial jina. Paykunawan kuskan rirayku Belfast llaqtapi aparikusqan kinsa p’unchay asambleaman. Chayqa karan 1952 watapin. Alojakusqayku wasillapitaqmi alojakushasqa Gran Bretaña sucursalmanta encargakuq Pryce Hughes hermanopas. Juj ch’isinmi rimasharayku El camino de Dios es el de amor nisqa folletomanta. Chay folletoqa Irlanda ladopi runakunapaq jinapunin kasharan. Chaymanta rimashaqtiykun Hughes hermanoqa niwaranku: “Manan facilchu kashan Irlandapi predicay. Sacerdotekunaq kausanpin hermanokunatapas wasinkumanta qarqomushanku”, nispa. Chaymantataq niwaranku: “Carroyoq casadokunatan munashayku llapa Irlandapi kay folletota rakimunankupaq”, nispa. * Jinan noqaykuqa,  qallariypi nimusqay jina, “¡noqayku risaqku!” nirayku.

Dublín llaqtapiqa hermana Rutlandpa wasinpin precursorkunaqa alojakuq kayku. Chay hermanaqa mamayku jinan kaq llapaykupaqpas. Paypa wasinpin qhepakurayku wakin cosasniykuta vendenaykukama. Chaymantataq tawantiyku hermanoy Bobpa motonpi carro maskhaq rirayku. Tariykun carrotaqa ichaqa mauk’achañan kasqa, chaytan rantirayku. Ichaqa manan mayqenniykupas manejayta yacharaykuchu, chaymi dueñota nirayku wasiykuman apamunanpaq. Chay tardenmi Arthurqa tutakama puñunapi tiyaruspa carrotapas manejashanman jina practicaykun. Paqaristinmi payqa garajemanta carrota orqopakamusharan, chayllamanmi hermana Mildred Willet chayaramun. Paymi yachachiwaranku manejayta. Chhaynapin listo kasharayku maymanpas rinaykupaq.

Chaymantaqa, “maypitaq tiyasunri” nispan nisharayku. Llantachayoq wasitan rantinayku kasharan. Wakin hermanokunan ichaqa niwaranku: “Ama chaypiqa tiyankichischu paqtapas kanarunkuman”, nispa. Chaymi wasita maskharayku chaypi alojakunaykupaq. Ichaqa manan tariykuchu chaymi chay tutaqa carrollapi puñurayku. Paqaristinmi ichaqa tariyku llantachayoq wasita, chayqa iskay juch’uy catrekunayoqmi kasqa. Chaymi wasiyku kapuran. Wakin runakunaqa dejawallaqkun chajrankupi carroykuta llantayoq wasiykutawan sayachinaykuta. Chayllaman saqeykuspan noqaykuqa 20 kilometrota jina predicaspa puriq kayku.

Irlanda ladopiqa normal-llatan Diosmanta willayku. 20.000 más folletokunatan rakiykupas, Diosmanta astawan yachay munaq runakunaq sutintan hojakunapi anotarayku chaytataq Gran Bretaña sucursalman apachirayku. Kunanqa askhañan chay ladopi Testigokuna kashan, chaywanmi anchata kusikuni.

Tiempowanqa Inglaterrapi Londres llaqtamanmi kachawaranku. Chaypi iskay kinsa semanallaraq kashaqtiykun sucursalmanta Arthurta wajamusqaku paqaristin p’unchaylla watukuq umalliq jina viajananpaq. Juj semana entrenamientota chaskispayku jinan Escocia ladota rirayku iñiq t’aqakunata visitaq. Arthurmanqa manan tiempo ayparanñachu discursonkunata preparakunanpaq. Chaywanpas liston kasharan Diosmanta ima llank’anatapas chaskinanpaq. Paypa ejemplonqa allintan noqata kallpachawaran. Unayñan pisi hermanokunawan predicaspa purisharayku. Kunantaq ichaqa askha hermanokunawan kasharayku. May kusikunapaqmi chayqa karan.

1962 watapin Arthurqa Galaad escuelaman rinanpaq invitasqa karan. Chay escuelaqa 10 killan aparikunan karan. Manataq noqaqa invitasqachu kasharani chayqa sasan karan chayta decidiy. Allinta rimanakuspan decidirayku chay invitacionta chaskikunallanpaq. Noqaqa wajmantan Hemsworth llaqtaman kutirani precursora especial jina. Kutimusqanmanta juj wata jina pasaruqtinmi Arthurtaqa superintendente de distrito kananpaq nombraranku. Chay tiempopiqa Irlanda del Norte nacionta, Escocia nacionta, Inglaterrapi wakin llaqtakunata iman visitanayku karan.

1964 watapin Arthurta invitallarankutaq Irlanda sucursalmanta encargakunanpaq. Noqaykuqa kusisqan purisharayku iñiq t’aqakunata watukuspa. Chaymi noqaqa manchakusharani Betelman jaykuyta. Ichaqa maytan Diosta “gracias” nini, kay privilegio qowasqanmanta. Reparasqayman jinaqa Diosmantaqa chaskikunallan ima tareatapas manaña gustawanchischu chaypas, chhaynapin payqa imaymana bendicionta qowasun. Noqaqa oficinapi, qelqakunata paquetaspa, wayk’uspa, limpiaspa iman Betelpiqa llank’arani. Mayninpiqa iñiq t’aqakunata watukuqmi lloqsiq kayku. Chaypin askha hermanokunawan reqsinakurayku. Estudiantekunapas sumaqtan wiñariqku Diosta reqsiypi. Chhaynapin sumaq familia jina karayku lliu Irlanda ladopi.

1965 watapin primeravesta asamblea internacional nisqa aparikuran Irlanda ladopi. * Askha runakunaña jark’akuranku chaypas may jatunpunin chay asambleaqa karan. Chaymanmi jamusqaku 3.948 runakuna, bautizakurankutaq 65 runakuna. 3.500 hermanokunaqa juj lado nacionkunamantan jamuranku. Paykunaqa vecinokunaq wasillanpin alojakuranku. Paykunamanmi sucursalmanta hermanokunaqa cartakunata apachiranku agradecekunankupaq. Paykunaqa kusisqan kasharanku hermanokunata alojasqankumanta. Chhaynapin lliu runakuna yacharanku imaynachus Testigokuna kanchis chayta.

1966 watamantapachan Dublín llaqtapi sucursal-lla qhawariran Irlanda del Norte nisqapi predicacionta, Irlanda del Sur nisqapi predicaciontawan. Politicokuna religiosokuna iman ichaqa t’aqanasqa kasharanku. Chaymi askha catolicokuna protestante nisqakuna ima Testigoman tukupuspa kuska Dios serviyta qallariranku.

2011 watapin Gran Bretaña sucursalta Irlandapi sucursaltawan jujllaman tukuchiranku. Chaymi noqaykuqa Londres llaqtapi sucursalman jampunayku karan. Chay tiempopaqqa parkinson onqoyniyoqmi qosayqa kasharan. Jinan 2015 watapi 20 p’unchay mayo killapi wañukapuran. 66 watan paywan kuska Diosta servirayku.

May sonqo nanaypunin qosaypa wañupusqanqa. Llakipi tarikuspaymi astawan Diosman achhuykuni, chaywanmi kallpata jap’ini. Chaymantapas anchatan kallpachawan hermanokuna Arthurmanta munayta rimasqanku. Askha hermanokunan cartakunata apachimuwaranku Irlandamanta, Gran Bretañamanta, Estados Unidosmanta ima. Chaykunawanmi noqaqa kusisqa kani. Arthurpa wayqen Dennispas esposanpas, iskaynin ususinkunapas sumaqtan kallpachawanku. Mayninpi llakikuniña chaypas sonqoyqa ancha kusisqapunin kashan llapa chaykunawan.

Isaías 30:18 texton noqataqa anchata kallpachawan. Chaypin nishan: “Diosmi ichaqa suyashasunkichis anchata khuyapayananpaq, payqa chanintapuni ruwaq Dios kaspan sinchitapuni munashan qankuna khuyapayaykuyta. ¡Kusisamiyoqmi paypi suyakuqkunaqa!”, nispa. Chay textopi nisqan jina, Diosqa maytapunin munashan llakikuyninchiskuna chinkachiyta.

Lliu imachus ruwasqaykuta yuyarispan nini: “Diospunin Irlanda ladopi llaqtantaqa wiñachiran”, nispa. Maytan kusikuni Irlandapi juj chikachallantapas yanapakusqaymanta. Noqaq reparasqayman jinaqa imataña Jehová Dios niwanchis chaypas ruwanallanchismi, jinan payqa bendeciwasun.